Ο Θρύλος του Ιερού Δισκοπότηρου(4)

 Συνέχεια από: Παρασκευή 15 Απριλίου 2022

Ο Θρύλος του Ιερού Δισκοπότηρου

Emma Jung και Marie-Louise von Franz

Εισαγωγή δ

Η έκταση στήν οποία συμμετέχουν οι ιστορικές διασυνδέσεις με τους Ναΐτες, με την Περσία, το Ισλάμ και με την κέλτικη-γερμανική ειδωλολατρεία και παγανιστική αρχαιότητα, έχει ήδη επισημανθεί από πολλούς. Στο μεγαλύτερο μέρος τους όμως, οι διασυνδέσεις αυτές περιορίστηκαν σε μια μοναδική, ακραίας σημασίας αιτιώδη αρχή, για να εξηγηθεί ο θρύλος του Δισκοπότηρου. Στην πραγματικότητα όμως, είναι μάλλον υπόθεση παραλληλισμού που βασίζεται στην ψυχολογία, που οδηγεί και σε σύγχρονες αναφορές σε αυτές τις πνευματικές και διανοητικές εκδηλώσεις, όπως και δάνεια από αυτές. Με άλλα λόγια, τα ποιήματα αυτά έχουν την πηγή τους σε μια διπλή ψυχική ανάγκη: από την μια να επεξεργαστούν περαιτέρω το κεντρικό σύμβολο της χριστιανικής θρησκείας, και από την άλλη να αναπτύξουν με δημιουργικό τρόπο ακόμα άλυτα προβλήματα, όπως αυτό της σεξουαλικότητας, της σκιάς και του ασυνειδήτου εν γένει. Έχει τον λόγο της λοιπόν η επισήμανση του Max Wehrli (στο έργο του «Wolfram von Eschenbach: Erzählstil und Sinn seines Parzival»[Το διηγηματικό στιλ και το νόημα του Πάρσιβαλ στον Wolfram von Eschenbach]), πως ο συμβολισμός των ιστοριών για το Δισκοπότηρο προέρχεται μάλλον από πολύ αποκλίνουσες πηγές: από την Χριστιανική διδασκαλία περί σωτηρίας και από τα παραμύθια. Από τα σύμβολα κοσμικών και πνευματικών τελετουργικών, από την αλχημεία, τα όνειρα και τους θρύλους. Και από αρχαίες κέλτικες και ανατολίτικες πηγές.

Οι ιστορίες αυτές χρησίμευσαν δια μέσου των αιώνων ως σωματοποίηση (embodiment) του κώδικα της ιπποτικής αρετής και συμπεριφοράς. Η συμπεριφορά βέβαια που απεικονίζεται εκεί, αποτελεί, και αποτελούσε και τότε, ένα άφθαστο ιδανικό, όπως εύκολα προκύπτει από τη σύγκριση με τις συνθήκες και τα γεγονότα της εποχής. Είναι ένα πρότυπο τελειότητας με το οποίο θα γελούσαμε, όπως με κάτι παιδικά αφελές. Αλλά και η εποχή μας, που φαντάζεται τον εαυτό της πως υψώθηκε πολύ μακριά από τα λεγόμενα σκοτεινά χρόνια, μπορεί να μάθει πολλά από τις αξίες αυτής της περιόδου.

Οι ιστορίες μας ανήκουν σε αυτό πού είναι γνωστό ως Matière de Bretagne, και ονομάστηκαν έτσι, γιατί πολύ πιθανόν κυκλοφορούσαν από τους Βρετόνους και Βρετανούς (Ουαλλούς) και Αγγλο-Νορμανδούς τροβαδούρους και παραμυθάδες. Αυτοί απάγγελαν στις βασιλικές αυλές της Γαλλίας και της Αγγλίας τους ζωντανούς θρύλους και τα παραμύθια από τις πατρίδες τους. Οι ιστορίες προέρχονταν εν μέρει από κέλτικες πηγές, αλλά και από πηγές της Ανατολής και της αρχαιότητας. Η λογοτεχνία αυτή έγινε της μόδας κατά τον 12^ο αιώνα, και απολάμβανε μεγάλη διασημότητα εξ αιτίας του νέου και περίεργου χαρακτήρα της. Ο E. Faral, εξέχουσα αυθεντία στο πεδίο αυτό, περιέγραψε ως εξής τον χαρακτήρα αυτόν:

