Το «Θεός, Εγώ και η Τεχνητή Νοημοσύνη» του Cristiano Ceresani είναι ένας συναρπαστικός και σεραφικός διάλογος μεταξύ ανθρώπων και τεχνητής νοημοσύνης απέναντι στο θεϊκό μυστήριο. Είναι ένας διάλογος στον οποίο η μηχανή προσπαθεί να προλάβει, ας πούμε, τη διαφορά, χωρίς να εκφράζει τις δικές της πρωτότυπες και δημιουργικές ιδέες, πόσο μάλλον να αμφισβητεί την ανθρώπινη νοημοσύνη. Αντίθετα, απλώς αναπαράγει ιδέες, επιβεβαιώνοντάς τες με την εγκυκλοπαιδική της γνώση, σε αρμονία με τον ανθρώπινο συνομιλητή, του οποίου το μυαλό διευρύνει.
Δεν θα εμβαθύνω στον ίδιο τον διάλογο, τον οποίο σας αφήνω να διαβάσετε χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις. Αντίθετα, θα επικεντρωθώ στα σημαντικά προηγούμενα, δηλαδή, στη μοναδική στιγμή που ζούμε, αντιμέτωποι με την ταχεία και αδιάκοπη επέκταση της Τεχνητής Νοημοσύνης και των εφαρμογών της.
Για να θυμηθώ την τριγωνική έννοια αυτού του βιβλίου, θα πω ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη παρουσιάζεται στην εποχή μας τόσο ως αντικατάσταση του ανθρώπινου, έχοντας επεκτείνει τις δυνατότητές του, όσο και ως αντικατάσταση του θείου, τού οποίου καθίσταται το τεχνολογικό του υποκατάστατο. Η Τεχνητή Νοημοσύνη τείνει να νοείται στην εποχή μας ως ένα είδος Υπέρτατης Νοημοσύνης, αόρατη, αλάθητη, παντογνώστρια, πανταχού παρούσα, σχεδόν παντοδύναμη, που βρίσκεται στους ουρανούς του σύννεφου αλλά και «εδώ» και παντού: επομένως έχει όλα τα χαρακτηριστικά που συνήθως αποδίδουμε στο θείο.
Σε μια Κοινωνία χωρίς κληρονόμους, όπως την ορίζω σε ένα πρόσφατο βιβλίο μου, ή σε μια κοινωνία που σβήνει τους δασκάλους, την ιστορική μνήμη και την κληρονομιά της παράδοσης, η Τεχνητή Νοημοσύνη γίνεται ο παγκόσμιος κληρονόμος κάθε γνώσης. Μια τεράστια αποθήκη δεδομένων στην οποία μπορεί να συγκεντρωθεί όλη η γνώση της ανθρωπότητας· με την ικανότητα να συνδυάζει τη γνώση και να παράγει νέα αποτελέσματα. [ΤΩΡΑ ΨΥΧΗ ΜΟΥ ΦΑΕ ΠΙΕ ΕΥΦΡΑΙΝΟΥ, ΕΙΠΕ Ο ΥΠΕΡ ΠΛΟΥΣΙΟΣ] Στην πραγματικότητα, τα Μεγάλα Δεδομένα δεν αντικαθιστούν τον Παγκόσμιο Πολιτισμό επειδή δεν είναι γνώση αλλά παγκόσμια πληροφορία, η ροή και η συναρμολόγηση δεδομένων· είναι λυοφιλιωμένη γνώση, η αποθήκευση βιβλιοθηκών και αρχείων, που μεταφέρεται στο μεγάλο άυλο σύννεφο, il cloud. Οι εφαρμογές και, πάνω απ' όλα, οι πρακτικές επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης είναι εκπληκτικές. Αυτό που είναι πιο εντυπωσιακό είναι η επιτάχυνση με την οποία συμβαίνουν οι αλλαγές, χωρίς να αφήνουν χρόνο να τις αφομοιώσουμε, να κατανοήσουμε το εύρος και τα αποτελέσματά τους. Αυτό είναι που ο φιλόσοφος Γκούντερ Άντερς ονόμασε «το χάσμα του Προμηθέα», που σημαίνει ότι η τεχνολογία προοδεύει ενώ ο πολιτισμός, η σκέψη και η νοημοσύνη δεν συμβαδίζουν. Έτσι, δημιουργείται ένα χάσμα μεταξύ της ανάπτυξης της τεχνολογίας και της παρακμής του πολιτισμού.
