Marie Louise von Franz --- Puer aeternus (36)

Συνέχεια απο : Σάββατο, 10 Μαρτίου 2012
Puer aeternus

Μέρος δεύτερο

Μια πραγματική περίπτωση

5  Το μεγάλο όνειρο 7

Βέβαια δε θα ήταν τόσο άσχημο, αν ο Puer έστριβε πολύ προς τα δεξιά ή αριστερά. Μερικές φορές πρέπει να βρει κανείς το χάλκινο φίδι ή να καταλήξει στο υπόγειο, για να ανακαλύψει στο τέλος, πως καλύτερο θα ήταν να περπατήσει στο δρόμο που οδηγεί στο θάνατο. Ο Puer όμως κάνει στην πραγματικότητα κάτι χειρότερο: δεν το ρισκάρει να πάρει ένα συγκεκριμένο δρόμο, αλλά αποτολμά, για να είναι εξασφαλισμένος, λίγο και από τους δυο δρόμους. Πρώτα πάνω στο ένα άλογο, αλλά και λίγο πάνω στο άλλο, πράγμα που είναι αυτοκαταστροφικό. Αυτό είναι χειρότερο από το να πας υπερβολικά μακριά πάνω σε ένα δρόμο, γιατί η υπερβολική αντίδραση τιμωρείται, και είσαι αναγκασμένος να ξυπνήσεις και να βγεις από την κατάσταση. Η φυσική συμπαιγνία των ψυχικών αντιθέτων διορθώνει κάθε μονομέρεια. Η ζωή σε αναγκάζει να πάρεις την μέση οδό. Για να αποφύγει όμως τον πόνο, ο Puer παίζει ένα βρώμικο παιχνίδι, που σαν μπούμερανγκ πέφτει πάλι πάνω του: διασπάται ο ίδιος, την στιγμή που ρίχνει στον δράκο ένα κομμάτι ψωμί, αλλά εσωτερικά μένει στην άλλη όχθη και τρέφει ψευδαισθήσεις για τον εαυτό του. Έτσι ανακόπτει την ροή της ζωής και μένει στάσιμος, γιατί έγινε αδύνατη η συμπαιγνία των αντιθέτων. Αυτό που τον ωθεί στην κατάσταση αυτή είναι η αδύναμη προσωπικότητα του, η οποία θέλει να αποφύγει τον πόνο.

Σαν ξεμωραμένη μάγισσα, όπως με θεωρούσε ο νεαρός, προσπάθησα να τον κάνω να ξαναπιάσει σχέση με την γυναίκα, με την οποία είχε ήδη την δονζουανική του περιπέτεια, αλλά μετά την είχε παρατήσει. Όταν όμως της είχε γράψει την επιστολή όπου έλεγε πως ήθελε να την ξαναδεί, έλαβε χώρα το συγχρονιστικό γεγονός: αυτή του έγραψε μια επιστολή παρόμοια με την δική του, την οποία αυτός όμως δεν είχε στείλει, και τότε αισθάνθηκε για πρώτη φορά, πως αυτή η γυναίκα είχε  κάποια σημασία, έστω μια άχνα. Μετά από αυτό το περίεργο περιστατικό, δεν μπορούσε να ξεφύγει με αφελείς συλλογισμούς, από το γεγονός πως αυτή η γυναίκα βρισκόταν πέρα από αυτό που συνέβησαν μεταξύ τους, και πως η σχέση είχε μάλλον ένα βαθύτερο νόημα. Για πρώτη φορά αποδεχόταν κάτι άγνωστο. Η αμφιβολία, την οποία του είχα σπείρει στο κεφάλι, θα ήταν άχρηστη χωρίς το συγχρονιστικό γεγονός. Και έτσι, μια εμπειρία που φαινόταν θαυμαστή και μυστηριώδης, ακούμπησε την στάση που κρατούσε προς την ζωή. Για τον λόγο αυτό πήγε με μια άλλη διάθεση στην εκδρομή, δεν τα ήξερε πια όλα εκ των προτέρων. Για πρώτη φορά ήταν συγχυσμένος για την σχέση. Είδαμε τι παρήγαγε το ασυνείδητο καθώς κοιμήθηκε στην αγκαλιά της. Σαν ο ουρανός να ξημέρωνε από κάτω-αυτή είναι η σημασία μιας τέτοιας σεξουαλικής εμπειρίας-πράγμα που εξηγεί γιατί έπεφτε τόσο αργά προς αυτόν τον ουρανό κάτω, ενώ έκανε πεταλιές.

