Συνέχεια απο : Τετάρτη, 12 Ιανουαρίου 2011
ENRICO BERTI-ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ
Βιβλία Α, α, Β, - Ι, ΙΙ, ΙΙΙ
Στο Α9 μετά την κριτική του στους πυθαγόρειους, ακολουθεί μια λεπτομερής κριτική της θεωρίας των ιδεών του Πλάτωνος, μεγάλης σημασίας για την εξέλιξη της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη. Οι Ιδέες του Πλάτωνος και η κριτική τους δεν έτυχαν μεγάλης προσοχής, παρότι το πρόβλημά τους επανέρχεται σήμερα βίαια με την κυριαρχία της Φυσικής Επιστήμης σε ολόκληρο το Επιστητό. Ο ίδιος ο Πάουελ αποκαλύπτει, πως οι νόμοι της Φυσικής είναι αρχετυπικοί, δηλ. Ιδέες, διότι αρχέτυπα ονόμασε τις Ιδέες ο Αυγουστίνος. Γιατί έχει σημασία αυτή η αποκάλυψη του Πάουελ; Διότι ο ίδιος ο Αυγουστίνος εδραιώνοντας το υποκείμενο σαν κέντρο του ανθρώπου, στη θέση του ΝΟΥ, κατέστρεψε τελικώς τα αρχέτυπά του, διότι οι Ιδέες μειώθηκαν σε έννοιες! Φτάνοντας να διαβρώσουν ανεπανόρθωτα την Φιλοσοφία και τη Θεολογία, οι οποίες διατηρούνται πλέον σαν Ιστορίες της Φιλοσοφίας ή της Θεολογίας, καταγράφοντας δηλ. τις μεταλλάξεις των εννοιών ανά τους αιώνες. Θα παρακολουθήσουμε, Θεού θέλοντος και αυτή τη μείωση, με συντομία, αλλά μέχρι τότε ας επανέλθουμε στον Αριστοτέλη.
Υπάρχουν 26 επιχειρήματα εναντίον της Θεωρίας των Ιδεών τα οποία θα διατρέξουμε με συντομία. Τα περισσότερα σχόλια οφείλονται σε αρχαίους σχολιαστές του Αριστοτέλη.
(990b 1-8) Πρώτο Επιχείρημα: Οι Ιδέες δεν εξηγούν αλλά διπλασιάζουν τα πράγματα που θα ‘πρεπε να εξηγήσουν. Με τον κόσμο των Ιδεών οι πλατωνιστές εισήγαγαν ένα διπλό του αισθητού κόσμου, κάτι που είναι άχρηστο και επικίνδυνο. Διότι, αντί να εξηγήσουν τα πράγματα με τη Θεωρία των Ιδεών τα διπλασιάζουν και δυστυχώς τα πράγματα από τη στιγμή που θα διπλασιαστούν, όχι μόνον μένουν ανεξήγητα αλλά γίνονται και πιο πολύπλοκα. Ο Bonitz μας αποκαλύπτει σ’ αυτό το σημείο πώς ο Αριστοτέλης όπως εξηγεί λίγο πιο κάτω στό Β2 997 b 5 ή στο Ζ16, 1040 b 30, εννοεί ότι οι Ιδέες αντί να είναι ερμηνευτικές αρχές του πραγματικού δεν είναι τελικώς παρά «αιώνια αισθητά».
Υπάρχει όμως αντίρρηση στο βασικό αυτό επιχείρημα του Αριστοτέλη : πώς είναι δυνατόν οι Ιδέες να είναι αριθμητικά ίσες με τα ιδιαίτερα πράγματα, όταν για τον Πλάτωνα δεν υπάρχει μια Ιδέα για κάθε Ιδιαίτερο πράγμα αλλά για κάθε είδος και γένος πραγμάτων;
Δεύτερο Επιχείρημα: Οι αποδείξεις υπέρ των Ιδεών αποδεικνύουν ή πολύ λίγα ή πολύ περισσότερα.
Τα επιχειρήματα λοιπόν που αποδεικνύουν πολύ λίγα είναι τα εξής: α) εάν υπάρχει κάτι αληθινό, τότε θα υπάρχουν οπωσδήποτε οι Φόρμες (Ιδέες), διότι τίποτε αληθινό δεν υπάρχει εδώ κάτω. β) εάν υπάρχει η Μνήμη, υπάρχουν και οι Φόρμες, διότι η Μνήμη εμπλέκεται με αυτό που διατηρείται. γ) ο αριθμός αναφέρεται στο Είναι, επομένως ο αριθμός αναφέρεται στις φόρμες: άρα υπάρχουν οι Ιδέες και δ) οι αριθμοί αναφέρονται στα όντα, ενώ κανένα πράγμα του κόσμου τούτου δεν είναι ον.
Τα επιχειρήματα που αποδεικνύουν περισσότερα από όσα είναι απαραίτητα είναι τα εξής:
α) οι λόγοι εκ των Επιστημών (Περί Ιδεών, απ. 3, Ross).
1) Εάν κάθε επιστήμη αναφέρεται σε κάτι μοναδικό και ταυτόσημο και σε κανένα συγκεκριμένο πράγμα, θα πρέπει να υπάρχει για κάθε επιστήμη, κάτι άλλο, πέρα από τα αισθητά, το οποίο είναι αιώνιο και πρότυπο, μοντέλλο αυτού που παράγεται από κάθε επιστήμη : αυτό ακριβώς είναι η Ιδέα.
2) Πέραν αυτού, τα αντικείμενα στα οποία αναφέρονται οι επιστήμες υπάρχουν. Οι επιστήμες όμως αναφέρονται σε πράγματα πέραν των ιδιαιτέρων, και αυτά είναι οι Ιδέες.
3) Εάν η Ιατρική δεν είναι επιστήμη αυτής τής ιδιαίτερης υγείας, αλλά είναι επιστήμη της υγείας γενικώς, θα πρέπει να υπάρχει μια καθ’ εαυτή υγεία, όπως επίσης θα πρέπει να υπάρχει ένα καθ’ εαυτό ίσο και ένα καθ’ εαυτό μέγεθος, και αυτά είναι οι Ιδέες. Όμως όλες αυτές οι αποδείξεις αποδεικνύουν μεν πως υπάρχουν κοινά, δηλ. τα καθόλου, με τα οποία ασχολούνται οι επιστήμες, αλλά δεν αποδεικνύουν πώς αυτά είναι Ιδέες, δηλ. πραγματικότητες που υπάρχουν εις εαυτόν και δι’ εαυτόν και ξεχωριστά από τα πράγματα. Διότι οι πλατωνιστές δέχονται την ύπαρξη Ιδεών ακόμη και των αντικειμένων που παράγονται από την τέχνη, καθότι και κάθε τέχνη επίσης αναφέρει τις πράξεις της σε κάτι μοναδικό, όπως επίσης υπάρχουν και τα αντικείμενα τής τέχνης και οι τέχνες μάλιστα επί πλέον εργάζονται σε πράγματα που δεν είναι ιδιαίτερα, παρότι ούτε αυτό το επιχείρημα αποδεικνύει πως υπάρχουν οι Ιδέες, φαίνεται να εισάγει την ύπαρξη Ιδεών και σε εκείνα τα πράγματα στα οποία οι πλατωνιστές την αρνούνται π.χ. η τέχνη της κατασκευής καρέκλας στηρίζεται γενικώς στην καρέκλα και όχι σε εκείνη την καρέκλα, όπως και η τέχνη κατασκευής κρεβατιού και ούτω καθεξής σε όλες τις τέχνες. Θα έπρεπε λοιπόν να υπάρχει μια Ιδέα και για κάθε ένα από τα προϊόντα των τεχνών, κάτι όμως που αρνούνται οι πλατωνιστές.
β) Η απόδειξη η οποία προέρχεται από την ενότητα των πολλών έχει ως εξής (κατά το Εν επί πολλών): εάν ο καθένας από τους πολλούς ανθρώπους είναι άνθρωπος, καθένα από τα πολλά ζώα είναι ζώο και εάν δεν υπάρχει για καθένα από αυτά κάτι που υπάρχει καθ’ εαυτό και είναι κατηγόρημα του εαυτού του, αλλά υπάρχει ένα κατηγόρημα για όλα, χωρίς να ταυτίζεται με κανένα, θα έπρεπε να υπάρχει κάτι πέραν αυτών των συγκεκριμένων πραγμάτων, χωρισμένο από αυτά και αιώνιο. Αυτό λοιπόν, είναι ένα κατηγόρημα το οποίο εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο σε πράγματα τα οποία είναι αριθμητικά διαφορετικά. Όμως αυτό που είναι μια ενότης η οποία αναφέρεται σε μια πολλαπλότητα, χωρισμένο από αυτή αιωνίως, αυτό είναι μια Ιδέα.
Για τον Αριστοτέλη όμως, και αυτή η απόδειξη δεν είναι επαρκής διότι φτάνει να δεχθεί Ιδέες αρνητικές, κάτι παράλογο.
Διότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και για τις αρνητικές Ιδέες, το ίδιο επιχείρημα που είδαμε προηγουμένως : έτσι λοιπόν και η αρνητικότης είναι ένα κατηγόρημα των πολλών πραγμάτων, είναι μία και ίδια (ταυτόσημη), είναι ένα κατηγόρημα των πραγμάτων που δεν είναι και δεν ταυτίζεται με κανένα από τα πράγματα, των οποίων είναι κατηγόρημα.
Ο μη–άνθρωπος, ορίζεται μέ τόν ίδιο τρόπο πού ορίζεται και το μη – άλογο και ο σκύλος κ.τ.λ. και είναι επίσης μία ενότης που αναφέρεται σε μια πολλαπλότητα (εν επί πολλών) και δεν ταυτίζεται με κανένα από τα πράγματα που ορίζει.
Η Ιδέα του μη–ανθρώπου είναι ένας παραλογισμός όπως γενικώς και η Ιδέα του μη–είναι.
γ) Τέλος ο Αριστοτέλης θυμίζει το επιχείρημα που προέρχεται από το νοείν τι φθαρέντος: εάν σκεπτόμαστε έναν άνθρωπο σκεπτόμαστε κάτι που υπάρχει αλλά δεν είναι κάτι ιδιαίτερο, συγκεκριμένο, διότι ακόμη και όταν αυτός έχει φθαρεί και πεθάνει η σκέψη του συνεχίζει, ώστε γίνεται φανερό πως υπάρχει εκτός από τα συγκεκριμένα πράγματα, αυτό που σκεπτόμαστε, είτε υπάρχουν είτε δεν υπάρχουν αυτά. Διότι δεν μπορούμε να σκεφτούμε ένα μη–ον. Αυτό που σκεπτόμαστε λοιπόν είναι η Φόρμα, η Μορφή, η Ιδέα.
Ο Αριστοτέλης ισχυρίζεται ξανά πως και αυτό το επιχείρημα μάς ωθεί να σκεφτούμε πράγματα που φθείρονται, φθαρτά, γενικώς δέ πράγματα που πεθαίνουν, π.χ. τον Σωκράτη ή τον Πλάτωνα! Πραγματικά σκεπτόμαστε και αυτούς και διατηρούμε μια εικόνα την οποία κρατάμε ακόμη και όταν δεν υπάρχουν πλέον. Υπάρχει πράγματι μια εικόνα και των πραγμάτων που δεν υπάρχουν πλέον. Αλλά μπορούμε επίσης να σκεφτούμε και πράγματα που δεν υπάρχουν καθόλου, όπως ο Κένταυρος ή η Χίμαιρα. Έτσι λοιπόν, ούτε αυτό το επιχείρημα αποδεικνύει την ύπαρξη των Ιδεών.
Αυτά είναι λοιπόν τα επιχειρήματα πού αποδεικνύουν περισσότερα. Τα επιχειρήματα αποδεικνύουν την ύπαρξη Ιδεών των ατόμων, κάτι που αρνούνται οι πλατωνιστές.
Συνεχίζεται
Αμέθυστος
ENRICO BERTI-ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ
Βιβλία Α, α, Β, - Ι, ΙΙ, ΙΙΙ
Υπάρχουν 26 επιχειρήματα εναντίον της Θεωρίας των Ιδεών τα οποία θα διατρέξουμε με συντομία. Τα περισσότερα σχόλια οφείλονται σε αρχαίους σχολιαστές του Αριστοτέλη.
(990b 1-8) Πρώτο Επιχείρημα: Οι Ιδέες δεν εξηγούν αλλά διπλασιάζουν τα πράγματα που θα ‘πρεπε να εξηγήσουν. Με τον κόσμο των Ιδεών οι πλατωνιστές εισήγαγαν ένα διπλό του αισθητού κόσμου, κάτι που είναι άχρηστο και επικίνδυνο. Διότι, αντί να εξηγήσουν τα πράγματα με τη Θεωρία των Ιδεών τα διπλασιάζουν και δυστυχώς τα πράγματα από τη στιγμή που θα διπλασιαστούν, όχι μόνον μένουν ανεξήγητα αλλά γίνονται και πιο πολύπλοκα. Ο Bonitz μας αποκαλύπτει σ’ αυτό το σημείο πώς ο Αριστοτέλης όπως εξηγεί λίγο πιο κάτω στό Β2 997 b 5 ή στο Ζ16, 1040 b 30, εννοεί ότι οι Ιδέες αντί να είναι ερμηνευτικές αρχές του πραγματικού δεν είναι τελικώς παρά «αιώνια αισθητά».
Υπάρχει όμως αντίρρηση στο βασικό αυτό επιχείρημα του Αριστοτέλη : πώς είναι δυνατόν οι Ιδέες να είναι αριθμητικά ίσες με τα ιδιαίτερα πράγματα, όταν για τον Πλάτωνα δεν υπάρχει μια Ιδέα για κάθε Ιδιαίτερο πράγμα αλλά για κάθε είδος και γένος πραγμάτων;
Δεύτερο Επιχείρημα: Οι αποδείξεις υπέρ των Ιδεών αποδεικνύουν ή πολύ λίγα ή πολύ περισσότερα.
Τα επιχειρήματα λοιπόν που αποδεικνύουν πολύ λίγα είναι τα εξής: α) εάν υπάρχει κάτι αληθινό, τότε θα υπάρχουν οπωσδήποτε οι Φόρμες (Ιδέες), διότι τίποτε αληθινό δεν υπάρχει εδώ κάτω. β) εάν υπάρχει η Μνήμη, υπάρχουν και οι Φόρμες, διότι η Μνήμη εμπλέκεται με αυτό που διατηρείται. γ) ο αριθμός αναφέρεται στο Είναι, επομένως ο αριθμός αναφέρεται στις φόρμες: άρα υπάρχουν οι Ιδέες και δ) οι αριθμοί αναφέρονται στα όντα, ενώ κανένα πράγμα του κόσμου τούτου δεν είναι ον.
Τα επιχειρήματα που αποδεικνύουν περισσότερα από όσα είναι απαραίτητα είναι τα εξής:
α) οι λόγοι εκ των Επιστημών (Περί Ιδεών, απ. 3, Ross).
1) Εάν κάθε επιστήμη αναφέρεται σε κάτι μοναδικό και ταυτόσημο και σε κανένα συγκεκριμένο πράγμα, θα πρέπει να υπάρχει για κάθε επιστήμη, κάτι άλλο, πέρα από τα αισθητά, το οποίο είναι αιώνιο και πρότυπο, μοντέλλο αυτού που παράγεται από κάθε επιστήμη : αυτό ακριβώς είναι η Ιδέα.
2) Πέραν αυτού, τα αντικείμενα στα οποία αναφέρονται οι επιστήμες υπάρχουν. Οι επιστήμες όμως αναφέρονται σε πράγματα πέραν των ιδιαιτέρων, και αυτά είναι οι Ιδέες.
3) Εάν η Ιατρική δεν είναι επιστήμη αυτής τής ιδιαίτερης υγείας, αλλά είναι επιστήμη της υγείας γενικώς, θα πρέπει να υπάρχει μια καθ’ εαυτή υγεία, όπως επίσης θα πρέπει να υπάρχει ένα καθ’ εαυτό ίσο και ένα καθ’ εαυτό μέγεθος, και αυτά είναι οι Ιδέες. Όμως όλες αυτές οι αποδείξεις αποδεικνύουν μεν πως υπάρχουν κοινά, δηλ. τα καθόλου, με τα οποία ασχολούνται οι επιστήμες, αλλά δεν αποδεικνύουν πώς αυτά είναι Ιδέες, δηλ. πραγματικότητες που υπάρχουν εις εαυτόν και δι’ εαυτόν και ξεχωριστά από τα πράγματα. Διότι οι πλατωνιστές δέχονται την ύπαρξη Ιδεών ακόμη και των αντικειμένων που παράγονται από την τέχνη, καθότι και κάθε τέχνη επίσης αναφέρει τις πράξεις της σε κάτι μοναδικό, όπως επίσης υπάρχουν και τα αντικείμενα τής τέχνης και οι τέχνες μάλιστα επί πλέον εργάζονται σε πράγματα που δεν είναι ιδιαίτερα, παρότι ούτε αυτό το επιχείρημα αποδεικνύει πως υπάρχουν οι Ιδέες, φαίνεται να εισάγει την ύπαρξη Ιδεών και σε εκείνα τα πράγματα στα οποία οι πλατωνιστές την αρνούνται π.χ. η τέχνη της κατασκευής καρέκλας στηρίζεται γενικώς στην καρέκλα και όχι σε εκείνη την καρέκλα, όπως και η τέχνη κατασκευής κρεβατιού και ούτω καθεξής σε όλες τις τέχνες. Θα έπρεπε λοιπόν να υπάρχει μια Ιδέα και για κάθε ένα από τα προϊόντα των τεχνών, κάτι όμως που αρνούνται οι πλατωνιστές.
β) Η απόδειξη η οποία προέρχεται από την ενότητα των πολλών έχει ως εξής (κατά το Εν επί πολλών): εάν ο καθένας από τους πολλούς ανθρώπους είναι άνθρωπος, καθένα από τα πολλά ζώα είναι ζώο και εάν δεν υπάρχει για καθένα από αυτά κάτι που υπάρχει καθ’ εαυτό και είναι κατηγόρημα του εαυτού του, αλλά υπάρχει ένα κατηγόρημα για όλα, χωρίς να ταυτίζεται με κανένα, θα έπρεπε να υπάρχει κάτι πέραν αυτών των συγκεκριμένων πραγμάτων, χωρισμένο από αυτά και αιώνιο. Αυτό λοιπόν, είναι ένα κατηγόρημα το οποίο εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο σε πράγματα τα οποία είναι αριθμητικά διαφορετικά. Όμως αυτό που είναι μια ενότης η οποία αναφέρεται σε μια πολλαπλότητα, χωρισμένο από αυτή αιωνίως, αυτό είναι μια Ιδέα.
Για τον Αριστοτέλη όμως, και αυτή η απόδειξη δεν είναι επαρκής διότι φτάνει να δεχθεί Ιδέες αρνητικές, κάτι παράλογο.
Διότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και για τις αρνητικές Ιδέες, το ίδιο επιχείρημα που είδαμε προηγουμένως : έτσι λοιπόν και η αρνητικότης είναι ένα κατηγόρημα των πολλών πραγμάτων, είναι μία και ίδια (ταυτόσημη), είναι ένα κατηγόρημα των πραγμάτων που δεν είναι και δεν ταυτίζεται με κανένα από τα πράγματα, των οποίων είναι κατηγόρημα.
Ο μη–άνθρωπος, ορίζεται μέ τόν ίδιο τρόπο πού ορίζεται και το μη – άλογο και ο σκύλος κ.τ.λ. και είναι επίσης μία ενότης που αναφέρεται σε μια πολλαπλότητα (εν επί πολλών) και δεν ταυτίζεται με κανένα από τα πράγματα που ορίζει.
Η Ιδέα του μη–ανθρώπου είναι ένας παραλογισμός όπως γενικώς και η Ιδέα του μη–είναι.
γ) Τέλος ο Αριστοτέλης θυμίζει το επιχείρημα που προέρχεται από το νοείν τι φθαρέντος: εάν σκεπτόμαστε έναν άνθρωπο σκεπτόμαστε κάτι που υπάρχει αλλά δεν είναι κάτι ιδιαίτερο, συγκεκριμένο, διότι ακόμη και όταν αυτός έχει φθαρεί και πεθάνει η σκέψη του συνεχίζει, ώστε γίνεται φανερό πως υπάρχει εκτός από τα συγκεκριμένα πράγματα, αυτό που σκεπτόμαστε, είτε υπάρχουν είτε δεν υπάρχουν αυτά. Διότι δεν μπορούμε να σκεφτούμε ένα μη–ον. Αυτό που σκεπτόμαστε λοιπόν είναι η Φόρμα, η Μορφή, η Ιδέα.
Ο Αριστοτέλης ισχυρίζεται ξανά πως και αυτό το επιχείρημα μάς ωθεί να σκεφτούμε πράγματα που φθείρονται, φθαρτά, γενικώς δέ πράγματα που πεθαίνουν, π.χ. τον Σωκράτη ή τον Πλάτωνα! Πραγματικά σκεπτόμαστε και αυτούς και διατηρούμε μια εικόνα την οποία κρατάμε ακόμη και όταν δεν υπάρχουν πλέον. Υπάρχει πράγματι μια εικόνα και των πραγμάτων που δεν υπάρχουν πλέον. Αλλά μπορούμε επίσης να σκεφτούμε και πράγματα που δεν υπάρχουν καθόλου, όπως ο Κένταυρος ή η Χίμαιρα. Έτσι λοιπόν, ούτε αυτό το επιχείρημα αποδεικνύει την ύπαρξη των Ιδεών.
Αυτά είναι λοιπόν τα επιχειρήματα πού αποδεικνύουν περισσότερα. Τα επιχειρήματα αποδεικνύουν την ύπαρξη Ιδεών των ατόμων, κάτι που αρνούνται οι πλατωνιστές.
Συνεχίζεται
Αμέθυστος
1 σχόλιο:
Αμέθυστε
μην λεμε παλι τα ίδια!
:)
ειπαμε, να μην γραφεις τις ιδιες επικεφαλιδες.
Βαλε νουμερο διπλα. Ι, ΙΙ, ΙΙΙ...
Μου φαινεται...πρεπει να με προσλάβεις για την αρχειοθέτηση του υλικου σου!
:)))
Μυρμιδόνας
Δημοσίευση σχολίου