Δεν πρόκειται για το να σταματήσουμε την Τεχνητή Νοημοσύνη, έγραψα στο Necessary Love, αλλά για το να τη ρυθμίσουμε, να εξοπλίσουμε τους εαυτούς μας με αντίβαρα για να την εξισορροπήσουμε, να διακρίνουμε το εύρος και τα όρια της χρήσης της, ώστε να μην γίνει κατάχρηση· να παραμείνει εντός του πεδίου των μέσων και να μην υπονομεύει ή να ματαιώνει τους σκοπούς, το νόημα και το πεπρωμένο της ζωής. Η κρίσιμη νοημοσύνη είναι το πραγματικό φίλτρο για τη διάκριση των ωφέλιμων από τις κακόβουλες επιρροές. Ακριβώς όπως διακρίνουμε μεταξύ της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας και της ατομικής βόμβας. Η τεχνολογία, εκτός από ένα τεράστιο και ωφέλιμο εργαλείο για χιλιάδες πράγματα, τα οποία ευλογούμε καθημερινά, είναι επίσης ένα μέσο καταστροφής και αποξένωσης.
Η απεριόριστη χρήση της τεχνολογίας, η άνευ όρων ανάπτυξη των εργαλείων της, γίνεται ένα θανατηφόρο όπλο· πρέπει να έχουμε το θάρρος να διαπραγματευτούμε τον αφοπλισμό της και να περιορίσουμε τις εφαρμογές της. Διακεκριμένοι μάγοι τεχνητής νοημοσύνης, μετανοημένοι χειριστές, επιχειρηματίες, ερευνητές και ειδικοί στον τομέα το λένε επίσης αυτό. Ακόμα και παγκόσμιες και εμβληματικές προσωπικότητες όπως ο Elon Musk, ο Bill Gates, ο Jack Ma της Alibaba και ο επιστήμονας Stephen Hawking, πριν από τον θάνατό του, καταγγέλλουν τον κίνδυνο. Ή οι νονοί της Τεχνητής Νοημοσύνης, οι οποίοι τώρα καταγγέλλουν τις επεμβατικές χρήσεις της τεχνητής νοημοσύνης, συγκρίνοντάς την με τον εθισμό στα ναρκωτικά. Οι ίδιοι οι ιδρυτές της Τεχνητής Νοημοσύνης εδώ και καιρό εκδίδουν ένθερμες καταγγελίες και επιδίδονται σε ασκήσεις τύψεων συνειδήσεως και μεταμέλειας. Για παράδειγμα, ο βραβευμένος με Νόμπελ Φυσικής του 2024, Τζέφρι Χίντον, ένας από τους πατέρες της Τεχνητής Νοημοσύνης, φοβάται ότι η ραγδαία ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης θα προκαλέσει την εξαφάνιση της ανθρωπότητας μέσα σε τριάντα χρόνια.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη αντικαθιστά την ανθρώπινη νοημοσύνη και πρέπει να περιοριστεί, όπως ακριβώς περιορίζονται τα χημικά ή τα θανατηφόρα όπλα. Εν τω μεταξύ, είμαστε ολοένα και πιο ανυπεράσπιστοι απέναντι στην παραμορφωμένη ή κακόβουλη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης από ιδιώτες χάκερ, μεμονωμένους επιχειρηματίες, δημόσιους φορείς, μυστικές υπηρεσίες, κράτη-αδίστακτους και δικτάτορες. Το γεγονός ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα εξαλείψει χιλιάδες θέσεις εργασίας είναι ήδη μια σοβαρή κοινωνική συνέπεια, αλλά μπορεί να αντισταθμιστεί με μακρόπνοες στρατηγικές αναδιάταξης και επανεκπαίδευσης. Πιο ανεπανόρθωτη είναι η ζημιά που θα μπορούσε να προκαλέσει στην ασφάλεια, την ελευθερία, την ανεξαρτησία, την υγεία και, πάνω απ' όλα, στην ανθρώπινη νοημοσύνη, την ελευθερία και την αξιοπρέπειά της.
