ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΣΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΧΑΪΝΤΕΓΚΕΡ. (3)

Συνέχεια από: Τρίτη 16 Μαίου 2017 

ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΣΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΧΑΪΝΤΕΓΚΕΡ
Του Cornelio Fabro.

Απο το Είναι στο υπαρκτό!

2. Υπαρξισμός και ρεαλισμός: το διφορούμενο τής μεθόδου!

          
Αυτή η "θέληση υπερβάσεως" τής αντιθέσεως ανάμεσα στο ενυπάρχον Απόλυτο και το υπερβατικό Απόλυτο, στην οποία έχει προεκταθεί ο σύγχρονος υπαρξισμός, βρίσκεται μετέωρη στην προοπτική του Είναι το οποίο επιλέγει κάθε φορά! Ανάμεσα στην μεταφυσική τής ενυπάρξεως του Χέγκελ ο οποίος κλείνει το άτομο στο όλον και την Θεολογία τής σωτηρίας τού Κίρκεγκαρντ η οποία επαναφέρει το άτομο στην εναλλακτική λύση τής Θεολογικής ελευθερίας για τον Χριστό ή ενάντια στον Χριστό, ο υπαρξισμός επέλεξε την οντολογία τής υπάρξεως. Ανάμεσα στον Θεολογίζοντα ιστορικισμό του Χέγκελ και την Χριστιανική πρόνοια του Κίρκεγκαρντ, ο σύγχρονος υπαρξισμός επιλέγει τον ριζικό ιστορικισμό του ανθρώπινου υπαρκτού το οποίο επιβεβαιώνεται στην επιλογή να είναι ο εαυτός του. Μ'αυτόν τον τρόπο, ο υπαρξισμός τοποθετείται σαν κληρονόμος μοναδικός και νόμιμος της μοντέρνας σκέψης στην διεκδίκηση τής αλήθειας τού Είναι για τον άνθρωπο, σαν την ελευθερία νά Είναι. Μόνον που η "οντολογική προβολή αυτής τής αλήθειας είναι διαφορετική (πρέπει να πούμε αντιθετική) στις διάφορες υπαρξιστικές σχολές οι οποίες στο κοινό θέμα της υπάρξεως, σαν ελευθερία να είναι, παρουσιάζουν μία διαφορετική διαλεκτική η κάθε μιά τους, μάλιστα δέ αντίθετη! Η αντίθεση δέν γεννιέται απο το θέμα τής υπάρξεως καθαυτής, αλλά μάλλον απο την βαθειά κατεύθυνση που επιβάλλεται στην διαλεκτική, η οποία αποκαλύπτεται σαν μία σαφής αναφορά σε μία ιστορική μορφή σκέψης η οποία αναλαμβάνει τα ηνία όλης της προόδου.

          Με διαυγέστερους όρους: Η ανάπτυξη της μοντέρνας σκέψης, αφού χάθηκε η μεταφυσική υπερβατικότης, έθεσε την αλήθεια στο πεπερασμένο τού Είναι τής υπάρξεως : αυτό είναι το κοινό θέμα των συγχρόνων υπαρξιακών φιλοσοφιών. Η δομή όμως αυτού του πεπερασμένου παρουσιάζεται διαφορετική στον Σάρτρ, στον Γιάσπερς και στον Χάιντεγκερ διότι καθένας τους έκανε μία διαφορετική επιλογή για τον ποιοτικό οντολογικό προσδιορισμό αυτού τού Είναι. Η προτίμηση, ας έχουμε υπ'όψιν, παρουσιάζεται σαν αναπόφευκτη: διότι χαρακτηριστική για την μοντέρνα σκέψη είναι η υποκειμενικότης η οποία εκλαμβάνεται σαν θεμελιώδης αναφορικά με την αντικειμενικότητα και επομένως και η ανάληψη τής αρνητικότητος σαν μοναδικής σχέσης τής υπερβατικής συστάσεως τής υποκειμενικότητος όπως και της αντικειμενικότητος γενικώς. Μόνον που στον υπαρξισμό η αρνητικότης ενεργεί απο την εδώ μεριά κάθε μεσολαβήσεως τής υπερβατικότητος ή της υπερβάσεως: θέλει να επιβεβαιωθεί-και αυτό το σημείο είναι κεντρικό-σαν εμπειρία του πεπερασμένου στο οποίο πραγματοποιείται η ίδια η ύπαρξη!

          Η επιμονή στην συγκρότηση της αρνητικότητος μέσα στο Είναι είναι το "κριτικό σημείο" του συγχρόνου υπαρξισμού και τον διαφοροποιεί απο την  ελληνο-Χριστιανική πνευματικότητα  του Κίρκεγκαρντ, κάτι που τον μεταφέρει στην καρδιά του δράματος της μοντέρνας σκέψης. Αυτή η επιστροφή συμβαίνει στις φιλοσοφίες της υπάρξεως σύμφωνα με διαφορετικές προτιμήσεις!

         
 α) Ο Σαρτρ προτίμησε τον Καρτέσιο! 

Το κύριο έργο του Σάρτρ ξεκινά με την αρχή τού φαινομενολογικού ιστορικισμού: "Η μοντέρνα σκέψη μείωσε το είναι του υπαρκτού στην φαινομενικότητά του" (Το Είναι και το Μηδέν σ. 11)! Η φανέρωση αυτού τού είναι προβάλλεται απο τον Σάρτρ στα δύο αδιαπέραστα μπλοκ, στα δυο αδιαπέραστα σύνολα, τα οποία καταναλώνονται στην αμοιβαία τους άρνηση, όπως είναι η συνείδηση "καθαυτή" και ο κόσμος σαν "εις εαυτόν" : Το είναι λοιπόν ερμηνεύεται στο πλαίσιο του Καρτεσιανού δυαλισμού τής ύλης και του πνεύματος, της σκέψης και της έκτασης όπως το εξομολογείται και ο ίδιος ο Σάρτρ. Ο Χέγκελ, ο Χούσσερλ, ο Γιάσπερς και ο Χάιντεγκερ προσφέρουν κάθε φορά στον Σάρτρ τα τυπικά πλαίσια για να διαλύσει το είναι τόσο τό "εις εαυτόν" όπως και τό "καθαυτόν" στην αρνητικότητα τού είναι που τα ορίζει το ένα εναντίον του άλλου. Ο αθεϊσμός απο τον οποίο ξεκινά ο Σάρτρ στην ερμηνεία του "Dasein" του ανθρωπου, του υπαρκτού ανθρώπου, ταιριάζει με την επιλογή του "Cogitο", το οποίο δίπλωσε, και μείωσε στην φαινομενολογική ανάλυση τύπου Χούσσερλ και μάλιστα ψυχοαναλυτικού περιεχομένου με την υποβαθμισμένη του σημασία, όπως είναι γνωστό. Το ήθος άηθες το οποίο ανακοινώνει σε όλη την σφαίρα τής ελευθερίας, προκύπτει απο την αδυναμία οποιασδήποτε θετικής σχέσης πρός τον "άλλον" και έτσι η απιστία, το ψεύδος, τα οποία βρίσκονται στο θεμέλιο κάθε σχέσεως με τους άλλους, μέχρι την ριζική διατύπωση ότι "οι άλλοι είναι οι κόλαση".

        
  β) Ο Γιάσπερς προτίμησε τον Κάντ.

         
 Όπως είναι γνωστό, ο Κάντ, κατήργησε την μεταφυσική σαν επιστήμη, μέσω τής αντιθέσεως φαινομένου και νοουμένου. Την διατήρησε όμως επίσης κατά κάποιο τρόπο (και ίσως με μία πιό βαθειά σημασία απο την μεταφυσική τού διαφωτισμού) στην μορφή της επιδιώξεως τής νοήσεως η οποία παρουσιάζει την αλήθεια (το εις-εαυτό) τού πραγματικού με την μορφή τής "ολότητος" και ακριβέστερα, σύμφωνα με τις τρείς ολότητες του κόσμου, της ψυχής και του Θεού (τις τρείς ιδέες του δευτέρου μέρους της υπερβατικής λογικής). Και για τον Γιάσπερς το είναι βρίσκεται πέραν της συνειδήσεως, διότι η συνείδηση δέν μπορεί να συλλάβει παρά μόνον ένα συγκεκριμένο αντικείμενο κάθε φορά, εξαρτημένη όπως είναι πάντοτε απο την "κατάσταση" Το Είναι καθαυτό όμως δέν μπορεί να είναι παρά το όλον και μέσα στο όλον. Το Είναι εις εαυτόν σαν το όλον είναι για τον Γιάσπερς ο "Περίγυρος" και αυτός διακρίνεται ακριβώς σε μία τέλεια ανταπόκριση με τις τρείς ιδέες του Κάντ. Το είναι του κόσμου ή "Dasein", το είναι του υποκειμένου και το είναι για την υπέρβαση ή το πνεύμα"! Τα τελευταία γραπτά αποδίδουν τον "περίγυρο" καθοριστικά στην πρακτική νόηση η οποία φανερώνεται στην "ύπαρξη" μέσω της οποίας αποκτάται η υπέρβαση. Το πέρασμα όμως ή το άλμα στην "ύπαρξη" επιτυγχάνεται στην πραγματική και όχι στην θεωρητική σφαίρα. Στο θεωρητικό πεδίο ο Κάντ είχε παρουσιάσει το διπλό άνοιγμα πρός το είναι εκ μέρους της αμεσότητος του συναισθήματος (Κριτική της κρίσεως) και της "φιλοσοφικής πίστης" (Κριτική της θρησκείας σύμφωνα με τα όρια της καθαράς νοήσεως). Ο Γιάσπερς στην τελευταία μορφή τής σκέψης του προσανατολίστηκε όπως είδαμε-πρός την φιλοσοφική πίστη, σαν την ιδιαίτερη στάση του φιλοσόφου, σαν το άπειρο άνοιγμα της νοήσεως πρός την ολότητα όλων των σφαιρών και των σημείων τού είναι. Ο φιλόσοφος πρέπει να ζήσει απο την δική του πίστη, απο την φιλοσοφική πίστη: το χρέος του είναι να διατηρήσει την "πολικότητα" ή την ένταση τού απείρου της υπάρξεως και της υπερβάσεως και επομένως να ενεργήσει την πλήρη "επιστροφή" της νοήσεως στον εαυτό της απο το βάθος τής καταγωγικής της δυνατότητος.

          Η "φιλοσοφική πίστη" είναι η Καντιανή εκδοχή του θετικιστικού ιστορικισμού του Γιάσπερς, σύμφωνα με τον ακόλουθο ορισμό: "πίστη είναι αυτό που πληρώνει και κινεί τον άνθρωπο με το θεμέλιό του, στο οποίο ο άνθρωπος ξεπερνώντας τον εαυτό του (το όριο της καταστάσεως) συνδέεται με την καταγωγή τού Είναι".

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.