Το επόμενο θέμα του ονείρου είναι η έκρηξη φωτός στον κάτω ουρανό, που σημαίνει μια ξαφνική γνώση και φωτισμό από κάτω. Αυτό είναι ένα πολύ ενδιαφέρον μοτίβο, αν το συγκρίνουμε με την εμπειρία μυστικιστών του μεσαίωνα, οι οποίο ομιλούν συνήθως για ένα φως που έρχεται από πάνω. Εδώ έχουμε μια εμπειρία φωτός από κάτω, που στηρίζεται στην παραδοχή της άγνωστης πλευράς της ζωής και του ασυνειδήτου. Μπορούμε να πούμε μαζί με τους αλχημιστές: “Ουρανός πάνω, ουρανός κάτω”. Είναι το ίδιο φως, αλλά προέρχεται από τον ήλιο του μεσονυκτίου και όχι από τον ήλιο πάνω. Όταν ο Απουλήιος είχε μυηθεί στα μυστήρια της Ίσιδος, περιέγραψε πως φωτίστηκε όχι από τον ήλιοι του ουρανού, αλλά από τον ήλιο του μεσονυκτίου, τον οποίο είδε πρόσωπο προς πρόσωπο, όταν κατέβηκε στον κάτω κόσμο και στους κάτω θεούς. Αυτό δηλώνει ένα βίωμα, το οποίο δεν μπορεί να επιτευχθεί με διανοητική προσπάθεια ή ασκήσεις συγκέντρωσης ή γιόγκα, ούτε και με “πνευματικά γυμνάσματα”, αλλά είναι μια εμπειρία του εαυτού, η οποία δίδεται μόνο με τη αποδοχή του ασυνείδητου και άγνωστου της ζωής, και με την αντοχή στην δυσκολία, του να βιώσεις την εσωτερική σου σύγκρουση. Καθώς ο ονειρευόμενος πέφτει όλο και πιο κάτω, ο ουρανός στερεοποιείται και ξαφνικά φαίνεται όπως η γη από το αεροπλάνο, με τους αγρούς που φαίνονται σαν γειτνιάζοντα ορθογώνια σχήματα. Είναι μια πολύ θετική εικόνα, γιατί τώρα ξεκινά το κλείσιμο της σχισμής. Βέβαια επικρατεί ακόμα μια διαφορά ανάμεσα στα επίπεδα, γιατί λαμβάνει χώρα μια ξαφνική αλλαγή επιπέδων κατά την μετάβαση από την πάνω στην κάτω γη, πράγμα συνηθισμένο στην ψυχική γεωγραφία του ονείρου, όπου τα δυο επίπεδα υπάρχουν, χωρίς όμως συνδετικά επίπεδα. Ένας άνθρωπος που έχει τέτοια όνειρα, ζει πότε με την διάνοια πότε με το ένστικτο, χωρίς γέφυρα μεταξύ των δυο. Όμως αυτή δεν είναι μια ιδιαίτερα επικίνδυνη κατάσταση. Είναι πολύ συχνή στους νέους που δεν έχουν εναρμονίσει την σχέση μεταξύ των δυο επιπέδων. Εδώ επίκειται το κλείσιμο της πληγής αυτού του ανθρώπου. Το επίπεδο της γης υψώνεται, χάριν στο γεγονός πως αυτή την μια φορά αποδέχεται μια ΄γνωστή κατάσταση και την τόλμη που απαιτείται  γι' αυτό, και έτσι για πρώτη φορά αγγίζει την ανθρώπινη πραγματικότητα: την γη πάνω στην οποία ζούμε. Θα μπορούσε να είχε δει δάση ή απλά γη, αλλά αυτός βλέπει σπαρμένους αγρούς.

Είναι μια καλλιεργημένη γη, η οποία είναι μοιρασμένη σε διάφορα άτομα που την δουλεύουν. Έχει όμως ένα μειονέκτημα, δηλαδή τα πολλά τείχη, περιφράξεις και δρόμους, και τους διάφορους νόμους και ελέγχους, που σχετίζονται με τις άδειες καλλιέργειας και την προστασία της ιδιοκτησίας. Είναι μια πολιτισμένη γη, η οποία παραπέμπει στην εργασία, πράγμα που μας θυμίζει τον λόγο του Jung, ότι η διάσπαση και τα προβλήματα του Puer, θα μπορούσαν να λυθούν στο μεγαλύτερο μέρος τους με την εργασία. Στην προκειμένη περίπτωση θα ήταν βοηθητικό το να οργώνει ένα κομμάτι γης, αδιάφορο ποιο. Θυμάμαι κάτι που ο Jung είχε πει σε κάποιον Puer aeternus-τύπο: “είναι αδιάφορο ποια εργασία θα αναλάβετε. Το σημαντικό είναι να κάνετε μια φορά κάτι με συνέπεια και συνείδηση, ό,τι και να είναι”. Ο άνδρας αυτός επέμενε πως θα δούλευε εάν έβρισκε την “κατάλληλη” απασχόληση, αλλά δεν μπορούσε να την βρει. Η απάντηση του Jung ήταν: “Πάρτε το πρώτο κομμάτι γης που θα βρείτε. Οργώστε το και φυτέψτε κάτι. Ασχέτως εάν πρόκειται για δουλειά ή μάθηση, αφιερωθείτε μια φορά στο πεδίο που βρίσκεται μπροστά σας”. Ο καθένας έχει μπροστά του ένα πεδίο πραγματικότητας, πάνω στο οποίο μπορεί να δουλέψει, εάν θέλει. Το παιδιάτικο τρικ είναι να πει: “Θα δούλευα εάν ήταν το κατάλληλο”. Αυτή είναι μια από τις πολλές αυταπάτες του Puer aeternus, μέσω της οποίας γαντζώνεται πάνω στην μητέρα, αλλά και στις μεγαλομανικές του ταυτίσεις με τους θεούς. Οι θεοί δεν δουλεύουν. Εκτός από τον Ήφαιστο, τον οποίο οι άλλοι περιφρονούσαν, δεν υπάρχουν στην ελληνική μυθολογία θεοί που δουλεύουν. Τα χωράφια σημαίνουν επίσης περιορισμό. Αυτή είναι η άλλη όψη της επαφής με την πραγματικότητα: υπάρχουν περιορισμοί. Έρχεται κανείς στην ελεεινή ανθρώπινη κατάσταση, όπου είναι κανείς με τα χέρια δεμένα ή δεν μπορεί να κάνει αυτό που θέλει-πράγμα ιδιαίτερα άβολο για τον Puer aeternus. Αυτό που καταφέρνει κανείς είναι πάντα άθλιο σε σύγκριση με τα φαντασιοκοπήματα που είχε, όταν ξάπλωνε στο κρεβάτι και ονειρευόταν, τι θα έκανε εάν είχε την δυνατότητα!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος