ΠΡΟΣ ΑΚΙΝΔΥΝΟΝ ΛΟΓΟΣ ΑΝΤΙΡΡΗΤΙΚΟΣ ΤΡΙΤΟΣ
ΠΡΟΣ ΤΑ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΧΑΡΙΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΕΙΩΣ ΧΑΡΙΤΩΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ
Συνέχεια από: Δευτέρα, 17 Ιουνίου 2019
Ότι τη θεοποιό χάριν του Πνεύματος που δίδεται από τον Θεό και λαμβάνεται από τους αγίους ο Ακίνδυνος άλλοτε την λέγει κτίσμα κι’ άλλοτε ότι είναι ο ίδιος ο Θεός, η ίδια η ουσία του. Εδώ ελέγχεται και ότι περιπίπτει σε πολλά άτοπα.
21. Επειδή δε ο λόγος του Ακίνδυνου είναι προς εμάς περί τούτου, το οποίο λαμβάνει ο θεούμενος ώστε να θεώνεται (διότι τούτο είναι μεταξύ των άγιων η θεοποιός χάρις), ας δούμε τί λέγει αυτός ότι λαμβάνουν οι άγιοι ώστε να θεώνονται. Στην πραγματεία του Περί χάριτος λοιπόν, αφού προβάλλει τον Χρυσόστομο να λέγει ότι η διδομένη στους πιστούς χάρις είναι το άγιο Πνεύμα, προσθέτει και αυτός περί του πράγματος τούτο· «χάριν εννοεί το ίδιο το άγιο Πνεύμα, την δύναμιν εκείνη, την οποία υποσχέθηκε ο Σωτήρ στους αγίους μαθητές του ότι θα ενδυθούν από τα ύψη, που πράγματι και ενδύθηκαν». Και φέρει μαρτυρίες, με τις οποίες δεικνύει ότι δύναμις και χάρις καλείται ο Πατήρ και ο Υιός και το άγιο Πνεύμα. Και προσθέτει· «ώστε και όταν ο άγιος Μάξιμος λέγει από τη χάριν την άκτιστη και πάντοτε υπάρχουσα από τον πάντοτε όντα Θεό, είναι φανερό, ότι εννοεί το άγιο Πνεύμα ή τον ίδιο τον Υιό, τον οποίο και ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης πολλές φορές ονομάζει χάριν και αυτοχάριν. Κι αυτός δε ο Θεός ο,τιδήποτε είναι, λέγεται από τους αγίους χάρις και έλλαμψις».
22. Εύγε. Διότι ο ίδιος ο Υιός και το ίδιο το άγιο Πνεύμα είναι η χάρις που παίρνουν οι άγιοι και η δύναμις που ενδύονται· δεν είναι δε μόνο ο Υιός και το άγιο Πνεύμα, αλλά και ο Πατήρ. Πράγματι ο ίδιος ο Υιός λέγει ότι «όποιος με αγαπά τηρεί τις εντολές μου, και εγώ και ο Πατήρ θα έλθουμε σ’ αυτόν και θα κατοικήσουμε μαζί με αυτόν». Επειδή λοιπόν ο Θεός είναι αυτός που αποκτώντας και παίρνοντας μέσα τους οι άγιοι θεοποιούνται, κι’ όχι μόνο ο Υιός ή και το άγιο Πνεύμα, αλλά και ο ίδιος ο Πατήρ, από ποιόν Θεό, ώ Ακίνδυνε, υπάρχει ο Πατήρ, ώστε κατά σε να είναι αυτός ή πάντοτε ούσα από τον Θεό χάρις;
23. Αλλά, αφού επίσης παρουσίασε (ο Ακίνδυνος) και τον θειο Διάδοχο να λέγει, «μερικοί νόμισαν ότι η χάρις και η αμαρτία, δηλαδή το πνεύμα της αληθείας και το πνεύμα της πλάνης, στην περίπτωση των βαπτιζομένων κρύβονται μαζί στο νού»(κεφ.76), και πάλι, «υπάρχουν άνθρωποι που λέγουν ότι τα δύο πρόσωπα της χάριτος και της αμαρτίας παρευρίσκονται μαζί μέσα στις καρδιές των πιστών»(κεφ.80), και πάλι, «όποιος, για το λόγο ότι εμείς συλλογιζόμαστε καλά και φαύλα, νομίζει ότι το άγιο Πνεύμα και ο Διάβολος ενοικούν μαζί στο νου» (κεφ.85)· αφού λοιπόν παρουσίασε τον θείο Διάδοχο να έχει πει τούτα, συμπεραίνει αυτός (ο Ακίνδυνος) γράφοντας, «επομένως ένα και το αυτό λέγει και τούτος τη χάριν και το άγιο Πνεύμα ο θεοφόρος Πατήρ, δηλαδή αυτήν που εισέρχεται μέσα στους βαπτιζομένους», και προσθέτει συμπερασματικά• «έτσι λοιπόν οι θείοι πατέρες μας ονομάζουν χάριν και αυτοχάριν το ίδιο το άγιο Πνεύμα και τον Υιό και γενικά το ίδιο το θείο».
24. Από ποιόν λοιπόν θεό, πες μας πάλι, λέγεις ότι είναι γενικό το θειο, κι’ η ουσία δηλαδή και οι υποστάσεις και κάθε άκτιστη ενέργεια, ώστε κατά τη γνώμη σου έτσι γενικά να είναι το θείο τούτο, η πάντοτε ούσα από τον Θεό χάρις; Αλλ’ όμως, επειδή ο ίδιος ο Θεός είναι η χάρις, την οποία λαμβάνομε κατά το θείο βάπτισμα, και η δύναμις, την οποία ενδύθηκαν κατά την υπόσχεση του Σωτήρος οι θείοι απόστολοι κι’ έπειτα από αυτούς οι κατά το Ευαγγέλιο της χάριτος ζώντες, πώς πάλι την κατασκευάζεις κτιστή, Ακίνδυνε; Πώς πολεμείς μανιωδώς εκείνους που την θεωρούν άκτιστη, γράφοντας καθαρά, ότι «ο Θεός στους μετόχους του κτίζει τη θεοποιό χάριν», και πάλι, «η κυρίως χάρις που εκχέεται από τον Θεό και από του Πνεύματος αυτού είναι το ασώματο και αόρατο και η αίσθησις των αισθητικών και ο λόγος των λογικών και η ζωή των ζώντων»;
Άρα, δεν πολεμείς εναντίον τού εαυτού σου και του Θεού, αυτόν μεν κατεβάζοντάς τον σε κτίσμα, στον εαυτό σου δε συνάγοντας τα αντίθετα, και μάλιστα από κοντά; Μη μου πεις βέβαια ότι το όνομα της χάριτος το βρίσκουμε να λέγεται και σε κτιστά πράγματα. Διότι δεν είναι καθόλου θαυμαστό το να υπάρχει μια κτιστή χάρις και άλλη άκτιστη. Αλλά επειδή το λαμβανόμενο από τους αγίους, αυτό δηλαδή κατά το όποιο θεώνονται, είναι ο ίδιος ο Θεός, πώς αυτό είναι πάλι κτιστή χάρις κατά σε; Και να μη διαψεύδεις τον επώνυμο της θεολογίας Γρηγόριο, γράφοντας ότι «το ίδιο το θείο ονομάζεται χάρις, ταπεινότερα βεβαίως κατά τον θεολόγο» (Θεολογικός Λόγος λα’,30). Διότι εκείνος δεν είπε ότι ο Θεός λέγεται χάρις ταπεινότερα, αλλά χάρισμα· και δεν είπε την υπερουσιότητα εκείνη ούτε τον Πατέρα και τον Υιό και το άγιο Πνεύμα, όπως λέγεις εσύ παραχαράσσοντας φανερά, αλλά και παρερμηνεύοντας κακούργως και χρησιμοποιώντας την έκφραση ταπεινότερα δυσσεβώς επί της θείας ουσίας και της πατρικής αξίας, αλλά μόνο το Πνεύμα· κι’ ούτε αυτό κατά την ουσία, όπως καινοτομείς εσύ διαστρέφοντας και παρανοώντας το χωρίο. Αλλά και λέγοντας ταπεινότερα το άγιο Πνεύμα χάρισμα, προσθέτει ευθύς αμέσως την αιτία· «για να δειχθεί το από ποιόν». Επειδή λοιπόν το άγιο Πνεύμα λέγεται ταπεινότερα χάρισμα για τούτο, «για να δειχθεί το από ποιόν», δηλαδή από τον Πατέρα, εσύ δε διδάσκεις ότι η χάρις σημαίνει το ίδιο με το χάρισμα και λέγεις ότι η χάρις αυτή είναι η τρισυπόστατη ουσία, από ποιόν Πατέρα είναι η τρισυπόστατη ουσία, ώστε λεγόμενη κατά σε ταπεινότερα χάρις να υποδείξει το «από ποιόν»; Επειδή δε πάλι δεν είναι μόνο ο Υιός και το άγιο Πνεύμα η θεοποιός χάρις, αλλά και ο ίδιος ο Πατήρ, όπως εδείχθηκε παραπάνω και όπως ομολογείς εσύ ο ίδιος, από ποιόν είναι ο Πατήρ που καλείται ταπεινότερα χάρις, «για να δειχθεί το από ποιόν»; Και όμως όχι μόνο χάρις, αλλά και θεία δύναμις, την οποία ενδύθηκαν οι απόστολοι, καλείται. Πού λοιπόν βρίσκεται το ταπεινό στην περίπτωση της δυνάμεως, και μάλιστα εκείνης της θείας;
(Συνεχίζεται)
Σημειώσεις
Άγιος Διάδοχος επίσκοπος Φωτικής – Λόγος ασκητικός χωρισμένος σε 100 πρακτικά κεφάλαια πνευματικής γνώσεως και διακρίσεως. (Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, Τόμος Α΄).
Κεφ. 76. Μερικοί νόμισαν ότι η χάρη και η αμαρτία μαζί, δηλαδή το Πνεύμα της αλήθειας και το πνεύμα της πλάνης, κρύβονται στο νου όσων βαπτίζονται. Γι’ αυτό λένε ότι το ένα προτρέπει το νου στα καλά, και το άλλο αμέσως στα αντίθετα. Εγώ όμως, από τις θείες Γραφές και από τη δική μου νοερή αίσθηση, κατάλαβα ότι πριν από το άγιο Βάπτισμα, από έξω η χάρη παρακινεί την ψυχή προς τα καλά, ενώ ο σατανάς είναι φωλιασμένος στα βάθη της ψυχής, προσπαθώντας να φράξει όλες τις διεξόδους προς το αγαθό. Από τη στιγμή του βαπτίσματος, ο διάβολος διώχνεται έξω και η χάρη μπαίνει μέσα στην ψυχή. Γι’ αυτό, όπως πριν από το Βάπτισμα κυριαρχούσε η πλάνη πάνω στην ψυχή, έτσι μετά κυριαρχεί η αλήθεια. Αλλά και μετά το Βάπτισμα ο σατανάς ενεργεί εναντίον της ψυχής όπως και πριν, και τις περισσότερες φορές και χειρότερα. Όχι όμως πως συνυπάρχει με τη χάρη —μη γένοιτο! αλλά θολώνει το νου με την γλυκύτητα των παράλογων ηδονών εξαιτίας της χαυνότητας του σώματος. Αυτό γίνεται κατά παραχώρηση του Θεού, με σκοπό, αφού περάσει ο άνθρωπος από την τρικυμία και τη φωτιά της δοκιμασίας, τότε να απολαύσει (αν θέλει) το αγαθό. Όπως λέει η Γραφή: «Περάσαμε μέσα από φωτιά και νερό, και μας έβγαλες σε τόπο αναψυχής»(Ψαλμ. 65, 12).
Κεφ. 80. Εκείνοι που ισχυρίζονται ότι το πρόσωπο της χάρης και το πρόσωπο της αμαρτίας βρίσκονται μαζί στις καρδιές των πιστών, θέλουν να στηρίξουν την υπόνοιά τους αυτή στο λόγο του ευαγγελιστή Ιωάννη: «Και το φως φέγγει μέσα στο σκοτάδι, και το σκοτάδι δεν κατέλαβε το φως»(Ιω. 1, 5). Λένε λοιπόν ότι η θεία λαμπρότητα δεν μολύνεται διόλου από την συνύπαρξη με τον πονηρό, όσο και αν το θείο φως πλησιάζει μέσα στην ψυχή το σκοτάδι του δαίμονα. Αλλά απ’ αυτό το ίδιο ευαγγελικό ρητό, ελέγχονται ότι βρίσκονται έξω από την αληθινή έννοια των Γραφών. Επειδή ο Λόγος του Θεού, το αληθινό φως, ευδόκησε να φανεί στον κόσμο με σάρκα και από απέραντη φιλανθρωπία άναψε μέσα μας το φως της αγίας γνώσεως, το φρόνημα όμως του κόσμου δεν εννόησε τη βουλή του Θεού — γιατί το φρόνημα της σάρκας είναι έχθρα προς το Θεό(Ρωμ. 8, 7). Γι’ αυτό ακριβώς ο Θεολόγος έκανε αυτή τη διατύπωση. Και μετά από μερικά, ο θεσπέσιος προσθέτει: «Ήταν το φως το αληθινό, που φωτίζει κάθε άνθρωπο που έρχεται στον κόσμο», αντί να πει ότι οδηγεί και ζωοποιεί. «Ήταν μέσα στον κόσμο και ο κόσμος έγινε μέσω Αυτού, και όμως ο κόσμος δεν τον γνώρισε. Ήρθε στους δικούς Του και αυτοί δεν τον δέχτηκαν. Όσοι όμως τον δέχτηκαν, τους έδωσε την εξουσία να γίνουν παιδιά του Θεού, όσοι πιστεύουν στο όνομά Του»(Ιω. 1, 9-12). Και ο σοφότατος Παύλος, ερμηνεύοντας το «δεν κατέλαβε»(Ιω. 1, 5), λέει: «Δεν λέω ότι ήδη το έλαβα ή ότι έχω ήδη γίνει τέλειος· αλλά αγωνίζομαι να καταλάβω επειδή με κατέλαβε ο Ιησούς Χριστός»(Φιλιπ. 3, 12). Ώστε ο Ευαγγελιστής δεν λέει ότι ο σατανάς δεν «κατέλαβε» το αληθινό φως, γιατί εξαρχής το φως τούτο ήταν ξένο στον σατανά, επειδή δεν φωτίζει σ’ αυτόν. Αλλά εννοεί τους ανθρώπους εκείνους που ενώ ακούν τις δυνάμεις και τα θαυμάσια του Υιού του Θεού, δεν θέλουν ωστόσο να προσεγγίσουν λόγω της σκοτισμένης καρδιάς τους στο φως της γνώσεώς Του, και με το λόγο του τους ντροπιάζει όπως τους αξίζει.
Κεφ. 85. Όποιος νομίζει ότι το Άγιο Πνεύμα και ο διάβολος κατοικούν μαζί μέσα στο νου επειδή έχομε καλούς λογισμούς μαζί με κακούς, ας μάθει ότι αυτό γίνεται γιατί ουδέποτε γευθήκαμε και είδαμε ότι ο Κύριος είναι αγαθός(Ψαλμ. 33, 9). Στην αρχή, όπως είπα πιο πάνω, κρύβει η χάρη την παρουσία της από όσους βαπτίζονται, αναμένοντας την πρόθεση της ψυχής. Όταν επιστρέψει εξ ολοκλήρου ο άνθρωπος προς τον Κύριο, τότε με ανέκφραστη αίσθηση φανερώνει στην καρδιά του ανθρώπου την παρουσία της. Αλλά και πάλι περιμένει προς τα που θα στραφεί η κίνηση της ψυχής και παραχωρεί τα δαιμονικά βέλη να φτάνουν μέχρι τα κατάβαθα της ψυχής, για να ζητήσει το Θεό με θερμότερη θέληση και ταπεινή διάθεση. Αν λοιπόν αρχίσει να προχωρεί ο άνθρωπος με την τήρηση των εντολών, και επικαλείται ακατάπαυστα τον Κύριο Ιησού, τότε η φωτιά της αγίας χάρης απλώνεται και στα εξωτερικά αισθητήρια της καρδιάς και κατακαίει τα ζιζάνια της ανθρώπινης γης με πληροφορία καρδιάς. Έτσι οι δαιμονικές σκέψεις φτάνουν από μακριά σ’ αυτόν τον τόπο και προσβάλλουν αδύναμα το εμπαθές μέρος της ψυχής. Όταν όμως ο αγωνιστής άνθρωπος ντυθεί όλες τις αρετές και μάλιστα την τέλεια ακτημοσύνη, τότε η χάρη με μια βαθύτερη αίσθηση καταφωτίζει ολόκληρη την ύπαρξή του και τον θερμαίνει στην αγάπη του Θεού. Και τότε τα δαιμονικά βέλη σβήνουν μακρύτερα από το σώμα, γιατί η αύρα τού Αγίου Πνεύματος κινεί στην καρδιά τους ανέμους της ειρήνης και σβήνει τα βέλη του πυρφόρου δαίμονα ενώ αυτά είναι ακόμα στον αέρα. Πλην όμως και αυτόν που έφτασε σε τέτοια πνευματική κατάσταση, τον αφήνει κάποτε ο Θεός στην κακία των δαιμόνων και δε φωτίζει το νου του, για να μην είναι εντελώς δεμένο το αυτεξούσιό μας με τα δεσμά της χάρης, με σκοπό όχι μόνο να νικηθεί η αμαρτία με αγώνα, αλλά και γιατί οφείλει να προοδεύει ο άνθρωπος στην πνευματική πείρα. Γιατί η τελειότητα που νομίζομε ότι έχει ο αγωνιζόμενος άνθρωπος, είναι ακόμη ατελής μπροστά στον πλούτο και τη γενναιοδωρία του Θεού, που μας παιδαγωγεί με αγάπη, ακόμη και αν μπορέσει κανείς να ανέβει όλη την κλίμακα του Ιακώβ(Γέν. 28, 12) με την προκοπή στους ασκητικούς κόπους.
Αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος- Λόγος λα' περί του Αγίου Πνεύματος
30. Αυτοί που λένε και διδάσκουν αυτά και επιπλέον το ονομάζουν «άλλον Παράκλητον», δηλαδή άλλον Θεό, αυτοί oι οποίοι γνωρίζουν ότι η μόνη ασυγχώρητη αμαρτία είναι η βλασφημία σ'αυτό, αυτοί που τόσο φοβερά στηλίτευσαν τον Ανανία και τη Σαπφείρα, επειδή είπαν ψέματα στο Πνεύμα το άγιο, σαν να είπαν ψέματα στον Θεό και όχι σε άνθρωπο, αυτοί λοιπόν τι σου φαίνεται από τα δύο, ότι κηρύττουν πως το άγιο Πνεύμα είναι Θεός ή κάτι αλλο; Πόσο στ' αλήθεια ανόητος είσαι και μακριά από το Πνεύμα, εάν απορείς γι' αυτό και χρειάζεσαι κάποιον να σε διδάξει. Oι ονομασίες λοιπόν του Πνεύματος είναι τόσες πολλές και τόσο ζωντανές. Γιατί λοιπόν πρέπει να σου παραθέσω τις μαρτυρίες γι' αυτές τις λέξεις; Και όσα εδώ λέγονται με τρόπο ταπεινό, ότι δηλαδή δίδεται, ότι αποστέλλεται, ότι μερίζεται, ότι είναι χάρισμα, δώρημα, εμφύσημα, επαγγελία, μεσιτεία, είτε κάτι άλλο σαν αυτά, για να μην απαριθμώ το καθένα ξεχωριστά, πρέπει να το αναγάγουμε στην πρώτη αιτία, για να καταδειχθεί από πού προέρχεται και να μην γίνουν παραδεκτές από κάποιους, τρεις αρχές διαχωρισμένες μεταξύ τους, σαν να υπάρχει πολυθεΐα. Διότι είναι εξίσου ασέβεια να ταυτίσει κανένας τα πρόσωπα, όπως ο Σαβέλλιος και να διαχωρίσει τις φύσεις όπως ο Άρειος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου