Εκκλησία και σεξ

«Η πολυγαμία είναι μερικές φορές χρήσιμη»

Μια συνέντευξη της Christina Rietz με την Margaret A. Farley

Spiegel Online, 26.6.2014

Μια καλόγρια τα βάζει με το Βατικανό: στο Bestseller της «Just Love. A Framework for Christian Sexual Ethics», (New York: Continuum, 2006), η Αμερικανίδα θεολόγος Margaret A. Farley ασκεί κριτική στην Εκκλησία. Από τον πάπα Φραγκίσκο απαιτεί μια αλλαγή στάσης ως προς την αγαμία των κληρικών και υποστηρίζει μια μεγάλη ποικιλία ζευγαριών

Η Margaret A. Farley γεννήθηκε το 1935. Είναι μέλος της μοναχικής τάξης των «Αδελφών του Ελέους». Διετέλεσε καθηγήτρια χριστιανικής ηθικής στο πανεπιστήμιο Yale, στο τμήμα Yale Divinity School.

Spiegel Online (Sp.): Γιατί, όντας θεολογoς, γράψατε ένα βιβλίο για τον έρωτα και το σεξ;

Farley: Ήταν απλώς αναγκαίο. Ως θεολογος και ηθικίστρια αισθάνομαι ως υποχρέωση μου να γράφω για θέματα που απασχολούν την κοινωνία.

Sp.: Όταν εμφανίστηκε το βιβλίο σας είχατε μπλεξίματα με το Βατικανό. Η επιτροπή που καθορίζει ποια διδασκαλία είναι καθαρή και ποια όχι, είχε απαγορεύσει να χρησιμοποιείται το βιβλίο σας στα σχολεία και πανεπιστήμια.

Farley: νόμιζα ότι θα μου έκαναν απλώς μερικές ερωτήσεις, αφού είμαι μοναχή από το 1959. Στο τέλος έπρεπε να ομολογήσω δημόσια ότι αποδέχομαι την σεξουαλική ηθική όπως την διδάσκει η Εκκλησία. Δεν το έκανα. Η Ρώμη συνεπώς καταδίκασε την γνώμη μου ως μη καθολική.

Sp.: Γράφετε πως οι Χριστιανοί από πολύ νωρίς θεώρησαν το σεξ ως ένα κίνδυνο. Γιατί η Εκκλησία είναι τόσο περιοριστική στα θέματα του ερωτισμού;

Farley: Όταν δημιουργήθηκε ο Χριστιανισμός η στωική φιλοσοφία ήταν της μόδας. Οι στωικοί πίστευαν πως οι άνθρωποι είναι σε θέση να τακτοποιήσουν τα συναισθήματα με την βοήθεια της λογικής. Ταυτόχρονα όμως είχαν την αμφιβολία ότι και η σεξουαλική επιθυμία μπορεί να τιθασεύσει με τον τρόπο αυτό. Στην θεωρία τους, η ηδονή κατέστη κίνδυνος για την ευδαιμονία του ανθρώπου. Οι πρώτοι Χριστιανοί προσέλαβαν αυτές τις σκέψεις, ήθελαν όμως να επαναφέρουν το σεξ στο βασίλειο της λογικής. Για τον λόγο αυτό του απέδωσαν ένα θετικό, λογικό ρόλο: την αναπαραγωγή.

Sp.: Δεν μπορούσε κάποιος να είναι πιστός και να έχει σεξουαλική επαφή έτσι, χωρίς αναπαραγωγή;

Farley: Όχι, η ηδονή παρεμπόδιζε την θεωρία του Θεού. Δεν σκέφτονταν όμως όλοι οι θεολόγοι αρνητικά. Ο Θωμάς Ακινάτης, είχε ήδη από τον 13 αιώνα δηλώσει πως η σεξουαλικότητα προέρχεται από τον Θεό, και πως είναι μια πηγή του αγαθού.

Sp.: Τι λέει η Βίβλος για το θέμα σεξ;

Farley: Τα Ευαγγέλια δυστυχώς δεν προσφέρουν κάποια θεμελιώδη τοποθέτηση. Οι μαθητές ρωτούν κάποιες φορές τον Χριστό πως να συμπεριφερθούν στην μια ή στην άλλη περίπτωση. Και ο Ιησούς απαντά αυθόρμητα. Για μας τους Χριστιανούς δεν υπάρχει κάποια πλήρης βιβλική θεωρία για το σεξ.

