Βενετία και Τζεφ Μπέζος. Η τέχνη και η ιστορία ανάγονται σε τοποθεσία

Roberto PECCHIOLI

Η Βενετία δεν ιδρύθηκε από τον οργανισμό τουρισμού. Πεντακόσια χρόνια λαμπερής ιστορίας, δύναμης, κυριαρχίας, τέχνης, επιστήμης της θάλασσας, η θαυμαστή αρμονία μιας χούφτας ανθυγιεινών νησίδων πάνω στην άμμο πού μεταμορφώθηκαν στην πόλη «τόσο όμορφη, τόσο παράξενη, που μοιάζει με παιχνίδι της Φάτα Μοργκάνα» (Ντιέγκο Βαλέρι). 

Στη συνέχεια ήρθε ο Ναπολέων, η επαναστατική έκρηξη της νεωτερικότητας και η παρακμή της Serenissima ξεκίνησε με τη σημαία του Αγίου Μάρκου. Τα λιοντάρια, σύμβολα της πόλης, έγιναν ήμερα, μέχρι που μετατράπηκαν σε τσακάλια και ύαινες, όπως ορισμένοι Βενετοί δεσμεύτηκαν να κερδίσουν χρήματα από τα πάντα και περισσότερο από τήν μετακινούμενη μάζα των σερνόμενων σάν σαλιγκάρια τουριστών κατά μήκος των δρόμων και των καναλιών, με τις μύτες τους προς τα πάνω, απασχολημένοι με τη λήψη selfies.
Η Βενετία υποβαθμίστηκε σε σκηνικό εκατομμυρίων μίνιμαλ και υπερτροφικών Ι (ΕΓΩ) που κραυγάζουν μέ θαυμασμό στα καταστήματα των αναμνήσεων και των βενετσιάνικων μασκών (όχι σπάνια Made in China), και όχι στον Άγιο Μάρκο και στη γοητεία τών δρόμων, των γεφυρών, των θεμελίων, των πλατειών, των πιάτσων τών αγρών και τών χωραφιών. Μετά ήρθε ο Τζεφ Μπέζος (Jeff Bezos).

Πόσο θλιβερή είναι η Βενετία την εποχή της μη αναστρέψιμης παρακμής της. Σχεδόν κανείς δεν ζει πια εκεί, εκτός από εκείνους που είναι πολύ μεγάλοι για να φύγουν, τους αδηφάγους εμπόρους και τους υπερ-πλούσιους. Το ονομάζουν εξευγενισμό, την υποβάθμιση των ιστορικών κέντρων – όπως είναι ολόκληρη η Βενετία– σε κατοικίες της ελίτ. Πόσο θλιβερή είναι η Βενετία την εποχή του Jeff Bezos, του μεγιστάνα της Amazon του οποίου τα περιουσιακά στοιχεία υπερβαίνουν τα διακόσια είκοσι δισεκατομμύρια δολάρια (Το ΑΕΠ του μεγαλύτερο δεν ξέρω από πόσες φτωχές και λιγότερο φτωχές χώρες). 

Ο Μπέζος για το γάμο του νοίκιασε τη Βενετία, με την τέχνη της, την ιστορία της, τη μοναδικότητά της και την ευθραυστότητά της, γιά τοποθεσία γάμου. Οι μονάρχες θέλουν πάντα να εκπλήσσουν, να σηματοδοτήσουν την περιοχή – πλέον ολόκληρο τον κόσμο, μέχρι τώρα – για να επιβεβαιώνουν την εξουσία τους. Για μέρες η Βενετία ήταν όμηρος του άρχοντα του ηλεκτρονικού εμπορίου, συνοδευόμενου από την αυλή των  σύγχρονων νάνων και χορευτών του , ηθοποιούς, τραγουδιστές, ανθρώπους της μόδας, μερικά παρακμάζοντα εστεμμένα κεφάλια, την επιχείρηση επίδειξης (show business) στο σύνολό της.

Δεκάδες εκατομμύρια είναι ο προϋπολογισμός των εξόδων, συμπεριλαμβανομένων των πάρτι, των πολυτελών ξενοδοχείων που ενοικιάζονται με πλήρη χωρητικότητα, των ιστορικών κτιρίων που φιλοξενούν κοινωνικές εκδηλώσεις, του νησιού του San Giorgio που επιτάχθηκε για τον γάμο του εξηνταενός ετών μεγιστάνα με μια όχι πλέον νεαρή κοπέλα, λίγο ηθοποιό, λίγο επιχειρηματία, λίγο προσωπικότητα της showbiz.

Πόσο θλιβερή είναι η Βενετία που χαίρεται για τα τρία εκατομμύρια που δώρισε ο Μπέζος, που εκπίπτουν από τους φόρους, όπως θυμάται ο Massimo Cacciari, ο τελευταίος Βενετός. Πόσο θλιβερός είναι ο Βενετός κυβερνήτης Ζαΐα, ο οποίος χαίρεται για την επιστροφή της εικόνας (Αλλά το χρειάζεται η Βενετία; Και τι σημαίνει εικόνα, για μια ιστορία, μια τέχνη, ένα μοναδικό φαινόμενο όπως αυτό της πόλης της Fata Morgana;) και ο δήμαρχος Brugnaro προσφέρει τριαντάφυλλα στη νύφη και κρασί Amarone στον Bezos, ποιος ξέρει αν αγοράστηκε στο Amazon.

Η μετανεωτερικότητα, η οποία ζει μόνο με τις επιχειρήσεις, τους ισολογισμούς και τις τριμηνιαίες ταμειακές εκθέσεις, μας έχει συνηθίσει σε κάθε βεβήλωση. Η Βενετία έχει βεβηλωθεί εδώ και δεκαετίες από κρουαζιερόπλοια, από πλήθη ανυποψίαστων ανθρώπων από κάθε γωνιά του πλανήτη που πρώτα μεθοκοπούν στη Santa Lucia, καί στη συνέχεια συρρέουν  προς το Ριάλτο και τον Άγιο Μάρκο, όλοι μαζί, στο κάλεσμα ενός συστήματος για το οποίο όλα, μνημεία, παραδόσεις, εκκλησίες, ο τεράστιος θησαυρός που συσσωρεύτηκε από τη Βενετία με την πάροδο του χρόνου, αξίζει μόνο όπως μπορεί να πωληθεί στις μάζες και, περισσότερο, στις ιδιοτροπίες των νέων αυτοκρατόρων του κόσμου. Αλλά βεβηλώνεται επίσης από την εγκατάλειψη των κατοίκων της, από τη μεταφορά όλων των δραστηριοτήτων στην ηπειρωτική χώρα, από την αδιαφορία για την τύχη της.

Ο Bezos μπορεί εύκολα να αγοράσει τη Βενετία ή να την νοικιάσει σε σταθερή βάση, ξοδεύοντας ένα ψίχουλο από τα περιουσιακά του στοιχεία. Ο Zaia και ο Brugnaro θυμίζουν τους φτωχούς ανθρώπους που έγιναν δεκτοί στην τραπεζαρία των πλουσίων του παρελθόντος για να καταναλώσουν τα περισσεύματά τους, να τους επιβεβαιώσουν στην εξουσία και να τους ευχαριστήσουν. «Πόσο καλός είστε», είπε ο λογιστής Fracchia του Paolo Villaggio μετά από μια ακόμη κακοποίηση. [Η φράση «Com'è buono lei!» (σε απόδοση: «Πόσο καλός είστε!») λέγεται με απόγνωση, ειρωνεία, δέος ή φόβο, κάθε φορά που ο «ανώτερος» (συνήθως ένα αυταρχικό αφεντικό) του κάνει μια «χάρη», που είναι όμως στην πραγματικότητα μια ακόμα ταπείνωση ή βασανιστήριο. Ο χαρακτήρας τη λέει σκυφτός, τρέμοντας, και με κραυγαλέα δουλικότητα, πράγμα που εντείνει τη σάτιρα του Villaggio για τη μικροαστική δουλοπρέπεια και την απανθρωπιά της γραφειοκρατίας]. Δεν θα είναι ο γάμος του Μπέζος που θα καταστρέψει τη Βενετία ή θα την επανεκκινήσει. Για ποιο λόγο, λοιπόν; Για έναν ελίτ τουρισμό που αποκλείει τα πλήθη, σίγουρα όχι για να  ανακτήσει έναν ρόλο που τελείωσε το 1797 ή για να ανακτήσει την κεντρική θέση στο μικρό, περιφερειακό κράτος που ονομάζεται Ιταλία. Ο γάμος του Μπέζος στη Βενετία, με ένα συνοδευτικό από αποκλειστικά πάρτι (ένα περίεργο επίθετο την εποχή της υποχρεωτικής «συμπερίληψης»...), ακόμη και ένα sleepover (πιτζάμα πάρτι), ρούχα σχεδιαστών, όμορφες γυναίκες, πολυτέλεια που επιδεικνύεται μπροστά σε μια εκθαμβωτική, χειροκροτούμενη και ζηλόφθονη πλέμπα, δεν δείχνουν μόνο έναν Τιτανικό να τρέχει χαρούμενος προς το βουνό του πάγου. Είναι πάνω απ' όλα το σημάδι της αδιαφορίας για την ιστορία, της εργαλειακής χρήσης της ομορφιάς και της τέχνης, που μετατρέπονται σε τόπους για αυτό που έχει σημασία, την επίδειξη της ολιγαρχίας.

Ο Cacciari έχει επίσης δίκιο για την ανοησία των διαμαρτυριών κάποιου «όχι στον Bezos». Δεδομένου ότι οι ακτιβιστές της Extinction Rebellion έχουν τη μοχθηρή συνήθεια να βρωμίζουν ή να καταστρέφουν έργα τέχνης στο όνομα ενός ολοκληρωμένου αντι-ανθρωπισμού, τι απομένει από τους άλλους διαδηλωτές, αν όχι ο υπόκωφος θόρυβος μιας αγανάκτησης όχι λιγότερο μηδενιστικής από τον γάμο των εκατομμυριούχων;
Έχουν δίκιο, φυσικά, αλλά δεν έχουν –δυστυχώς δεν έχουμε– ένα εναλλακτικό μοντέλο κοινωνίας στον παγκοσμιοποιημένο φιλελευθερισμό για τον οποίο η Βενετία είναι ένα σκηνικό που πρέπει να ενοικιαστεί για λίγες ημέρες, σε ένα όραμα ζωής υψηλότερο από τις selfies, την κατανάλωση, τις κραυγές έκπληξης και θαυμασμού για τους προσωρινούς κυρίαρχους του κόσμου που κατέχουν όλη τη δύναμη και τό μεγάλο μέρος του πλούτου. Οι πέντε πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο - μια κατάταξη στην οποία ο Μπέζος
καταλαμβάνει την τέταρτη θέση - έχουν υπερδιπλασιάσει τα εισοδήματά τους από το 2020 και κερδίζουν 14 εκατομμύρια δολάρια την ώρα. Έτσι, ο καλός Jeff πρόσφερε στη Βενετία το κέρδος λίγων λεπτών και τα έξοδα του γάμου του – κατάλληλα αφαιρεθέντα, εκπεσθέντα, κατανεμημένα  θά διανεμηθούν στις μυριάδες εταιρείες που συνδέονται με αυτόν – θα αναπληρωθούν σε λίγες ώρες.

Και δεν είναι μόνο αυτό: η εμπορική ερημοποίηση των πόλεών μας, ένα στοιχείο αστικής παρακμής, του τέλους της κοινοτικής διάστασης μεταξύ των συμπολιτών, της μοναξιάς που γεμίζουν οι οθόνες των τεχνητών συσκευών, έχει τον Bezos μεταξύ των ενόχων. Αγοράζουμε στο Amazon, τα καταστήματα κλείνουν, δεν βγαίνουμε από το σπίτι, περιμένοντας την παράδοση του πακέτου στο ασανσέρ από έναν φτωχό άνθρωπο που τρέχει ή ακόμα και από ένα drone. Άνετα. Σε αντάλλαγμα, θα μας αφήσουν να παρακολουθήσουμε ένα κομμάτι της τελετής εξ αποστάσεως, θα δούμε τα κόκκινα χαλιά των ισχυρών και των γελωτοποιών τους. Πάντα άνετα, ως θεατές που πληρώνουν χωρίς να το γνωρίζουν.

Ένα μεγάλο μέρος του κοινού θα επικεντρωθεί στα ρούχα και τις τουαλέτες των καλεσμένων, στα χρώματα του λαμπερού τσίρκου που γιορτάζει τον εαυτό του και δεν θα δει καν, στο φόντο, τόν Άγιο Μάρκο και το Ριάλτο, la Salute e Palazzo Ducale (και το παλάτι των δόγηδων). Ακόμη λιγότερο θα ενδιαφερθεί, πίσω από τις κάμερες των γεγονότων στα παλάτια της νεκρής αριστοκρατικής δημοκρατίας, για τους πίνακες, τα γλυπτά, την αρχιτεκτονική και την ομορφιά που η Serenissima έχει προσφέρει στον εαυτό της και στον κόσμο.

Πόσο θλιβερή είναι η Βενετία που υποβαθμίζεται σε μια τοποθεσία, το σκηνικό μιας αναπαράστασης εξουσίας και πλούτου που αφαιρείται άμεσα από εκατομμύρια ανθρώπους. Η Βενετία του Σάιλοκ, του εμπόρου που ήθελε μια λίβρα από τη σάρκα του Αντόνιο, του οφειλέτη, ως πληρωμή. Είμαστε όλοι υπόχρεοι σε ένα τοκογλυφικό και απάνθρωπο σύστημα, στο οποίο όλα έχουν μια τιμή και τίποτα δεν έχει αξία. Η Βενετία είναι, με τον τρόπο της, ένας ναός. Από την εφευρετικότητα ενός λαού κάτω από τα πόδια του οποίου το αλμυρό νερό και η άμμος μετατράπηκαν σε θαύμα, επιστήμη της θάλασσας και της κατασκευής, και στη συνέχεια τέχνη, ομορφιά, μεγαλείο. Ο ναός είναι ιερός επειδή δεν είναι προς πώληση, έγραψε ο Έζρα Πάουντ. Σήμερα είναι, παραδίδεται στην Amazon. Αδίστακτη ολιγαρχία για μια μάζα ηδονοβλεψιών οπλισμένων με smartphones.

Ο δόγης που πρόδωσε τη Βενετία, Marin Faliero, εκτελέστηκε. Σήμερα θα ήταν ο αντιπρόσωπος της μάρκας της Βενετίας - ή μάλλον της Venice - με δικαιώματα που καταβάλλονται από την Amazon και με την αιγίδα της περιφέρειας  του Βένετο, νόθης κληρονόμου της Γαληνοτάτης (Serenissima). Ζήτω η νύφη και ο γαμπρός!

Venezia e Jeff Bezos. Arte e storia ridotti a location

ΕΝΑΣ ΘΡΗΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ, VENICE, Η SERENISSIMA,  ΠΟΥ ΣΤΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΕΒΗΛΩΣΗ, ΤΗΝ ΛΕΗΛΑΣΙΑ, ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ. ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΠΟΥ ΕΠΕΦΕΡΕ Η ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ. Ο ΦΘΟΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ(ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ) Η ΟΠΟΙΑ  ΣΗΜΑΝΕ ΤΗΝ ΝΙΚΗ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ.

ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ ΕΠΙ ΤΗΣ ΓΗΣ. ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑΣ ΠΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΝΕΑΣ. ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥΜΕ ΝΑ ΜΑΘΟΥΜΕ. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΚ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΟΥΤΟΥ. Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ, ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ, ΕΙΝΑΙ ΗΔΗ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΟ.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΥ, ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ, ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΟΥ ΤΗΝ ΒΕΝΕΤΙΑΣ, ΠΡΟΓΕΥΟΜΑΣΤΕ ΤΗΝ ΜΟΙΡΑΙΑ ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ HOLLYWOOD KAI TΟΥ ΘΕΑΤΡΙΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, TOY ΤΡΑΜΠ, ΤΗΣ ΑΠΟΘΕΩΣΗΣ ΤΟΥ ΤΖΟΓΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΠΟΥ ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ ΤΟΝ ΘΡΟΝΟ ΤΗΣ ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΤΟΠΟΥΣ.

ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΘΕΡΜΑΙΚΟΥ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΠΟΔΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΠΑΙΖΕΤΑΙ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΝΙΚΗΣ ΤΟΥ ΗΣΥΧΑΣΜΟΥ(ΠΝΟΗ ΗΣΥΧΑΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΠΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕ ΖΗΛΩΤΕΣ) ΣΤΟΝ ΖΗΛΟ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΖΗΛΩΤΗ ΘΕΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