ΣΤΟΝ ΑΙΡΕΣΙΩΤΗ ΤΗΣ ΚΑΚΟΔΟΞΙΑΣ ΤΟΥ ΒΑΡΛΑΑΜ ΠΟΥ ΣΥΝΕΓΡΑΨΕ ΥΠΕΡ ΑΥΤΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΦΥΓΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΔΙΚΗ ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΕΚΕΙΝΟΥ
Συνέχεια από: Δευτέρα, 31 Δεκεμβρίου 2018
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12
Απόδειξις (παράστασις) σαφής διεξοδικώτερη (με πολλά επιχειρήματα) ότι ο Ακίνδυνος είναι αρειανός, έκθεσις και ανατροπή της δοξασίας του κατά την όποια ισχυρίζεται ότι είναι κτιστά όλα τα κατά τον θειο Μάξιμο ουσιωδώς θεωρούμενα περί (γύρω από) τον Θεό
47. Αυτός όμως που δεν είναι μεμυημένος να ερμηνεύει και να γνωρίζει τα πνευματικά το ένα με το άλλο, αλλά τα ξεσηκώνει πρόθυμα κατά του Πνεύματος, λέγει, «ενεργείται το έργο τούτο και η ενέργεια∙ χωρίς δε ενέργεια δεν είναι δυνατό να ενεργεί (δεν υπάρχει ενεργείν) κατά τον άγιο Μάξιμο. Επομένως και η ενεργεία αυτή θα ενεργηθεί δια μέσου άλλης ενεργείας, και τούτο επ’ άπειρον».
48. Πράγματι εμωράθηκε λέγοντας ότι είναι σοφός , ενώ σοφίζεται εναντίον του εαυτού του. Πράγματι όταν σε μερικά σημεία εμείς προβάλαμε τούτο για απόδειξη του ότι ο Θεός έχει όχι μόνο ουσία αλλά και ενέργεια, εφ’ όσον το ανενέργητο είναι και ανύπαρκτο, επομένως αν υπάρχει Θεός, είναι και ενεργής, αν δε ενεργεί, έχει και ενέργεια, διότι δεν υπάρχει ενεργείν χωρίς ενέργεια, τούτο δεν κατάλαβε ότι αναιρεί το ότι υπάρχει Θεός τελείως, αν δεν πεισθεί ότι αυτός έχει και ενέργεια. Χρησιμοποιεί δε ανοήτως το αξίωμα κατά του θείου Μαξίμου και του Ιωάννου Δαμασκηνού και γενικώς όλων των αγίων πατέρων, που λέγουν έργα τις άκτιστες του Θεού ενέργειες, ανασκευάζοντας τις απόψεις εκείνων δια της εις αδύνατον απαγωγής. «Αν», λέγει, «ενεργείται και η ενέργεια, που είναι έργο, δια μέσου άλλης ενεργείας θα ενεργηθεί, και τούτο επ’ άπειρον».
49. Τί καινοφανείς φλυαρίες! Εύκολα θα μπορούσε αυτός να επισωρεύσει για τον εαυτό του άπειρους λόγους και βουλές και γραφές, μάλλον δε, πράγμα παραδοξότερο, θα μπορούσε να πει άπειρους αυτήν τη μία βουλή του και γραφή και τον ένα του λόγο∙ διότι κανένα από τα λεγόμενα πράγματα δεν θα μπορούσε να λεχθεί χωρίς λόγο. Ισχυριζόμαστε δε ότι λέγεται και αυτός ο λόγος, με τον οποίο σημαίνεται (δηλώνεται) το πράγμα, αλλ’ όχι κατά τον ίδιο τρόπο, ω σοφώτατε∙ βουλευόμαστε για κάτι και βουλευόμαστε βουλή, αλλ’ ούτε σ’ αυτά δεν είναι ο ίδιος τρόπος. Διότι ο μεν λέγων προς τον λόγο και ο βουλευόμενος προς την βουλή, έχουν τη σχέση που έχει ο κινούμενος προς την έμφυτη κίνησιν, ενώ το δε πράγμα περί του οποίου λέγει κάποιος ή βουλεύεται δεν είναι τίποτε από αυτά, διότι είναι εντελώς άλλο από την βουλή και τον λόγο, καθώς και από τον λέγοντα και τον βουλευόμενο. Και επί της γραφής ισχύει το ίδιο πράγμα, όποια ειπεί κάνεις γραφή∙ τούτο λοιπόν και επί της ενεργείας θα μπορούσες να το εννοήσεις, αν μετά νου το σκεφτείς. Επειδή λοιπόν και η κτίσις και η γέννησις του Θεού δεν λέγεται κατά τον ίδιο τρόπο ότι ενεργείται από τον Θεό και ότι είναι έργο θείο, όπως είπε ο από την Δαμασκό θείος Ιωάννης, καθώς επίσης και όσα ουσιωδώς απαντώνται περί (γύρω από) τον Θεό κατά τον μεγάλο στα θεία Μάξιμο, πώς προχωρεί επ’ άπειρον αυτό που δεν είναι ούτε δυο φορές το αυτό; «Και πώς», λέγει, «είπε ο ίδιος ότι αυτά δεν έχουν χρονικώς αρχίσει; Ασφαλώς διότι είναι υπό αιώνα, ή τουλάχιστο όχι υπό χρόνο».
