ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΣΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡ (4)

Συνέχεια από: Τετάρτη 24 Μαίου 2017 

ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ  ΣΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡ 

Του Cornelio Fabro.

         
γ) Ο Χάιντεγκερ προτίμησε τον Χαίλντερλιν και τον Νίτσε!

         
 Στ'αλήθεια η πορεία τού Χάιντεγκερ ξεφεύγει απο κάθε μείωση ή πλησίασμα. Παρ'όλα αυτά είναι πέραν πάσης αμφιβολίας ότι στα τελευταία κείμενα η θέση τού Χάιλντερλιν και τού Νίτσε, οι οποίοι απουσιάζουν απο τα πρώτα γραπτά, έγινε κυρίαρχη!

          Ο Χάιντεγκερ ανέλαβε σαν κεντρικό θέμα, ιδιαιτέρως των τελευταίων γραπτών, την "διαφορά" ανάμεσα στο Είναι και το ουσιώδες (το όν), όπως θα δούμε στην συνέχεια! Θα ήταν χρήσιμο όμως να δείξουμε αμέσως την έμπνευση, καθαρά Καντιανή, η οποία στηρίζει την υπαρξιστική θεματική τού δυαλισμού τού είναι και τού ουσιώδους, σύμφωνα με το ανεξάντλητο και το ακένωτο που αποδίδεται στο ίδιο το Είναι. Μ'αυτή την έννοια ο υπαρξισμός, αναφορικά με τον ιδεαλισμό, αποτελεί μία "επιστροφή στον Κάντ" η  οποία βρίσκεται όμως στους αντίποδες εκείνης που κυριαρχείται απο τον νεοκαντισμό.

          Και πράγματι η στάση τού υπαρξισμού πρός την πραγματικότητα είναι ιδιαιτέρως "αμφίσημη". Απο το ένα μέρος η καθαρή αγγελία τής προτεραιότητος τού είναι πάνω στην σκέψη, του sum στο cogito, η οποία φθάνει μέχρι (όχι μόνον στον Κίρκεγκαρντ αλλά και στον Σάρτρ, τον Γιάσπερς και τον Χαιντεκερ) τήν καθαρή διαβεβαίωση τής ανεξαρτησίας τού Ειναι σε σχέση με την συνείδηση και απο το άλλο η απόρριψη ή σιωπηλή υπέρβαση, ακόμη και φανερή πολλές φορές, τής μεταφυσικής, οποιασδήποτε μεταφυσικής, καθότι η μεταφυσική ερμηνεύεται σαν κλείσιμο τού Είναι και επομένως σαν άρνηση τής ελευθερίας, σύμφωνα με την οποία το Είναι φιγουράρει σαν ιστορία στον χρόνο. Δέν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι κάτω απο αυτή την άποψη υπενθυμίζεται εδώ ο Κάντ: "Ο Τίμιος Κάντ των 100 ταλήρων" όπως λέει ο Κίρκεγκαρντ. Το πρόγραμμα τού υπαρξισμού είναι κατ'ουσίαν εκείνο τής "Κριτικής του καθαρού Λόγου". Η προσπάθεια να ξαναδοθεί σταθερότης στο δόγμα του Είναι μέσω της θεμελίωσης μίας εμπειρίας τού ίδιου τού Είναι! Παρόμοια είναι και η μέθοδος, η οποία είναι η ανάλυση και η διάλυση τού όντος δηλαδή τής αμέσου αντικειμενικότητος στην υπερβατική δομή τού υποκειμένου που καθιστα δυνατή την εμφάνεια, την φανέρωση του ουσιώδους στο Είναι! Παρόμοιο είναι και το αποτέλεσμα, το οποίο είναι η αναγνώριση της "περατότητος" τού Είναι τής ουσίας σαν ένα όλον και τού συστατικού τής αλήθειας σαν "ελευθερία" σαν επιδίωξη (Κίρκεγκαρντ), σαν "θέληση για δύναμη" (Νίτσε), σαν "φιλοσοφική πίστη" στον τελευταίο Γιάσπερς, σαν "θέληση της θελήσεως" στον τελευταίο Χαιντεγκερ. Όλο αυτό είναι βαθύτατα Καντιανό και ενεργεί στην νεωτερική φιλοσοφία με συνεχή επιμονή. Η "επιστροφή στον Κάντ" τού υπαρξισμού διαπέρασε και διείσδυσε τις τελευταίες εμπειρίες τής μοντέρνας σκέψης, τής αποτυχίας τής υπερήφανης προσπάθειάς της να αγκαλιάσει το Είναι σαν Εγώ απόλυτο, σαν έννοια απόλυτη, σαν θέληση και αναπαράσταση, σαν θέληση για δύναμη...Ας προσέξουμε: αυτή η συνειδητοποίηση τής αποτυχίας τής μεταφυσικής τού Απολύτου δέν είναι κάτι που υφίσταται στον υπαρξισμό απ'έξω, σαν δικαιολογία ή σαν απλή αρχή τής ιστορίας, αλλά τον κυριαρχεί απο το εσωτερικό διότι του ανήκει και τον χαρακτηρίζει στην πραγματική του σύσταση! Όπως ο Κάντ κατήγγειλε την αλαζονεία της ορθολογιστικής μεταφυσικής η οποία πέραν της εμπειρίας του Απολύτου, απαιτούσε να αγκαλιάσει καί το Απόλυτο, έτσι καί ο υπαρξισμός αναφέρεται στα μεγάλα ιδεαλιστικά συστήματα τα οποία απαιτούσαν να αναδυθεί λόγω διαφάνειας και σαφήνειας απο το ανθρώπινο συνειδητό, το ίδιο το Απόλυτο, στην συναπτόμενη ολότητα του, του πεπερασμένου και του απείρου, του είναι και του φαίνεσθαι, της ουσίας και της υπάρξεως. Μ'αυτή την έννοια ο υπαρξισμός ήλθε σε βοήθεια του Κάντ, του Κάντ ο οποίος προδόθηκε απο την υπερβατική μεταφυσική.