«Χωρίς να περιφρονούν την ανωτερότητα ή την χάρη, οι ιστορίες για τον Αρθούρο προκαλούν μια αίσθηση θαυμασμού δια του αισθήματος της παραξενιάς. Αυτό είναι το στιλ τους. Σπάνε τη δεδομένη σύνδεση με την πραγματικότητα, μεταφέρουν τον αναγνώστη σε έναν υπερφυσικό κόσμο, όπου η ανθρώπινη μοίρα ελευθερώνεται από τους νόμους αυτού του κόσμου. Παράξενοι χαρακτήρες, περιπέτειες που μπλέκονται και ξεμπλέκονται σε μια ομίχλη μυστηρίου, σκοτεινές μαγικές δυνάμεις που ηλεκτρίζουν ή παραλύουν την θέληση, αυτό το θέαμα προσφέρουν οι ιστορίες, μια σκηνή όπου τα πράγματα προσλαμβάνουν μια αινιγματική ποιότητα, και όπου η μαγεία της ατμόσφαιρας προστίθεται στο δηλητηριασμένο ψυχολογικό ερωτικό φίλτρο.» (E. Faral, Recherche sur les sources latines des Contes et Romans Courtois du moyen-age)

Βλέπουμε λοιπόν, πως οι ιστορίες αυτές είναι διαφορετικού τύπου από αυτές στη συλλογή  Chansons de Geste, ιστορίες γνωστές ως Metière de France, που αναπτύχθηκαν γύρω από τον Καρλομάγνο και τον κύκλο του, και στις οποίες τραγουδήθηκαν πιο πραγματικά ή έστω πιο πιθανά κατορθώματα και γεγονότα. Το ότι αυτό το νέο είδος (genre) έγινε της μόδας σε αυτή την συγκεκριμένη περίοδο εξηγείται με διάφορους τρόπους. Πάνω απ’ όλα η επαφή με την Ανατολή, που την επέφεραν οι Σταυροφόροι, προκάλεσε μια τεράστια ενεργοποίηση του κόσμου της φαντασίας. Από την κατάκτηση της Αγγλίας (1066) τον αγγλικό θρόνο κατείχαν οι Δούκες της Νορμανδίας. Ο Ερρίκος ο β’ της Αγγλίας ήταν παντρεμένος με την δοξασμένη Eleanor της Ακουιτανίας (εγγονή του Guillaume IX de Poitou, του πρώτου τροβαδούρου), που υπήρξε σύζυγος του Λουδοβίκου του 7^ου της Γαλλίας. [Μια από τις ιστορίες για το Δισκοπότηρο είναι αφιερωμένη στον Ερρίκο τον β’, και μέσα στην επικράτεια του ανακαλύφθηκε ο τάφος του βασιλιά Αρθούρου και της συζύγου του, στο Glastonbury. Επίσης, σύμφωνα με τον Wolfram, o Πάρσιβαλ καταγόταν από τον Οίκο των Anjou.] Έξω από αυτούς τους στενούς δεσμούς μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας, που ξεκίνησε με την κατάκτηση της Αγγλίας από τον Γουλιέλμο της Νορμανδίας, αναδύθηκε μια νέα κουλτούρα και ένα νέο στιλ, το Άγγλο-Νορμανδικό, που εκδηλώθηκε στο Contes bretons (συλλογή βρετονικών μύθων).

Αυτός βέβαια δεν ήταν ο μόνος λόγος που αναδύθηκε η νέα μόδα. Ένας ακόμα πιο σημαντικός λόγος, και περισσότερο ψυχολογικής φύσεως, μπορεί να αναζητηθεί σε ένα άλλο φαινόμενο της εποχής, που ήταν η υπηρεσία στην γυναίκα, τότε στο αποκορύφωμα του. Η Eleanor και η κόρη της Marie de Champagne, λέγεται πως προΐσταντο μιας από τις λεγόμενες Αυλές του Έρωτα (Courts of Love), που καθόριζαν ένα κώδικα συμπεριφοράς στις ερωτικές υποθέσεις, όπως ακριβώς και η Στρογγυλή Τράπεζα του Αρθούρου καθόριζε τις υποθέσεις της ιπποτικής αρετής.

Αν και πρέπει να αμφισβητηθεί κατά πόσον οι Αυλές του Έρωτα ήταν ένας σοβαρός θεσμός, και εάν οι κανόνες, τους οποίους είχε συγγράψει κάποιος Andreas Cappellanus (De amore libri tres. J. Parry: The Art of Courtly Love), στην υπηρεσία της Marie de Champagne, ακολουθούνταν αυστηρά, είναι βεβαιωμένο γεγονός, πως οι γυναίκες την εποχή εκείνη ασκούσαν τεράστια επιρροή στους τρόπους συμπεριφοράς και την κουλτούρα. Είναι επίσης σίγουρο, πως ασκούσαν επιρροή στη διαμόρφωση και την εγκυρότητα του αυλικού ιδανικού.Είναι λοιπόν προφανές, πως όπου η γυναίκα έπαιζε ένα τόσο καθοριστικό ρόλο, αυτό πρέπει να εκφράζεται στη λογοτεχνία της εποχής (είναι γνωστό πως ο Chrétien απέκτησε το υλικό για το Roman de la Charrette από την Marie de Champagne). Για τους ποιητές της εποχής η γυναίκα σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή προστάτης, ακροάτρια ή αναγνώστρια. Μέσω αυτής ο ποιητής εμπνέεται, στρέφεται προς αυτήν, επιθυμεί να τον θαυμάζει αυτή και να τον αγαπά, και είναι ευχή του να την καταλάβει (ο R. Bezzola περιγράφει στην πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη του, «Guillaume IX et les Origines de l´amour courtois», το αξιοσημείωτο φαινόμενο της γυναίκας, που εμφανίζεται σχεδόν χωρίς προειδοποίηση, ξαφνικά, σε ένα νέο φως στους ποιητές-ως η αφέντρα τους. Αυτή ήταν η αρχή μιας στάσης γνωστής ως «Υπηρεσία της Γυναίκας» και «Υπηρεσία του Έρωτα» [Minnedienst]). Αυτό προσέλαβε την πιο τέλεια μορφή στην ποίηση Minne (η γερμανική εκδοχή), στην χρυσή εποχή του ποιητικού αυτού είδους. Η ποίηση είχε ως θέμα τα συναισθήματα, τις πίκρες και τις χαρές του εραστή, και τον ίδιο τον έρωτα είτε ως απλό ανθρώπινο συναίσθημα είτε ως μυστικιστική εμπειρία.

Συνεχίζεται

ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΠΟΤΗΡΙΟ ΠΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΕΙ Ο ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΕΝΤΑΣΣΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΔΙΣΚΟΠΟΤΗΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΤΩΝ ΛΟΓΙΣΜΩΝ. 

Ο ΧΟΡΚΧΑΙΜΕΡ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟΥ ΑΙΩΝΑ ΕΙΧΕ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΟΤΙ Η ΓΚΟΜΕΝΑ, Η ΕΡΩΜΕΝΗ, ΕΙΧΕ ΠΑΡΕΙ ΤΗΝ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. ΣΗΜΕΡΑ Η SWEET HART.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΘΕΣΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΑΡΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΤΑΜΟΥΛΗ. 

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΥΓΕΝΙΣΜΕΝΗ ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ ΕΙΝΑΙ Η MA-DONNA (Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΟΥ, ΜΙΑ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ ΝΟΙΚΟΚΥΡΑ). 

Ο ΙΔΙΟΣ ΜΥΘΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕ ΤΟ ΜΗΤΡΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΚΑΤΕΧΕΙ ΤΟΝ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΑΝΔΡΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΕΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΤΩΝ ΜΑΦΙΟΖΩΝ ΚΑΘΕ ΕΘΝΟΥΣ.

Η MA-DONNA του Ραφαήλ για ψυχολογικά υγιείς χριστιανούς, χωρίς το αειπάρθενο. Η ΕΡΩΜΕΝΗ ΤΟΥ. ΤΟ ΦΩΤΕΙΝΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΟΘΟΥ.