ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ (3)

Συνέχεια από : Παρασκευή, 26 Νοεμβρίου 2010

Ira Progoff
1. ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΠΟΥ ΛΕΙΠΕΙ

Έχει λεχθεί ότι ο λόγος που ο πολιτισμός δεν γεννάει πια ανθρώπους της αξίας του Albert Einstein είναι το ότι στην πραγματικότητα δεν θέλουμε τέτοια άτομα ανάμεσά μας. Αισθανόμαστε πιο άνετα με ανθρώπους που κατευθύνουν τη ζωή τους και το έργο τους σύμφωνα με γενικά παραδεκτές γραμμές. Οι ενέργειές τους είναι πολύ πιο εύκολα προβλέψιμες, και επομένως αισθανόμαστε περισσότερο ασφαλείς μαζί τους. Νοιώθουμε προστατευμένοι με την αναφορά μας σε στατιστικές, και εντούτοις δεν γνωρίζουμε ότι τα κυριότερα "σημεία εκκίνησης" της γνώσης συνίστανται σε μη λογικές ενορατικές συλλήψεις, που ξεπηδούν απροσδόκητα από τα φανταστικού χαρακτήρα βάθη της προσωπικότητας. Κατά τα τελευταία χρόνια εμφανίσθηκαν όλο και περισσότερες αποδείξεις από την πλευρά της επιστήμης προς αυτήν την κατεύθυνση. Αυτό έχει οδηγήσει στην συνείδηση ότι μία αυξημένη ανάγκη της σύγχρονης κοινωνίας είναι η δημιουργία μιας ατμόσφαιρας που θα αφυπνίσει και θα τροφοδοτήσει την εσωτερική ανάπτυξη ανθρώπων με δημιουργικούς οραματισμούς.

Όταν εξετάζουμε το τι μπορεί να γίνει για να προετοιμαστεί ο δρόμος, έτσι ώστε περισσότερες απρόβλεπτες δημιουργικές πράξεις να μπορέσουν να υλοποιηθούν, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είναι μία νέα μέθοδος σκέψης, αλλά μία ιδιαίτερη α ν θ ρ ώ π ι ν η π ο ι ό τ η τ α που απαιτείται. Χρειαζόμαστε ένα είδος προσωπικότητας, που να είναι ικανή να συλλαμβάνει την πραγματικότητα σε όλη την ρευστότητα των πολλαπλών διαστάσεων της. Η πραγματικότητα δεν περιορίζεται στην εξωτερική μορφή των πραγμάτων, και επομένως χρειαζόμαστε μια οπτική ικανότητα που να μπορεί να διαπεράσει την αδιαφάνεια της απτής εμπειρίας. Αυτό, όμως, δεν είναι απλώς μια πνευματική ικανότητα. Περιλαμβάνει ολόκληρη την προσωπικότητα με μία πληρότητα ευαισθησίας, η οποία έχει την ικανότητα μεγαλύτερης δημιουργικής αντίληψης σε ορισμένους ειδικούς τομείς εργασίας, επειδή ακριβώς έχει περισσότερη σχέση με την πραγματικότητα σαν σύνολο.

Η σύλληψη της πραγματικότητας, με τους όρους της οποίας το άτομο βιώνει την ζωή του, παίζει έναν κεντρικό ρόλο στο να θέσει τις δυνατότητες για το τι μπορεί να επιτύχει ένας συγκεκριμένος πολιτισμός. Αυτός είναι ο λόγος, που μια προϋπόθεση για την μεγαλύτερη ανάπτυξη της δημιουργικής προσωπικότητας στον σύγχρονο κόσμο είναι η διευρυμένη αντίληψη της πραγματικότητας, πέρα από τα τρέχοντα διανοητικά όριά της. Δεν πρόκειται για ζήτημα ι δ ε ώ ν σχετικά με το τι είναι πραγματικό, αλλά για τη σχέση με την πραγματικότητα που ένα άτομο μπορεί να γνωρίσει στα εσωτερικά του βάθη και στην πληρότητα της προσωπικής του ύπαρξης. Για αυτό, η διανοητική του φιλοσοφία ή η συνειδητή του στάση δεν πλησιάζουν καθόλου σε σπουδαιότητα την ι κ α ν ό τ η τ α του να αναγνωρίζει και να συμμετέχει στις διάφορες διαστάσεις της εμπειρίας. Με την πλήρη ανάπτυξη αυτής της ικανότητας ανοίγουν ευρείς ορίζοντες εμπειρίας για το άτομο. Χωρίς αυτήν, τα αποθέματα δημιουργικής ενόρασης ελαττώνονται, και ένας πολιτισμός έρχεται στην κατάσταση που βρισκόμαστε εμείς στην εποχή μας, ζώντας με αφθονία από τεχνολογικές ευκολίες, αλλά με σπάνια τα άτομα που θα είναι ικανά για σπουδαίες πράξεις, οι οποίες θα στηρίζονται στην φαντασία και την επίμονη πνευματική δύναμη.

Η φύση αυτής της έλλειψης φαίνεται από το γεγονός ότι το πιο σπουδαίο "αγαθό εν ανεπαρκεία" στον πολιτισμό μας είναι ο αρχηγός που διαθέτει φαντασία. Αυτό είναι ολοφάνερο όσον αφορά την πολιτική ζωή, παρόλο που ζούμε σε μια εποχή εθνικής και διεθνούς κρίσης, στην οποία φαίνεται ότι θα γινόταν έκκληση στις ηρωικές ικανότητες του ατόμου, εάν υπήρχαν τέτοιες ικανότητες. Αυτή η έλλειψη είναι επίσης προφανής σε πεδία όπως η εκπαίδευση, η δημοσιογραφία και ο ιερατικός κλάδος, όπου οι τυποποιημένες εικόνες μιας μαζικής κοινωνίας εξουδετερώνουν την δυναμικότητα των μεγάλων οραμάτων. Υπάρχουν μερικά σημάδια ότι η πνευματική ζωή αποτελεί κινητήρια δύναμη στις τέχνες. Οι επιστήμονες, παρακινημένοι από τους κινδύνους της ατομικής εποχής, έχουν αρχίσει να βγαίνουν κατά καιρούς από τα εργαστήριά τους για να μιλήσουν με τη φλόγα των προφητών, αλλά ακόμη και εδώ υπάρχει ένας περιορισμός του προσωπικού ορίζοντα, επειδή η εμπειρία της πραγματικότητας δεν έχει ανοίξει στην πληρότητα που χρειάζεται. Χωρίς αυτήν την ευρύτερη συνειδητότητα, η κύρια έλλειψη του πολιτισμού μας παραμένει μία έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, ιδιαίτερα μία έλλειψη προσώπων ικανών για σταθερό δημιουργικό οραματισμό μαζί με προσωπική υπευθυνότητα.

Επειδή είναι ο ισχυρότερος θεσμός του πολιτισμού μας, η επαγγελματική κοινότητα δίνει ένα πρώτο παράδειγμα αυτής της έλλειψης. Οι μεγάλες βιομηχανικές μονάδες διαθέτουν άφθονα μέσα στο επίπεδο της εξελιγμένης τεχνικής εργασίας. Υπάρχει ένα πλήθος από ειδικευμένες γνώσεις, που είναι ικανό να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα πολύπλοκα προβλήματα της τεχνολογίας, αλλά η αδυναμία βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά. Η ευαισθησία απέναντι στην εσωτερική ζωή του ανθρώπου έχει παραμείνει σχετικά ανανάπτυκτη, ενώ ο υλικός κόσμος έχει κατακτηθεί. Το αποτέλεσμα είναι μια έλλειψη ισορροπίας στην ψυχή της επαγγελματικής κοινότητας, η οποία είναι έκφραση του γεγονότος ότι αυτή η κοινότητα έχει στηρίξει την ανωτερότητά της επάνω στον υλικό κόσμο, αλλά έχει αφήσει ένα κενό στις άλλες διαστάσεις της ανθρώπινης εμπειρίας. Αυτό το κενό γίνεται φανερό στην έλλειψη προσωπικής πλήρωσης ανάμεσα στους επαγγελματίες ατομικά, και στην γενική αποτυχία του επαγγελματικού κόσμου να προετοιμάσει ανθρώπους με εσωτερική ικανότητα αρκετή για να προχωρήσουν πέρα από τα στερεότυπα του υλιστικού πολιτισμού.

Ειδικά στο επίπεδο της επαγγελματικής ηγεσίας, υπάρχει ένα πρόβλημα με δύο πτυχές. Ένας εκτελεστικός διευθυντής έχει την ευθύνη να διεξάγει τις λειτουργίες της επιχείρησής του με τέτοιο τρόπο, ώστε να αφήσουν κέρδος για τους μετόχους. Συγχρόνως, έχει μία ευθύνη απέναντι στην κοινότητα γενικά να χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια της επιχείρησής του με τρόπο εποικοδομητικό για την πληρέστερη ευημερία του πολιτισμού, η οποία και μόνο κάνει δυνατή την ύπαρξη της επιχείρησής του. Αναπόφευκτα μία σύγκρουση συμφερόντων προκύπτει εδώ, αλλά δεν είναι η οικονομική σύγκρουση που αποτελεί το κύριο πρόβλημα. Η πρωταρχική δυσκολία βρίσκεται στο γεγονός ότι οι περισσότεροι διευθυντές επιχειρήσεων, όπως και άλλα μέλη της κοινωνίας δεν ξέρουν πως μπορούν να προσφέρουν μία σημαντική αξιόλογη συνεισφορά στην κοινότητα, πέρα από τον εύκολο και προφανή τρόπο της φιλανθρωπικής προσφοράς χρημάτων. Και ακόμη και αν μία ενορατική αντίληψη τέτοιων δυνατοτήτων δοθεί σε αυτούς, σπάνια είναι ικανοί σε προσωπικό επίπεδο για τις αναγκαίες πράξεις πνευματικής υπευθυνότητας. Οι συνήθειες σκέψης και πράξης που έχουν συσσωρευθεί κατά το πέρασμα των χρόνων σε μία κατά βάση υλιστική κοινωνία, βαραίνουν πολύ προς μία άλλη κατεύθυνση.

(Συνεχίζεται)

Αμέθυστος