ΕΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ (7)

Συνέχεια από : Παρασκευή, 23Μαρτίου 2012

Ενολογια-Οντολογία (7)

ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΕΩΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ, ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΔΕΚΤΗ ΚΑΙ ΑΝΕΠΤΥΧΘΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΟΨΙΜΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ, ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ.

Του Giovanni Reale!

Για να ολοκληρώσουμε το θέμα μας, πρέπει να αναφερθούμε και στην προσπάθεια μεσολαβήσεως εκ μέρους του Πορφυρίου, όπως απεκαλύφθη καθαρά, προσφάτως, στο κείμενο του, σχολιασμός στον Παρμενίδη, του Πλάτωνος.

Αυτό το σχόλιο υπήρχε σε αντίγραφο στην Βιβλιοθήκη του Τορίνο, το πρωτότυπο του οποίου είχε χαθεί σε μία πυρκαγιά στις αρχές του 20ου αιώνος, αλλά είχε δημοσιευθεί ήδη στα 1892 από τον W.Kroll.

Ο Pierre Hadot, απέδειξε αρκετά πειστικά πώς ανήκει στον Πορφύριο.

Η προσπάθεια του Πορφύριου συνίστατο στην διάκριση ανάμεσα στο «Είναι» και στο «όν» και στην ταυτοποίηση του «Ενός» με το «Είναι» και επιπλέον στην ταυτοποίηση αυτού που προέρχεται από το Ένα-Είναι με το «όν».

Ας δούμε το χωρίο εν προκειμένω:

«Κύτταξε τώρα μήπως ο Πλάτων αφήνει να εννοηθεί το εξής, δηλαδή πώς το Ένα που είναι υπεράνω, επέκεινα της ουσίας και του όντος, δέν είναι ούτε όν, ούτε ουσία, ούτε δραστηριότης, αλλά μήπως ενεργεί και είναι Αυτό το ίδιο η καθαρή ενέργεια. Κατά συνέπειαν Αυτό το ίδιο θα ήταν το Είναι που προηγείται του όντος. Μετέχοντας αυτού του είναι, λοιπόν, το δεύτερο ΕΝΑ διαθέτει ένα παράγωγο είναι, και αυτό είναι η «μετοχή του όντος». Συνεπάγεται ότι το Είναι είναι διπλό: το πρώτο προϋπάρχει του όντος, το δεύτερο είναι εκείνο που παράγεται απο το Ένα και είναι πέρα απο το όν: και το Ένα είναι απολύτως αυτό το ίδιο Είναι, κατά κάποιο τρόπο είναι η ιδέα του όντος».

(Σχολιασμός στον Παρμενίδη, XII 22-23)

Ένα τέτοιο κείμενο ανατρέπει εκτός των άλλων, την διάσημη θέση του Χάιντεγκερ, σύμφωνα με την οποία η ιστορία της μεταφυσικής της Δύσεως είναι μία Ιστορία της Λήθης του Είναι. Ξεκινώντας ήδη από τον Πλάτωνα, η μεταφυσική έκλινε όχι τόσο στο «Είναι» αλλά πρός το «όν» και δέν στοχάστηκε πλέον το Είναι στην αληθινή του Φύση, ούτε σαν θεμέλιο.

Ήδη λοιπόν ο Werner Beierwaltes, αναφερόμενος στον Πλωτίνο, μας φανέρωσε τα εξής: «Η μεταφυσική, έτσι λέει ο Χάϊντεγκερ, ξεχνά το Είναι και δέν σκέφτεται πλέον την οντολογική διαφορά.

Εάν με οντολογική διαφορά, εννοείται η διάκριση ανάμεσα στο Είναι και στο Είναι του όντος, όπου η διάκριση είναι αυτή που παράγει την διαφορά τους, εάν επιπλέον το ΤΙΠΟΤΑ που πρωταρχικώς είναι το ίδιο πράγμα με το Είναι, πρέπει να θεωρηθεί σαν το ολοκληρωτικώς άλλο σε σχέση με το όν ή σαν το όχι του όντος, τότε μου φαίνεται νόμιμη η ερώτηση: η πρόθεση της νεοπλατωνικής έννοιας του ΕΝΟΣ, και των αινιγματικών ονομάτων του Cusano της Αρχής - non-aliud, idem, Posset - δέν είναι ακριβώς να φανερώσει πρώτα απ’όλα την απόλυτη διαφορά αυτής της Αρχής, απο κάθε όν και δέν είναι μόνον να αναπαραστήσουν κάτι το υπερβατικώς διαφορετικό, που θα περιείχετο στο Εσωτερικό του ίδιου επιπέδου, δηλ. μαζί με το όν;

Το ΕΝΑ του Πλωτίνου καθότι πάντων έτερον ή ουδέν πάντων: το άλλο σε σχέση με όλο το υπόλοιπο, το τίποτα του όλου, επομένως ακριβώς το «δέν του όντος», είναι ταυτόν ταυτόσημο με το non-aliud του Cusano, ή με την σύμπτωση σαν θεμελιώδους όψεως του απολύτου Είναι «πρίν» απο κάθε διαφορά του Ειναι και του όντος, είναι και μή-είναι. Aπο αυτή την θεμελιώδη έννοια της νεοπλατωνικής σκέψης, δέν είναι δυνατόν σε κάθε περίπτωση να διαβεβαιωθεί, σε ένα θεμελιώδες επιχείρημα, πώς το «είναι» της μεταφυσικής είναι πάντοτε μόνον το Είναι του όντος και είναι πάντοτε έτσι μέσω αυτού του δεσμού» (identitat und Differenz 1980).

Αυτό που λέει ο Beierwaltes, αναφερόμενος στον Πλωτίνο, περιέχεται σαν θεωρία ξεκάθαρα επιπλέον, στο χωρίο του Πορφυρίου, που είδαμε πιό πάνω.

Χωρίς λοιπόν να γίνει κατανοητό το Ενολογικό Μεταφυσικό παράδειγμα, όχι μόνον δέν γίνεται κατανοητή εις βάθος η αρχαία Ελληνική σκέψη, αλλά ούτε η Δυτική μεταφυσική στην σωστή της σημασία.

Τέλος

Αμέθυστος