ΤΟ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (6) (τελευταίο).

Συνέχεια από:  Τρίτη 23 Νοεμβρίου 2021

ΤΟ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ

Του Hans Kramer.

         

Οι κατηγορίες της "εξέλιξης", του "ατελούς", της "ασυστηματικότητος", της "ειρωνίας" και του "αρρήτου" στις Πλατωνικές έρευνες του '800 και του '900. (συνέχεια)

        

  Αντίθετα από τον Σλαϊερμάχερ, αλλά πάντοτε στην βάση τής απολύτου υπεροχής των γραπτών ο Σλέγκελ τονίζει την ασυστηματικότητα, όπως είπαμε! Αυτή η σύλληψη, λόγω τής στενής της σχέσεως με την έννοια τής εξελίξεως τής πλατωνικής σκέψης, διαδόθηκε πολύ, ιδιαιτέρως στο '900, με μία ολόκληρη σειρά συνεπειών διαφόρων ειδών και με την επανεξέταση πολλών διαλόγων με προβληματική ερμηνεία!

          Έναν σημαντικό ρόλο στην διάδοση αυτής της πεποιθήσεως έπαιξε η φιλοσοφία τού Νίτσε, αλλά περισσότερο ακόμη εκείνη του Κίρκεγκαρντ. Αυτός ο τελευταίος δένεται με ιδιαίτερο τρόπο με τον Φίχτε, με την έννοια τού απείρου (αυτό) στοχασμού, την οποία προσδένει πολύ στενά στην ύπαρξη τού ατόμου και τού ξεχωριστά μοναδικού. Η απειρότης σχετίζεται τοιουτοτρόπως ουσιωδώς με την ύπαρξη τού ξεχωριστού ατόμου και με την κατηγορία τής ελευθερίας και τής απόφασης. Μάλιστα δέ η ασυστηματικότης τού Κίρκεγκαρντ η οποία είχε σαν στόχο την συστηματικότητα του Χέγκελ, επηρέασε πάρα πολύ.

          Ακόμη και η πεποίθηση τής μή-μεσολάβησης και επομένως τού αρρήτου τής υπέρτατης αρχής και η αδυναμία έκφρασής της μέσω εννοιών, ανακαλεί κατά κάποιο τρόπο, την ρομαντική ειρωνία! Έτσι για παράδειγμα, σκέφτηκαν ο Friedlander και ο Guthrie!

          Ας ανακαλέσουμε επίσης και την περίπτωση τού Cherniss, ο οποίος ωθεί στις ακραίες συνέπειες την σκέψη τού Σλέγκελ, σύμφωνα με την οποία οι μαθητές τού Πλάτωνος δέν κατενόησαν τον δάσκαλο και δεν είναι αξιόπιστοι. [Αργότερα τό ίδιο επιχείρημα χρησιμοποιήθηκε γιά τούς μαθητές τού Κυρίου, τούς Αποστόλους]

          
Συμπεράσματα : το ρομαντικό παράδειγμα και το νέο εναλλακτικό παράδειγμα!

         
 Σ'αυτό το σημείο μπορούμε να ζυγίσουμε συνολικά τα πράγματα: Το παράδειγμα τό οποίο δημιουργήθηκε από τον Σλαϊερμάχερ στο πλαίσιό του, δηλαδή στην τυπική του δομή και στην άρθρωση των εσωτερικών του περιεχομένων όπως καθορίστηκαν από τον Σλέγκελ, εξάντλησε όλο του το δυναμικό. Και οι διάφορες μοντέρνες μελέτες οι οποίες επαναπροσέλαβαν εκείνο το παράδειγμα ελευθερώνοντας το από τα πρωταρχικά μεταφυσικά του θεμέλια, δίπλα σε προφανή ωφέλη, συγκέντρωσαν σιγά-σιγά έναν μεγάλο αριθμό ανωμαλιών οι οποίες το έπνιξαν τόσο πολύ μέχρι που το έφεραν σε αθεράπευτη κρίση!

          Ανεδύθη λοιπόν, με τρόπο ξεκάθαρο, ότι οι πλατωνικοί διάλογοι δέν μπορούν να ερμηνευθούν με κανένα τρόπο σαν αυτάρκεις. Και αυτό όχι μόνον από το γεγονός ότι οι ερμηνευτές οι οποίοι δέχθηκαν αυτή την θέση δέν κατόρθωσαν να ανακαινίσουν την πλατωνική σκέψη παρά μόνον παραμορφώνοντάς την με αντιφάσεις, χωρίς να κερδίσουν ούτε έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή. Αλλά ιδιαιτέρως από το γεγονός ότι από μία σωστή ερμηνεία τών αυτομαρτυριών τού Πλάτωνος όπως περιέχονται στο τέλος του Φαίδρου και στην VIIη επιστολή, αναδύεται με καθαρότητα ότι κατά τον Πλάτωνα κάθε τύπος γραπτού, ακριβώς επειδή γραπτός, δέν είναι αυτάρκης, αλλά έχει πάντοτε την ανάγκη τής συνδρομής τού συγγραφέως για την υπεράσπιση του! Επι πλέον για τον Πλάτωνα το γραπτό είναι δυνατόν να κατανοηθεί κατάλληλα μόνον εάν, αυτός που το διαβάζει, έχει κατανοήσει τα βασικά περιεχόμενα, δι'άλλης οδού. Το γραπτό δέν είναι δυνατόν να διαχωριστεί απο τον προφορικό λόγο και εξαρτάται δομικώς από αυτόν για να κατανοηθεί.

          Έτσι λοιπόν δέν είναι δυνατόν να κατανοηθούν οι πλατωνικοί διάλογοι παρά μόνον επανατοποθετώντας τις σχέσεις ανάμεσα σε γραπτό και άγραφο, τις οποίες ο Πλάτων θεωρούσε ουσιώδεις και επανιδρύοντας έτσι εκείνους τους δεσμούς που τις θεμελίωναν.

          Και όχι μόνον δέν περιορίστηκε σ'αυτές τις δύο μαρτυρίες ο Πλάτων για να μας εξηγήσει ότι τα γραπτά του δέν διαβάζονται όπως διαβάζουμε εμείς σήμερα τα βιβλία, αλλά πολύ περισσότερες φορές, στην  διάρκεια των διαλόγων του, και στα αριστουργήματά του, φθάνοντας σε σημεία κλειδιά τής συζητήσεως, ακριβώς εκεί όπου θα ήταν απαραίτητο να προχωρήσει μέχρι τις τελικές έννοιες, ο Πλάτων συγκρατείται και δέν πραγματοποιεί αυτό το πέρασμα, δείχνοντάς μας ή λέγοντάς μας άμεσα ότι εκείνη την στιγμή και σ'εκείνη την συγκυρία δέν γινόταν. Κάτι που σημαίνει ότι στον γραπτό διάλογο δέν ήταν εφικτό και επομένως ήταν απαραίτητη μια άλλη βάση και άλλος τρόπος, δηλαδή η διάσταση τής προφορικής διαλεκτικής!

          Έτσι λοιπόν για να κατανοήσουμε τον Πλάτωνα και να τον ξαναδιαβάσουμε με μία κατάλληλη ιστορική και ερμηνευτική ωριμότητα πρέπει να κατανοήσουμε στην σημασία της και στο εύρος της την μεγάλη δήλωση τού Φαίδρου, σύμφωνα με την οποία,  φιλόσοφος είναι μόνον εκείνος ο οποίος τα πράγματα με την μεγαλύτερη αξία δέν τα γράφει, αλλά τα μεταφέρει προφορικά.

          Γι'αυτό η επανανακάλυψη της εμμέσου παραδόσεως και η κατάλληλη ερμηνεία της επιβάλλεται σαν σημείο κλειδί των νέων ερευνών στον Πλάτωνα. Κάτι που δέν συνεπάγεται μία μείωση των γραπτών, αλλά μία επαναξιολόγηση, διότι ακριβώς τα άγραφα δόγματα μας βοηθούν να κατανοήσουμε όλα όσα στην Sola scriptura παραμένουν ακατανόητα!

          Σε κάθε περίπτωση παραμένει προφανές αυτό που πολλές φορές είχαμε ευκαιρία να πούμε, ότι οι σύγχρονες εκδόσεις όλων των γραπτών του Πλάτωνος δέν περιέχουν ολόκληρο το έργο του Πλάτωνος, αλλά μόνον ένα συγκεκριμένο μέρος. Μπορούμε να πούμε επίσης ότι σε ποσότητα περιέχουν πάρα πολλά πράγματα του Πλάτωνος, αλλά όχι τα τελευταία του τα οποία είχαν γι'αυτόν την μεγαλύτερη αξία. Αυτά τα οποία ποσοτικώς περιορίζονται σε λίγες λέξεις όπως λέει η 7η επιστολή (344 D 9-E2), ποιοτικώς είναι τα υπέρτατα πράγματα, τα πράγματα που έχουν την ύψιστη σοβαρότητα για έναν φιλόσοφο και στα οποία αυτός αφιερώνει ολοκληρωτικώς την ζωή του!

                             ΤΕΛΟΣ.

Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΣΗΜΕΡΑ ΟΦΕΙΛΕΙ ΠΟΛΛΑ ΣΤΟΝ ΓΚΑΝΤΑΜΕΡ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΤΟΥ, ΤΟ ΑΓΑΘΟ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ.

Αμέθυστος.