Συνέχεια απο : ΤΡΙΤΗ, 21 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2010
ENRICO BERTI-ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ
Βιβλία Α, α, Β, -Ι, ΙΙ, ΙΙΙ
Mετά την απλή και όμορφη εισαγωγή του Enrico Berti, στα πρώτα βιβλία της Μεταφυσικής θα δοκιμάσουμε να παρουσιάσουμε μερικά κριτικά σχόλια αυτών των ίδιων βιβλίων, από διαφόρους «ειδικούς» της Μεταφυσικής και ιδιαίτερα του Giovanni Reale, για να πλατύνουμε τον ορίζοντά μας, γύρω από τη σημασία της Μεταφυσικής του Αριστοτέλη!
Μια συμπερίληψη του βιβλίου Α θα πρέπει να φανερώσει την μέθοδο με την οποία ο Αριστοτέλης απέκτησε και δικαιολόγησε την έννοια της σοφίας ή πρώτης Φιλοσοφίας, που ήταν το αντικείμενο του βιβλίου αυτού. Όλα όσα είπε, δέν τα παρήγαγε από αφηρημένα σχήματα ή αξιώματα αλλά τα παρουσίασε σαν γεγονότα πιστοποιημένα από όλους, σαν πεποιθήσεις που όλοι μας μοιραζόμαστε. Φαίνεται και από το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο που χρησιμοποιείται για τον σκοπό αυτό: οιόμεθα (981 α 25), υπολαμβάνομεν, νομίζομεν, ηγούμεθα (981 κ 8,10) ή υπολαμβάνουσι πάντες και δοκεί πάσιν (983 α 8).
Όλα δε τα χαρακτηριστικά του σοφού και της σοφίας παρουσιάζονται σαν υπολήψεις: ας έχομεν περί του σοφού (982 α 6).
Έτσι λοιπόν στα δύο πρώτα κεφάλαια, υπολογίζονται οι γνώμες και οι πεποιθήσεις όλων των ανθρώπων, ενώ στα υπόλοιπα κεφάλαια υπολογίζονται οι γνώμες όλων των φιλοσόφων οι οποίοι ερεύνησαν και προσπάθησαν να ανακαλύψουν τις «πρώτες αρχές» των πραγμάτων.
Το δόγμα των τεσσάρων αιτίων
Τα δύο πρώτα αίτια, το ουσιαστικό και το υλικό, φτάνουν να περιγράψουν το είναι των πραγμάτων στατικά, αλλά εάν υπολογίσουμε τη δυναμική, την πρόοδο, δηλ. το γίγνεσθαι των πραγμάτων αυτών, τη γέννηση και τη φθορά τους, τότε τα δύο πρώτα αίτια δεν φθάνουν. Διότι εάν ρωτήσουμε «γιατί γεννήθηκε», «ποιός το γέννησε», «γιατί αναπτύσσεται και ωριμάζει», πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα δύο επόμενα αίτια για να απαντήσουμε: το ποιητικό αίτιο ή την πηγή της κινήσεως -λέγεται και Επαρκές αίτιο∙ π.χ. ο πατέρας είναι επαρκής αιτία του Υιού, η Θέληση είναι επαρκής αιτία πολλών ανθρωπίνων πράξεων- και το τελικό αίτιο (το ου ένεκα) που είναι ο σκοπός των πραγμάτων και των πράξεων. Μας δίνει Εκείνο ένεκα του οποίου κάθε πράγμα είναι ή γίνεται ή κατασκευάζεται. Αυτός ο σκοπός είναι το ΑΓΑΘΟΝ κάθε πράγματος.
Παρ’ όλα αυτά όμως οι τέσσερις αιτίες δεν επαρκούν για να εξηγήσουν το γίγνεσθαι των πραγμάτων στην ολότητά τους, καθολικά. Διότι ο κόσμος παρουσιάζει μια σταθερή διαδοχή και αλλαγή γεννήσεως και φθοράς. Ποιά είναι όμως η αιτία αυτής της γεννήσεως και φθοράς και ειδικώς αυτής της αρμονίας, της σταθερότητος, με την οποία ξεδιπλώνεται η γέννησις και η φθορά; Ποιά είναι η αιτία της συνέχειας του γίγνεσθαι και του είναι του κόσμου;
Λοιπόν, απαντά ο Αριστοτέλης, της γεννήσεως και της φθοράς καθολικώς, αιτία είναι ο ήλιος, ο οποίος γυρίζοντας σε πλάγιο κύκλο, πλησιάζοντας και απομακρυνόμενος σε σταθερό ρυθμό, σε σταθερό χρόνο, παράγει τον κύκλο των γεννήσεων και του θανάτου, αιτία της σταθερότητος και της αρμονίας με την οποία παράγονται οι αλλαγές, είναι ο πρώτος ουρανός ή το πρώτο κινούν, το οποίο έχει απολύτως ομοιόμορφη κίνηση.
Πέρα από αυτές τις αιτίες υπάρχει το «κινητό ακίνητον», το οποίο πρώτο από όλα τα όντα κινεί όλα τα πράγματα. Το οποίο είναι και ο Θεός. Η τελική αιτία όλων των πραγμάτων.
Οι αιτίες των πραγμάτων λοιπόν είναι: 1) οι τέσσερις πρώτες αιτίες, 2) οι κινήσεις του ήλιου και των ουρανών, 3) ο Θεός ή το κινητό ακίνητο.
Αλλά ο Αριστοτέλης συνεχίζει και εμβαθύνει την έρευνά του πάνω στις πρώτες αιτίες: ερωτά λοιπόν, οι τέσσερις αιτίες είναι ενδογενείς, ενυπάρχουν στα αιτιατά πράγματα ή είναι εξωτερικές; Στη Μεταφυσική Λ 4, 1070 b 22, εξηγεί πώς οι τρεις αιτίες, η ουσιαστική, η υλική και η τελική είναι εμμενείς στα πράγματα των οποίων είναι αιτίες, ενώ μόνον η μία, η ποιητική αιτία, είναι εξωτερική ή οπωσδήποτε ξεχωριστή από το πράγμα. Έτσι π.χ. ο πατήρ, ο γεννήτωρ, είναι άτομο ξεχωριστό και άλλο από τον γεννηθέντα. Εξωτερικές επίσης είναι οι ποιητικές αιτίες, οι καθολικές, του ήλιου και των κινήσεων των πλανητών, όπως επίσης και η τελική – ποιητική αιτία του Θεού.
Θέτει επίσης και το ακόλουθο πρόβλημα! Οι αιτίες και οι αρχές είναι διαφορετικές για τα διαφορετικά πράγματα, ή είναι οι ίδιες; Στο Λ 4-5, δίνει την απάντηση: κατά μια άποψη είναι διαφορετικές, όμως εάν μιλάμε καθολικά και με την αναλογική σημασία όλα τα όντα έχουν τις αυτές αρχές.
Οι αρχές είναι διαφορετικές διότι: α) οι διαφορετικές κατηγορίες δεν μπορούν να παραχθούν από ανώτερες κοινές αρχές, διότι πέρα από τις κατηγορίες δεν υφίσταται τίποτε άλλο κοινό, β) επειδή τα στοιχεία είναι διαφορετικά από εκείνο που παράγεται από αυτά και επειδή τα πράγματα προς εξήγηση είναι ή ουσίες ή ποιότητες ή κάποια από τις υπόλοιπες κατηγορίες, οι αρχές δεν μπορεί να είναι αυτές οι ίδιες οι κατηγορίες, γ) τέλος δεν είναι δυνατόν όπως ισχυρίζονται οι πλατωνικοί, να κάνουμε το ον και το ένα, τα στοιχεία όλων των πραγμάτων, διότι όλα τα όντα και ενότητες…
Οι αρχές των πραγμάτων τώρα είναι ίδιες διότι είναι ίδιες ως προς την αναλογία. Διότι υπηρετούν ακόμη και στις ιδιαίτερες περιπτώσεις, ανάλογη λειτουργία.
Το πρώτο κινούν, δηλ. ο Θεός ή το κινητό ακίνητο δεν είναι μόνον αναλογικώς, αλλά απολύτως ίδιο, ταυτόσημο, για όλα τα πράγματα και τό ίδιο ισχύει και για την κίνηση των ουρανών σαν αιτία του αρμονικού γίγνεσθαι!
Συνεχίζεται
Aμέθυστος
ENRICO BERTI-ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ
Βιβλία Α, α, Β, -Ι, ΙΙ, ΙΙΙ
Mετά την απλή και όμορφη εισαγωγή του Enrico Berti, στα πρώτα βιβλία της Μεταφυσικής θα δοκιμάσουμε να παρουσιάσουμε μερικά κριτικά σχόλια αυτών των ίδιων βιβλίων, από διαφόρους «ειδικούς» της Μεταφυσικής και ιδιαίτερα του Giovanni Reale, για να πλατύνουμε τον ορίζοντά μας, γύρω από τη σημασία της Μεταφυσικής του Αριστοτέλη!
Μια συμπερίληψη του βιβλίου Α θα πρέπει να φανερώσει την μέθοδο με την οποία ο Αριστοτέλης απέκτησε και δικαιολόγησε την έννοια της σοφίας ή πρώτης Φιλοσοφίας, που ήταν το αντικείμενο του βιβλίου αυτού. Όλα όσα είπε, δέν τα παρήγαγε από αφηρημένα σχήματα ή αξιώματα αλλά τα παρουσίασε σαν γεγονότα πιστοποιημένα από όλους, σαν πεποιθήσεις που όλοι μας μοιραζόμαστε. Φαίνεται και από το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο που χρησιμοποιείται για τον σκοπό αυτό: οιόμεθα (981 α 25), υπολαμβάνομεν, νομίζομεν, ηγούμεθα (981 κ 8,10) ή υπολαμβάνουσι πάντες και δοκεί πάσιν (983 α 8).
Όλα δε τα χαρακτηριστικά του σοφού και της σοφίας παρουσιάζονται σαν υπολήψεις: ας έχομεν περί του σοφού (982 α 6).
Έτσι λοιπόν στα δύο πρώτα κεφάλαια, υπολογίζονται οι γνώμες και οι πεποιθήσεις όλων των ανθρώπων, ενώ στα υπόλοιπα κεφάλαια υπολογίζονται οι γνώμες όλων των φιλοσόφων οι οποίοι ερεύνησαν και προσπάθησαν να ανακαλύψουν τις «πρώτες αρχές» των πραγμάτων.
Το δόγμα των τεσσάρων αιτίων
Τα δύο πρώτα αίτια, το ουσιαστικό και το υλικό, φτάνουν να περιγράψουν το είναι των πραγμάτων στατικά, αλλά εάν υπολογίσουμε τη δυναμική, την πρόοδο, δηλ. το γίγνεσθαι των πραγμάτων αυτών, τη γέννηση και τη φθορά τους, τότε τα δύο πρώτα αίτια δεν φθάνουν. Διότι εάν ρωτήσουμε «γιατί γεννήθηκε», «ποιός το γέννησε», «γιατί αναπτύσσεται και ωριμάζει», πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα δύο επόμενα αίτια για να απαντήσουμε: το ποιητικό αίτιο ή την πηγή της κινήσεως -λέγεται και Επαρκές αίτιο∙ π.χ. ο πατέρας είναι επαρκής αιτία του Υιού, η Θέληση είναι επαρκής αιτία πολλών ανθρωπίνων πράξεων- και το τελικό αίτιο (το ου ένεκα) που είναι ο σκοπός των πραγμάτων και των πράξεων. Μας δίνει Εκείνο ένεκα του οποίου κάθε πράγμα είναι ή γίνεται ή κατασκευάζεται. Αυτός ο σκοπός είναι το ΑΓΑΘΟΝ κάθε πράγματος.
Παρ’ όλα αυτά όμως οι τέσσερις αιτίες δεν επαρκούν για να εξηγήσουν το γίγνεσθαι των πραγμάτων στην ολότητά τους, καθολικά. Διότι ο κόσμος παρουσιάζει μια σταθερή διαδοχή και αλλαγή γεννήσεως και φθοράς. Ποιά είναι όμως η αιτία αυτής της γεννήσεως και φθοράς και ειδικώς αυτής της αρμονίας, της σταθερότητος, με την οποία ξεδιπλώνεται η γέννησις και η φθορά; Ποιά είναι η αιτία της συνέχειας του γίγνεσθαι και του είναι του κόσμου;
Λοιπόν, απαντά ο Αριστοτέλης, της γεννήσεως και της φθοράς καθολικώς, αιτία είναι ο ήλιος, ο οποίος γυρίζοντας σε πλάγιο κύκλο, πλησιάζοντας και απομακρυνόμενος σε σταθερό ρυθμό, σε σταθερό χρόνο, παράγει τον κύκλο των γεννήσεων και του θανάτου, αιτία της σταθερότητος και της αρμονίας με την οποία παράγονται οι αλλαγές, είναι ο πρώτος ουρανός ή το πρώτο κινούν, το οποίο έχει απολύτως ομοιόμορφη κίνηση.
Πέρα από αυτές τις αιτίες υπάρχει το «κινητό ακίνητον», το οποίο πρώτο από όλα τα όντα κινεί όλα τα πράγματα. Το οποίο είναι και ο Θεός. Η τελική αιτία όλων των πραγμάτων.
Οι αιτίες των πραγμάτων λοιπόν είναι: 1) οι τέσσερις πρώτες αιτίες, 2) οι κινήσεις του ήλιου και των ουρανών, 3) ο Θεός ή το κινητό ακίνητο.
Αλλά ο Αριστοτέλης συνεχίζει και εμβαθύνει την έρευνά του πάνω στις πρώτες αιτίες: ερωτά λοιπόν, οι τέσσερις αιτίες είναι ενδογενείς, ενυπάρχουν στα αιτιατά πράγματα ή είναι εξωτερικές; Στη Μεταφυσική Λ 4, 1070 b 22, εξηγεί πώς οι τρεις αιτίες, η ουσιαστική, η υλική και η τελική είναι εμμενείς στα πράγματα των οποίων είναι αιτίες, ενώ μόνον η μία, η ποιητική αιτία, είναι εξωτερική ή οπωσδήποτε ξεχωριστή από το πράγμα. Έτσι π.χ. ο πατήρ, ο γεννήτωρ, είναι άτομο ξεχωριστό και άλλο από τον γεννηθέντα. Εξωτερικές επίσης είναι οι ποιητικές αιτίες, οι καθολικές, του ήλιου και των κινήσεων των πλανητών, όπως επίσης και η τελική – ποιητική αιτία του Θεού.
Θέτει επίσης και το ακόλουθο πρόβλημα! Οι αιτίες και οι αρχές είναι διαφορετικές για τα διαφορετικά πράγματα, ή είναι οι ίδιες; Στο Λ 4-5, δίνει την απάντηση: κατά μια άποψη είναι διαφορετικές, όμως εάν μιλάμε καθολικά και με την αναλογική σημασία όλα τα όντα έχουν τις αυτές αρχές.
Οι αρχές είναι διαφορετικές διότι: α) οι διαφορετικές κατηγορίες δεν μπορούν να παραχθούν από ανώτερες κοινές αρχές, διότι πέρα από τις κατηγορίες δεν υφίσταται τίποτε άλλο κοινό, β) επειδή τα στοιχεία είναι διαφορετικά από εκείνο που παράγεται από αυτά και επειδή τα πράγματα προς εξήγηση είναι ή ουσίες ή ποιότητες ή κάποια από τις υπόλοιπες κατηγορίες, οι αρχές δεν μπορεί να είναι αυτές οι ίδιες οι κατηγορίες, γ) τέλος δεν είναι δυνατόν όπως ισχυρίζονται οι πλατωνικοί, να κάνουμε το ον και το ένα, τα στοιχεία όλων των πραγμάτων, διότι όλα τα όντα και ενότητες…
Οι αρχές των πραγμάτων τώρα είναι ίδιες διότι είναι ίδιες ως προς την αναλογία. Διότι υπηρετούν ακόμη και στις ιδιαίτερες περιπτώσεις, ανάλογη λειτουργία.
Το πρώτο κινούν, δηλ. ο Θεός ή το κινητό ακίνητο δεν είναι μόνον αναλογικώς, αλλά απολύτως ίδιο, ταυτόσημο, για όλα τα πράγματα και τό ίδιο ισχύει και για την κίνηση των ουρανών σαν αιτία του αρμονικού γίγνεσθαι!
Συνεχίζεται
Aμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου