ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΔΥΑΛΙΣΜΩΝ (5)

Συνέχεια από:Σάββατο 25 Ιουλίου 2020

ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΔΥΑΛΙΣΜΩΝ 

Από τα γνωστικά συστήματα στον μοντέρνο κόσμο.

Του Ioan P. Couliano.

                                              

Κεφάλαιο πρώτο: Το ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΔΥΑΛΙΣΜΟΥ.

         

Ας απαριθμήσουμε λοιπόν σε έναν συνθετικό κατάλογο τούς μύθους που θα συναντήσουμε στην ανάλυση τών δυαλισμών τής Δύσης. 

Αρχίζουμε με τον Zurvaniskio, στον οποίο οι ερευνητές τού παρελθόντος είχαν την συνήθεια να βρίσκουν την καταγωγή πολλών λαϊκών δυαλιστικών αφηγήσεων.

          Στην εκδοχή τού αρμένιου συγγραφέως Eznik του Kolb, την πιο πλήρη ανάμεσα στις τέσσερις υπάρχουσες, ο κεντρικός μύθος εκτίθεται ως εξής:
 ο Zurvan, ένα όν, μάλλον ανδρόγυνο, το όνομα τού οποίου θα μπορούσε να μεταφραστεί “Μοίρα” ή “Τύχη”, υπήρχε πριν από κάθε πράγμα. Επειδή επιθυμούσε να έχει έναν γιό, πρόσφερε μία θυσία η οποία διαρκούσε χίλια χρόνια, και στην συνέχεια είχε μίαν αμφιβολία για την χρησιμότητα αυτής τής θυσίας. Εκείνη την στιγμή στον “μητρικό” του κόλπο συλλαμβάνονται δύο γιοί. Ο Ohrmazd σαν συνέπεια τής θυσίας και ο Ahriman σαν συνέπεια τής αμφιβολίας. Ο Zurvan υπόσχεται τότε ότι θα κάνει βασιλιά τον πρώτο από τους δύο που θα φτάσει σε αυτόν. Ο Ohrmazd αποκαλύπτει αυτό το σχέδιο στον Ahriman και αυτός βιάζεται να “τρυπήσει τόν κόλπο” τού Zurvan και να παρουσιαστεί στον πατέρα του! Ο Zurvan δεν τον αναγνωρίζει : “ο γιός μου, λέει, είναι αρωματισμένος και φωτεινός και εσύ όμως είσαι σκοτεινός και βρωμερός”. Σ’αυτό το σημείο γεννιέται ο Ohrmazd “στην ώρα του, φωτεινός και αρωματισμένος”. O Zurvan όμως αναγκάστηκε από τον ίδιο του τον όρκο να προσφέρει την βασιλικότητα στον Αχριμάν, αλλά μόνον για 9.000 χρόνια, μετά τα οποία ο Όχριμαζ “θα βασιλεύσει και θα κάνει όλα όσα θα θελήσει”. Και οι δύο αδελφοί αρχίζουν να δημιουργούν : “και όλα όσα δημιουργούσε ο Oχριμάζ ήταν καλό και ευθύ, ενώ εκείνο που έφτιαχνε ο Αχριμάν ήταν κακό και βασανιστικό”!

          Ένας άλλος μύθος περιγράφει μία διαμάχη ιδιοκτησίας ανάμεσα στον Οχριμάζ και τον Αχριμάν. Το νερό ανήκει ολόκληρο στον Αχριμάν και παρ’όλα αυτά τα ζώα τού Οχριμάζ (ο σκύλος, το γουρούνι, ο γαϊδαρος και το βόδι) θα πιούν σ’αυτό. Όταν ο Αχριμάν τους απαγορεύει να ακουμπήσουν το νερό του, ο Οχριμάζ δεν ξέρει τί να κάνει αλλά ένας από τους δαίμονες τού Αχριμάν τον συμβουλεύει να πει στον κακό του γείτονα : Τότε τράβηξε το νερό από την γη μου. Η πονηριά δεν κατορθώνει το αναμενόμενο αποτέλεσμα, διότι ο Αχριμάν υποχρεώνει ένα από τα πλάσματά του, τον βάτραχο, να καταπιεί όλο το νερό τής ιδιοκτησίας τού Οχριμάζ. Ο οποίος εισέρχεται σε μεγάλη δυσκολία ξανά, ώσπου ένας άλλος ακόλουθος τού Αχριμάν, η μύγα, εισέρχεται στην μύτη τού βατράχου, αναγκάζοντας τον να επιστρέψει τα νερά!

         
Οι κυρίαρχοι μύθοι τού κατεργάρη τού κακού Θεού, παρόντες στις μεγάλες θρησκείες είναι τού Σέθ, τού Προμηθέα και τού Ίντρα!

          
Ο Αιγυπτιολόγος Herman te Velde είδε πρώτος τήν σχέση ανάμεσα στον Θεό Σεθ-Τυφώνα, τον ανταγωνιστή τού Όσιρι, με την παγκόσμια φιγούρα τού κατεργάρη (trickster).

          Ο Σέθ είναι ψεύτης, ακαλλιέργητος, δολοφόνος, ομοφυλόφιλος (όπως επίσης ακατάσχετος στο σεξουαλικό επίπεδο), κλέφτης. Μάχεται όμως τα τέρατα και έχει μία κοσμογονική λειτουργία. Η γέννησή του είναι ακανόνιστη καθώς η μάννα του τον απέβαλλε ενώ έφτυνε. Σχετίζεται με την έρημο, με τους ακαλλιέργητους τόπους και εικονίζεται με το κογιότ. Με τις στέπες και τις δασώδεις εκτάσεις της Αφρικής και τής Βορείου Αμερικής!

          Ο πιο διάσημος από τους trickster είναι χωρίς αμφιβολία ο Προμηθέας. Ας θυμηθούμε ότι η κλοπή τής φωτιάς ή τού φωτός είναι μία από τις συνηθισμένες πράξεις τού κατεργάρη. Όπως επίσης και στον μύθο τού κογιότ είναι ενεργός στην δημιουργία τού ανθρώπου, ο οποίος έχει ανάγκη, σαν θνητός που κατέληξε, όλων τών ειδών τις τεχνικές για να επιβιώσει!

          
9. Δυαλιστικοί μύθοι : 2 Cherchez la femme!

Όπως υπογράμμισε ο Radin, ο κατεργάρης, αυτός ο κατεξοχήν αντινομιστής, συγκεντρώνει στον εαυτό του μερικές πλευρές ιδιαιτέρως γελοίες τού αρσενικού ατόμου! Ο κατεργάρης είναι ο άνδρας ο ίδιος, μπλεγμένος με τις δυσκολίες τής υπάρξεως, ο οποίος ανακαλύπτει την δυνατότητα τού πνεύματός του και τού σώματός του, χρησιμοποιώντας τες συνήθως παράλογα, αλλά με ενθουσιασμό πάντοτε! Ο κατεργάρης απορρίπτει τον συνηθισμένο δρόμο, προτιμώντας να κάνει λάθος από μόνος του και να αναλάβει τις συνέπειες τών λαθών του. Πολύ συχνά βρίσκεται σε δυσκολία, αλλά δεν ηττάται τελείως. Το κεντρικό σημείο όλων τών αφηγήσεων είναι ότι αυτό το γελοίο πρόσωπο τοποθετείται έξω από κάθε τάξη (νόμος) θεία ή ανθρώπινη.

          Εάν στ’αλήθεια λοιπόν είναι η καρικατούρα τού αρσενικού, θα πρέπει να βρίσκονται παρόμοιες διηγήσεις με μία γυναίκα πρωταγωνιστή. Ένας μύθος λοιπόν ο οποίος περιλαμβάνει τις περιπέτειες γυναικείων πρωτόπλαστων όντων έρχεται από την Αυστραλία. Σαν συνέπεια παράνομων σχέσεων οι αδελφές Wawila K αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους. Κατά την διάρκεια τού ταξειδιού ασκούν τις δημιουργικές τους δυνάμεις με αμφιλεγόμενο τρόπο. Ένας άλλος μύθος τού Αμαζονίου τών Desana αποδίδει το καλό και το κακό που υπάρχει στην δημιουργία σε δύο θηλυκές οντότητες, την κόρη τού ήλιου και την κόρη τού Αρακού. Η πρώτη παράγει την φωτιά αλλά και τεχνικές και τελετές καθαρμού. Η δεύτερη επινοεί την γεωργία. Όλα τα ζώα απέκτησαν την τελειότητά τους διότι παρακολούθησαν το ζευγάρωμα τής Κόρης τού Αρακού, μία γυναίκα-ψάρι με δημιουργικές δυνάμεις, με έναν ινδιάνο Desana. Ο θάνατος εισάγεται στον κόσμο λόγω της σεξουαλικότητος τής Κόρης τού ήλιου. Ο πρώτος νεκρός θα είναι ο γιός της, όπως στον μύθο τού Κογιότ. Η κόρη αυτή δεν ξέρει να ελέγχει τήν υπερβατικότητα!

          Αυτοί οι μύθοι τών λαών χωρίς γραφή μεταδόθηκαν και στις μεγάλες θρησκείες. Μία σπουδαία προσωπικότης όπως η Θεά Δήμητρα παρουσιάζει όλα τα χαρακτηριστικά μία θηλυκής οντότητος οι περιπέτειες τής οποίας έχουν καταστροφικές συνέπειες για ολόκληρο τον κόσμο.

          Τέλος πρέπει να σημειώσουμε ότι σε μερικές κουλτούρες ο δημιουργός κατεργάρης αρσενικού φύλου, υπομένει τον ανταγωνισμό μερικών θηλυκών όντων, που μερικές φορές τον μηδενίζουν και κυριεύουν όλες του τις λειτουργίες. Το έγκλημα που διαπράττουν αυτές οι γυναίκες καθορίζεται σε σχέση με έναν νόμο ειδικό ο οποίος έχει εγκαινιαστεί για τις γυναίκες, έναν νόμο που καταπατούν λόγω τής απελπισμένης του σεξουαλικής επιθυμίας αλλά και λόγω τών απαιτήσεων τους για μία ελευθερία η οποία είναι προνόμιο τών αρσενικών.

Συνεχίζεται

Με την βοήθεια τών σύντομων αναφορών στους μύθους τών προϊστορικών, ή άγραφων προσπαθειών απαντήσεων στο μυστήριο τής υπάρξεως, βλέπουμε αμέσως την βαρβαρότητα τού φθόνου για τα υπάρχοντα τού γείτονα, το μίσος των γειτονικών φυλών, καί την σημασία τού Νόμου, που εδόθη στον Μωϋσή. Αλλά και το μεγαλείο τής μέσης οδού τής ηθικής τών αρχαίων (μηδέν άγαν) η οποία τυπωμένη στον μύθο τών Αργοναυτών μας παρουσιάζει τα δύο άκρα που κρατούν την ψυχή στην βαρβαρότητα σαν την Σκύλα και την Χάρυβδη. Μπορούμε να δούμε επίσης και το ειδικό βάρος τής θεωρίας τών παιχνιδιών, η οποία τελειοποιεί εν τέλει τήν φιλοσοφία τού Χόμπς, η οποία γέννησε τον homo aeconomicus, ενίσχυσε την εικονική πραγματικότητα και δημιούργησε την νέα ηθική του Εγώ κατά την οποία ο οποιοσδήποτε άλλος, αγωνίζεται σαν και μας για τα συμφέροντα τού Εγώ του! Βρισκόμαστε στα βάθη τής βαρβαρότητος, με μία τρομακτική οπισθοδρόμηση, η οποία όμως είναι ντυμένη με ένδυμα φωτός και δύσκολα διακρίνεται!

Αμέθυστος.