50. Εσύ όμως, θα μπορούσαμε τότε να ισχυριστούμε εμείς, εύκολα θα έδειχνες ότι και ο Υιός είναι άρκτος και υπό αιώνα, αφού ο επώνυμος της θεολογίας Γρηγόριος λέγει γι’ αυτόν∙ «αν εκλαμβάνεις την από χρόνου αρχήν, είναι και άναρχος, διότι ο ποιητής των χρόνων δεν είναι υπό χρόνον». Άραγε λοιπόν και αυτός έχει αρχίσει στον αιώνα, επειδή δεν άρχισε κατά την από χρόνου αρχήν; Και δεν είναι ποιητής των αιώνων, επειδή έχει λεχθεί ότι είναι ποιητής των χρόνων, καθ’ όσον δεν είναι υπό χρόνον; Ή είναι φανερό ότι χρόνος λέγεται και ο αιών, όπως και ο χρόνος αιών; Διότι λέγουμε παρόντα και μέλλοντα αιώνα. Πράγματι κάθε τι μέσα στο oποίο είναι το πριν από τούτο και το μετά από τούτο είναι κατ’ ανάγκη χρονικό, αν και ο σοφός στα θεία Μάξιμος, αφού είπε "μη αρχινισμένα χρονικώς", πρόσθεσε, «διότι δεν υπήρχε ποτέ που δεν υπήρχε αρετή και αγαθότης και αγιότης και αθανασία», κλονίζοντας καθαρά αυτού του είδους τις ευρεσιολογίες σου. Αυτός όμως (ο Ακίνδυνος), νομίζοντας ότι η φλυαρία του αποτελεί ομολογημένη από όλους θεολογία και κατηγορώντας ψευδώς εμάς που δεν πειθόμαστε σ’ αυτόν για καινοτομία, απαντά πάλι και προς αυτό με άλλη φλυαρία∙ λέγει, «δεν υπήρχε καιρός που αυτά τα πράγματα δεν υπήρχαν, αλλ’ άρχισαν χρονικώς». Τούτο όμως δεν είναι ένδειξη ότι εκείνα είναι αρκτά, αλλ’ ότι και ο χρόνος είναι άναρχος. Αν δεν ήσαν αυτά όταν δεν υπήρχε χρόνος κατ’ ανάγκη λοιπόν ήταν και ο χρόνος άναρχος∙ διότι αυτό που δεν ήταν, όταν δεν ήταν τίποτε, δεν είναι αρκτό. Έπρεπε να πει και περί των αγγέλων ο άγιος Μάξιμος κατά τη σύνεση του Ακινδύνου, ότι δεν ήταν καιρός που δεν ήσαν∙ διότι και γι’ αυτούς η αρχή είναι μέσα στον αιώνα.
51. Τί όμως, δεν είναι ουσίες και υποστάσεις οι άγγελοι που εκτίσθηκαν από τον Θεό μέσα στον αιώνα; Αν λοιπόν κατά τον Ακίνδυνο τα ουσιωδώς παρατηρούμενα περί (γύρω από) τον Θεό είναι κτιστές ουσίες και υποστάσεις, θα έπρεπε ο θείος Μάξιμος να πει ότι οι άγγελοι θεωρούνται (απαντώνται) ουσιωδώς περί (γύρω από) τον Θεό. Αυτός όμως λέγει ότι τα αθάνατα, τα ζώντα και τα άγια, δηλαδή και τα τάγματα των αγγέλων, έχουν χρονική αρχή. Η δε αθανασία και η ζωή και η αγιότης, λέγει (ο Μάξιμος), δεν είναι τα φύσει προσόντα στα κτιστά (διότι κι’ αυτά όλα είναι κτιστά)· αλλ’ όσα θεωρούνται (απαντώνται) ουσιωδώς περί (γύρω από) τον Θεό, δεν υπήρχε καιρός που δεν ήσαν. Γι’ αυτό και ο μέγας Διονύσιος λέγει, «δεν λέγουμε θεία ουσία ή αγγελική την αυτοζωή και την αυτοαγαθότητα και τα τοιαύτα». Έτσι λοιπόν και ο θείος Μάξιμος στα Κεφάλαιά του, καθαιρώντας κάθε μάταια ένσταση, προσθέτει∙ «κάθε αρετή που δεν έχει το χρόνο πρεσβύτερό της είναι άναρχη, διότι έχει τον Θεό αϊδίως μοναδικό γεννήτορα».
52. Τί λέγεις, τί σκέπτεσαι γι’ αυτά, εσύ που αποφαίνεσαι ότι κάθε έργο είναι κτιστό και φιλοδοξείς να ξεπεράσεις σε κακουργία εκείνον τον Βαρλαάμ; Διότι εκείνος, μόλις άκουσε τούτα τα Κεφάλαια, υποχώρησε κι’ εγκατέλειψε την επίθεση, αποπειρώμενος να τα χαρακτηρίσει μάλλον νόθα παρά να τα παρερμηνεύσει∙ γι’ αυτό τότε αποδείχτηκε με πολλούς τρόπους από εμάς η γνησιότης τους. Εσύ όμως όρμησες ασυγκράτητα, από υπερβολή προθυμίας για τη συνηγορία προς το ψεύδος μάλλον παρά δυνάμεως των λόγων, κατά της φανερής αληθείας και προέβαλες τους εντελώς αντιθέτους σε σένα λόγους σαν να συνηγορούν τάχα προς τις απόψεις σου.
53. Επειδή δε νομίζεις ότι το ενεργείν και το κτίζειν είναι πάντοτε το ίδιο πράγμα, κατά τη γνώμη σου ο Πατήρ κτίζει τα ομοούσιά του, αφού ο Γρηγόριος της θεολογίας επώνυμος γράφει, «αν ο όρος Πατήρ είναι όνομα ενεργείας, τότε θα έχει ενεργήσει αυτό τούτο το ομοούσιο». Και η ίδια δε η προαιώνια θεότης και δύναμις είναι κτίσμα κατά την άνοια μάλλον παρά την διάνοιά σου, αφού λέγεις, «το ενεργούμενο θεωρούμε σαν ποιούμενο, αλλά όχι άκτιστο ούτε άναρχο ούτε συναΐδιο με τον Θεό», ενώ ο ένθεος Γρηγόριος Νύσσης γράφει προς Αβλάβιον, «την εποπτική και θεατική δύναμη, την οποία μάλιστα λέγουμε θεότητα, ενεργεί δια του μονογενούς ο Πατήρ»∙ και πάλι, «ένας είναι ο λόγος της εποπτικής και θεατικής δυνάμεως, στον Πατέρα και στον Υιό και στο άγιο Πνεύμα, από τον Πατέρα ξεκινώντας σαν από κάποια πηγή, από τον Υιό ενεργούμενος, με τη δύναμιν του Πνεύματος τελειώνοντας την χάριν». Λέγει δε και η αγία και οικουμενική πέμπτη σύνοδος, αντικρούοντας τις κίβδηλες δοξασίες του Ωριγένους, ότι «ο Θεός, όταν από το μη κτίζειν έφθασε στο κτίζειν, δεν μεταβλήθηκε κατά τη φύσιν, αλλά κατά την ενέργεια∙ ή μάλλον ούτε κατ’ αυτήν. Διότι είχε πάντοτε την δύναμιν του κτίζειν και δημιουργείν, αλλά η δύναμις αυτή ενεργήθηκε, όταν θέλησε (εβουλήθη) ο Θεός». Βλέπεις ότι μερικές φορές το ενεργούμενο είναι άκτιστο, δηλαδή η ίδια η δύναμις και η ενέργεια; Αλλά τι λέγω αυτές, που εσύ τις υποβάλλεις σε υπερβολές και ελλείψεις, άλλοτε λέγοντάς τες θεία ουσία, δηλαδή ακριβώς εκείνη την ανώνυμη και υπερώνυμη, άλλοτε δε καθαιρώντας τες και συντάσσοντάς τες με τα κτίσματα; Αλλά θα συναριθμήσεις με τα κτίσματα κι’ αυτό το άγιο Πνεύμα, αν κάθε ενεργούμενο το θεωρήσεις ως κτιζόμενο, ενώ ο μέγας Βασίλειος γράφει, «αυτό το Πνεύμα το άγιο, όταν εννοούμε το αξίωμά του το θεωρούμε μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό, όταν δε σκεπτόμαστε την ενεργουμένη στους μετόχους χάριν, λέγουμε ότι το Πνεύμα είναι εν ημίν (σε εμάς)».
54. Άραγε λοιπόν κατάλαβες τώρα ότι είναι δυνατό να είναι άκτιστο όχι μόνο το ενεργούν, αλλά και το έργο, μερικές δε φορές και το ενεργούμενο; Τουλάχιστον τα επί του Θεού διαιρούμενα αδιαιρέτως, που διαφέρουν μεν αλλήλων, αλλά δεν είναι και χωριστά, τέτοια δε είναι η φύσις και η ενέργεια. Πράγματι όποιος βάλει στο νου του την λαμπρότητα, κατανοεί και την πηγή που την άφησε. Έτσι λοιπόν κι’ εκείνος που σκέπτεται κάθε άλλη δύναμιν και ενέργεια, αμέσως λογίζεται και την φύσιν στην οποία ανήκει η δύναμις και πολύ περισσότερο επί του Θεού που δεν έχει τίποτε επίκτητο ούτε προσλαμβάνει τίποτε ύστερα από προκοπή. Δεν είναι λοιπόν δυνατό να εννοήσεις τομήν ή διαίρεσιν κατά κανένα τρόπο ουσίας και ενεργείας Θεού.
(Συνεχίζεται)
Αμέθυστος
47. Αυτός όμως που δεν είναι μεμυημένος να ερμηνεύει και να γνωρίζει τα πνευματικά το ένα με το άλλο, αλλά τα ξεσηκώνει πρόθυμα κατά του Πνεύματος, λέγει, «ενεργείται το έργο τούτο και η ενέργεια∙ χωρίς δε ενέργεια δεν είναι δυνατό να ενεργεί (δεν υπάρχει ενεργείν) κατά τον άγιο Μάξιμο. Επομένως και η ενεργεία αυτή θα ενεργηθεί δια μέσου άλλης ενεργείας, και τούτο επ’ άπειρον».
48. Πράγματι εμωράθηκε λέγοντας ότι είναι σοφός , ενώ σοφίζεται εναντίον του εαυτού του. Πράγματι όταν σε μερικά σημεία εμείς προβάλαμε τούτο για απόδειξη του ότι ο Θεός έχει όχι μόνο ουσία αλλά και ενέργεια, εφ’ όσον το ανενέργητο είναι και ανύπαρκτο, επομένως αν υπάρχει Θεός, είναι και ενεργής, αν δε ενεργεί, έχει και ενέργεια, διότι δεν υπάρχει ενεργείν χωρίς ενέργεια, τούτο δεν κατάλαβε ότι αναιρεί το ότι υπάρχει Θεός τελείως, αν δεν πεισθεί ότι αυτός έχει και ενέργεια. Χρησιμοποιεί δε ανοήτως το αξίωμα κατά του θείου Μαξίμου και του Ιωάννου Δαμασκηνού και γενικώς όλων των αγίων πατέρων, που λέγουν έργα τις άκτιστες του Θεού ενέργειες, ανασκευάζοντας τις απόψεις εκείνων δια της εις αδύνατον απαγωγής. «Αν», λέγει, «ενεργείται και η ενέργεια, που είναι έργο, δια μέσου άλλης ενεργείας θα ενεργηθεί, και τούτο επ’ άπειρον».
49. Τί καινοφανείς φλυαρίες! Εύκολα θα μπορούσε αυτός να επισωρεύσει για τον εαυτό του άπειρους λόγους και βουλές και γραφές, μάλλον δε, πράγμα παραδοξότερο, θα μπορούσε να πει άπειρους αυτήν τη μία βουλή του και γραφή και τον ένα του λόγο∙ διότι κανένα από τα λεγόμενα πράγματα δεν θα μπορούσε να λεχθεί χωρίς λόγο. Ισχυριζόμαστε δε ότι λέγεται και αυτός ο λόγος, με τον οποίο σημαίνεται (δηλώνεται) το πράγμα, αλλ’ όχι κατά τον ίδιο τρόπο, ω σοφώτατε∙ βουλευόμαστε για κάτι και βουλευόμαστε βουλή, αλλ’ ούτε σ’ αυτά δεν είναι ο ίδιος τρόπος. Διότι ο μεν λέγων προς τον λόγο και ο βουλευόμενος προς την βουλή, έχουν τη σχέση που έχει ο κινούμενος προς την έμφυτη κίνησιν, ενώ το δε πράγμα περί του οποίου λέγει κάποιος ή βουλεύεται δεν είναι τίποτε από αυτά, διότι είναι εντελώς άλλο από την βουλή και τον λόγο, καθώς και από τον λέγοντα και τον βουλευόμενο. Και επί της γραφής ισχύει το ίδιο πράγμα, όποια ειπεί κάνεις γραφή∙ τούτο λοιπόν και επί της ενεργείας θα μπορούσες να το εννοήσεις, αν μετά νου το σκεφτείς. Επειδή λοιπόν και η κτίσις και η γέννησις του Θεού δεν λέγεται κατά τον ίδιο τρόπο ότι ενεργείται από τον Θεό και ότι είναι έργο θείο, όπως είπε ο από την Δαμασκό θείος Ιωάννης, καθώς επίσης και όσα ουσιωδώς απαντώνται περί (γύρω από) τον Θεό κατά τον μεγάλο στα θεία Μάξιμο, πώς προχωρεί επ’ άπειρον αυτό που δεν είναι ούτε δυο φορές το αυτό; «Και πώς», λέγει, «είπε ο ίδιος ότι αυτά δεν έχουν χρονικώς αρχίσει; Ασφαλώς διότι είναι υπό αιώνα, ή τουλάχιστο όχι υπό χρόνο».
50. Εσύ όμως, θα μπορούσαμε τότε να ισχυριστούμε εμείς, εύκολα θα έδειχνες ότι και ο Υιός είναι άρκτος και υπό αιώνα, αφού ο επώνυμος της θεολογίας Γρηγόριος λέγει γι’ αυτόν∙ «αν εκλαμβάνεις την από χρόνου αρχήν, είναι και άναρχος, διότι ο ποιητής των χρόνων δεν είναι υπό χρόνον». Άραγε λοιπόν και αυτός έχει αρχίσει στον αιώνα, επειδή δεν άρχισε κατά την από χρόνου αρχήν; Και δεν είναι ποιητής των αιώνων, επειδή έχει λεχθεί ότι είναι ποιητής των χρόνων, καθ’ όσον δεν είναι υπό χρόνον; Ή είναι φανερό ότι χρόνος λέγεται και ο αιών, όπως και ο χρόνος αιών; Διότι λέγουμε παρόντα και μέλλοντα αιώνα. Πράγματι κάθε τι μέσα στο oποίο είναι το πριν από τούτο και το μετά από τούτο είναι κατ’ ανάγκη χρονικό, αν και ο σοφός στα θεία Μάξιμος, αφού είπε "μη αρχινισμένα χρονικώς", πρόσθεσε, «διότι δεν υπήρχε ποτέ που δεν υπήρχε αρετή και αγαθότης και αγιότης και αθανασία», κλονίζοντας καθαρά αυτού του είδους τις ευρεσιολογίες σου. Αυτός όμως (ο Ακίνδυνος), νομίζοντας ότι η φλυαρία του αποτελεί ομολογημένη από όλους θεολογία και κατηγορώντας ψευδώς εμάς που δεν πειθόμαστε σ’ αυτόν για καινοτομία, απαντά πάλι και προς αυτό με άλλη φλυαρία∙ λέγει, «δεν υπήρχε καιρός που αυτά τα πράγματα δεν υπήρχαν, αλλ’ άρχισαν χρονικώς». Τούτο όμως δεν είναι ένδειξη ότι εκείνα είναι αρκτά, αλλ’ ότι και ο χρόνος είναι άναρχος. Αν δεν ήσαν αυτά όταν δεν υπήρχε χρόνος κατ’ ανάγκη λοιπόν ήταν και ο χρόνος άναρχος∙ διότι αυτό που δεν ήταν, όταν δεν ήταν τίποτε, δεν είναι αρκτό. Έπρεπε να πει και περί των αγγέλων ο άγιος Μάξιμος κατά τη σύνεση του Ακινδύνου, ότι δεν ήταν καιρός που δεν ήσαν∙ διότι και γι’ αυτούς η αρχή είναι μέσα στον αιώνα.
51. Τί όμως, δεν είναι ουσίες και υποστάσεις οι άγγελοι που εκτίσθηκαν από τον Θεό μέσα στον αιώνα; Αν λοιπόν κατά τον Ακίνδυνο τα ουσιωδώς παρατηρούμενα περί (γύρω από) τον Θεό είναι κτιστές ουσίες και υποστάσεις, θα έπρεπε ο θείος Μάξιμος να πει ότι οι άγγελοι θεωρούνται (απαντώνται) ουσιωδώς περί (γύρω από) τον Θεό. Αυτός όμως λέγει ότι τα αθάνατα, τα ζώντα και τα άγια, δηλαδή και τα τάγματα των αγγέλων, έχουν χρονική αρχή. Η δε αθανασία και η ζωή και η αγιότης, λέγει (ο Μάξιμος), δεν είναι τα φύσει προσόντα στα κτιστά (διότι κι’ αυτά όλα είναι κτιστά)· αλλ’ όσα θεωρούνται (απαντώνται) ουσιωδώς περί (γύρω από) τον Θεό, δεν υπήρχε καιρός που δεν ήσαν. Γι’ αυτό και ο μέγας Διονύσιος λέγει, «δεν λέγουμε θεία ουσία ή αγγελική την αυτοζωή και την αυτοαγαθότητα και τα τοιαύτα». Έτσι λοιπόν και ο θείος Μάξιμος στα Κεφάλαιά του, καθαιρώντας κάθε μάταια ένσταση, προσθέτει∙ «κάθε αρετή που δεν έχει το χρόνο πρεσβύτερό της είναι άναρχη, διότι έχει τον Θεό αϊδίως μοναδικό γεννήτορα».
52. Τί λέγεις, τί σκέπτεσαι γι’ αυτά, εσύ που αποφαίνεσαι ότι κάθε έργο είναι κτιστό και φιλοδοξείς να ξεπεράσεις σε κακουργία εκείνον τον Βαρλαάμ; Διότι εκείνος, μόλις άκουσε τούτα τα Κεφάλαια, υποχώρησε κι’ εγκατέλειψε την επίθεση, αποπειρώμενος να τα χαρακτηρίσει μάλλον νόθα παρά να τα παρερμηνεύσει∙ γι’ αυτό τότε αποδείχτηκε με πολλούς τρόπους από εμάς η γνησιότης τους. Εσύ όμως όρμησες ασυγκράτητα, από υπερβολή προθυμίας για τη συνηγορία προς το ψεύδος μάλλον παρά δυνάμεως των λόγων, κατά της φανερής αληθείας και προέβαλες τους εντελώς αντιθέτους σε σένα λόγους σαν να συνηγορούν τάχα προς τις απόψεις σου.
53. Επειδή δε νομίζεις ότι το ενεργείν και το κτίζειν είναι πάντοτε το ίδιο πράγμα, κατά τη γνώμη σου ο Πατήρ κτίζει τα ομοούσιά του, αφού ο Γρηγόριος της θεολογίας επώνυμος γράφει, «αν ο όρος Πατήρ είναι όνομα ενεργείας, τότε θα έχει ενεργήσει αυτό τούτο το ομοούσιο». Και η ίδια δε η προαιώνια θεότης και δύναμις είναι κτίσμα κατά την άνοια μάλλον παρά την διάνοιά σου, αφού λέγεις, «το ενεργούμενο θεωρούμε σαν ποιούμενο, αλλά όχι άκτιστο ούτε άναρχο ούτε συναΐδιο με τον Θεό», ενώ ο ένθεος Γρηγόριος Νύσσης γράφει προς Αβλάβιον, «την εποπτική και θεατική δύναμη, την οποία μάλιστα λέγουμε θεότητα, ενεργεί δια του μονογενούς ο Πατήρ»∙ και πάλι, «ένας είναι ο λόγος της εποπτικής και θεατικής δυνάμεως, στον Πατέρα και στον Υιό και στο άγιο Πνεύμα, από τον Πατέρα ξεκινώντας σαν από κάποια πηγή, από τον Υιό ενεργούμενος, με τη δύναμιν του Πνεύματος τελειώνοντας την χάριν». Λέγει δε και η αγία και οικουμενική πέμπτη σύνοδος, αντικρούοντας τις κίβδηλες δοξασίες του Ωριγένους, ότι «ο Θεός, όταν από το μη κτίζειν έφθασε στο κτίζειν, δεν μεταβλήθηκε κατά τη φύσιν, αλλά κατά την ενέργεια∙ ή μάλλον ούτε κατ’ αυτήν. Διότι είχε πάντοτε την δύναμιν του κτίζειν και δημιουργείν, αλλά η δύναμις αυτή ενεργήθηκε, όταν θέλησε (εβουλήθη) ο Θεός». Βλέπεις ότι μερικές φορές το ενεργούμενο είναι άκτιστο, δηλαδή η ίδια η δύναμις και η ενέργεια; Αλλά τι λέγω αυτές, που εσύ τις υποβάλλεις σε υπερβολές και ελλείψεις, άλλοτε λέγοντάς τες θεία ουσία, δηλαδή ακριβώς εκείνη την ανώνυμη και υπερώνυμη, άλλοτε δε καθαιρώντας τες και συντάσσοντάς τες με τα κτίσματα; Αλλά θα συναριθμήσεις με τα κτίσματα κι’ αυτό το άγιο Πνεύμα, αν κάθε ενεργούμενο το θεωρήσεις ως κτιζόμενο, ενώ ο μέγας Βασίλειος γράφει, «αυτό το Πνεύμα το άγιο, όταν εννοούμε το αξίωμά του το θεωρούμε μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό, όταν δε σκεπτόμαστε την ενεργουμένη στους μετόχους χάριν, λέγουμε ότι το Πνεύμα είναι εν ημίν (σε εμάς)».
54. Άραγε λοιπόν κατάλαβες τώρα ότι είναι δυνατό να είναι άκτιστο όχι μόνο το ενεργούν, αλλά και το έργο, μερικές δε φορές και το ενεργούμενο; Τουλάχιστον τα επί του Θεού διαιρούμενα αδιαιρέτως, που διαφέρουν μεν αλλήλων, αλλά δεν είναι και χωριστά, τέτοια δε είναι η φύσις και η ενέργεια. Πράγματι όποιος βάλει στο νου του την λαμπρότητα, κατανοεί και την πηγή που την άφησε. Έτσι λοιπόν κι’ εκείνος που σκέπτεται κάθε άλλη δύναμιν και ενέργεια, αμέσως λογίζεται και την φύσιν στην οποία ανήκει η δύναμις και πολύ περισσότερο επί του Θεού που δεν έχει τίποτε επίκτητο ούτε προσλαμβάνει τίποτε ύστερα από προκοπή. Δεν είναι λοιπόν δυνατό να εννοήσεις τομήν ή διαίρεσιν κατά κανένα τρόπο ουσίας και ενεργείας Θεού.
(Συνεχίζεται)
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου