ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΗΣ, Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΡΕΣΗ (3)

Συνέχεια από:Τρίτη, 16 Δεκεμβρίου 2014

ΔΥΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ SUMMA ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΑΚΙΝΑΤΗ.

ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ: Εάν οι αριθμητικοί όροι προσθέτουν κάτι στον Θεό.

Ερώτημα 30ό, άρθρο 3.

       

  ΦΑΙΝΕΤΑΙ πώς οι αριθμητικοί όροι τοποθετούν, επιφέρουν, κάτι στον Θεό. Και πράγματι:

          1. Η ενότης του Θεού είναι η ουσία του(;). Έτσι, κάθε αριθμός είναι επαναλαμβανόμενες ενότητες, και γι'αυτό κάθε αριθμητικός όρος στον Θεό σημαίνει το ουσιώδες. Επομένως επιφέρει κάτι στον Θεό.

          2. Αυτό που αποδίδεται στον Θεό και στα πλάσματα αντιπροσωπεύει κυρίως τον Θεό, παρά τα πλάσματα. Αλλά οι αριθμητικοί όροι προσθέτουν κάτι στα δημιουργήματα. Επομένως ακόμη περισσότερο στον Θεό.

          3. Οι αριθμητικοί όροι δέν επιφέρουν τίποτε στον Θεό αλλά χρησιμοποιούνται μόνον με την αρνητική σημασία, σαν να θέλουμε να αρνηθούμε την ενότητα με την πολλαπλότητα και με την ενότητα την πολλαπλότητα. Σαν συνέπεια θα είχαμε έναν φαύλο κύκλο που θα συσκότιζε τον νού και δέν θα επιβεβαίωνε τίποτε, και αυτό είναι απαράδεκτο. Επομένως οι αριθμητικοί όροι προσθέτουν κάτι στον Θεό.

          ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ: Λέει ο Άγιος Ιλάριος "η ομολογία της Θείας ενώσεως, η οποία ισοδυναμεί με μία ομολογία πολλαπλότητος, αποκλείει την ιδέα της απομονώσεως και της μοναξιάς". Και ο Άγιος Αμβρόσιος βεβαιώνει: "Όταν λέμε ότι ο Θεός είναι ένας, η ενότης αποκλείει την πολλαπλότητα των Θεών, αλλά δέν θέτει στον Θεό καμμία ποσότητα" Απο αυτό φαίνεται πώς αυτοί οι όροι χρησιμοποιούνται αρνητικά, όχι με την θετική σημασία.

          ΑΠΑΝΤΩ: ο Δάσκαλος (των αποφθεγμάτων) δέχεται πώς οι αριθμητικοί όροι δέν προσθέτουν τίποτε αλλά αποκλείουν και μόνον κάτι απο τον Θεό. Στον Θεό. Άλλοι όμως, ισχυρίζονται το αντίθετο.

          Για να ξεκαθαρίσουμε το πράγμα ας παρατηρήσουμε ότι κάθε πολλαπλότης είναι αποτέλεσμα ενός διαχωρισμού. [Αυτή είναι η τραγική συνέπεια της ταυτίσεως του ΕΝΟΣ με την ΕΝΟΤΗΤΑ, και της ΕΝΟΤΗΤΟΣ με την ΟΥΣΙΑ]. Υπάρχουν όμως δύο τύποι διαχωρισμού. Ένας είναι ο υλικός ο οποίος αποκτάται με τον διαχωρισμό μίας συνεχούς ποσότητος και απο αυτόν πηγάζει ο αριθμός ο οποίος είναι ένα απο τα είδη στα οποία διαμοιράζεται η ποσότης. Και ένας παρόμοιος αριθμός δέν υπάρχει παρά μέσα στα υλικά πράγματα τα οποία διαθέτουν ποσότητα. Ο άλλος είναι ο τυπικός διαχωρισμός, ο κατηγορηματικός. Που προκύπτει απο μορφές διαφορετικές και αντίθετες. Αποτέλεσμα αυτού του διαχωρισμού είναι η πολλαπλότης, η οποία δέν περιορίζεται σε ένα γένος, αλλά ανήκει στα υπερβατικά καθότι το όν μπορεί να είναι Ένα και πολλαπλό. Στα άϋλα πράγματα βρίσκεται μόνον αυτή η πολλαπλότης. Μερικοί λοιπόν έχοντας κατά νού μόνον την πολλαπλότητα που είναι είδος τής ποσότητος και βλέποντας πώς αυτή δέν υπάρχει στον Θεό, εκτίμησαν πώς οι αριθμητικοί όροι στον Θεό, δέν έθεταν αλλά απλώς απέκλειαν κάτι.

          -Άλλοι όμως, έχοντας σαν στόχο αυτή την ίδια την ποσοτική πολλαπλότητα δήλωσαν πώς, όπως ακριβώς η επιστήμη τίθεται στον Θεό μόνον σύμφωνα με την ιδιαίτερη φύση Του, αλλά όχι συμφωνα με την φύση του γένους (στην οποία ανήκει), διότι στον Θεό δέν υπάρχουν ποιότητες, με τον ίδιο τρόπο θά ετίθετο στον Θεό ο αριθμός, σύμφωνα με την ιδιαίτερη φύση τού αριθμού, αλλά όχι σύμφωνα με εκείνη του γένους (στην οποία ανήκει), δηλαδή της ποσότητος.

          Εμείς αντιθέτως λέμε πώς οι αριθμητικοί όροι, καθότι εφαρμόζονται στον Θεό, δέν προέρχονται απο τον αριθμό που σχηματίζει ένα απο τα είδη της ποσότητος, διότι διαφορετικά θα αποδιδόταν στον Θεό μόνον με μεταφορική σημασία, όπως και οι άλλες ιδιότητες των σωμάτων, όπως το πλάτος, το μήκος και τα παρόμοια, αλλά προέρχονται απο τον αριθμό εκλαμβανόμενο σαν υπερβατικό ( άϋλο). Αυτός ο αριθμός είναι για τα πράγματα στα οποία αποδίδεται όπως το Ένα, το οποίο ταυτίζεται με το όν, είναι για το όν. Τώρα λοιπόν, όπως  είπαμε και πιό πάνω μιλώντας για την ενότητα του Θεού, η ενότης δέν προσθέτει άλλο στο όν απο την άρνηση τού διαχωρισμού, καθότι ένα σημαίνει αδιάσπαστο όν(;). Γι'αυτό οπουδήποτε υπάρχει σαν κατηγόρημα, σημαίνει, πώς εκείνο το πράγμα είναι αδιάσπαστο: οπως ακριβώς όταν λέγεται ότι ο άνθρωπος είναι ένα, εννοείται ότι η φύση του ή η ουσία είναι αδιάσπαστη. Για τον ίδιο λόγο όταν μιλάμε για έναν αριθμό πραγμάτων ο αριθμός που επιδεικνύεται σημαίνει εκείνα τα δεδομένα πράγματα και την αντίστοιχη ατομικότητα τους.

          -Ενώ ο αριθμός ο οποίος είναι ένα απο τα είδη της ποσότητος, δείχνει ένα συγκεκριμένο συμβεβηκός (χαρακτηριστικό), το οποίο προστίθεται στο αριθμημένο όν. Έτσι ακριβώς εννοούμε και την ενότητα η οποία είναι αρχή του αριθμού.

          Στον Θεό λοιπόν οι αριθμημένοι όροι σημαίνουν τα πράγματα στα οποία αποδίδονται και δέν προσθέτουν τίποτε άλλο παρά μία απαγόρευση όπως εξηγήσαμε. Και σ'αυτό έχει δίκαιο ο Δάσκαλος των αποφθευγμάτων. Έτσι όταν λέμε ότι το ουσιώδες είναι ένα, η ενότης σημαίνει πώς το ουσιώδες είναι άτμητο. Όταν λέμε πώς το πρόσωπο είναι ένα (ή ενότης) σημαίνει το άτμητο πρόσωπο, και όταν λέμε: υπάρχουν περισσότερα πρόσωπα, τονίζονται τα ίδια πρόσωπα και τα αντίστοιχα αδιαχώριστα, άτμητά τους, καθότι είναι ίδιον του αριθμού να είναι σύνθετο ενότητος.

          ΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ: 1. Η Ενότης, καθώς είναι ένα απο τα άϋλα, τα υπερβατικά, είναι ένας πιό καθολικός όρος απο την ουσία και την σχέση. Το ίδιο ισχύει και για την πολλαπλότητα. Γι'αυτό στον Θεό μπορεί να σημαίνει και την ουσία και την σχέση, σύμφωνα με την τοποθέτηση στην μία ή στην άλλη. Παρ'όλα αυτά, με αυτούς τους όρους (ενότης και πολλαπλότης), εάν σταθούμε στο ιδιαίτερο τους νόημα, προστίθεται στην ουσία και στην σχέση η άρνηση του διαχωρισμού, όπως εξηγήσαμε.

          2. Η πολλαπλότης η οποία προσθέτει κάτι στα δημιουργήματα, (του συμβεβηκότος), είναι εκείνη της ποσότητος,η οποία δέν εφαρμόζεται στον Θεό. Αλλά στον Θεό μπορεί να εφαρμοστεί μόνον η υπερβατικότης, η οποία στα πράγματα που αποδίδεται, δέν προσθέτει παρά το άτμητο του καθενός πράγματος. Και αυτή είναι η πολλαπλότης η οποία αποδίδεται στον Θεό. [Πλήρης ταύτιση του νοητού με το άκτιστο και επομένως και η γνωστή διαλεκτική κτιστού και ακτίστου, που προτείνεται σήμερα από τόν Ζηζιούλα].

          3. Η ενότης δέν αποκλείει την πολλαπλότητα αλλά τον διαχωρισμό, ο οποίος εννοιολογικώς προηγείται, της ενότητος και της πολλαπλότητος. Και η πολλαπλότης, με την σειρά της, δέν αποκλείει την ενότητα, αλλά τον κατακερματισμό των πραγμάτων που την συνθέτουν. Για όλα αυτά μιλήσαμε διαπραγματευόμενοι την ενότητα του Θεού. Ας σημειώσουμε όμως ότι τα κείμενα που παρατίθενται σαν αντιπαράθεση, δέν αποδεικνύουν ικανοποιητικά την θέση, διότι παρότι είναι αλήθεια πώς με την πολλαπλότητα αποκλείεται η μοναξιά ή η μοναχικότης και με την ενότητα το πλήθος των Θεών, δέν συμπεραίνεται πως με εκείνα τα ονόματα σημαίνονται μόνον αυτοί οι αποκλεισμοί. Διότι λέγοντας άσπρο αποκλείεται το μαύρο, αλλά με τον όρο λευκό ή άσπρο δέν δείχνεται μόνον ο αποκλεισμός του μαύρου.

Στην συνέχεια, περί προσώπων.

Αμέθυστος