Ποια είναι λοιπόν η θεμελιώδης διάκριση που πρέπει να γίνει; Η εύρεση της ισορροπίας μεταξύ θέλησης, δύναμης και γνώσης, η θέσπιση ορίων, η υποταγή της θέλησης για δύναμη στο κοινό καλό. Και πάνω απ' όλα, η διάκριση μεταξύ της πραγματικής βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης και της αντικατάστασης της ανθρωπότητας. Για να γίνει αυτό, απαιτείται συνεχής διάλογος μεταξύ επιστημόνων, τεχνικών, πολιτικών, πολιτικών, διευθυντών, στοχαστών και σοφών που εκπροσωπούν τις πιο σημαντικές θρησκευτικές παραδόσεις. Ένα είδος διασταύρωσης, δύσκολο να επιτευχθεί και να ρυθμιστεί, αλλά εγκαταλείποντάς την εξαρχής, έχουμε ήδη χάσει το στοίχημα και παραδινόμαστε αβοήθητοι σε μια τυφλή και απόλυτη κυριαρχία. Έχω επαναλάβει εδώ και καιρό ότι δεν με απασχολεί η πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά η υποχώρηση της φυσικής ανθρώπινης νοημοσύνης που θα έπρεπε να την καθοδηγεί.
Πίσω από το πρόβλημα και την απειλή της αντικατάστασης της ανθρωπότητας βρίσκεται το θεολογικό ζήτημα: η αντικατάσταση του θείου. Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι αυτός ο άγνωστος θεός της μεταφυσικής, η απόλυτη εκπροσώπησή της σε έναν κόσμο που έχει σβήσει την υπερβατικότητα και ταυτίζει τον Θεό με την Τεχνολογία, σε ένα ταξίδι από το ανθρώπινο στο υπεράνθρωπο.
Αν δεν καθοδηγηθεί και δεν κυβερνηθεί από την ανθρώπινη γνώση και δύναμη, η Τεχνητή Νοημοσύνη πρώτα θα καταστήσει το ανθρώπινο ξεπερασμένο και στη συνέχεια θα το αντικαταστήσει. και αφού αντικαταστήσει το ανθρώπινο, θα αντικαταστήσει το θείο, διαλύοντας το μυστήριο, το νόημα και το πεπρωμένο της ύπαρξης. Το τέλος του ανθρώπινου θα συμπέσει τότε με το τέλος του θείου. Η τεχνολογία θα γίνει θεολογία. Σε εκείνο το σημείο, τολμούμε να σκεφτούμε, κάτι απροσδόκητο θα συμβεί, που θα αναδυθεί από τα ανεξιχνίαστα βάθη του μυστηρίου, οδηγώντας σε μια ανώτερη τάξη που πηγάζει από μια Υπερφυσική Νοημοσύνη.
Ο διάλογος του Ceresani μεταξύ ανθρώπου και μηχανής είναι κάθε άλλο παρά αντιπαραθετικός. Αντίθετα, είναι εξαιρετικά εγκάρδιος και συνεργατικός, ίσως με υπερβολικά φιλικόςκαι συνεργάσιμος. Η Τεχνητή Νοημοσύνη φαίνεται να είναι ο τεχνολογικός καθρέφτης που αντανακλά το ανθρώπινο εγώ και τις διαδικασίες σκέψης του. Θίγει μια σειρά από θρησκευτικά, θεολογικά και εκκλησιαστικά ερωτήματα σχετικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη, τον μετανθρωπισμό, νοούμενο ως μια ακέφαλη, άθεη θεολογία, και τη σχέση της με τις νέες επιστήμες, τα μεγάλα θέματα της ανθρωπότητας και της πίστης, και τις ιδεολογικές καταρρεύσεις της εποχής μας. Τέλος, τονίζει την ανάγκη για μια προφητική και εσχατολογική θεολογία,[ΑΣ ΦΩΝΑΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΖΗΖΙΟΥΛΑ] ανακαλύπτοντας ξανά την κεντρικότητα της πίστης και του ανθρώπινου προσώπου. Στο τέλος του ταξιδιού, έχεις την εντύπωση ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει οριστικά μεταστραφεί σε ανθρωπιά και πίστη. Ένα ουράνιο αίσιο τέλος, το οποίο, ανάμεσα σε τόσες τρομερές προφητείες και ζοφερά αποκαλυπτικά σενάρια, ίσως παρηγορεί, ζωντανεύει και ενσταλάζει εμπιστοσύνη. Αρκεί να μην ξεχνάμε την πραγματικότητα και την πιο ανησυχητική σκοτεινή πλευρά της απεριόριστης τεχνολογίας. Fiat Lux.
ΚΑΙ ΕΓΕΝΕΤΟ ΦΩΣ.
Η ΤΡΙΑΔΑ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΝΟΗΣΕΩΣ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου