ΕΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ (5)

Συνέχεια από :  Τετάρτη, 21 Μαρτίου 2012
Ενολογια-Οντολογία (5)
Με ποιά έννοια ο Πλάτων άνοιξε τον δρόμο στον Αριστοτέλη για την νέα εννοιολόγηση του Είναι.

Του Giovanni Reale!

Αυτή όμως η θεωρία της πολλαπλότητος των σημασιών του Είναι και του μή-είναι είναι στ’ αλήθεια μόνον μία αριστοτελική ανακάλυψη;

Ή μήπως ο Σταγειρίτης, όπως κάνει πολύ συχνά, δέν αναγνωρίζει στους αντιπάλους καμμία αξία, παρότι, σ’αυτή την περίπτωση έχει κάποιο δίκαιο;
Η απάντηση είναι εύκολη. Ο ανακαλύψας εκείνον τον θεωρητικό πυρήνα απο τον οποίο ο Αριστοτέλης τραβά την οντολογική του επανάσταση ή άν προτιμούμε, ο δημιουργός του ίδιου του σπόρου απο τον οποίο γεννιέται το αριστοτελικό δένδρο, τελικώς είναι γι’ άλλη μια φορά, ο Πλάτων και ιδιαιτέρως ο Σοφιστής, δηλ. με την διάσημη πατροκτονία του Παρμενίδη και με την αποδοχή του μή-είναι, με μία διαφορετική ακριβώς σημασία απο το Μηδέν, δηλ. σαν «διαφορετικό», σαν έτερο. Και η θεωρητική δικαίωση της πολλαπλότητος των όντων, με όλες τις συνέπειες που προέρχονται απο αυτό.

Η αρχή της πολλαπλότητος των σημασιών του «είναι» και του «μή-είναι» διακηρυγμένη απο τον Αριστοτέλη, έχει λοιπόν τις ρίζες της στον Σοφιστή, ένα κείμενο του αποτελεί σημείο αναφοράς για την Δυτική οντολογία.

Θα μπορούσαμε δέ να πούμε πώς σ’ αυτό το συστηματικό άνοιγμα της ακτίνας της σφαίρας του Είναι, ο Αριστοτέλης, συνεχίζει το έργο της πατροκτονίας του Παρμενίδη, οδηγώντας το στις ακραίες του συνέπειες.

Αυτό είναι ένα ουσιώδες σημείο, το οποίο όμως έμεινε ξένο πρός την κοινή γνώμη των μελετητών του Αριστοτέλη και της Αρχαίας φιλοσοφίας.

Το μεταφυσικό παράδειγμα του Αριστοτέλη άφησε εποχή και κυριάρχησε κατά τον Μεσαίωνα και την μοντέρνα εποχή, αλλά όχι στο πλαίσιο της ίδιας της Ελλάδος.

Πολύ συχνά ξεχνιέται αυτή η αλήθεια αλλά είναι τόσο σημαντική που πρέπει να την δούμε απο πιό κοντά. Εάν η Αριστοτελική μεταφυσική λατρεύτηκε σαν Θεία κατασκευή στην Δύση, δέν συνέβη το ίδιο ούτε στον Αρχαίο κόσμο, ούτε στον Χριστιανικό.

Ήδη μάλιστα με τον διάδοχο του Αριστοτέλη, τον Θεόφραστο, η Αριστοτελική μεταφυσική αρχίζει να προβληματίζει και με τον Στράτωνα τον διάδοχο του Θεόφραστου, η μεταφυσική παραμερίζεται και η Φυσική γίνεται η πρώτη Φιλοσοφία.

Δέν είχε σημαντική επιρροή η μεταφυσική του, ούτε με τον Νεοαριστελισμό, παρά την προσφορά του Αλεξάνδρου του Αφροδισιέως!

Η επαναπρόσληψη εκ μέρους των Νεοπλατωνικών έχει μεγάλη σημασία. Ο Αριστοτέλης εθεωρείτο η είσοδος, ο προθάλαμος, για την κατανόηση του Πλάτωνος, μία εισαγωγή στην Μεταφυσική μυσταγωγία του Πλάτωνος.

Η Αναγέννηση του Αριστοτέλη στον Μεσαίωνα, έγινε κατ’αρχάς κοντά στους Άραβες και κατόπιν με τους στοχαστές της Λατινικής Δύσης, με αποκορύφωμα τον Ακινάτη, που επέβαλλε το αριστοτελικό μεταφυσικό παράδειγμα, (παρότι μεταρρυθμισμένο τρόπον τινά), σαν σημείο αναφοράς οριστικό και αποφασιστικό.

Και στην συνέχεια η ιστορία του Θωμισμού και τα παράγωγα της μοντέρνας οντολογίας συνέβαλλαν στην σταθεροποίηση αυτού του παραδείγματος, ώστε να θεωρείται το κατεξοχήν παράδειγμα της Μεταφυσικής.

Τόσο πολύ μάλιστα ώστε κατέληξε η οντολογία να θεωρείται σαν η μοναδική μορφή Μεταφυσικής.

Ο ίδιος ο Χάϊντεγκερ, για παράδειγμα, μπόρεσε να κρίνει όλη την Δυτική μεταφυσική μπλεγμένη στην «λήθη του Είναι», διότι ήταν πεπεισμένος πώς ακριβώς το οντολογικό παράδειγμα αριστοτελικής κατασκευής  ήταν το μοναδικό μεταφυσικό παράδειγμα που υπήρχε στην Ιστορία της φιλοσοφίας.

Ιστορικά αυτή η γνώμη δέν είναι αληθινή και γι’αυτό, για να ολοκληρώσουμε με ακρίβεια την πνευματική ιστορία της Δύσεως, πρέπει να επαναπροσλάβουμε το Ενολογικό παράδειγμα.

Ακριβώς δέ αυτή η ερμηνευτική επαναπρόσληψη της Ενολογίας, μας αποκαλύπτει επίσης και την πρωτοτυπία και την θεωρητική αξία του νεωτερισμού του Αριστοτέλη, είτε τον αποδεχόμαστε, είτε όχι.

Η Μεταφυσική του Αριστοτέλη λοιπόν επιβάλλεται σαν ένας σταθμός στην Ιστορία της Δυτικής σκέψης, που κάτω απο ορισμένη γωνία δέν έχει το όμοιο της, όχι όμως μέσα στο πλαίσιο της Ελληνικής σκέψης.

Για να κατανοήσουμε δέ τον λόγο για τον οποίο δέν είχε αντίκτυπο μέσα στα πλαίσια της Ελληνικής σκέψης, πρέπει να εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο το ανασκεύασε ο Πλωτίνος και το απώθησε, τοποθετώντας το πρόβλημα με τον ίδιο αλλά αντίθετο τρόπο με τον οποίο ο Αριστοτέλης προσπάθησε να εξαφανίσει και να αφομοιώσει το Ενολογικό μεταφυσικό παράδειγμα.

(Συνεχίζεται)

Αμέθυστος