Συνέχεια από: Τρίτη 20 Μαρτίου 2018
4. Οι Καππαδόκες Πατέρες (συνέχεια).
Τώρα όμως πρέπει να πούμε κάτι σχετικά με το Άγιο Πνεύμα. Ανήκει στον Βασίλειο η τιμή τού επαναπροσδιορισμού τού Τρίτου προσώπου της Τριάδας, και η επαναβεβαίωση τής πλήρους θεότητός Του ενάντια στους Ανόμοιους και τους πνευματομάχους (ή Μακεδόνιους), οι οποίοι το είχαν μειώσει στο επίπεδο τού κτίσματος και το είχαν υπολογίσει σαν εναν απλό "υπηρέτη". Η θεωρία του στο Άγιο Πνεύμα άρχισε περίπου το 360, όταν έγραψε την σύντομη πραγματεία, η οποία είναι κοινώς γνωστή σαν "περί πνεύματος". Οι λεπτομερείς έρευνες τού D.Henry έδειξαν, πέραν κάθε δυνατής αμφιβολίας, ότι όχι μόνον ο Βασίλειος χρησιμοποίησε ορισμένα μέρη αυτής τής πραγματείας στο μεγάλο του έργο "περί του Αγίου Πνεύματος" και σε μερικές ομιλίες και γράμματα, αλλά και ότι συνθέτοντας τό περί Πνεύματος, δανείστηκε πολλά θέματα του Πλωτίνου, ώστε ο Henry να το ονομάσει μία "πλατωνική συρραφή". Οι άλλοι δύο Καππαδόκες, ο Γρηγόριος Νύσσης και ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός, ακολούθησαν απο κοντά τα Ίχνη τού Βασίλειου, παρότι είναι πιό ξεκάθαρος στην Θεότητα τού Αγίου Πνεύματος. Ας περιοριστούμε όμως εδώ στην έκθεση τών δογμάτων τού Πλωτίνου που υιοθετήθηκαν απο τον Βασίλειο και ιδιαιτέρως στο θέμα της ψυχής τού κόσμου, και στις άλλες δύο υποστάσεις.
Συνεχίζεται
Τό μεγαλειώδες έργο τής αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας η οποία φανέρωσε τό κατ' εικόνα καί καθ' ομοίωσιν, τό θείο στοιχείο μέσα στόν άνθρωπο, καί τό οποίο εξέφρασε μεγαλειωδώς ο Πλωτίνος μέ τήν εικόνα τών τριών ομόκεντρων κύκλων. συγχέεται καί ταυτίζεται μέ τό πρωτότυπο. Παρ' όλα αυτά κάποιες ουσιαστικές διαφορές υπάρχουν αλλά δέν ήταν αρκετές γιά νά σώσουν τήν Γερμανική θεολογία από τήν ταύτιση τήν οποία εξήγγειλε ανάμεσα στήν οικονομική καί τήν Αίδιο Τριάδα.
Αμέθυστος.
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗΣ
Και ο Χριστιανικός Πλατωνισμός.
του Salvatore Lilla.
4. Οι Καππαδόκες Πατέρες (συνέχεια).
Τώρα όμως πρέπει να πούμε κάτι σχετικά με το Άγιο Πνεύμα. Ανήκει στον Βασίλειο η τιμή τού επαναπροσδιορισμού τού Τρίτου προσώπου της Τριάδας, και η επαναβεβαίωση τής πλήρους θεότητός Του ενάντια στους Ανόμοιους και τους πνευματομάχους (ή Μακεδόνιους), οι οποίοι το είχαν μειώσει στο επίπεδο τού κτίσματος και το είχαν υπολογίσει σαν εναν απλό "υπηρέτη". Η θεωρία του στο Άγιο Πνεύμα άρχισε περίπου το 360, όταν έγραψε την σύντομη πραγματεία, η οποία είναι κοινώς γνωστή σαν "περί πνεύματος". Οι λεπτομερείς έρευνες τού D.Henry έδειξαν, πέραν κάθε δυνατής αμφιβολίας, ότι όχι μόνον ο Βασίλειος χρησιμοποίησε ορισμένα μέρη αυτής τής πραγματείας στο μεγάλο του έργο "περί του Αγίου Πνεύματος" και σε μερικές ομιλίες και γράμματα, αλλά και ότι συνθέτοντας τό περί Πνεύματος, δανείστηκε πολλά θέματα του Πλωτίνου, ώστε ο Henry να το ονομάσει μία "πλατωνική συρραφή". Οι άλλοι δύο Καππαδόκες, ο Γρηγόριος Νύσσης και ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός, ακολούθησαν απο κοντά τα Ίχνη τού Βασίλειου, παρότι είναι πιό ξεκάθαρος στην Θεότητα τού Αγίου Πνεύματος. Ας περιοριστούμε όμως εδώ στην έκθεση τών δογμάτων τού Πλωτίνου που υιοθετήθηκαν απο τον Βασίλειο και ιδιαιτέρως στο θέμα της ψυχής τού κόσμου, και στις άλλες δύο υποστάσεις.
1. Η σχέση ανάμεσα στο Άγιο Πνεύμα και τον Υιό είναι ανάλογη με εκείνη που διατρέχει ανάμεσα στον Υιό και στον Πατέρα! Το δε Άγιο Πνεύμα είναι η εικόνα τού Υιού όπως ακριώς ο Υιός είναι η εικόνα του Πατρός. Ο Πλωτίνος τις σκέπτεται με τον ίδιο τρόπο σχετικά με την σχέση ανάμεσα στην ψυχή του κόσμου (anima mundi) και τον Νού και ανάμεσα στον Νού και το Ένα! (Ενν. V,1,3)
2. Το Άγιο Πνεύμα προοδεύει απο τον Πατέρα μέσω του Υιού (Γρ. Ναζ. Λόγοι 31,31).
3. Όπως η ψυχή του κόσμου και το Ένα του Πλωτίνου, το Άγιο Πνεύμα μεταδίδει την ζωή! (Ενν. V, 1,2).
4. Όπως το Ένα τού Πλωτίνου και η ψυχή τού κόσμου αυτό απορρέει και λάμπει παντού! (Βασιλ. Πνεύμα, 8,27-28, Άγιο Πνεύμα, IX,22).
5. Εξίσου με την ψυχή του κόσμου τού Πλωτίνου, Αυτό παρότι διαμοιράζεται, δέν χωρίζεται (μερίζεται) (Βασλ. Πνεύμα 10,45, Ενν V,1,2).
6. Όπως η ψυχή του κόσμου τού Πλωτίνου, Αυτό, παρότι μεταφέρει την ζωή, δέν παραμένει ξεχωριστό, σε απόσταση! (Βασ. Πν. 10, 67-70, Ενν V, 1,3).
7. Παρότι διαμοιράζονται τα δώρα Του και παρότι είναι αντικείμενο μετοχής, Αυτό δέν είναι υποκείμενο ούτε σε εξασθένιση ούτε σε μείωση και είναι ανεξάντλητο, αυτή του η ιδιότης είναι επίσης χαρακτηριστικό του Ενός του Πλωτίνου (Βασιλ. Ομ. 15,3,Ενν, V,5,10).
8. Αυτό περιέχει εις εαυτό όλα τα αθάνατα όντα, όλους τους νόες, όλες τις ψυχές. Η ίδια ιδιότης αποδίδεται απο τον Πλωτίνο τόσο στον Νού, όσο και στην ψυχή του κόσμου (Βασ. Πν. 12,72-3/Ενν. V ,1,4.)
9. Επειδή κατέχει κάθε πράγμα απ'αιώνος και είναι τέλειο, Αυτό δέν είναι υποκείμενο σε καμμία αύξηση, ή συμπλήρωμα και είναι αμετάβλητο, ακριβώς όπως το Ένα και ο νούς τού Πλωτίνου (Β. Αγ. Πν. IX, 22, Ενν, 5,5).
10. Όπως το Ένα του Πλωτίνου, Αυτό δέν γνωρίζει όρια και είναι άπειρο στην δύναμη του! (Β. Αγ, Πν, IX, 22, Ενν. V,5,10).
11. Όπως το Ένα του Πλωτίνου, Αυτό δέν μετράται ούτε απο τον χρόνο, ούτε απο την αιωνιότητα, και επιπλέον είναι υπεράνω του χώρου (Β. Αγ. Πν. IX, 22/Ενν, 7,6).
12. Όπως το αγαθό του Πλωτίνου, Αυτό είναι γεναιόδωρο στην απόδωση τού Πλούτου του. (Β. IX, 22/ Ενν. V,4.1).
13. Όπως ο νούς του Πλωτίνου, Αυτό είναι πλήρες! (B, IX,22/Eνν V, 1,7).
14. Όπως το αγαθό του Πλωτίνου, Αυτό επιθυμείται απο όλα τα όντα! (Β, ΙΧ, 22/Ενν. Ι, 6,7).
15. Όπως το Ένα του Πλωτίνου, Αυτό πληρώνει κάθε πράγμα με την δύναμη Του. (Β. ΙΧ, 22/Ενν. ΙΙΙ, 9,4).
16.Όπως το Ένα του Πλωτίνου είναι απρόσιτο. (Β. ΙΧ, 22/Ενν. V 5,10).
17. Με τον ίδιο τρόπο τού απολύτου Είναι τού Πλωτίνου, το οποίο είναι ταυτόν με τον Νού, Αυτό είναι απλό στην ουσία του και πολλαπλό στην δύναμή του! (Β, IX, 22/ Ενν VI, 4,11).
18. Τα δώρα του απολαμβάνονται σύμφωνα με διαφορετικούς βαθμούς, οι οποίοι δέν εξαρτώνται απο την δύναμή του, αλλά απο την φύση αυτών που την προσλαμβάνουν. Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για το Απολυτο Είναι του Πλωτίνου, για την ψυχή του κόσμου και την Πρόνοια. (Β, ΙΧ,22/ Ενν. ΙΙ, 9,13).
19. Όπως το Ένα του Πλωτίνου, Αυτό δέν διαθέτει ανάγκες (Βασ. Ομιλ. 15,3/Ενν Ι, 8,2).
20. Όπως το Ένα του Πλωτίνου, Αυτό δέν συμμετέχει, αλλά είναι αντικείμενο μετοχής. (Γρ. Ναζ. Ομ. 31,29,41,9/Ενν V,3,17).
21.Αυτό που διαθέτει δέν είναι κάτι πρόσθετο, αλλά ανήκει στην ουσία Του απ'αιώνος. Το ίδιο συμβαίνει και με το Ένα του Πλωτίνου και με τον Νού. (Β. Ομ. 15,3/ Ενν. V,1.4).
Οι Καππαδόκες μπόρεσαν εύκολα να εφαρμόσουν στο Άγιο Πνεύμα μερικές απο τις ιδιότητες τού Ενός ή του Νού τού Πλωτίνου, καθότι το ενέταξαν στο ίδιο επίπεδο του Πατρός και του Υιού. Η αντιστοιχία λοιπόν ανάμεσα στην δική τους τρίτη υπόσταση και στην ψυχή του κόσμου του Πλωτίνου είναι λοιπόν μερικώς αληθής. Ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός δείχνει ένα περαιτέρω σημείο επαφής με τον Πλωτίνο: Όπως ο Γρηγόριος αποδίδει έναν δημιουργικό ρόλο τόσο στον Λόγο όσο και στο Άγιο Πνεύμα (Ομ. 41,14), έτσι ο Πλωτίνος ονομάζει δημιουργό τον νού, και προσδίδει το έργο της δημιουρίας του αισθητού σύμπαντος στην ψυχή του κόσμου, η οποία όπως ο λόγος των Στωϊκών μεταφέρει τους ορθούς λόγους (αρχές) στην άμορφη ύλη! (Ενν, ΙΙΙ, 9,1). Παρομοίως με τον Κλήμη, τον Ωριγένη, τον Φίλωνα και τους Στωϊκούς, ο Γρηγόριος Νύσσης και ο Γρηγόριος Ναζιανζός υπολογίζουν σαν στήριγμα και νόμο του κόσμου τού αισθητού και της φύσεως, όχι το Άγιο Πνεύμα, αλλά την Θεία δύναμη του Λόγου. (Γρ. Ναζ. Ομ. 28,16,22).
Συνεχίζεται
Τό μεγαλειώδες έργο τής αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας η οποία φανέρωσε τό κατ' εικόνα καί καθ' ομοίωσιν, τό θείο στοιχείο μέσα στόν άνθρωπο, καί τό οποίο εξέφρασε μεγαλειωδώς ο Πλωτίνος μέ τήν εικόνα τών τριών ομόκεντρων κύκλων. συγχέεται καί ταυτίζεται μέ τό πρωτότυπο. Παρ' όλα αυτά κάποιες ουσιαστικές διαφορές υπάρχουν αλλά δέν ήταν αρκετές γιά νά σώσουν τήν Γερμανική θεολογία από τήν ταύτιση τήν οποία εξήγγειλε ανάμεσα στήν οικονομική καί τήν Αίδιο Τριάδα.
Αμέθυστος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου