Ο ΕΡΩΣ ΤΟΥ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ ΣΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (6)

 Συνέχεια από:Πέμπτη 27 Αυγούστου 2020

FIORENTINA UNIVERSITAS STUDIORUM.

Ο ΕΡΩΣ ΤΟΥ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ ΣΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ 

Τού Νικολάου Πατρώζου.

2.3. Η ντροπή καί η οδύνη. (Στοιχεία τού Έρωτος).

          Ο νεαρός Αλκιβιάδης ήταν “προικισμένος” με φυσική χάρι και λάμψη και γοήτευε όλη την πόλη. Αυτές οι ποιότητες δεν μειώθηκαν με την ώριμη ηλικία, αλλά ανθούσαν σε κάθε στάδιο με νέα κυριαρχία και δύναμη. Είχε πάντοτε επίγνωση τού σώματός του και ήταν υπερήφανος για την επιρροή πού ασκούσε το σώμα του! Μιλούσε για την ομορφιά σαν την δική του απίστευτη τύχη… αλλά τα φυσικά του δώρα δεν σταματούσαν σ’αυτή. Η ενέργεια και η διανοητική δύναμη τον είχαν καταστήσει έναν από τους πιο ικανούς ρήτορες όλων. Και στις δύο του δραστηριότητες η ιδιοφυΐα του συνίστατο στο κοφτερό του βλέμμα για κάθε κατάσταση! Σχετικά με αυτά τα δώρα ήταν εξίσου υπερήφανος αλλά και σχεδόν παθολογικά απασχολημένος με κριτικές και κουτσομπολιά…(M. Nussbaum. Η αδυναμία τού αγαθού.)

          Όμορφος, αριστοκράτης, πλούσιος, γεμάτος αυτοπεποίθηση και με μεγάλη εκτίμηση τού εαυτού του. Ήταν τόσο σίγουρος για τον εαυτό του ώστε “είχε πάψει να σέβεται τούς άλλους και σκέφτηκε ότι στην ζωή, έπρεπε να τού δοθούν τα πάντα… με μία συμπεριφορά προκλητικά αλαζονική.. ήταν τόσο σίγουρος για τον εαυτό του που θα είχε κριτικάρει και τους 12 Θεούς ακόμη” (J. de Romilly. Αλκιβιάδης). Ακόμη και απέναντι στους πιο ικανούς διανοούμενους τής Αθήνας, όπως βλέπουμε στο συμπόσιο, δεν φοβάται. Η αμφιβολία δεν κατορθώνει να ακουμπήσει καν την διάσημη πανοπλία τής σιγουριάς του. Χάρη στην “οξύτατη ματιά του για την κατάσταση” είχε κατορθώσει να μάθει από τους καλύτερους ρήτορες, κυβερνήτες και δασκάλους ρητορικής τής Αθήνας. Σε κάθε στιγμή και μπροστά στον οποιονδήποτε κατόρθωνε να ελέγχει την κατάσταση με έναν τρόπο ώστε να μην βρίσκεται σε δυσκολία ή κάτω από πίεση! Σπανίως μπορούσε να βρεθεί σε αμηχανία, εκτός από τις περιπτώσεις που συναντούσε τον Σωκράτη! Το μοναδικό πρόσωπο που τον έκανε να αισθανθεί ντροπή. “Και μπροστά σ’αυτόν τον άνθρωπο ένοιωσα εκείνο που κανένας δεν θα υποπτευόταν σε μένα: την ντροπή μπροστά σε κάποιον. Μόνον μπροστά σ’αυτόν αισθάνομαι ντροπή, διότι έχω επίγνωση ότι δεν μπορώ να ισχυρισθώ εναντίον του ότι δεν πρέπει να κάνουμε αυτό που διατάζει : και όμως ξέρω καλά ότι μόλις απομακρύνομαι από αυτόν, υποκύπτω στην δόξα που έρχεται από το πλήθος. Ξεφεύγω από αυτόν και τον αποφεύγω: και όταν τον βλέπω ντρέπομαι για εκείνα τα πράγματα που τού έχω δώσει δίκαιο” (216 b). Αυτή η ψυχική κατάσταση τής ντροπής μπορεί να γίνει αισθητή από ένα άτομο όταν πραγματοποιεί ενέργειες οι οποίες είναι εκτός κανονικότητος. Ενέργειες και πράξεις που δεν συμφωνούν με τις προδιαγραφές τής κοινωνίας ή όπως στην περίπτωσή μας τής πόλης. Αυτή η γνώση που το άτομο έχει για τις πράξεις του δεν είναι δυνατόν να αποκτηθεί με την βοήθεια του πλήθους. Το πλήθος, το οποίο αντικατοπτρίζει την διάσημη μάσκα τού Αλκιβιάδη, πιστεύει ακριβώς σ’αυτό που μεταδίδει με ακριβέστατο τρόπο και κατορθώνει να τον υποτάσσει με την δόξα του, φυλακίζοντας τον σταθερά στην ίδια του τήν αλαζονεία. Για να καταλάβουμε καλύτερα την διαφορά ανάμεσα στην επίδραση τού πλήθους από εκείνη που προξενεί ο Σωκράτης μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια αλληγορία που μάς προσφέρει η μυθολογία: η αντανάκλαση τού Διόνυσου, του παιδιού-Θεού, εκ μέρους τών Τιτάνων. “… ο Διόνυσος συλλαμβάνεται από τον καθρέφτη διότι φαίνεται να καθρεφτίζεται ένας άλλος, άγνωστος στον εαυτό του (διότι αλειμμένος με γύψο)” (A. Tagliapietra, Η μεταφορά τού καθρέφτη, Bollati Boringhieri, Torino, 2008, σ. 42). Ο νεαρός Θεός Διόνυσος έμεινε μαγεμένος μόνον για μία στιγμή και στην συνέχεια κομματιάστηκε από τους Τιτάνες. Αυτό το καθρέφτισμα, η αντανάκλαση, αντιστοιχεί στο πλήθος, ενώ το καθρέφτισμα από τον Σωκράτη, πάει πέρα από την λαμπρή μάσκα τού Αλκιβιάδη, αντικατοπτρίζει την ουσία του ή αυτό που πραγματικά τού ανήκει. Ο Σωκράτης, με την απολλώνια επιρροή του, έχει το αντίδοτο στην αλαζονεία τού Αλκιβιάδη, παρόμοια με αυτό που συμβαίνει στον Διόνυσο την στιγμή κατά την οποία “ο Απόλλων τον συγκεντρώνει και τον επαναφέρει στην ζωή, καθότι είναι ο Θεός του καθαρτηρίου και πραγματικά ο σωτήρας τού Διόνυσου… τον μαζεύει, συγκεντρώνοντάς τον και ξαναδίνοντας του την χαμένη του ενότητα…” ( τού ιδίου, σ.42). Αυτό το ενωτικό αποτέλεσμα που έχει ο Σωκράτης πάνω στον Αλκιβιάδη, το οποίο τόν επαναφέρει να δει τον εαυτό του κάτω από το φως τού ήλιου και να κατανοήσει τήν μερικότητά του, είναι που τον αναγκάζει να ντραπεί και να αισθανθεί αμηχανία. Ο Σωκράτης τον θέτει μπροστά στην επιλογή ανάμεσα στην φιλοσοφία και την άμεση επιτυχία και έτσι η ντροπή τού Αλκιβιάδη αυξάνει.

          Μία πλευρά τής ψυχικής του κατάστασης, η οποία βασανίζει τον Αλκιβιάδη μέχρι τού σημείου να αποφεύγει τον Σωκράτη, περιγράφεται από τον Strauss σαν ένα “θρησκευτικό συναίσθημα”, που σημαίνει ότι “ο Αλκιβιάδης αισθάνεται σαν αμαρτωλός… σαν κάποιος ο οποίος γνωρίζει ότι αμαρτάνει αλλά δεν μπορεί παρά να αμαρτάνει… Ο Αλκιβιάδης νικιέται, δεν μπορεί να ζήσει πραγματοποιώντας αυτό που έμαθε από τον Σωκράτη. Το πράγμα που τον εμποδίζει να συμμορφωθεί με τον Σωκράτη είναι μία κοινή φιλοδοξία. Ο Σωκράτης το γνωρίζουμε, είναι ελεύθερος από την φιλοδοξία, υψηλή ή κοινή”. Ο Αλκιβιάδης αποφεύγει τον Σωκράτη διότι δεν γνωρίζει πώς να τον αντιμετωπίσει, ένα πρόβλημα που δεν υφίσταται γι’αυτόν με τα άλλα πρόσωπα. Μπρος στους άλλους, στο πλήθος αισθάνεται καλύτερος, μπαίνει σε ανταγωνισμό μαζί τους και στις περισσότερες περιπτώσεις αποδεικνύεται πραγματικά καλύτερος και πιο διάσημος από αυτούς. Αλλά δεν μπορεί να ανταγωνισθεί τον Σωκράτη, διότι όπως είδαμε ο Σωκράτης είναι ελεύθερος από την φιλοδοξία και δεν προκαλεί τον Αλκιβιάδη με εξωτερικό τρόπο, δηλαδή προσπαθώντας να είναι πιο φιλόδοξος , πιο διάσημος, να έχει μεγαλύτερη φήμη, αλλά εσωτερικά: τόν προκαλεί να γνωρίσει τον εαυτό του και κατά συνέπειαν να γίνει ένας φιλόσοφος!

Συνεχίζεται

ΑΣ ΔΟΥΜΕ, ΤΩΡΑ ΠΟΥ ΕΦΤΑΣΕ Η ΩΡΑ ΤΩΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΝ ΤΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΣΕ ΝΑ ΜΑΣ ΚΡΥΨΕΙ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΥΣ ΤΟΥ "ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΕΡΩΣ". 

ΤΩΡΑ ΠΟΥ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑ ΜΙΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΟΛΗ ΤΗΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΡΑΙΟΥΣΑ ΔΟΞΑ ΚΑΙ Ο ΕΡΩΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΥΤΟΕΡΩΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ, ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ  ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΙΟΤΙΜΑΣ Η ΟΠΟΙΑ  ΣΤΟΧΕΥΕΙ ΣΤΗΝ ΘΕΑ ΤΟΥ ΚΑΘΑΥΤΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ.

Αμέθυστος.