Ο πλανήτης αλλάζει με πολύ γρήγορα βήματα, σε μία εποχή που η Δύση, ειδικά οι Η.Π.Α., ευρίσκονται σε πορεία παρακμής – με τεράστια συσσωρευμένα προβλήματα και με ένα πολιτικοοικονομικό σύστημα που τα επιδεινώνει συνεχώς. Τα βουνά των χρεών, δημοσίων και ιδιωτικών, οι τεράστιες εισοδηματικές ανισορροπίες, οι τερατώδεις φούσκες στις αγορές παγίων, όπως είναι οι μετοχές και τα ακίνητα, οι αδιαφανείς σκιώδεις τράπεζες και η βόμβα των παραγώγων που πρέπει να έχουν υπερβεί πια το 1 τετράκις $, αποτελούν τεράστιες απειλές – γεγονός που σημαίνει πως ακόμη και αν θέλουν οι Η.Π.Α. να αποδεχθούν έναν πολυπολικό κόσμο, ίσως δεν έχουν τη δυνατότητα της επιλογής. Άλλωστε, χωρίς τον έλεγχο του συστήματος του χρέους και τη θέση του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, θα βίωναν μία οικονομική καταστροφή τεραστίων διαστάσεων – οπότε δεν πρόκειται μόνο για την παγίδα του Θουκυδίδη, με την Κίνα στη θέση των Αθηνών που οδήγησε τη Σπάρτη στον πόλεμο, αλλά για κάτι πολύ διαφορετικό και περισσότερο πολύπλοκο. Από την άλλη πλευρά τόσο η Ρωσία, κυρίως όμως η Κίνα, δεν είναι πρόθυμες να αποδεχθούν την παλαιά τάξη πραγμάτων – οπότε, ακόμη και όταν όλοι γνωρίζουν πως ο ενδεχόμενος τρίτος παγκόσμιος πόλεμος θα ήταν ο τελευταίος, ίσως τελικά να μην αποφευχθεί. Η Αρκτική θα μπορούσε βέβαια να είναι η λύση, αλλά, επίσης, ακριβώς το αντίθετο – ελπίζοντας να επικρατήσει τελικά η λογική.
Ανάλυση
Η Αρκτική είναι η τελευταία περιοχή του πλανήτη που παραμένει ανεξερεύνητη σε μεγάλο μέρος της – ενώ αποτελεί έναν τομέα που είτε θα υπάρξει συνεργασία μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, είτε αντιπαράθεση με ενδεχόμενες στρατιωτικές συγκρούσεις. Στην ουσία, από τη μία πλευρά είναι η Κίνα και η Ρωσία με τους συμμάχους τους, όπως το Ιράν, ενώ από την άλλη οι Η.Π.Α. με τους δικούς τους συμμάχους του ΝΑΤΟ – σημειώνοντας πως η πρόσφατη περιοδεία του Κινέζου υπουργού εξωτερικών στη Μέση Ανατολή, είχε για τη χώρα του αρκετά θετικά αποτελέσματα.
Τα τελευταία χρόνια πάντως η Ρωσία και η Κίνα έχουν εναρμονίσει σε σημαντικό βαθμό τις εξωτερικές τους πολιτικές, γύρω από το πλαίσιο που παρουσίασε ο πρόεδρος Xi Jinping το 2013, με την ονομασία «Ο δρόμος του μεταξιού» (Belt and Road Initiative) – ενώ φαίνεται πως ο Αμερικανός πρόεδρος Biden θέλει να μιμηθεί κάτι αντίστοιχο, με τη συνεργασία κυρίως της Μ. Βρετανίας. Εν τούτοις το μεγάλο εγχείρημα και όραμα της Κίνας, έχει εξελιχθεί αλματωδώς από το χρονικό σημείο της αποκάλυψης του – κερδίζοντας τη συμμετοχή άνω των 136 κρατών, καθώς επίσης συγκεντρώνοντας ένα τεράστιο επενδυτικό κεφάλαιο ύψους 3,7 τρις $.
Εκτός αυτού έχει διευρυνθεί, με τον «Ψηφιακό δρόμο του μεταξιού», με τον «Υγειονομικό δρόμο του μεταξιού», με το «Διαστημικό δρόμο του μεταξιού» και φυσικά με τον «Πολικό δρόμο του μεταξιού» (Polar Silk Road) που αφορά την Αρκτική – όπου το Μάρτιο του 2021 ο τελευταίος που ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το 2018 (πηγή), έλαβε έναν σημαντικό ρόλο στο πενταετές σχέδιο 2021-2025 της Κίνας (πηγή), με έμφαση στην Αρκτική ναυτιλία, στην αναζήτηση πόρων, στην επιστημονική έρευνα και στη διατήρηση της Αρκτικής.
Συνεχίζοντας, με τη μαζική υποστήριξη της Ρωσίας, η Κίνα γίνεται όλο και περισσότερο ηγετική δύναμη στην τεχνολογία των παγοθραυστικών (πηγή) – επίσης στην κατασκευή αρκτικών υποδομών, με στόχο να γίνει παγκόσμια ηγέτης στη ναυτιλία, εκμεταλλευόμενη τη ραγδαία τήξη του βορειοδυτικού περάσματος που μειώνει το χρόνο διακίνησης των εμπορευμάτων από την Ασία στην Ευρώπη κατά 10-15 ημέρες.
Προφανώς, το θέμα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για την ελληνική ναυτιλία που κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως – ενώ η πρόσφατη απόφραξη του καναλιού του Σουέζ και των επιβαρυμένων Στενών της Malacca (χάρτης), τεκμηριώνει πως η αρκτική ναυτιλία θα εξελιχθεί σε έναν τομέα παγκόσμιας στρατηγικής σημασίας κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα. Με δεδομένο δε το ότι, η Ρωσία θα έχει την προεδρία του Αρκτικού Συμβουλίου από το 2021 έως το 2023, θα διευκολυνθεί η Κίνα – ενώ οι εξελίξεις αποτελούν θέμα του διαλόγου του 6ου διεθνούς φόρουμ για την Αρκτική που θα διεξαχθεί στην Αγία Πετρούπολη το 2021 (πηγή).
Η ιστορική αναδρομή
Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση της Ρωσίας υπέγραψε το 2015 για πρώτη φορά τη συμφωνία ένταξης της στο «δρόμο του μεταξιού» (πηγή) – ενώ μαζί με την Κίνα δρομολόγησαν το 2019 μία σειρά σημαντικών προγραμμάτων, για την επέκταση της πρωτοβουλίας στην Αρκτική. Ο «μεταξωτός δρόμος στον πάγο» όπως ονομάσθηκε και το μεγάλο ανατολικό όραμα του προέδρου Putin, ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2019, με μία κοινή δήλωση των δύο Εθνών – σύμφωνα με την οποία θα γίνονταν κοινές επιστημονικές έρευνες που θα προωθούσαν το «Silk Road on Ice» (πηγή). Σε μία εκδήλωση του φόρουμ τώρα, ο Putin είπε μεταξύ άλλων τα εξής:
«Συνεχίζουμε την πρωτοβουλία εναρμόνισης των νομισματικών και φορολογικών πολιτικών μας. Ταυτόχρονα, η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση προσπαθεί για την ευρύτερη δυνατή συνεργασία με όλες τις ενδιαφερόμενες χώρες και ενώσεις. Αναφέρομαι κυρίως στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας – στη χώρα που θεωρούμε βασικό υποστηρικτή μας και το φυσικό μας εταίρο στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη της ηπείρου μας…
Η Ευρασιατική Ένωση έχει δεσμευθεί να απελευθερώσει τους οικονομικούς δεσμούς και με τους άλλους εταίρους της – ενώ έχει ήδη υπογράψει συμφωνία ελευθέρου εμπορίου με το Βιετνάμ και προσωρινή με το Ιράν. Πλησιάζουν δε να ολοκληρωθούν παρόμοιες συμφωνίες με τη Σερβία και με τη Σιγκαπούρη – ενώ ευρίσκονται σε εξέλιξη συνομιλίες με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ινδία.
Συνεργαζόμαστε ενεργά με τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης και με την Ένωση Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας. Αναμφίβολα, υποστηρίζουμε την διεύρυνση των επιχειρηματικών δεσμών με την ΕΕ – με το μακροχρόνιο και παραδοσιακό μας εταίρο, με εποικοδομητικό και με δίκαιο τρόπο. Ακόμη και αν υπάρχουν κάποιες διαφορές μεταξύ μας, δεν μπορούν και δεν πρέπει να επισκιάζουν την κοινή μας ευθύνη για το μέλλον της Ευρώπης και ολόκληρης της Ευρασίας.
Επιτρέψτε μου να τονίσω πως οι έννοιες της μεγάλης ευρασιατικής σύμπραξης και ο δρόμος του μεταξιού, έχουν τις ρίζες τους στις αρχές και στις αξίες που κατανοεί ο καθένας: στη φυσική φιλοδοξία των Εθνών να ζουν με ειρήνη και με αρμονία, να επωφελούνται από την ελεύθερη πρόσβαση στα τελευταία επιστημονικά επιτεύγματα και στην καινοτόμο ανάπτυξη – διατηρώντας παράλληλα τον πολιτισμό τους και τη μοναδική τους πνευματική ταυτότητα….» (πηγή).
Περαιτέρω, τους τελευταίους μήνες η κοινή δήλωση της Ρωσίας και της Κίνας για την παγκόσμια διακυβέρνηση της 23ης Μαρτίου 2021 (πηγή), ήταν η σαφέστερη απάντηση στην κατάρρευση των διπλωματικών γεφυρών που ενώνουν τη Δύση με την Ανατολή – γέφυρες που ήδη είχαν καταστραφεί, λόγω των κλιμακούμενων κυρώσεων εναντίον της Κίνας και της Ρωσίας, υπό την αιγίδα των Η.Π.Α.
Πόσο μάλλον όταν επιταχύνθηκαν τα πολεμικά παιχνίδια του ΝΑΤΟ στα σύνορα της Ρωσίας και οι επεμβάσεις στην Ταιβάν εναντίον της Κίνας (ανάλυση) – μία κατάσταση που θεωρείται η σοβαρότερη μετά από τα γεγονότα της Κούβας, όπου η Σοβιετική Ένωση και οι Η.Π.Α. τότε απέφυγαν την τελευταία στιγμή την πυρηνική σύγκρουση. Εκτός αυτού, ήταν αποφασιστικός ο χαρακτηρισμός του Putin από τον Biden ως ψυχρού δολοφόνου – όπως επίσης η παγίδα, η ενέδρα καλύτερα των Κινέζων αξιωματούχων στην Αλάσκα, στις 19 Μαρτίου του 2021, όπου ο εκπρόσωπος της Κίνας είπε οργισμένος μεταξύ άλλων τα εξής:
«Οι Η.Π.Α. δεν έχουν τα προσόντα να μιλήσουν με την Κίνα από μία θέση ισχύος. Η αμερικανική πλευρά δεν ήταν καν ικανή να μιλήσει με αυτόν τον τρόπο πριν από 20 ή 30 χρόνια – επειδή αυτός δεν είναι ο τρόπος αντιμετώπισης του κινεζικού λαού. Εάν οι Η.Π.Α. θέλουν να αντιμετωπίσουν σωστά την κινεζική πλευρά, τότε ας ακολουθήσουμε τα απαραίτητα πρωτόκολλα» (πηγή).
Στα πλαίσια αυτά, οι εντάσεις μεταξύ των Η.Π.Α. από τη μία πλευρά και της Ρωσίας με την Κίνα από την άλλη, έχουν κλιμακωθεί επικίνδυνα – ενώ η υπερδύναμη δεν φαίνεται πρόθυμη να ακολουθήσει τη συμβουλή του Kissinger, σύμφωνα με τον οποίο η ηγεμονία της τελειώνει και πρέπει να αποδεχθεί έναν πολυπολικό κόσμο.
Η συνεργασία Ρωσίας και Κίνας
Συνεχίζοντας, η συνεργασία της Ρωσίας με την Κίνα στην ανάπτυξη πόρων της Αρκτικής, έχει τεκμηριώσει πως και οι δύο αυτές χώρες επικεντρώνονται στους μεταφορικούς διαδρόμους, στην ενέργεια και στην έρευνα – αφήνοντας ανοιχτή την πόρτα σε όλα τα δυτικά έθνη, να συμμετάσχουν όποτε το θελήσουν.
Μεταξύ των σημαντικότερων έργων της Αρκτικής που ευρίσκονται σε εξέλιξη, στα πλαίσια του «Αρκτικού οράματος 2035» της Ρωσίας που ανακοινώθηκε το 2019 (πηγή), ο αγωγός φυσικού αερίου της Σιβηρίας μήκους 6.000 χλμ. είναι στην κορυφή του καταλόγου – ο «Power of Siberia II» που θα καταστήσει τη Ρωσία τον κύριο προμηθευτή ενέργειας της Κίνας έως το 2030 (πηγή). Τα δύο αυτά έργα που θα διπλασιάσουν τη μεταφορά φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Κίνα μέσω της Μογγολίας, αποτελούν μέρος της συμφωνίας των δύο χωρών, αξίας 400 δις $ που υπεγράφη το 2014 – με στόχο την προμήθεια της Κίνας με 30 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου για 30 χρόνια.
Ένα σχετικά παρόμοιο στρατηγικό έργο είναι το LNZ-2 που περιλαμβάνει κινεζικές, ιαπωνικές, ινδικές και ρωσικές εταιρίες, σε μία κοινή πρωτοβουλία που τεκμηριώνει πόσο σημαντική είναι η ιδέα του «Πολικού δρόμου του μεταξιού» – μέσω του οποίου θα μπορούσαν να σταματήσουν οι εντάσεις μεταξύ των γειτονικών χωρών του Ειρηνικού. Εν προκειμένω θεωρείται πως το έργο θα δημιουργήσει ένα άνευ προηγουμένου επίπεδο συνεργασίας μεταξύ ιαπωνικών και κινεζικών εταιριών – σε ένα από τα πιο σημαντικά ρωσικά ενεργειακά έργα της επόμενης δεκαετίας (πηγή). Υπάρχει δε επί πλέον η συμμετοχή της Κίνας με 30% στον αγωγό «Yamal LNG» που συμπεριλαμβάνει το επενδυτικό κεφάλαιο του δρόμου του μεταξιού (Silk Road Fund) – ενώ συνδέει όλο και πιο πολύ τα ενεργειακά συμφέροντα της Κίνας, με την καρδιά της βορειοανατολικής Ρωσίας.
Όσον αφορά τώρα το πρόγραμμα της Ρωσίας να επεκτείνει τη διασυνοριακή εμπορευματική κυκλοφορία των σιδηροδρόμων «Trans–Siberian» που μεταφέρουν εμπορεύματα σε ολόκληρη την Ασία και στην Ευρώπη κατά 100 φορές, με την αναβάθμιση και με το διπλασιασμό των γραμμών, είναι ζωτικής σημασίας για την ίδια (πηγή) – όπως επίσης το πρόγραμμα για την ολοκλήρωση της σιδηροδρομικής σύνδεσης της βόρειας Σιβηρίας, με τα λιμάνια της Αρκτικής (πηγή).
Σε σχέση δε με το στρατηγικό στόχο της ναυτιλίας, η Ρωσία επεκτείνει το στόλο των παγοθραυστικών, έτσι ώστε να συμπεριλάβει νέα μοντέλα πυρηνικών τύπου «Project 22220» – αυξάνοντας την εμπορευματική κυκλοφορία από τα 20 εκ. τόνους το έτος στα 80 εκ. τόνους έως το 2025. Αρκετά πάντως από τα παγοθραυστικά της Ρωσίας είναι πυρηνικά – κάτι που μέχρι στιγμής είναι η μοναδική που διαθέτει, ενώ η Κίνα ξεκινάει το πρώτο πυρηνικό παγοθραυστικό της 33.000 τόνων εφέτος. Το πλοίο αυτό θα ενταχθεί στον ήδη μεγάλο στόλο παγοθραυστικών της – ο οποίος είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν των Η.Π.Α. και του Καναδά.
Αναπόσπαστο μέρος πάντως του νέου 15ετούς σχεδίου της Ρωσίας για την Αρκτική, είναι οι άμεσες κρατικές επενδύσεις στις μεταφορές και στις ενεργειακές υποδομές, καθώς επίσης η δημιουργία «Ζωνών Οικονομικής Προτίμησης» – οι οποίες θα παρέχουν στους φορείς του ιδιωτικού τομέα φορολογικά κίνητρα. Η κρατική υποστήριξη είναι επί πλέον δεδομένη στις προσπάθειες μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, της επιστημονικής έρευνας, της παρακολούθησης των περιβαλλοντικών ζημιών και του καθαρισμού της ρύπανσης.
Η Κίνα και η Αρκτική
Περαιτέρω, η πρώτη ερευνητική αποστολή της Κίνας στην Αρκτική ήταν το 1999 – όπου ίδρυσε αργότερα τον πρώτο ερευνητικό της σταθμό Αρκτικής στο Svalbard της Νορβηγίας το 2004 (εικόνα). Μετά από πολλά χρόνια προσπαθειών, πέτυχε μία μόνιμη έδρα παρατηρητή στο «Αρκτικό Συμβούλιο» το 2011 – ενώ το 2016 ίδρυσε το «Κέντρο Πολικής Μηχανικής και Έρευνας Ρωσίας-Κίνας», για την ανάπτυξη καλύτερων τεχνικών πρόσβασης στους πόρους της Αρκτικής.
Το 2012 κατασκεύασε το πρώτο της παγοθραυστικό (Snow Dragon I) και ξεπέρασε πολύ γρήγορα τόσο τις Η.Π.Α., όσο και τον Καναδά – τα δύο παγοθραυστικά των οποίων έχουν πια υπερβεί το όριο της ζωής τους. Επειδή τώρα οι πάγοι της Αρκτικής συνεχίζουν να υποχωρούν, η θαλάσσια διαδρομή της Βόρειας Θάλασσας έχει καταστεί πολύ σημαντική για την Κίνα – αφού θα μείωνε το χρόνο αποστολής από το κινεζικό Dalian στο ολλανδικό Rotterdam κατά 10 ημέρες.
Περαιτέρω, τα πλοία από την Κίνα προς την Ευρώπη, ακολουθούν σήμερα τη θαλάσσια οδό από τα επιβαρυμένα Στενά της Malacca και τη Διώρυγα του Σουέζ – μία διαδρομή μεγαλύτερη κατά 5.000 ναυτικά μίλια από τη βόρεια. Επομένως, η εναλλακτική οδός είναι πολύ πιο συμφέρουσα για την Κίνα – ενώ για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της είναι ζωτικής σημασίας οι σημαντικότατοι πόροι της Αρκτικής.
Ειδικά όσον αφορά τους φυσικούς πόρους, στα πλαίσια της προετοιμασίας τους, όπως αναφέραμε η Ρωσία μαζί με την Κίνα δημιούργησαν ένα κοινό κέντρο πολικής μηχανικής και έρευνας το 2016 – με πολλαπλούς στόχους, όπως η κατασκευή πλατφορμών ανθεκτικών στον πάγο, πιο προηγμένων παγοθραυστικών, νέων τεχνικών για τη μεταφορά στο ψύχος κλπ. Μεταξύ άλλων έχει εμφανισθεί ξανά η ιδέα της σιδηροδρομικής σύνδεσης της Ευρασίας με τις Η.Π.Α. που είχε αρχικά συλληφθεί το 1890 – ενώ υποστηρίχθηκε από τον τσάρο Νικόλαο Β που χρηματοδότησε μελέτες σκοπιμότητας το 1906. Πρόκειται για τη σήραγγα των στενών Bering που θα μπορούσε να συνδέσει τη Ρωσία με τον Καναδά (εικόνα) – ενώ η Ρωσία εξέφρασε προθυμία για τη χρηματοδότηση της, ύψους πάνω 65 δις $, το 2011 (πηγή).
Ένα τέτοιο έργο θα απαιτούσε μόνο τη συνεργασία των Η.Π.Α. και του Καναδά – ενώ η Κίνα τέθηκε υπέρ το Μάιο του 2014. Αν μη τι άλλο, θα μπορούσε να προσφέρει στην αποφυγή ενός καταστροφικού παγκοσμίου πολέμου μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών – αρκεί οι Η.Π.Α. να συμβιβάζονταν με την ιδέα ενός πολυπολικού πλανήτη, κατανοώντας πως έχει φτάσει το τέλος της παγκόσμιας ηγεμονίας τους.
Επίλογος
Ο πλανήτης αλλάζει με πολύ γρήγορα βήματα, σε μία εποχή που η Δύση, ειδικά οι Η.Π.Α., ευρίσκονται σε πορεία παρακμής – με τεράστια συσσωρευμένα προβλήματα και με ένα πολιτικοοικονομικό σύστημα που τα επιδεινώνει συνεχώς. Τα βουνά των χρεών, δημοσίων και ιδιωτικών, οι τεράστιες εισοδηματικές ανισορροπίες, οι τερατώδεις φούσκες στις αγορές παγίων, όπως είναι οι μετοχές και τα ακίνητα, οι αδιαφανείς σκιώδεις τράπεζες και η βόμβα των παραγώγων που πρέπει να έχουν υπερβεί πια το 1 τετράκις $, αποτελούν τεράστιες απειλές – γεγονός που σημαίνει πως ακόμη και αν θέλουν οι Η.Π.Α. να αποδεχθούν έναν πολυπολικό κόσμο, ίσως δεν έχουν τη δυνατότητα της επιλογής.
Άλλωστε, χωρίς τον έλεγχο του συστήματος του χρέους (ανάλυση) και τη θέση του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα (άρθρο), θα βίωναν μία οικονομική καταστροφή τεραστίων διαστάσεων – οπότε δεν πρόκειται μόνο για την παγίδα του Θουκυδίδη, με την Κίνα στη θέση των Αθηνών που οδήγησε τη Σπάρτη στον πόλεμο, αλλά για κάτι πολύ διαφορετικό και αρκετά πιο πολύπλοκο.
Από την άλλη πλευρά τόσο η Ρωσία, κυρίως όμως η Κίνα, δεν είναι πρόθυμες να αποδεχθούν την παλαιά τάξη πραγμάτων – οπότε, ακόμη και όταν όλοι γνωρίζουν πως ο ενδεχόμενος τρίτος παγκόσμιος πόλεμος θα ήταν ο τελευταίος, ίσως τελικά να μην αποφευχθεί. Η Αρκτική θα μπορούσε βέβαια να είναι η λύση, αλλά, επίσης, ακριβώς το αντίθετο – ελπίζοντας να επικρατήσει τελικά η λογική.
(Ακολουθείστε μας στο Twitter πατώντας εδώ για να ενημερώνεστε αμέσως για τις αναλύσεις μας)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου