SPIRITUS CREATOR (4)---Η ΝΕΑ ΑΙΡΕΣΗ.

Συνέχεια από: Παρασκευή 14 Ιουνίου 2019 

Θεολογικά δοκίμια ΙΙΙ, ΠΝΕΥΜΑ.

Αυτοσχεδιασμός περί του Αγίου Πνεύματος και του μέλλοντος.

του Hans Urs Von Bathasar.

        

  3. Το Βασίλειο του Πνεύματος!

         

 Ο Μεσαίων έζησε με μεγάλη ένταση αυτή την Χριστοκεντρική εικόνα τού κόσμου, στις πύλες τών Καθεδρικών του ναών σμίλεψε την σκηνή τής Καθολικής κρίσεως με τόσο πειστική έμπνευση όπως είναι και οι σκηνές του Ευαγγελίου, οι οποίες πλαισιώνουν εξίσου τις πύλες. Ολόκληρη η ιστορία τής σωτηρίας την οποία διέτρεξε ο Θεός με τους ανθρώπους-απο τον Αδάμ περνώντας απο τον Νώε και τον Αβραάμ μέχρι την Μαρία και τον Υιό της στους αποστόλους, στους μεγάλους του αγίους-και  είναι συγκεντρωμένη δίπλα-δίπλα, πολύ εύκολα αναγνώριμη, η οποία διατρέχεται σχεδόν με μία κυκλική ματιά, μαζί με την δική "μου" ακριβή συνεργασία εκεί μέσα! Ακόμη και στον χρόνο και στον χώρο, όλα είναι περιορισμένα. Το μεγαλύτερο μεριδιο τής ιστορίας φαίνεται να βρίσκεται πίσω μας, και αυτό που ακόμη επίκειται-η τελευταία απο τις επτά εποχές του κόσμου-είναι σ'ένα μεγάλο μέρος προκατασκευασμένη μέσω των εσχατολογικών λόγων του Κυρίου, η προαναγγελία του Αντιχρίστου, οι τελευταίες μάχες τής Αποκαλύψεως. Στο περιθώριο της Ορθοδοξίας εκινείτο ένας κύκλος φανατικών, στους οποίους η στενότητα και ο καθορισμός, που ήταν ήδη δηλωμένος, αυτής της εικόνος του κόσμου, έφερνε μία καταπίεση! Έτσι με μεγάλη τους χαρά θα ήθελαν να έχουν μπρός τους έναν ανοιχτό ορίζοντα, με ανάλογο τρόπο με τον οποίο τον διέθεταν ανοιχτό μιά φορά, φαινομενικώς, οι Εβραίοι. Μία ανοιχτή ελπίδα σε έναν Μεσσία, του οποίου η κωδικοποιημένη, αινιγματική φιγούρα, ασταθής στο έπακρο διατηρούσε σε κίνηση και σε ένταση την πορεία του χρόνου στο μέλλον. Αυτοί θα επιθυμούσαν ζώντας στην εποχή του Υιού, να έχουν απέναντί τους μία εποχή του Αγίου Πνεύματος ίσως απλά επειδή η εικόνα του κόσμου την οποία πρότεινε η Εκκλησία δέν επέτρεπε την ύπαρξη ενός χώρου έμπνευσης, πνοής, ενός ιστορικού μέλλοντος και επεξέτεινε μέχρι τέλους την πορεία κάθε πράγματος όπως εκτυλισσόταν τότε! Για την ιστορία τού κόσμου-την οποία είναι ικανοί να δούν μόνον σαν Ιερή ιστορία, ιστορία της Εκκλησίας-δέν προσφέρεται πλέον καμμία πιθανότης μίας δημιουργικής μετάλλαξης!

          Η μετριότης και η κούραση αυτού του Χριστιανισμού, χωλαίνοντας ανάμεσα στο κοσμικό και το πνευματικό, πρέπει να κυριαρχήσει μέχρι τέλους, και η πρωτότυπη σκέψη τού Χριστού,  δέν θα μπορούσε για μια φορά να σφραγίσει το πρόσωπό της στην ιστορία, στην μορφή μίας κοινότητος-μοντέλλου εσχατολογικού; Και δέν θα μπορούσε να προκύψει αυτό το ανέλπιστο γεγονός απο τις προφητείες της Γραφής, όπως ο Αββάς Ιωακείμ ντα Φιορε ισχυρίζεται ότι η νέα σημασία, εκείνη η σύμφωνη με το Άγιο Πνεύμα, θα έπρεπε να αναδυθεί απο μία σύγκριση ανάμεσα στην Π.Δ. και την Κ.Δ. απο την Διαθήκη του Πατρός και απο Εκείνη του Υιού, όπως στην αιωνιότητα την ίδια το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται απο τον Πατέρα και απο τον Υιό;

          Μία τέτοια έμπνευση τής ιστορίας, γεμάτη προαισθήσεις, εμφανίσθηκε στον Ιωακείμ, με πρωτότυπη αμεσότητα, μετά απο μεγάλο διαλογισμό στην Αποκάλυψη σε μία εορτή της Πεντηκοστής! Είδε δύο πράγματα: την Αποκάλυψη σαν Πληρότητα-και αυτή σαν αποτέλεσμα της εσωτερικής σχέσης ανάμεσα στην Π. και στην Κ.Δ. Αυτή "η αστραπή τής γνώσεως", η οποία αιφνιδιαστικά διαπέρασε τους οφθαλμούς τού πνεύματος μου, μας λέει, παρουσιάζεται σαν μετάθεση του ιδίου του Τριαδικού γεγονότος στην ιστορία της σωτηρίας, ο Ιωακείμ -μή αντέχοντας την αστραπή του οράματος-θα προσπαθήσει νε μεταφράσει το συμβάν σε μία αβέβαιη γλώσσα, με τις κατηγορίες τής ιστορίας τής σωτηρίας, μ'έναν παρόμοιο τρόπο με την ανάπτυξη τού Έκαρτ, ο οποίος αργότερα θα εκφράσει μόνον τραυλίζοντας και θα ντύσει με ακατάλληλες εικόνες την πρωτογενή του έμπνευση! Η μυστική διαίσθηση, απο μέρους του Ιωακείμ, της ενδοτριαδικής προόδου (που του έδωσε την ευκαιρία να πολεμήσει τον Pier Lombardo, κάτι που κατέληξε στην καταδίκη τής τέταρτης συνόδου του Λατερανού στα 1215) και η πρωτοτυπία του, ασυνείδητη εν πολλοίς ακόμη και στον ίδιο, να παρουσιάσει την σωτηριώδη ιστορία, είναι εσωτερικά συνδεδεμένες. Και επειδή το Τριαδικό μυστήριο το οποίο τον είχε γοητεύσει και τον είχε θαμπώσει, στην Χριστιανική συνείδηση της Δύσεως υπολογίστηκε με απόλυτη ανεπάρκεια και παρουσιάστηκε στην Εκκλησιαστική ζωή μόνον μ'έναν ακατάλληλο τρόπο, η προσπάθεια εφαρμογής που έκανε ο αββάς di Fiore κατόρθωσε να ανάψει τις ψυχές τόσο επικίνδυνα και στο τέλος να σβύσει. Ας προσπαθήσουμε να πλησιάσουμε ψηλαφώντας στον Πυρήνα!

          Το όραμα της προόδου τού διατριαδικού πνεύματος απο την συνάντηση ανάμεσα στον Πατέρα και τον Υιό, πρέπει να υπερνίκησε τον Ιωακείμ με την ασύλληπτη νεωτερικότητα, με την απρόβλεπτη πλευρά του, με την δημιουργικότητά του! Γιατί όμως στον Θεό η αγάπη δέν ολοκληρώνεται με την αμοιβαία βύθιση του Πατρός και του Υιού; Οι δύο είναι ο άπειρος Θεός, καθώς ο Θεός βρίσκει κάθε φορά στον άλλο ένα άπειρο να τιμήσει, να γνωρίσει, να αγαπήσει. Γιατί σ'αυτή την συνάντηση του Θεού αρχίζει γι'άλλη μια φορά εκ νέου η αιώνια ζωή; Κατέχουμε την αδύναμη κτιστή εικόνα: την αγάπη ανάμεσα στον άνδρα και την γυναίκα! Εάν εμείς την απογυμνώσουμε απο όλη της τήν σωματικότητα, ακόμη περισσότερο απο κάθε μορφή του χρόνου και επομένως της επαναλήψεως και του γεγονότος, δηλαδή ό,τι είναι ήδη γνωστό ήδη εκ των προτέρων, και εάν με διαχρονική αμεσότητα πλησιάσουμε αυτό που, καθότι αποτέλεσμα, απέχει κάποιους μήνες απο την αιτία του, στο γεγονός της υπέρτατης ανταλλαγής και αμοιβαίας οικειότητος, τότε η ξαφνική εμφάνιση του Υιού στο μέσον της απόκρυφης ένωσης των γονιών δέν καταλήγει να είναι ένα καθαρό θαύμα;

          Και πράγματι ο καθαρός έρως είναι χωρίς υπολογισμό, είναι πλήρης αφοσίωση, υπερπληρωμένη ανάμεσα στο "εγώ" και το "εσύ"-όπως στο Άσμα Ασμάτων, όπου δέν υπάρχει η σκέψη των παιδιών-και σ'αυτή την αμοιβαιότητα, είναι  τοσο στενή η  αφοσίωση ανάμεσα στους δύο εραστές ώστε δέν υπάρχει χώρος ελεύθερος, και ξαφνικά υλοποιείται το τρίτο: όχι σαν ξένο, σαν ένα "αυτό" και "αυτός", αλλά απολύτως σαν ένα επί πλέον και άλλο, το οποίο είναι σαν να μήν είναι μόνον το "εμείς" : αντιθέτως σαν καθαρό δώρο στο "εγώ και στο "εσύ", ένα τέτοιο δώρο-ακριβώς επειδή δέν ήταν προγραμματισμένο, δέν ήταν ένας σκοπός- παρουσιάζεται σαν η υποστατική πεμπτουσία της αγάπης! Και μάλιστα χωρίς σκοπιμότητα, καθότι η αγάπη δέν γνωρίζει άλλον σκοπό έξω απ'αυτή, και έτσι για τους εραστές-Πατέρα και Υιό-είναι μ'έναν τρόπο αιωνίως απροσδόκητο, το πρόσωπο-θαύμα, λόγω του οποίου Αυτοί τοποθετούνται αιωνίως απέναντι στο θαυμάσιο γεγονός της Θείας ουσίας, απέναντι στην έλλειψη αιτίας και θεμελίου-ενώ για όλα τα υπόλοιπα, για τον δημιουργημένο κόσμο, μπορούμε πάντοτε να βρούμε ένα θεμέλιο. Επειδή δε οι Τριαδικές πρόοδοι είναι αιώνιες είναι πάντοτε έτοιμες να ολοκληρωθούν, ενεργεία ολοκληρωμένες και δέν υπάρχει καμμία πιθανότης να ξεφύγουν απο τον θαυμαστό, απο το θαύμα, να το αντικειμενοποιήσουν, οπισθοδρομώντας σε κάποια απόσταση.

          Τα πρόσωπα στον Θεό είναι κατ'αλήθειαν καθαρές σχέσεις, απλές, απλό γεγονός των προόδων και της αιωνίου ανταλλαγής αμοιβαίας οικειότητος. Εάν σ'αυτή την πρόθεση θα θέλαμε να σημειώσουμε σαν παραδείγματα τις διαστάσεις τού χρόνου, θα μπορούσαμε να τολμήσουμε την βεβαίωση: Η κοινή επικοινωνία τού Πατρός και του Υιού είναι πάντοτε παρουσία, και αιωνίως, σαν ανέλπιστο, απο αυτή την παρουσία πηγάζει το Άγιο Πνεύμα σαν "μέλλον" Αυτό είναι που προστίθεται στην αγάπη τους, αυτό που συμβαίνει, αυτό που είναι πάντοτε κάτι παραπάνω απο ότι φαινόταν ελπιδοφόρο στην αμοιβαία οικειότητα, ότι υπάρχει κάθε φορά νεώτερο, νεαρότερο, και γονιμότερο στον Θεό! Και χωρίς αμφιβολία, όταν ωριμάζει ο κτιστός χρόνος, ο χρόνος της δημιουργίας, η παραμονή τού ανοίγματος τού μέλλοντος υπεράνω τού παρόντος είναι μία ακριβής εικόνα του Αγίου Πνεύματος.

Συνεχίζεται

ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΕΝΑΣ ΤΟΚΟΣ ΕΝ ΚΑΛΩ, ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΣ, ΑΝΑΛΟΓΩΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ. ΜΙΑ ΝΕΑ ΓΕΝΝΗΣΗ. ΜΙΑ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΑΛΑ ΧΕΓΚΕΛ. ΜΙΑ ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤ' ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΚΑΘ' ΟΜΟΙΩΣΙΝ. Η ΙΔΙΑ ΠΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ.

Αμέθυστος.