ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΝΕΟΠΑΡΜΕΝΙΔΕΙΟ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΔΥΣΕΩΣ (2)

 Συνέχεια από: Tρίτη 18 Μαίου 2021

Κριτική στην νεοπαρμενίδειο ερμηνεία της Δύσεως 

Enrico Berti.

Φυσικά η αξία αυτής τής θεμελιώδους διαίσθησης,[Η Ελληνική οντολογία, πράγματι, λόγω τού απλού γεγονότος ότι υπήρξε η πρώτη φιλοσοφική οντολογία-φιλοσοφική με την σημασία με την οποία εννοήθηκε στην συνέχεια για πάντα η φιλοσοφία-προσέφερε τις βασικές κατηγορίες κάθε άλλης δυτικής φιλοσοφίας, όπως και της επιστήμης και της τεχνολογίας, οι οποίες γεννήθηκαν από την φιλοσοφία, ακόμη και όταν επαναστάτησαν και προσπάθησαν να την καταστρέψουν. Γι’αυτό έγινε ένα είδος νοητικής γλώσσας, εννοιολογικής αλφαβήτου, πέραν της οποίας είναι πλέον αδύνατον να εκφραστούμε και στην οποία πρέπει απαραιτήτως να προσφύγουμε ακόμη και όταν θέλουμε να την κριτικάρουμε!] που είναι η επικύρωση ενός αναμφισβήτητου γεγονότος, αποδέχεται στο εσωτερικό του κάποιες διακρίσεις, οι οποίες μερικές φορές είναι απλές νύξεις ή διαφορετικές διευθετήσεις τού ανοιχτού και τού σκοτεινού και μερικές φορές όμως είναι συγκεκριμένες και αξεπέραστες διαφωνίες από την ερμηνεία τού Severino. Για παράδειγμα κατ’εμέ υπάρχει μία βασική διαφορά ανάμεσα στην ελληνική μεταφυσική-η οποία όχι μόνον προσλαμβάνει την έννοια του γίγνεσθαι από τους προσωκρατικούς, αλλά κατορθώνει να το θεμελιώσει λογικώς, αποσπώντας το από το ένα μέρος από την αντίφαση τής απλής ταυτότητος ανάμεσα στο Είναι και στο Μηδέν και διακρίνοντας το από το άλλο μέρος από το απόλυτό του αμετάβλητο θεμέλιο-και όλες τις άλλες εννοιολογήσεις τού γίγνεσθαι, οι οποίες όχι μόνον δεν κατορθώνουν να το θεμελιώσουν, αλλά σε πολλές περιπτώσεις το ταυτίζουν αντιφατικώς με το ίδιο του το θεμέλιο.

          Σήμερα μάλιστα-εάν μου επιτρέπεται μία σύντομη παρένθεση-διακινείται η τάση τής απλής “αφηγήσεως” τού γίγνεσθαι, δηλαδή ενός Είναι μειωμένου αποκλειστικώς σε ένα φάσμα διαφορών και γεγονότων, χωρίς καμία ενότητα και θεμέλιο: αναφέρομαι προφανώς, στην πιο ριζική εκδοχή τής ερμηνευτικής, δηλαδή στην “αδύναμη” σκέψη και μάλιστα στήν “αφηγηματική” σκέψη, η οποία αντιτίθεται στην “θεμελιούμενη σκέψη”. Αλλά δεν βρίσκει καλύτερη τύχη το γίγνεσθαι στους κριτικούς αυτής της σκέψης, οι οποίοι επαναπροτείνουν σαν μοναδικό δυνατό θεμέλιο εκείνο της επιστήμης και της τεχνικής, που δεν αναγνωρίζεται ούτε από τους ίδιους σαν φιλοσοφική!

          Έτσι λοιπόν υπάρχει μία διαφορά κατ’εμέ, μία πιο δυνατή διαφορά από εκείνη που προτίθεται να αποδεχθεί ο Severino, ανάμεσα σ’αυτόν τον μηδενισμό, που είναι ο αληθινός μηδενισμός, εννοούμενος σαν διάλυση τού Είναι στο Μηδέν και εκείνον τον μηδενισμό για τον οποίο κατηγορεί ο Severino ολόκληρη την δυτική, φιλοσοφία, αρχίζοντας από τον Εμπεδοκλή και από μερικές διατυπώσεις τού ιδίου του Παρμενίδη. Η διαφορά είναι ότι αυτή η τελευταία είναι μηδενιστική μόνον από την νεοπαρμενίδειο οπτική γωνία, ενώ ο πρώτος είναι μηδενισμός από κάθε οπτική γωνία, ξεκινώντας από αυτό που του ανήκει. Αυτό δεν αφαιρεί το γεγονός ότι ακόμη και αυτές οι ακραίες θέσεις (δηλαδή τού μηδενισμού και αυτών που ασκούν κριτική), ακραίες με την έννοια ότι τοποθετούνται στην μέγιστη απόσταση από την ελληνική οντολογία, συνεχίζουν να κυριαρχούνται από τις κατηγορίες της, τουλάχιστο στην κατηγορική δομή της γλώσσας την οποία χρησιμοποιούν και στην απαίτηση να αποτελούν έναν διάλογο μη-αντιφατικό, βασισμένο δηλαδή στην αντίθεση του θετικού και του αρνητικού. Το ίδιο θα μπορούσαμε να πούμε και για εκείνες τις μορφές μυστικισμού-Ιουδαϊκού ή ανατολικού-ή τής μυθολογίας, στις οποίες πολύ συχνά καταλήγει η σύγχρονη σκέψη, όπως επίσης και για τις φιλοσοφίες αναλυτικού τύπου οι οποίες καταλήγουν σε συμπεράσματα αντιθετικά φαινομενικώς, για τις νέες λογικές ή για το πρόγραμμα τής λεγόμενης “τεχνητής Νοημοσύνης”.

          2. Η απαράδεκτη προϋπόθεση αυτής τής ερμηνείας!

          Μία άλλη όψη της ερμηνείας τού Severino τής Δύσεως η οποία θα ήταν πλήρως ισχύουσα, εάν ίσχυε ο νεοπαρμενιδισμός που την συνόδευε και η οποία δεν ισχύει πλέον, εάν απορρίπτουμε την ερμηνεία αυτή, είναι η αξιολόγηση που δίνει ο Severino ολοκλήρου της Δύσεως! Ολόκληρη η κουλτούρα της Δύσεως, από τον Εμπεδοκλή στον Αισχύλο μέχρι των ημερών μας είναι τρέλα, είναι δηλαδή ένα λογικό παράλογο όπως και φιλοσοφικό καθότι είναι βασικώς μηδενισμός, εξίσωση του Είναι και του Μηδενός, διάλυση του Είναι στο Μηδέν. Αυτό δεν συλλαμβάνεται με ακρίβεια από όσους μηδενιστές τής σήμερον, ακούγοντας ότι ο Severino επαυξάνει την έννοια τού μηδενισμού μέχρι να συμπεριλάβει ολόκληρη την δυτική κουλτούρα, παρουσιάζοντας τήν μορφή αυτή σαν το ποιο συνεπές και ριζικό αποτέλεσμα αυτής τής κουλτούρας, καταλήγουν να κάνουν και τον ίδιο τον Σεβερίνο μηδενιστή, συμμαχώντας μαζί του, με σκοπό την συμμετοχή τους σ’εκείνη την υποκειμενικότητα και την αυθεντική φιλοσοφία που ελευθερώνει η φιλοσοφία του!

          Στην πραγματικότητα το κριτήριο τού μηδενισμού, το οποίο εφαρμόζει ο Σεβερίνο με μία χροιά απολύτως αρνητική, δηλαδή την τρέλα, τον παραλογισμό, το ψεύδος, σ’ολόκληρη την Δυτική φιλοσοφία, είναι ακριβές και δικαιολογημένο μόνον στην περίπτωση τού σημερινού μηδενισμού, εκείνον δηλαδή που ξεκινά με τον Νίτσε και ο οποίος συναντά μία καινούργια άνθιση στις μέρες μας. Αλλά ακόμη και σχετικά μ’αυτό πρέπει να συνεννοηθούμε καλύτερα: μία τόσο αρνητική κριτική δεν δικαιολογείται απέναντι στις μορφές τού μηδενισμού που κυκλοφορούν σήμερα, οι οποίες είναι τέτοιες μόνο στις λέξεις για παράδειγμα απέναντι σε κάποιες μορφές αυθεντικού μυστικισμού, οι οποίες υπολογίζουν σαν ένα τίποτα όλα τα πλάσματα με την έννοια ότι απέναντι στην άπειρη αξία τού Θεού, στην θέλησή Του, η αξία τους είναι πρακτικώς μηδενική ή σ’αυτές οι οποίες ονομάζουν ακόμη και τον Θεό με το επίθετο τού Μηδενός για να δείξουν την ριζική διαφορά από κάθε άλλο όν. Τα ίδια μπορούμε να πούμε σχετικά με μερικές μορφές ριζικής κριτικής της βιομηχανικής κοινωνίας, τών ιδεολογιών της, των εμπαθειών της, οι οποίες αυτοκαθορίζονται μηδενιστικές για να υπογραμμίσουν τον δικό τους χαρακτήρα τής ολοκληρωτικής αντιθέσεως. Ούτε αυτές είναι τρέλα, με την μειωτική έννοια του όρου.

          Αλλά εκείνο που με πιέζει να αποδείξω είναι ότι η κριτική τού μηδενισμού εφαρμοσμένο από τον Σεβερίνο σ’ολόκληρη την δυτική κουλτούρα λόγω του επηρεασμού της από την ελληνική φιλοσοφία, είναι σωστή απέναντι σ’αυτή εάν και μόνον εάν οι κατηγορίες της κατανοούνται σύμφωνα με μία ιδιαίτερη προϋπόθεση που βρίσκεται στην βάση ολόκληρης της σκέψης τού Σεβερίνο και είναι ακριβώς η Παρμενίδειος προϋπόθεση τής μονοσημαντότητος του Είναι. Εάν όμως-εκείνες οι κατηγορίες, δηλαδή το Είναι, το μη-Είναι και το Γίγνεσθαι, εννοούνται με τον τρόπο με τον οποίο υπήρξαν ιστορικά, δηλαδή πραγματικά, αποτελεσματικά, από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς τους, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, δηλαδή σαν κατηγορίες πολλών σημασιών, πολυδιάστατες διφορούμενες, πολυσημαίνουσες, τότε η κατηγορία για μηδενισμό που απευθύνεται σ’αυτές είναι ολοκληρωτικώς αβάσιμη. Αλλά για να το υποστηρίξουμε πρέπει πρώτα απ’όλα να δείξουμε ότι στην βάση τής σκέψης τού Σεβερίνο υπάρχει η προϋπόθεση τής μονοσημαντότητος τού Είναι και στην συνέχεια ότι αυτή η προϋποθεση είναι ψεύτικη.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.