Sp.: Οι μαθητές πως συμπεριφέρθηκαν λοιπόν;

Farley: Για να ακολουθήσουν τον Ιησού τα άφησαν όλα, ακόμα και τις οικογένειες τους. Η εγκράτεια είχε καταστεί μια σημαντική ιδέα. Όποιος εγκρατεύεται μπορεί να συγκεντρωθεί στον Θεό και να διαδώσει την χαρούμενη είδηση. Ίσως οι μαθητές ήθελαν να προφυλάξουν τις οικογένειες τους: οι Χριστιανοί διώχθηκαν. Όταν ο Χριστιανισμός έγινε κρατική θρησκεία, η ριζοσπατικότητα δεν μειώθηκε. Για να αφιερωθούν στον Θεό πήγαιναν στην έρημο ή δημιουργούσαν μοναστήρια σε μοναχικούς τόπους.

Sp.: Αυτό ακούγεται, λες και η φυγή από την σεξουαλικότητα ριζώνει βαθιά στην καθολική παράδοση.

Farley: Η Εκκλησία μπορεί να μάθει.

Sp.: Έχει όμως κανείς την εντύπωση πως η διαδικασία αυτή της μάθησης διαρκεί πάρα πολύ...

Farley: Οι αρχηγοί της Εκκλησίας δεν θέλουν να προκαλέσουν χάος, και αυτό είναι οκέι. Φαίνεται όμως, πως οι νόμοι περί του σεξ είναι σμιλευμένοι στην πέτρα.

Sp.: Τα ετεροσεξουαλικά ζευγάρια μπορούν να έχουν αναπαραγωγικό σεξ. Οι ομοφυλοφιλικές πράξεις είναι αμαρτία. Η έκτρωση απαγορεύεται, τα προφυλακτικά είναι δύσκολο θέμα, ο αυνανισμός κακό...

Farley: Τα προβλήματα που ανακύπτουν από αυτή την σεξουαλική ηθική σκοτώνουν την Εκκλησία. Οι άνθρωποι δεν παίρνουν την Εκκλησία στα σοβαρά. Χάνουμε ανθρώπους σωρηδόν.

Sp.: Πως μπορεί αυτό να αλλάξει;

Farley: Πρέπει να ακούσουμε τους βιολόγους και τους ψυχολόγους, και να δούμε πως ταιριάζουν τα ευρήματα τους με την καθολική παράδοση. Αυτό που δεν πρέπει να κάνουμε, είναι το να περιμένουμε μια φωνή από πάνω, που θα μας πει: μην χωρίζετε! Μην είστε ομοφυλόφιλοι!

Sp.: Έχετε συγκεκριμένες προτάσεις βελτίωσης;

Farley: Στο βιβλίο μου παρουσιάζω 7 κανόνες, που είναι οι προϋποθέσεις μιας δίκαιης αγάπης: το σεξ πρέπει να βασίζεται στην συμφωνία και επιθυμία και των δυο. Οι σύντροφοι πρέπει να είναι στο ίδιο ύψος και δεν πρέπει να πληγώνει ο ένας τον άλλο. Η κοινωνία δεν επιτρέπεται να κάνει διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού. Και: το σεξ πρέπει να είναι δεσμευτικό και η σχέση γόνιμη.

Sp.: Γόνιμη;

Farley: Το εννοώ μεταφορικά. Από κάθε σχέση μπορεί να προκύψει ένα φρούτο, ένα κέρδος, που δεν είναι αναγκαστικά ένα παιδί που θα γεννήσει ο άλλος σύντροφος. Σε μερικές περιοχές της γης είναι καλύτερα να μην γεννιούνται συνέχεια παιδιά, τα οποία μετά πεθαίνουν από την πείνα.

Sp.: Που είναι ο Θεός στους κανόνες σας;

Farley: Είναι ανθρώπινοι κανόνες. Ελπίζω πως ανταποκρίνονται και στους άθεους. Αναφέρονται όμως στις δέκα εντολές οι κανόνες μου, και μάλιστα στην πρόταση: αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν!

Sp.: Αυτή την εντολή μπορεί να την πραγματοποιήσει κανείς και στην πολυγαμία.

Farley:  Η πολυγαμία είναι μερικές φορές χρήσιμη. Για να προστατευθούν για παράδειγμα γυναίκες που δεν είναι σε θέση να κερδίσουν μόνες τους το ψωμί τους. Οι Χριστιανοί ιεραπόστολοι οδήγησαν ολόκληρους λαούς στην μονογαμία. Η Δύση ήταν για πολύ καιρό με εμμονή κολλημένη στην κλασσική οικογένεια: πατέρας, μητέρα, παιδί. Αυτού του είδους η οικογένεια εγγυόταν κοινωνική σταθερότητα. Στην πορεία της ιστορίας όμως υπήρξαν διάφορα μοντέλα οικογένειας, και σήμερα είναι επίσης έτσι. Ένας αληθινά χριστιανικός γάμος δεν πρέπει αναγκαστικά να αποτελείται από άνδρα και γυναίκα. Δυο άνδρες υιοθετούν ένα παιδί - αυτό είναι οικογένεια. Οικογένεια είναι ό,τι λειτουργεί. 

Sp.: Τι γίνεται όταν ένας γάμος αποτυγχάνει; Ο άνθρωπος δεν πρέπει να χωρίζει αυτό που ο Θεός ένωσε.

Farley:  Και που ξέρουμε τι σκέφτεται ο Θεός όταν τελειώνει μια σχέση; Ακόμα και η Εκκλησία δεν έχει πρόβλημα με τα διαζύγια. Μόνο το να παντρευτεί κανείς ξανά είναι δύσκολο.

Sp.: Γιατί;

Farley:  Διότι γίνεται κανείς ακάθαρτος με μια δεύτερη σεξουαλική ένωση. Όσοι παντρεύτηκαν για δεύτερη φορά βρίσκονται σε κατάσταση αμαρτίας προς θάνατον. Ακριβώς αυτό το θεολογικό πρόβλημα απασχολεί πολύ τον πάπα. Θέλει να βρει μια διέξοδο.

Sp.: Πιστεύετε πως ο Φραγκίσκος μπορεί να ανανεώσει την σεξουαλική ηθική της Εκκλησίας;

Farley: Είναι ανοικτός. Δεν γνωρίζω όμως πόσο μακριά μπορεί να πάει. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να ενεργήσει. Με αυτή την ηθική δεν χάνουμε μόνο πιστούς, αλλά και ιερείς.

Sp.: Πως βλέπετε την αναγκαστική αγαμία των ιερέων;

Farley: Πρέπει να καταργηθεί. Αλλιώς δε θα έχουμε αρκετούς ιερείς.

Sp.: Και η χειροτονία των γυναικών;

Farley: Πρέπει να έρθει και αυτό.

Sp.: Ο Ιησούς όμως δεν χειροτόνησε καμιά γυναίκα..

Farley: Απ’ ότι ξέρω, ο Ιησούς Χριστός δεν χειροτόνησε κανένα.

Σχόλιο: Μιά απλή συνέπεια τού γεγονότος ότι ο χριστιανισμός δέν ταυτίζεται πλέον μέ τήν πνευματική ζωή. Πού είναι η ζωή τής εκκλησίας. Διότι ταυτίστηκε πολύ γρήγορα μέ τήν ιεραρχία καί τούς θεσμούς τής κοινωνικής ζωής. Αυτό πού ονομάζουμε σήμερα Ποιμαντική. Μέσα στήν απόλυτη άγνοια λοιπόν, αγνοούμε ακόμη καί τό δώρο τής εκκλησίας τού Κυρίου στήν ανθρωπότητα καί στήν ιστορία πού άλλαξε τήν κατεύθυνση καί αυτού ακόμη τού πολιτισμού. ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ.

Η φύση διαθέτει στήν καλύτερη περίπτωση δύο μητέρες. Ο Κύριος, μέ σκληρό αγώνα δημιούργησε στήν Π.Δ. τόν Πατριάρχη, γιά νά ελευθερώσει στήν συνέχεια τά αδέλφια από τήν βαρειά σκιά τού κληρονόμου καί νά τά οδηγήσει στήν αδελφική αγάπη, ολοκληρώνοντας μέ τήν δημιουργία τού Πατέρα καί τήν υιοθεσία, τήν ανθρώπινη φύση πού ενώθηκε μέ τήν θεία στό πρόσωπο τού Χριστού.

Σήμερα όμως, χάριν τής εξελίξεως, η ανθρωπότης οπισθοδρομεί  στήν προχριστινική κατάσταση, ακολουθούμενη καί από τήν ιεραρχική εκκλησία η οποία στήν θέση τού Πατέρα έθεσε τόν ποιμένα καί τον προχριστιανικό Πατριάρχη. Τόν κάτοχο τής ποίμνης, τόν πρώτο άνευ ίσων. Επιστρέφοντας λοιπόν σιγά-σιγά στό μηδέν, επισπεύδουμε, χωρίς ελπίδα επιστροφής πλέον, τό τέλος. ΕΠΙΛΕΓΟΝΤΑΣ ΤΟ.

Αμέθυστος