          Το πρόβλημα είναι το ξεκαθάρισμα ακριβώς της συνειδητότητος εν γένει, η οποία στον Κάντ υπονοεί την δυνατότητα της αλήθειας όπως είναι προσβάσιμη σε ένα όν καθορισμένο όπως είναι ο άνθρωπος δηλαδή σε ένα υποκείμενο πεπερασμένο που γνωρίζει και το οποίο για να γνωρίσει κινείται απο την εμπειρία και την γνώση καί  περιορίζεται στην επεξεργασία δεδομένων τής εμπειρίας. Η εν γένει συνείδηση, είναι υπερβατική και υπερβατικοποιεί μέσα στον άνθρωπο, και όχι έξω του, δηλαδή μέσα και εν όψει τής δυνάμει εμπειρίας του, δηλαδή μέσα και πρός την κατεύθυνση του κόσμου ο οποίος τον δέχεται και στον οποίο κατευθύνεται πάντοτε ο άνθρωπος, όπως και αν στραφεί. Η πανθεϊστική ερμηνεία τής εν γένει συνειδήσεως την οποία πραγματοποίησε ο ιδεαλισμός θυσίασε ακριβώς τον "ανθρώπινο χαρακτήρα" της, μεταφέροντας την σε μία τάξη, σε εκείνη του απολύτου, η οποία τον "αποξενώνει" απο την αλήθεια τού  Είναι την οποία ψάχνει ο άνθρωπος, τόσον του κόσμου όσο και ιδιαιτέρως του εαυτού του. Η υποκειμενιστική ερμηνεία τού Κάντ, απο τον νεοκαντισμό και σ'αυτόν απο την φιλοσοφία των αξιών, έχει αντιθέτως ταυτίσει το περιεχόμενο τής αλήθειας με την αναφορά στο είναι του ανθρώπου όπως δηλώνεται στην εν γένει συνείδηση και έχασε έτσι την αμοιβαία σχέση είναι και σκέψης πηδώντας σ'ένα τρίτο που είναι η αξία!

          Το προτέρημα τού υπαρξισμού, είναι στην προσπάθεια να θεμελιώσει και να ξετυλίξει τον "ουδέτερο χαρακτήρα" της εν γένει συνειδήσεως του Κάντ ελευθερώνοντάς την απο τις παρακάμψεις τόσο τις πανθεϊστικές όσο και τις ανθρωπολογικές, οι οποίες υποκειμενοποιούν ή αντικειμενοποιούν, για να την επανατοποθετήσει στην καταγωγική της αδιαφορία! Εκείνη δηλαδή με την οποία είναι καθαρή δυνατότης a'priori της φανερώσεως τού είναι για ένα όν όπως είνα ο άνθρωπος! Το εν γένει συνειδητό προσελήφθη σαν το θεμέλιο των υπαρξισκών κατηγοριών καθώς αποτελεί την υπερβατική δυνατότητα τής παρουσίας τού παρόντος που είναι το ουσιώδες. Ερμηνεύεται λοιπον σαν η οντολογικοποιούσα αρχή τής ανθρώπινης ελευθερίας και όχι σαν η γνωσιολογική αρχή. Αυτό το λεγόμενο εν γένει συνειδητό είναι στην πραγματικότητα η αρχή που καθιστά δυνατή την υπέρβαση (της γνώσεως και της πράξεως) στην προοπτική των δύο σφαιρών τού κόσμου και του Απολύτου. Για την ακρίβεια δέν μπορούμε ακόμη να το ονομάσουμε προσωπική συνείδηση, αλλά δέν είναι ούτε η απρόσωπη συνθετική λειτουργία του ιδεαλισμού, διότι δείχνει την απεριόριστη καταγωγή η οποία καθιστά δυνατή την ελευθερία στην οποία ανήκει αποκλειστικά να πραγματοποιηθεί σαν ιστορικό υποκείμενο και να απαιτήσει την ύπαρξη σαν μοναδικότης. Αυτή η "επιστροφή στον Κάντ" είναι εμφανής στον Γιάσπερς και τον Χάιντεγκερ παρότι σε αντιθετική μορφή: στον πρώτο με την θεωρία τού κρυπτογραφημένου "ίχνους" την οποία εισήγαγε στην "φιλοσοφική πίστη", στον δεύτερο με την οντολογική ερμηνεία τής δημιουργικής υπερβατικής φαντασίας (σύμφωνα με το πρώτο δόγμα του υπερβατικού σχηματισμού) που καταλήγει στην σύμπτωση του Είναι με τον χρόνο.

          Είναι κατανοητό όμως ότι αυτή η "επιστροφή στον Κάντ" τού υπαρξισμού δέν αρνείται άλλες αναφορές οι οποίες παραμένουν στην πρώτη γραμμή. Η επιστροφή στον Καντ προσφέρει το βασικό υφάδι τού είναι τού ανθρώπου αναφορικά με το πρόβλημα του υπάρχειν. Ένας Κάντ αναποδογυρισμένος σε σχέση με την παραδοσιακή ιδεαλιστική ή νεοκαντιανή ερμηνεία. Διότι το εν γένει συνειδητό όπως προσελήφθη απο τον υπαρξισμό, δέν είναι πλέον η αρχή η οποία προΐσταται με τις λειτουργίες της στο Είναι, αλλά η αρχή η οποία το δέχεται και κατά κάποια έννοια το αποκαλύπτει, χωρίς να το εξαντλεί ποτέ.[ Κάτι σάν τόν αγιασμό τής Θ.Ευχαριστίας] Δέν είναι η αρχή η οποία επιβάλλει το είναι στην ανθρώπινη υποκειμενικότητα αλλά εκείνη η οποία συσχετίζει το είναι με τον άνθρωπο, η οποία τοποθετεί τον άνθρωπο στην διάθεση τού Είναι, στην υπέρβασή του πρός το ουσιώδες. Γι'αυτό το Είναι δέν είναι ένα προϊόν του ανθρώπου, το οποίο γίνεται κατανοητό σαν ένας καθορισμός της συνειδήσεώς του, αλλά είναι ο άνθρωπος ο οποίος κάθε φορά καλείται απο την φωνή του Είναι! [Μιά εκκοσμικευμένη Μυστικιστική εκκλησία]

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.