ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ (10)

Συνέχεια από: Σάββατο, 22 Νοεμβρίου 2014

Ο ΜΟΝΟΘΕΪΣΜΟΣ ΣΑΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Του Erik Peterson

         
 Ο Χάρνακ όρισε το χωρίο του Ιππόλυτου, σαν την πιό υπεροπτική έκφραση τής Χριστιανικής συνειδήσεως. Αυτό βεβαίως είναι λάθος. Στον Ιππόλυτο μιλά η αμφιβολία για μία αυτοκρατορία η οποία απαιτεί για τον εαυτό της μία οικουμενικότητα  η οποία ανήκει μόνον στην Εκκλησία. Είναι η ίδια αμφιβολία η οποία υπήρχε σε διαφορετικούς χρόνους απέναντι σε έναν κοσμικό (παροδικό) αυτοκράτορα, ο οποίος θα ένωνε όλα τα βασίλεια αυτού του κόσμου, και ο οποίος δέν μπορούσε να είναι παρά ο Αντίχριστος. Δέν συναντάται αντιθέτως κανένα ίχνος αυτής της αμφιβολίας απέναντι σε μία αυτοκρατορία η οποία θα επεκτεινόταν σε ολόκληρο τον κόσμο, στον Ωριγένη, ο οποίος ήταν βασικώς απολιτικός.

          Μία άλλη προσπάθεια συνδέσεως του Αυγούστου με το Ευαγγέλιο, βρίσκεται στον Μελίτωνα, απολογητή τής Μικράς Ασίας. Κατα βάθος ο Μελίτων αυτός λέει μόνον (Ευσέβιος, Ιστορία της Εκκλησίας IV 26,7) ότι η φιλοσοφία των Χριστιανών άρχισε να αναπτύσσεται κάτω απο την Βασιλεία του Αυγούστου και έφερε πολλά αγαθά στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Απέναντι στην δήλωση τών Εθνικών, ότι ο Χριστιανισμός δημιούργησε προβλήματα στην αυτοκρατορία, παρατηρεί, ότι η θρησκεία,η οποία άνθισε κάτω απο τον Αύγουστο, είναι στενά δεμένη με την τύχη τής αυτοκρατορίας. Αυτό είναι ένα θέμα αρκετά παλιό, σε χρήση απο τους απολογητές και είναι μάλιστα πολύ δημοφιλές. Αλλά δέν είναι ακόμη ένας καθαρά πολιτικο-θρησκευτικός στοχασμός. Αυτό βρίσκεται μόνον στον Ωριγένη, ο οποίος αναγκάστηκε σε παρόμοιους στοχασμούς απο την πίεση της πολιτικής Θεολογίας του Κέλσου.

          Αυτό που μπορούμε να συλλάβουμε μόλις σαν υπαινιγμό στον Ωριγένη, αναπτύσσεται στις πιό διαφορετικές δυνατές κατευθύνσεις απο τον μαθητή του Ευσέβιο. Στην απόδειξη τού μηνύματος τού Ευαγγελίου ( ΙΙΙ 2, 37), ο Ευσέβιος ασχολείται με την προφητεία της Γενέσεως 49,10 σύμφωνα με την οποία στην φυλή του Ιούδα δέν θα λείψει ο Βασιλεύς, ο οποίος αναμένεται απο τους Εθνικούς. Αυτό το χωρίο είχε αναπτυχθεί ήδη πρίν απο αυτόν, στις αποδείξεις των Χριστιανών βάσει των προφητειών. Ο Ευσέβιος αναφέρει αυτή την προφητεία στον Χριστό, ο οποίος ήλθε όταν το Ιουδαϊκό Έθνος έσβυνε. Έτσι συνέβη όταν ο Αύγουστος έγινε ο μοναδικός κυρίαρχος των Ρωμαίων και ο Ηρώδης ο ξένος, απέκτησε το βασίλειο των Ιουδαίων. Ανάμεσα στο τέλος του εθνικού-ιουδαϊκού βασιλείου, την μοναρχία του Αυγούστου και την Έλευση του Κυρίου υπάρχει ένας βαθύς δεσμός. Είναι ξεκάθαρο βεβαίως σ'αυτό το σημείο ότι εμφανίζεται η βασική ιδέα του Ωριγένη, σύμφωνα με την οποία, το τέλος των Εθνικών κρατών κατά την μοναρχία του Αυγούστου, θα συνέπιπτε διά της Θείας Πρόνοιας, η έλευση του Χριστού. Το τέλος των Εθνών σαν κράτη αποδεικνύεται απο τον Ευσέβιο-ξεπερνώντας εδώ τον Ωριγένη-με πολλά- ιστορικά γεγονότα.

          Στο ίδιο έργο (ΙΙΙ 7,30-35) διαβάζουμε: "Ποιός μπορεί να μήν θαυμάσει, εάν σκεφτεί και αναλογιστεί ότι δέν μπορεί να είναι ανθρώπινο κατόρθωμα, ότι μόνον ξεκινώντας απο τους χρόνους του Ιησού και ποτέ πρίν, το μεγαλύτερο μέρος των εθνών της Οικουμένης, έφτασαν να είναι κάτω απο την μοναδική κυριαρχία των Ρωμαίων και ότι ταυτοχρόνως με την απρόσμενη έλευση τού Χριστού ανάμεσα στους ανθρώπους, το Ρωμαϊκό κράτος άρχισε να ανθίζει; Ο Αύγουστος έγινε ο μοναδικός κυρίαρχος στο μεγαλύτερο μέρος των Εθνών, σε μία περίοδο ακριβώς  που διεκόπη η διαδοχή του Πτολεμαίου, αφού η Κλεοπάτρα αιχμαλωτίσθηκε". Αλλά όχι μόνον στην Αίγυπτο εκλείπει το Εθνικό Βασίλειο, έτσι συνεχίζει ο Ευσέβιος, αλλά και στην Ιουδαία, στην Συρία κ.τ.λ. κάτι που πιστοποιείται στην συνέχεια απο τον ιστορικό της Εκκλησίας με μία σειρά απο ιστορικά γεγονότα. Αναγνωρίζουμε εδώ ένα απο τα θεμέλια που στηρίζουν τα ιστορικο-οικουμενικά ενδιαφέροντα του Ευσέβιου. Ακριβώς επειδή το τέλος των Εθνικών κρατών αξιολογείται σαν θέλημα της Πρόνοιας, αφιερώνεται όλη αυτή η προσοχή στην χρονολογική διαδρομή της ιστορίας τών ξεχωριστών Εθνών. "Ότι αυτό δέν συνέπεσε τυχαία, όπως γράφει η παράγραφος 33, με τον χρόνο της διδασκαλίας του Κυρίου μας, ποιός δέν θα ήθελε να το δεχθεί, εάν σκεφθούμε, ότι για τους μαθητές του δέν θα ήταν και τόσο εύκολο να κινηθούν πρός όλες τις κατευθύνσεις, εάν τα έθνη βρισκόταν απομονωμένα μεταξύ τους, και δέν είχε υπάρξει η δυνατότης επικοινωνίας του ενός με το άλλο, αφού θα διέθετε κάθε λαός την δική του βασιλεία; Αλλά απο την στιγμή που τους αφαιρέθη, οι απόστολοι μπορούσαν χωρίς φόβο και γεμάτοι εμπιστοσύνη να πραγματοποιήσουν την εντολή τους. Ο Θεός ο οποίος είναι υπεράνω όλων μας είχε ετοιμάσει τον δρόμο τους και μέσω του φόβου απέναντι σε μία ακόμη ισχυρότερη κυριαρχία, σταμάτησε τις εκρήξεις θυμού εκ μέρους των δεισιδαιμόνων τής πόλεως (34). Σκέψου εάν τίποτε δέν εμποδιζε τους υπέρμαχους του πολυθεϊστικού λάθους, τον πόλεμο εναντίον της διδασκαλίας του Χριστού, θα είχες αντικρύσει σήμερα στις πόλεις και στους αγρούς εμφυλίους πολέμους και διωγμούς και μεγάλες σφαγές, εάν οι δεισιδαίμονες αυτοί κατόρθωναν να ξανααποκτήσουν την νόμιμη κυριαρχία τους (35). Αλλά με το έργο του ο Θεός ο οποίος βρίσκεται υπεράνω όλων μας, και διά του φόβου απέναντι στην μεγαλύτερη δύναμη (δηλαδή του Ρωμαίου αυτοκράτορος), υποδούλωσε τους εχθρούς του Λόγου Του".

          Ας υπογραμμίσουμε σ'αυτό το σκεπτικό, αυτές τις πλευρές: την ιδέα ότι η απόστολή τών μαθητών του Χριστού διευκολύνθη απο την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ο Ευσέβιος την μοιράζεται με τον Ωριγένη. Καινούργια ιδέα είναι όμως η αλλαγή της συμπεριφοράς των δεισιδαιμόνων της πόλεως (των κατά πόλεις δαισιδαιμόνων 33). Σ'αυτή την έκφραση συμπυκνώνεται ας πούμε, η θεολογική εικόνα της ιστορίας στον Ευσέβιο. Η πόλις είναι πολυθεϊστική, διότι κάθε εθνικό κράτος είναι πλουραλιστικό. Και πολύ σημαντική είναι επίσης και η επόμενη έννοια, ότι δηλαδή οι εμφύλιοι πόλεμοι και οι άλλοι πόλεμοι γενικώς συνδέονται με την ύπαρξυ του Εθνικού πολυθεϊστικού κράτους. Και αναφορικά μ' αυτό, η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία σημαίνει την Ειρήνη.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.