H OIKONOMIA TOY ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ - Η ΝΕΑ ΑΙΡΕΣΗ ΠΟΥ ΔΙΑΛΥΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ (14)-Κατά τού οικουμενισμού καί τής νεοορθοδοξίας.

του HENRI DE LYBAC

ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΡΙΑ ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ.
Με τον Ντοστογιέφσκι..........εκλαϊκεύεται.

Στην δεύτερη έκδοση του μυθιστορήματός της, η George Sand, ανέφερε τον Ιωακείμ ντα Φιόρε. Καί στην θεωρία τής τρίτης εποχής συνδέει όλη την ιδεολογία η οποία πρέπει να γεννήσει τούς νέους χρόνους μέσω της Γαλλικής επανάστασης. Ο Ντοστογιέφσκι, απο μέρους του δέν σκέφτεται τον Ιωακείμ περισσότερο απο όσο τον αναφέρει. Αλλά, ενώ η πρακτική φαντασία τής Sand εκβάλλει τα πάντα στην εικόνα του Επινάλ, στον στρατιώτη τής επαναστάσεως που σκοτώνει τον γέρο-μοναχό Αλέξη, ένα σύμβολο τού σκοταδισμού και της αντίδρασης στα χέρια της Sand, ο Ντοστογιέφσκι, χωρίς να το σκεφτεί, οδηγημένος απο το βαθύ στοχαστικό του ένστικτο επαναφέρει ότι καλύτερο διέθετε το όνειρο τού Καλαβρού: Τον θρίαμβο του πνεύματος της νεότητος. Και μ’αυτό συναντάται με τον Νίτσε στην διάσημη παραβολή του τής καμήλας, του λιονταριού και του ελέφαντα. Μόνον που ενώ ο Ιωακείμ πρόβαλλε το όνειρό του στο μέλλον τής τρίτης εποχής, ο συγγραφεύς των Αδελφών Καραμαζώφ, στην σκηνή που προετοιμάζει τον επίλογο, θυμίζει την θαυμαστή συμφωνία τών μικρών, που παρουσιάστηκε για μία στιγμή στην έξοδο απο την ταφή του Ιλιούσα, του φίλου τους, στην οποία είχε ακουστεί ο Χερουβικός ύμνος. Και για να τονίσει καλύτερα πώς δέν πρόκειται για μία γήινη ουτοπία, ο Αλέσα, ο οργανωτής της ομάδος η οποία θα διαλυθεί γρήγορα, δίνει σε όλους ραντεβού, γύρω απο τον νεκρό τους φίλο, την επόμενη της αναστάσεως.

Να πούμε λοιπόν πώς το θρησκευτικό δόγμα που κήρυξε η George Sand επαναπροτάθηκε απο τον Ντοστογιέφσκι, είναι απολύτως άστοχο. Διότι ο Ντοστογιέφσκι αυτή την νέα θρησκεία την φυτεύει και την θεμελιώνει στην ανάσταση. (Είναι μία καθαρά Καθολική διδασκαλία, ας το σημειώσουμε. Σε στενή σχέση με τον εκχριστιανισμό του αποκρυφισμού εκ μέρους του Σολόβιεφ και με την εσχατολογία, αυτού του νέου Χριστιανισμού, του ριζωμένου ξανά στην Λατινική Εκκλησία,του Ζηζιούλα). Η Sand είχε υιοθετήσει το σχήμα του Ιωακείμ, παρότι μεταμορφωμένο, μάλιστα  εντελώς αντεστραμμένο, δηλαδή το όραμα του αιωνίου Ευαγγελίου. Ο Ντοστογιέφσκι αναπαράγει αυθόρμητα ένα απο τα χαρακτηριστικά του αιωνίου Ευαγγελίου, αλλά χωρίς να παραδίδεται εξολοκλήρου στο σχήμα του Ιωακείμ (διότι εκμεταλλεύεται την διαμεσολάβηση του Σολόβιεφ).

Ο Στάρετς τον οποίο διαγράφει με θαυμασμό, δέν ομοιάζει σε τίποτα, με εκείνους τούς «φωτισμένους» μοναχούς που κρύβονται για να μεταδώσουν το εσωτερικιστικό τους δόγμα σ’έναν εκλεκτό μαθητή, προορισμένο στην ολοκλήρωση των χρόνων, να καταστρέψει την μοναστική τάξη και την παλιά πίστη της οποίας ο μοναχισμός είναι το αναχρονιστικό στήριγμα. Και απο το ένα μέρος και απο το άλλο υπάρχει η προσμονή της ελευθερίας, αλλά ο Ζωσιμάς θυμίζει σ’όποιον ονειρεύεται την χειραφέτηση πώς η υπακοή, η νηστεία, και η προσευχή είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στην αληθινή Ελευθερία. Να ισχυρισθούμε πώς στην Sand όπως και στον Ιωακείμ οι θρήσκοι θα παίξουν έναν εξέχοντα ρόλο την εποχή της θρησκείας του Αγίου Πνεύματος είναι σαν να σκοντάφτουμε στις λέξεις. Και πράγματι γι’αυτή, αντίθετα απο τον Ιωακείμ, για τον οποίον η εποχή του Αγίου Πνεύματος πρέπει να είναι η εποχή των μοναχών και της θεωρητικής ζωής, πρόκειται για το έργο που στο ξεκίνημα αυτής της εποχής, πρέπει να πραγματοποιήσουν μερικοί μοναχοί, που θα ανήκουν στις μυστικές οργανώσεις για να στείλουν τους στρατολογημένους νεαρούς, μακρυά απο τα θρανία, στην μεγάλη περιπέτεια της επαναστάσεως.

Η περίπτωση του Ντοστογιέφσκι, λοιπόν και της Sand δέν ταυτίζονται. Αλλά υπάρχει οπωσδήποτε ένας παραλληλισμός ανάμεσα στον θεμελιωτή της αιρέσεως ντα Φιόρε και τον θαυμαστή της Οπτίνα. Και ο ένας και ο άλλος ελπίζουν στην μελλοντική νίκη ενός θεωρητικού ιδανικού. Και ενώ αντιθέτως οι κήρυκες της ανατροπής ακολουθούν ματαίως τις ψευδαισθήσεις τους, οι θρήσκοι λέει ο Ζωσιμάς διατηρούν στην μοναξιά τους την θεία αλήθεια και όταν η ώρα σημάνει, θα την αποκαλύψουν στον ταραγμένο κόσμο.

Πρέπει επίσης να σημειώσουμε και το γεγονός πώς ο Ντοστογιέφσκι απεδείχθη εχθρικός πρός την Καθολική Εκκλησία, την οποία κατηγορούσε πώς επέτρεψε στην Δυτική ανθρωπότητα να χάσει τον Χριστό. Όπως επίσης και το γεγονός πώς οι σχέσεις του με την Ρώσικη Ορθοδοξία δέν ήταν πάντοτε Ορθόδοξες. Υπέστη ποικίλες αλλαγές στις κοινωνικές του ιδέες και στα οράματα του για το μέλλον. Όμως δέν υπήρξε αληθινά κοντά στην ελπίδα μίας τρίτης εποχής, σε καμμία εκδοχή της μάλιστα, που έλαβε αυτό το δόγμα απο την γέννησί του. Και στα τελευταία του χρόνια είχε απομακρυνθεί οριστικά απο κάθε σοσιαλιστικό όνειρο της εποχής του, είτε εκφραζόταν με το σχήμα του Ιωακείμ, είτε όχι.

Μία μαρτυρία αυτών αποτελεί και ένα του γράμμα στον Στράχωφ, γραμμένο όταν ξεκινούσε τα πρώτα του σχέδια για την ζωή ενός μεγάλου αμαρτωλού.

«Στην διάρκεια του 19^ου αιώνος, το κίνημα που κατέληξε να εκδηλωθεί στην Βουλή τού Παρισιού, ονειρευόταν τον παράδεισο στην γή. Κατα βάθος πρόκειται για τον ίδιο πάντα τον Ρουσώ, για το ίδιο όνειρο να ξαναδημιουργήσουμε τον κόσμο με την δύναμη της λογικής και της εμπειρίας (ο θετικισμός). Να ονειρευόμαστε κάτι και να το πραγματοποιούμε είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Έτσι αυτοί ονειρεύονται την ευτυχία της ανθρωπότητος παραμένοντας προσκολλημένοι στην έννοια της ευτυχίας του Ρουσώ, σε μία ψευδαίσθηση δηλαδή η οποία δέν δικαιολογείται απο την εμπειρία».

[Η Ρώσικη φιλοσοφία λοιπόν κατόρθωσε να εκχριστιανίσει την κακοδοξία του Ιωακείμ, η οποία είχε κατορθώσει να πλήξει τον Καθολικισμό διά του Προτεσταντισμού και σήμερα μ’αυτό το νεο-ορθόδοξο ένδυμα προσπαθεί να υποτάξει την Οικουμένη].

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.