H A N S K R Ä M E R (8)- Η ΝΕΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ- (ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ)

Συνέχεια από Τρίτη, 6 Ιουνίου 2017

Ο ΦΙΧΤΕ, Ο ΣΛΕΓΚΕΛ ΚΑΙ ΤΟ «ΑΠΕΙΡΟ» ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

                  4.  Οι κατηγορίες τής εξέλιξης, του ‘ανέτοιμου’ και ‘ασυστηματοποίητου’, της ειρωνίας και του αρρήτου στην ερμηνεία      

                          τού Πλάτωνα τον 19^ον και 20^ον αιώνα.

                                                  ( συνέχεια )

    Φιλοσοφικο-ιστορικά και συστηματικο-θεωρητικά προϋποθέτει το νέο πρόγραμμα (Programm) μια μεγαλύτερη ενότητα της φιλοσοφίας τού Πλάτωνα, όχι μόνον αποποιούμενο την εξελικτική σκέψη (‘ενοποιώντας’ άρα, αντίθετα στον Σλέγκελ και ‘μαζί’ με τον Σλαїερμάχερ), αλλά και στην εσωτερική προπάντων διάρθρωση. Κι αυτό ισχύει αφ’ ενός για την τυπική (‘εξωτερική’, μορφολογική…) στερεότητα, συνέπεια και ‘ολοκλήρωση’, αλλά και για τον ‘εσωτερικό’ (τού περιεχομένου…) σχεδιασμό τής ίδιας της καθαρής ενότητας, που θεμελιώνει και καθιστά δυνατό το πρώτο ‘σκέλος’. Θα μπορούσαμε ίσως να δείξουμε, ότι τα βασικά θέματα της κλασσικής μεταφυσικής έχουν συγκροτηθή με τη συσσώρευση και την ‘αναμετάδοση’ (απ’ τη μια στην άλλη…) διαφόρων εννοιών ενότητας στον Πλάτωνα, η οποία και κορυφώνεται στο μονοσήμαντο της ‘ενότητας’ και στην οποίαν κατέχουν οι έννοιες της μοναδικότητας και απολυτότητας έναν κυρίαρχο ρόλο. Αποδεικνύεται έτσι η Ενότητα (Explanans≈η ‘εξήγηση’…) και όχι π.χ. το Όν (Explanandum≈το ‘εξηγούμενο’…) ως βασική έννοια της μεταφυσικής, που προσδιορίζει και θεμελιώνει  ουσιωδώς το Όν (την ταυτότητα ως τρόπο ενότητας), την ενότητα του κόσμου (την απολυτότητα με τη συμμετοχή στην καθαρήν ενότητα), τη μεταφυσικότητά του, καθώς και την έννοια του απεριόριστου και απόλυτου (διαβάθμιση μορφών ενότητας). Με την ‘παραγωγή’ δε της ενότητας του κόσμου έχει θεμελιωθή ταυτόχρονα και ‘κατηγορηματικά’ η φιλοσοφική έννοια του συστήματος (όπου και προτιμά την έκφραση ‘ολότητα’ ο Πλάτων)   (( Σημ. τ. μετ.: Το ‘σύστημα’ το φτιάχνει ίσως η ανθρώπινη λογική, ενώ η ‘ολότητα’ αποκαλύπτεται στον λόγο τής ψυχής μας… )) . Με την ενοποιημένη απολυτότητα έχει τεθή περαιτέρω και η ‘περατότητα’ (το πέρας, το ‘τέλος’, το πεπερασμένο ίσως…), που επιτρέπει μόνο στο εσωτερικό της (μέσα σ’ αυτήν…), με την ‘υποταγμένη’ και ‘ουδετεροποιημένη’ μορφή κυκλικών διαδικασιών, την κίνηση και την ιστορία. Σ’ αυτό αντιστοιχεί δε μια υπερ-ιστορική οντολογία και μια υποταγμένη σ’ αυτήν τελεολογία (Teleologie) αντικειμενικών, φυσικών σκοπών.

