Συνέχεια από: Κυριακή 7 Νοεμβρίου 2021
ΤΟ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ
Η ιεραρχική δομή τού κόσμου σύμφωνα με τόν ψευδό Διονύσιο Αρεοπαγίτη.
Του Rene Roques.
2. Η αληθινή σημασία τής Διονυσιανής τάξεως.
Η ιεραρχική δομή τού κόσμου σύμφωνα με τόν ψευδό Διονύσιο Αρεοπαγίτη.
Του Rene Roques.
2. Η αληθινή σημασία τής Διονυσιανής τάξεως.
Τρεις χαρακτήρες τήν συστήνουν ουσιωδώς: είναι αντικειμενική, είναι εσωτερική, προοδεύει από τον Θεό. Και πρώτα από όλα είναι μία τάξη αντικειμενική! Έχει τά πλαίσιά της και τούς νόμους της.
Οι τελευταίοι νεοπλατωνικοί επανέφεραν, μεταφέροντας το στο θεολογικό επίπεδο, το όνειρο τού Πλάτωνος! Θέλησαν να οικοδομήσουν τήν ιδανική πόλη! Ο Πρόκλος σχολιάζει την Πολιτεία. Κανονίζει τήν τάξη τών νοητών και τών αισθητών ουσιών με την φροντίδα που έχει ο νομοθέτης για την τακτοποίηση καί την εφαρμογή τής τάξεως ενός κράτους. Ο Διονύσιος ακολουθεί τα ίχνη του!
Τα ακριβέστατα πλαίσια τής ουράνιας ιεραρχίας όπως και τής εκκλησιαστικής θα είναι το αντικείμενο τής μελέτης μας, όταν θά τά αντιμετωπίσουμε ξεχωριστά. Αρκεί για την ώρα να αντλήσουμε μία κεντρική ιδέα για το όλον τού δόγματος: εκείνο τής Πόλης ή τής Πολιτείας! Αυτές οι δύο λέξεις είναι αρκετά σπάνιες, είναι αλήθεια! Η πρώτη απουσιάζει από την εκκλησιαστική ιεραρχία. Και η δεύτερη από την Ουράνια ιεραρχία! Αλλά η πραγματικότητα τήν οποία προϋποθέτουν είναι πάντοτε παρούσα στην σκέψη τού Διονυσίου! Και πραγματικά ο Διονύσιος συλλαμβάνει τις ιεραρχίες του πάνω στο μοντέλο μιάς πόλης η οποία διοικείται από μία μοναρχία. Η Θεαρχία στην κορυφή. Μόνον από αυτή εξαρτάται η οργάνωση τού αγγελικού και τού εκκλησιαστικού κόσμου! Οι αγγελικές ιεραρχίες έχουν συσταθεί με διαύγεια! Η υποταγή τών κατωτέρων τάξεων στις μεσαίες τάξεις και εκείνη τών μεσαίων στις ανώτερες τάξεις επιβεβαιώνεται σε κάθε σελίδα! Η εκκλησιαστική ιεραρχία παρομοίως δεν ανέχεται καμιά αταξία! Καθένας βρίσκει την θέση του και πρέπει να την διατηρήσει! Χωρίς αμφιβολία είναι εφικτό το πέρασμα από μία κατώτερη τάξη σε μία ανώτερη: αλλά αυτή η ανάβαση τελείται χωρίς μπερδέματα διότι μερικοί σταθεροί κανόνες επιστατούν σε όλα! Η εκκλησιαστική ιεραρχία είναι σαν την πόλη τού Θείου. Καθένας οφείλει να συμπεριφέρεται σαν πολίτης τού Θεού και αυτή η ένθεος πολιτεία αντιτίθεται στην εν κακία πολιτεία, από την οποία το βάπτισμα πρέπει να μας ελευθερώσει! (ΙΧ επιστολή, όπου γίνεται λόγος για εκκλησία και πολιτεία ΈΝΘΕΟΝ όπως και για νομική ιεραρχία και πολιτεία!). [Ο συμβολισμός ο ίδιος τού βαπτίσματος σημαίνει την παντελή δε τής εν κακία πολιτείας αποκάθαρσιν. Ο όρος πολιτεία έχει την σημασία τής conversatio, τής μεταστροφής στην Πολιτεία τού Θεού, όπως κατανόησε την μετάνοια ο Αυγουστίνος. Με αυτή την έννοια γίνονται κατανοητοί και οι βίοι των αγίων: η συμπεριφορά τους κανονίζεται πάνω στην τάξη η οποία πρέπει να βασιλεύσει στην κοινωνία τών εκλεκτών]. Η εκκλησιαστική τάξις παρουσιάζει επίσης, με την πολιτική πολιτεία μία πιο στενή αναλογία σε σχέση με την Ουράνια ιεραρχία! Είναι ορατή και συνεπιφέρει θεσμούς, θείους χωρίς αμφιβολία αλλά ορατούς και αυτούς. (Εκκλ. Ιεραρχ . 429 C). Έτσι λοιπόν η ανάγνωση τών Θείων Γραφών μάς εκπαιδεύει στις διδασκαλίες τών μαθητών τού Ιησού και στην συμπεριφορά τους στην καθημερινή ζωή. Σε μία συμπεριφορά η οποία συμμορφώνεται στις Θείες παραδόσεις και ριζώνει στην μίμηση τού Θεού: “Τας τών αυτού μαθητών Θεοπαραδότους καί θεομιμήτους πολιτείας και ιεράς διδασκαλίας”. Αυτή η διδασκαλία αναπτύσσεται στην 8η επιστολή “όποιος τακτοποίησε τον εαυτό του (τάξας εαυτόν), μπορεί να το κάνει και με έναν άλλον. Και αν έβαλε τάξη σε έναν άλλον, μπορεί να το κάνει με μία οικία. Όπως καί μέ μία πόλη, και εάν το έκανε με μία πόλη, μπορεί να το κάνει με έναν λαό”. Η πόλις, ο λαός: νά οι φυσικές κοινωνίες στις οποίες σκέφτεται ο Διονύσιος, όταν καθορίζει την οργάνωση των ιεραρχιών του.
Αλλά για αυτές τίς ιεραρχίες, οι οποίες είναι αληθινές κοινωνίες, υπάρχει η ανάγκη τών νόμων. Έχουν χρησιμοποιηθεί πολλοί όροι για να τους ορίσουν. Η μελέτη τους λοιπόν θα μας αποκαλύψει την ουσία τού ιεραρχικού νόμου σύμφωνα με τον Διονύσιο!
Βρίσκουμε καταρχάς τον όρο νόμος. Ο Διονύσιος δεν τον εφαρμόζει συνήθως στην εκκλησιαστική ιεραρχία και δεν τον χρησιμοποιεί ποτέ για την ουράνιο ιεραρχία.Τό μοναδικό κείμενο στο οποίο τόν συναντούμε για να δείξει τούς κανόνες συμπεριφοράς τών χριστιανών είναι ένα μεταφορικό χωρίο στό οποίο ο Χριστός παρουσιάζεται όπως ο οργανωτής, ο νομοθέτης και αυτός ο οποίος επιβραβεύει τούς νικητές, στην μάχη εναντίον τού κακού (Εκκλ. Ιερ. 401 D). Είναι σαν τον σοφό ο οποίος καθορίζει τούς νόμους: "ο σοφός δε, τούς νόμους αυτής τέθεικεν". Βλέπουμε καθαρά ότι είναι η ίδια λογική τής μεταφοράς η οποία εισάγει σε αυτό τό κείμενο τόν εθνικό όρο τού νόμου. Η χρήση του περιορίζεται στον μωσαϊκό νόμο και στην ιεραρχία η οποία έχει συσταθεί σύμφωνα με αυτόν τον νόμο: οι κατά νόμον ιεραρχία.
Παρ' όλα αυτά τό ουσιαστικό νομοθέτης και τό ρήμα νομοθετέω χρησιμοποιούνται για την Ουράνιο και για την εκκλησιαστική ιεραρχία! Οι νομοθέτες τής εκκλησιαστικής ιεραρχίας ονομάζονται οι των ιερών θεοπαραδότως νομοθέται (Εκκ. Ιερ. 377. Α). Και το θεμέλιο τής ιεραρχικής τάξης, ο καθορισμός τών κανόνων πού στηρίζουν το έργο της, χωρίζεται με το ρήμα νομοθετέω! (Ουρ. Ιερ. 240 D). Αλλά σε όλες αυτές τίς περιπτώσεις τό άμεσο πλαίσιο μάς διδάσκει ότι δέν πρόκειται για έναν συνηθισμένο νόμο! Βρισκόμαστε στο πεδίο του ιερού (ούρ.Ιερ. 240 D: Τούτο...τη θεία ταξιαρχία Θεοπρεπώς νενομοθετημένον. Εκκλ. Ιερ. 377 Α: οι των ιερών θεοπαραδότως νομοθέται).
Οι καθαυτοί όροι οι οποίοι ταιριάζουν σε αυτή την ιερή νομοθεσία είναι θεσμός και θεσμοθεσία. Γνωρίζουμε ότι τό ουσιαστικό θεσμός δείχνει, στούς Έλληνες, τον θείο νόμο ή τον φυσικό, συνήθως άγραφο, σε αντιπαράθεση με τον γραπτό ανθρώπινο νόμο. ( Οδύσσεια 23,269).
Υιοθετώντας αυτό τον όρο ο Διονύσιος διατηρεί τον ιερό του απόηχο, αλλά τον προσαρμόζει στό νόημα τής θεολογίας του: είναι ο θείος νόμος αλλά αυτός ο θείος νόμος δεν είναι πλέον μόνον φυσικός. Αυτός μάς μεταφέρει σε μία υπερβατική τάξη στην οποία δεν θα μπορέσουμε να φτάσουμε μόνοι μας, ούτε να την αξιωθούμε, και στην οποία φτάνουμε με τήν θεία χάρι. Είναι ο ίδιος ο νόμος τής θείας αρχής (τούς θεαρχικούς θεσμούς), τής ταξιαρχίας θεσμόν, ο ιεραρχικός θεσμός, ο τής αγίας Ιεραρχίας Θεσμός. Αυτοί οι νόμοι είναι θείοι, ιεροί. Συνιστούν τήν νομοθεσία αυτών που απέκτησαν πρόσβαση στην θεσμοθεσία, στό θείο. Όπως και οι ξεχωριστοί νόμοι, οι οποίοι τήν αποτελούν, η θεσμοθεσία είναι οσία; Ιερά, Ιεραρχική και θεία! (Εκκλ. Ιεραρχία).
ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΑΞΕΩΣ. Η ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΑΞΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ. ΜΙΜΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΟΥΡΑΝΙΟ ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΥΔΕΜΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ.Οι τελευταίοι νεοπλατωνικοί επανέφεραν, μεταφέροντας το στο θεολογικό επίπεδο, το όνειρο τού Πλάτωνος! Θέλησαν να οικοδομήσουν τήν ιδανική πόλη! Ο Πρόκλος σχολιάζει την Πολιτεία. Κανονίζει τήν τάξη τών νοητών και τών αισθητών ουσιών με την φροντίδα που έχει ο νομοθέτης για την τακτοποίηση καί την εφαρμογή τής τάξεως ενός κράτους. Ο Διονύσιος ακολουθεί τα ίχνη του!
Τα ακριβέστατα πλαίσια τής ουράνιας ιεραρχίας όπως και τής εκκλησιαστικής θα είναι το αντικείμενο τής μελέτης μας, όταν θά τά αντιμετωπίσουμε ξεχωριστά. Αρκεί για την ώρα να αντλήσουμε μία κεντρική ιδέα για το όλον τού δόγματος: εκείνο τής Πόλης ή τής Πολιτείας! Αυτές οι δύο λέξεις είναι αρκετά σπάνιες, είναι αλήθεια! Η πρώτη απουσιάζει από την εκκλησιαστική ιεραρχία. Και η δεύτερη από την Ουράνια ιεραρχία! Αλλά η πραγματικότητα τήν οποία προϋποθέτουν είναι πάντοτε παρούσα στην σκέψη τού Διονυσίου! Και πραγματικά ο Διονύσιος συλλαμβάνει τις ιεραρχίες του πάνω στο μοντέλο μιάς πόλης η οποία διοικείται από μία μοναρχία. Η Θεαρχία στην κορυφή. Μόνον από αυτή εξαρτάται η οργάνωση τού αγγελικού και τού εκκλησιαστικού κόσμου! Οι αγγελικές ιεραρχίες έχουν συσταθεί με διαύγεια! Η υποταγή τών κατωτέρων τάξεων στις μεσαίες τάξεις και εκείνη τών μεσαίων στις ανώτερες τάξεις επιβεβαιώνεται σε κάθε σελίδα! Η εκκλησιαστική ιεραρχία παρομοίως δεν ανέχεται καμιά αταξία! Καθένας βρίσκει την θέση του και πρέπει να την διατηρήσει! Χωρίς αμφιβολία είναι εφικτό το πέρασμα από μία κατώτερη τάξη σε μία ανώτερη: αλλά αυτή η ανάβαση τελείται χωρίς μπερδέματα διότι μερικοί σταθεροί κανόνες επιστατούν σε όλα! Η εκκλησιαστική ιεραρχία είναι σαν την πόλη τού Θείου. Καθένας οφείλει να συμπεριφέρεται σαν πολίτης τού Θεού και αυτή η ένθεος πολιτεία αντιτίθεται στην εν κακία πολιτεία, από την οποία το βάπτισμα πρέπει να μας ελευθερώσει! (ΙΧ επιστολή, όπου γίνεται λόγος για εκκλησία και πολιτεία ΈΝΘΕΟΝ όπως και για νομική ιεραρχία και πολιτεία!). [Ο συμβολισμός ο ίδιος τού βαπτίσματος σημαίνει την παντελή δε τής εν κακία πολιτείας αποκάθαρσιν. Ο όρος πολιτεία έχει την σημασία τής conversatio, τής μεταστροφής στην Πολιτεία τού Θεού, όπως κατανόησε την μετάνοια ο Αυγουστίνος. Με αυτή την έννοια γίνονται κατανοητοί και οι βίοι των αγίων: η συμπεριφορά τους κανονίζεται πάνω στην τάξη η οποία πρέπει να βασιλεύσει στην κοινωνία τών εκλεκτών]. Η εκκλησιαστική τάξις παρουσιάζει επίσης, με την πολιτική πολιτεία μία πιο στενή αναλογία σε σχέση με την Ουράνια ιεραρχία! Είναι ορατή και συνεπιφέρει θεσμούς, θείους χωρίς αμφιβολία αλλά ορατούς και αυτούς. (Εκκλ. Ιεραρχ . 429 C). Έτσι λοιπόν η ανάγνωση τών Θείων Γραφών μάς εκπαιδεύει στις διδασκαλίες τών μαθητών τού Ιησού και στην συμπεριφορά τους στην καθημερινή ζωή. Σε μία συμπεριφορά η οποία συμμορφώνεται στις Θείες παραδόσεις και ριζώνει στην μίμηση τού Θεού: “Τας τών αυτού μαθητών Θεοπαραδότους καί θεομιμήτους πολιτείας και ιεράς διδασκαλίας”. Αυτή η διδασκαλία αναπτύσσεται στην 8η επιστολή “όποιος τακτοποίησε τον εαυτό του (τάξας εαυτόν), μπορεί να το κάνει και με έναν άλλον. Και αν έβαλε τάξη σε έναν άλλον, μπορεί να το κάνει με μία οικία. Όπως καί μέ μία πόλη, και εάν το έκανε με μία πόλη, μπορεί να το κάνει με έναν λαό”. Η πόλις, ο λαός: νά οι φυσικές κοινωνίες στις οποίες σκέφτεται ο Διονύσιος, όταν καθορίζει την οργάνωση των ιεραρχιών του.
Αλλά για αυτές τίς ιεραρχίες, οι οποίες είναι αληθινές κοινωνίες, υπάρχει η ανάγκη τών νόμων. Έχουν χρησιμοποιηθεί πολλοί όροι για να τους ορίσουν. Η μελέτη τους λοιπόν θα μας αποκαλύψει την ουσία τού ιεραρχικού νόμου σύμφωνα με τον Διονύσιο!
Βρίσκουμε καταρχάς τον όρο νόμος. Ο Διονύσιος δεν τον εφαρμόζει συνήθως στην εκκλησιαστική ιεραρχία και δεν τον χρησιμοποιεί ποτέ για την ουράνιο ιεραρχία.Τό μοναδικό κείμενο στο οποίο τόν συναντούμε για να δείξει τούς κανόνες συμπεριφοράς τών χριστιανών είναι ένα μεταφορικό χωρίο στό οποίο ο Χριστός παρουσιάζεται όπως ο οργανωτής, ο νομοθέτης και αυτός ο οποίος επιβραβεύει τούς νικητές, στην μάχη εναντίον τού κακού (Εκκλ. Ιερ. 401 D). Είναι σαν τον σοφό ο οποίος καθορίζει τούς νόμους: "ο σοφός δε, τούς νόμους αυτής τέθεικεν". Βλέπουμε καθαρά ότι είναι η ίδια λογική τής μεταφοράς η οποία εισάγει σε αυτό τό κείμενο τόν εθνικό όρο τού νόμου. Η χρήση του περιορίζεται στον μωσαϊκό νόμο και στην ιεραρχία η οποία έχει συσταθεί σύμφωνα με αυτόν τον νόμο: οι κατά νόμον ιεραρχία.
Παρ' όλα αυτά τό ουσιαστικό νομοθέτης και τό ρήμα νομοθετέω χρησιμοποιούνται για την Ουράνιο και για την εκκλησιαστική ιεραρχία! Οι νομοθέτες τής εκκλησιαστικής ιεραρχίας ονομάζονται οι των ιερών θεοπαραδότως νομοθέται (Εκκ. Ιερ. 377. Α). Και το θεμέλιο τής ιεραρχικής τάξης, ο καθορισμός τών κανόνων πού στηρίζουν το έργο της, χωρίζεται με το ρήμα νομοθετέω! (Ουρ. Ιερ. 240 D). Αλλά σε όλες αυτές τίς περιπτώσεις τό άμεσο πλαίσιο μάς διδάσκει ότι δέν πρόκειται για έναν συνηθισμένο νόμο! Βρισκόμαστε στο πεδίο του ιερού (ούρ.Ιερ. 240 D: Τούτο...τη θεία ταξιαρχία Θεοπρεπώς νενομοθετημένον. Εκκλ. Ιερ. 377 Α: οι των ιερών θεοπαραδότως νομοθέται).
Οι καθαυτοί όροι οι οποίοι ταιριάζουν σε αυτή την ιερή νομοθεσία είναι θεσμός και θεσμοθεσία. Γνωρίζουμε ότι τό ουσιαστικό θεσμός δείχνει, στούς Έλληνες, τον θείο νόμο ή τον φυσικό, συνήθως άγραφο, σε αντιπαράθεση με τον γραπτό ανθρώπινο νόμο. ( Οδύσσεια 23,269).
Υιοθετώντας αυτό τον όρο ο Διονύσιος διατηρεί τον ιερό του απόηχο, αλλά τον προσαρμόζει στό νόημα τής θεολογίας του: είναι ο θείος νόμος αλλά αυτός ο θείος νόμος δεν είναι πλέον μόνον φυσικός. Αυτός μάς μεταφέρει σε μία υπερβατική τάξη στην οποία δεν θα μπορέσουμε να φτάσουμε μόνοι μας, ούτε να την αξιωθούμε, και στην οποία φτάνουμε με τήν θεία χάρι. Είναι ο ίδιος ο νόμος τής θείας αρχής (τούς θεαρχικούς θεσμούς), τής ταξιαρχίας θεσμόν, ο ιεραρχικός θεσμός, ο τής αγίας Ιεραρχίας Θεσμός. Αυτοί οι νόμοι είναι θείοι, ιεροί. Συνιστούν τήν νομοθεσία αυτών που απέκτησαν πρόσβαση στην θεσμοθεσία, στό θείο. Όπως και οι ξεχωριστοί νόμοι, οι οποίοι τήν αποτελούν, η θεσμοθεσία είναι οσία; Ιερά, Ιεραρχική και θεία! (Εκκλ. Ιεραρχία).
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου