Jan Patocka, Ο Πλάτων και η Ευρώπη! (8)

 Συνέχεια από:Κυριακή 11 Οκτωβρίου 2020

Jan Patocka. Ο Πλάτων και η Ευρώπη! 

ΙΙ. Τί πράγμα είναι το φαινόμενο;

Πού βρίσκεται λοιπόν η καθαυτή φανέρωση; Ας μην περιμένουμε να την βγάλω από το καπέλο σαν το καλό μας κουνελάκι. Θα ήθελα μόνον να λάβουμε υπ’όψιν ότι σε όλες αυτές τις κοινοτυπίες αντιμετωπίζεται κάτι από τον πυρήνα τού φαινομένου. Στο κέντρο όλων αυτών που είπαμε μέχρι τώρα υπάρχει το καθαυτό φαινόμενο. Φτάσαμε στο σημείο να το πετύχουμε όταν το ταυτόσημο (ή το όμοιο) φανερωνόταν με διαφορετικούς τρόπους, το ταυτόσημο σύμφωνα με διαφορετικούς τρόπους δεδομένου (το οποίο στηρίζει την γνωσιακή σύσταση του αντικειμένου). Αυτή εδώ η καρτέλα είναι σαν μία παρουσία τόσο αυτής τής ίδιας, στην πρωτοτυπία της, στην πληρότητα τού αισθητού της δεδομένου, όσο και απλώς σαν δεδομένο τής ομήγυρης.

          Υπάρχουν άλλα φαινόμενα παρόμοια, ακόμη πιο περιληπτικά. Όταν μιλάμε, εμείς βλέπουμε συνεχώς και γι’αυτό και λέμε μερικά πράγματα! Όταν μιλάμε γνωρίζουμε αυτό για το οποίο μιλάμε χωρίς όμως γι’αυτόν τον λόγο, να το αναπαριστούμε οπτικά, χωρίς δηλαδή τα πράγματα για τα οποία μιλάμε να παρουσιάζονται αναγκαίως μπροστά στα μάτια μας. Παρ’όλα αυτά εμείς γνωρίζουμε ότι μιλάμε γι’αυτά τα συγκεκριμένα πράγματα. Η ομιλία είναι μία φανέρωση γενικώς, μία παρουσίαση, μία παραπομπή, μία επαναπαρουσίαση η οποία φυσικά περιλαμβάνει εις εαυτή την παρουσίαση. Η ομιλία είναι βασικώς σε συσχετισμό με την αισθητή φανέρωση! Η λέξη παραπέμπει στα πράγματα και αυτή η απλή όραση είναι ένας τρόπους δοσίματος τών πραγμάτων ο οποίος δεν είναι κατάλληλος και καθόλου αυθεντικός.

          Το σημαντικό είναι αυτό που ακολουθεί: Η καθημερινή μας ζωή κινείται συνεχώς στο φως τής φανέρωσης αλλά παρ’όλα αυτά, η καθαυτή φανέρωση δεν μας ενδιαφέρει. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι τα πράγματα. Για αυτό που είναι και για το πώς είναι. Αυτό που μας ενδιαφέρει, τόσο στις πράξεις μας για την γνώση όσο και στην πρακτική μας κατεύθυνση, είναι αυτό που φαίνεται! Διαφορετικά δεν είναι εφικτή ούτε η γνώση ούτε η πράξη, παρά μόνον για κάτι που φανερώνεται και επομένως ούτε στην πράξη ούτε στην γνώση διαθέτουμε μία γνώση στην φανέρωση! Τόσο στην γνώση πραγμάτων έξω από μας, όσο και στην γνώση του εαυτού μας, δεν γνωρίζουμε ποτέ την εμφάνεια! Το φαινόμενο, αυτό που θεμελιώνει το γεγονός ότι τα πράγματα είναι για μας αυτό που είναι, παραμένει στο βάθος. Η γνώση των πραγμάτων, η Επιστήμη, είτε είναι επιστήμη της φύσης, των δομών των αντικειμένων, επιστήμη της ψυχής, ψυχολογίας, η επιστήμη της ανθρώπινης πράξης στην κοινωνία, κοινωνιολογία, δεν μας λέει τίποτε για την καθαυτή φανέρωση.

          Πώς μπορούμε να το πιάσουμε; Πώς να πάμε στο βάθος αυτού τού ουσιώδους πράγματος που είναι η εμφάνεια, αυτό το πράγμα που μόνον αυτό καθιστά δυνατή την αλήθεια και το ψέμμα, δεδομένου ότι το φαίνεσθαι είναι το μόνο που εάν το αφαιρέσουμε θα ήταν χωρίς νόημα η αλήθεια και το λάθος; Εάν ο πιο βαθύς ορισμός τού ανθρώπου συνίσταται στο γεγονός ότι - διαφορετικά από όλα τα άλλα όντα του κόσμου – είναι ένα όν ικανό για την αλήθεια και το λάθος, για καλό και για κακό΄, συμπεραίνεται από αυτό που έχουμε πει ότι ούτε η αντικειμενική επιστήμη, ούτε η υποκειμενική, ούτε η επιστήμη που αφορά τα αντικείμενα της φύσης, ούτε η επιστήμη που αφορά εμάς τους ίδιους καθαυτούς, θα μας πει κάτι για την εμφάνεια. Όμως, ακόμη από τις αρχαίες εποχές, μέχρι την σημερινή, τίποτε δεν υπήρξε τόσο αναζητούμενο τής ανθρώπινης έρευνας πάνω στην φύση τών πραγμάτων όσο η φανέρωση. Τίποτε δεν παρακίνησε τόσο!

          Οφείλουμε λοιπόν να ολοκληρώσουμε λέγοντας ότι η φανέρωση δεν μπορεί να είναι το αντικείμενο οποιασδήποτε πραγματικής γνώσης, καμίας εννοιολογικής αναλύσεως, ότι δεν μπορεί να υπάρξει επιστήμη τής εμφάνειας; Για την ώρα αυτή η ερώτηση παραμένει μετέωρη αλλά εάν πρέπει να την λύσουμε με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο είναι ανάγκη να ερευνήσουμε συστηματικά την καθαυτή φανέρωση. Σημειώσαμε την σπουδαιότητα: ούτε οι επιστήμες της φύσεως ούτε οι επιστήμες του πνεύματος διαπραγματεύονται αυτό το πρόβλημα!

          2. Φαινόμενο και αλήθεια!

          Τί πράγμα είναι η αλήθεια; Είναι ικανός ο άνθρωπος για αλήθεια; Γνωρίζουμε ότι μερικοί άνθρωποι πέθαναν για την αλήθεια, ότι αφιερώθηκαν στην ζωή τής αλήθειας, με τον σκοπό να ρυθμίσουν ολόκληρη την ζωή τους εν όψει τής αλήθειας! Εάν η αλήθεια είναι ο τρόπος με τον οποίο τα πράγματα φανερώνονται όπως είναι, με τον οποίο φανερώνεται η ίδια η φύση των πραγμάτων, αυτό το ύψος στο οποίο τείνει ο άνθρωπος, αυτή η θεμελιώδης δυνατότητα τού ανθρώπου, δεν μπορεί να μην έχει σχέση με το πρόβλημα τής εμφάνειας!

          Αυτό το πρόβλημα υπήρξε στο κέντρο τού ενδιαφέροντος από την αρχή τού στοχασμού πάνω στην ολότητα τού κόσμου και τής ανθρώπινης ζωής στον κόσμο. Όμως, θα ήθελα εξ’αρχής να τραβήξω την προσοχή σε μία πρόσφατη προσπάθεια να οδηγηθεί αυτό το πρόβλημα σε ένα στάδιο το οποίο κατά κάποιο τρόπο θα ήταν ώριμο για μία λύση, την προσπάθεια τού Χούσσερλ να θεμελιώσει μία φαινομενολογία, μία επιστήμη τού φαινομένου καθότι φαινόμενο, τού φαίνεσθαι στην ουσία του! Να λοιπόν το βασικό σημείο: γιατί να πάρουμε αυτή την μοντέρνα προσπάθεια σαν σημείο εκκίνησης; Διότι θέτει ανάγλυφα, πολύ πιο πειστικά από όλες τις προηγούμενες προσπάθειες, την ιδιαιτερότητα τής έρευνας τής φύσης τού καθαυτού όντος, τού όντος σαν όν. Ιστορικά αυτό το πρόβλημα τίθεται από πάντοτε, αλλά δεν διακρίθηκε τόσο καθαρά, στην ιδιαιτερότητά του, από το πρόβλημα τού τί είναι τα ίδια τα πράγματα, τα οποία μάς εμφανίζονται και μάς φανερώνονται.

Συνεχίζεται.

ΙΣΩΣ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΥΚΟΛΑ ΚΑΤΑΝΟΗΤΗ Η ΤΙΤΑΝΕΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ  ΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΘΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ, ΤΟ ΕΠΕΚΕΙΝΑ, ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΟΥΣΙΑ, ΤΗΝ ΡΙΖΑ ΤΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ, ΑΠΟΦΕΥΓΟΝΤΑΣ ΔΗΛ. ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ.

ΕΤΣΙ ΛΟΙΠΟΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΔΙΑ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΝΗΜΗ, ΤΗΝ ΕΔΡΑ ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ, ΜΕ ΜΙΑ ΑΜΕΣΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ, ΧΩΡΙΣ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ, ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ, ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ Η ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ, ΕΤΣΙ ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΕ ΠΡΩΤΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΥΡΕΣΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ. ΣΑΝ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΑΝΩΤΕΡΟ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Η ΑΡΧΑΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΜΕΝΕΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΣΑΝ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΗ ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΩΡΙΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ,ΠΑΡΑΣΥΡΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΑΥΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ.

Αμέθυστος.