    Ο πλατωνισμός παρουσιάζεται σ’ αυτήν την προοπτική – με την πρωτοκαθεδρία τής ενότητας, της ταυτότητας, της βεβαιότητας και ακρίβειας, και τα άλλα παρόμοια – ως η αντίθετη θέση στη σύγχρονη εποχή, η οποία και οριοθετείται σαφώς ή υπονοώντας το όλο και περισσότερο στην αυτοσυνειδησία της απ’ αυτόν,  ή και εναντίον του. Ο προοδευτικός απο-πλατωνισμός τής σύγχρονης εποχής, στον οποίον ανήκει ‘αχανώς’ και ένας συγγραφέας όπως ο Φρ. Σλέγκελ, έχει προδιαμορφωθή ωστόσο ‘πυρηνικά’ (in nuce) στην πλατωνική αντίθετη ‘αρχή’ τής πολλαπλότητας και της διαίρεσης, της διαφοράς (μη-ταυτότητας) και της σχετικοποίησης, και συμπεριληφθή ως ‘εκρηκτική’ τρόπον τινά φράση στον (ίδιον τον…) πλατωνισμό   (( Σημ. τ. μετ.: ‘Φοβερά’ πράγματα μας ‘αποκαλύπτονται’, δείχνοντάς μας πού ανήκουν σαφώς όλα αυτά τα ‘φληναφήματα’ περί ‘αγαπολογίας’, ένωσης των ‘ετεροτήτων’ και πολλαπλότητας της πίστεως! Στην πραγματικότητα, συζητούν οι όμοιοι με τους όμοιους και κοροїδεύουν και πλανούν έναν απαίδευτο δυστυχώς πλέον λαό… )) . Σ’ αυτήν την προβλεπτική ‘σημείωση’ μεταγενέστερων εξελίξεων φανερώνεται και η μεγαλοφυḯα τού Πλάτωνα απέναντι στον περισσότερο μονιστικό μεταφυσικό τύπο τού νεοπλατωνισμού. Η δε σύγχρονη ‘διαδικασία’ τού απο-πλατωνισμού αποδεικνύεται τώρα ως μια μετακίνηση του κέντρου βάρους (της σημασίας…) απ’ την ενότητα στην πολλαπλότητα στη σφαίρα τών αρχών, όπου παραμένει ωστόσο το κατηγοριακό (kategorial) πλαίσιο μέχρι τον Χάιντεγγερ, τον Ντεριντά ή τον Quine (τάσεις προς την οριστική του ‘συγκριτική ισχύ’ βρίσκονται μόνο στον Νίτσε). Ο αναπροσανατολισμός προς την πολλαπλότητα, τη διαφορά, τη σχέση, την ιστορία, τη διαδικαστικότητα και την προοπτικότητα ‘εισέρχεται’ ακόμα και στην έννοια της ίδιας της Πρώτης Φιλοσοφίας, όταν εμφανίζεται στη θέση τού θέματος της ενότητας ένα πλήθος ανοιχτών, οριακών ερωτημάτων, ένα απ’ τα οποία μπορεί να είναι πλέον και το ερώτημα της ενότητας. Απ’ την άλλη μεριά, παραμένει τόσο πιο επίκαιρη η δυαδική βασική δομή τού κατηγοριακού πλαισίου, όσο πιο επίμονα και γρήγορα μετατοπίζονται οι ‘τόνοι’ απ’ την ενότητα προς την πολλαπλότητα και την αλλαγή, επειδή δεν πολλαπλασιάζονται  έτσι μόνον οι χαρακτήρες (Charaktere) τού μη-ταυτόσημου και μεταβλητού, αλλά ‘εκβιάζεται’ ταυτόχρονα, συνεχώς και εκ νέου η διατύπωση σχετικών ενοτήτων. Με αφορμή το παράδειγμα αποσαφηνίζεται επίσης, σε ποιον βαθμό μπορεί να συμβάλη μια ιστορικά «σωστή» ακριβώς πλατωνική εικόνα, στο να ‘διεγερθή’ η ιστορική αυτοσυνειδησία τού παρόντος μέσα απ’ την ‘προ-ιστορία’ και να μετατοπιστούν σ’ έναν εκτεταμένον ιστορικόν ορίζοντα (Horizont) οι σύγχρονες ‘εκδοχές’, ο οποίος και μας διδάσκει να τις εκτιμούμε καλύτερα.

     Οι συγκεκριμένες εργασίες που έχουν προτεραιότητα για την ιστορία τής φιλοσοφίας στο πλαίσιο του μετα-ρομαντικού ερευνητικού προγράμματος, είναι οι εξής:

      1.)  Μια περαιτέρω ανοικοδόμηση της ‘στοχαστικής’ κίνησης και της επιχειρηματολογικής συνάφειας της σύνολης πλατωνικής φιλοσοφίας, ανάλογα με τις απόψεις τής εξάρτησης, παραγωγής και θεμελίωσης σε γραμμικές προόδους και με την (επιτευχθείσα απ’ τον ίδιον τον Πλάτωνα) διάκριση των ‘τάξεων’ γνώσης και ύπαρξης. Πρόκειται εδώ για τη συγκεκριμένη και όσο το δυνατόν λεπτομερειακή ‘μετα-εκτέλεση’ της πλατωνικής διαλεκτικής, όπως την ανέπτυξε σε συγκλίνουσες, διαφορετικές ‘κατευθύνσεις’ στα κείμενά του, περατώνοντάς την όμως κατ’ αρχάς στην Ακαδημία ο Πλάτων.

       2.)  Σε άμεση συνάφεια μ’ αυτό, εμφανίζεται ο πλατωνισμός σε μια σχέση αμοιβαίου ‘διαφωτισμού’, συνολικά και επί μέρους, με τις προηγούμενες και τις επόμενες φάσεις τής αρχαίας ιστορίας τής φιλοσοφίας. Και ξεκινά έτσι να διαφαίνεται όλο και περισσότερο, μια μεγαλύτερη ενότητα και συνέχεια της αρχαίας ιστορίας τής φιλοσοφίας απ’ ό,τι μέχρι τώρα, την οποίαν και καλούμαστε να παρακολουθήσουμε με ειδικότερες έρευνες περαιτέρω.

      3.)   Η θεμελίωση της μεταφυσικής εκ μέρους τού Πλάτωνα μάς επιτρέπει για πρώτη φορά να εκπονήσουμε μιαν ‘πλουσιώτατη’ τυπολογία (Typologie) τής δυτικής μεταφυσικής, όπου και μπορούν να συσχετιστούν, γενετικά και συστηματικά ως μορφές απαγωγής ή ριζοσπαστικοποιήσεις, όλοι οι μεταγενέστεροι τύποι μεταφυσικής προς την πλατωνική βασική μορφή.

      4.)   Ο πλήρως ανοικοδομημένος, γνήσιος πλατωνισμός προσφέρεται για ποικίλες συστηματικο-θεωρητικές, κριτικές ή ερμηνευτικές συγκρίσεις προς τις ‘μοντέρνες’ (moderne – νεωτεριστικές…) και σύγχρονες ‘θέσεις’ τής φιλοσοφίας, αντίστοιχες στο γενικό παράδειγμα που παρουσιάσαμε υπό τον όρο ‘απο-πλατωνισμός’ προηγουμένως, το οποίο και μπορούν επιμέρους να επιβεβαιώσουν ή και να συμπληρώσουν διορθώνοντάς το. Σκοπός τής γνώσης μπορεί να είναι εδώ η διαπίστωση (δυσ)συνεχειών και τροποποιήσεων, αλλά και η εκ νέου παραγωγή τυπολογιών για την έννοια του ‘συστήματος’ π.χ., κατάλληλων να εμπλουτίσουν το εννοιολογικό και κατηγοριακό ‘οπλοστάσιο’ (‘εργαλειοθήκη’…) τής φιλοσοφίας.

      (( Σημ. τ.. μετ.: Ένα πολύ σημαντικό κείμενο, πιστεύουμε, που εκπροσωπεί μιαν ολόκληρη μάλιστα ‘σχολή’, αναιρώντας πλήρως τη φρικαλέα sola scriptura των Προτεσταντών και των καθ’ ημάς Προτεσταντών με ορθόδοξο ένδυμα, ‘ανοίγοντας’ και πάλι τη φιλοσοφία και κάθε έρευνα περί φιλοσοφίας στην πρώτη της αρχή και ‘πηγή’, που δεν είναι άλλη απ’ τη «γνήσια φιλοσοφία» τού Σωκράτη, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, όπως λέει και ο συγγραφέας… ))

                                                     Τ έ λ ο ς