ΧΡΕΟΚΟΠΙΕΣ, ΖΟΜΠΙ ΚΑΙ ΑΝΕΡΓΙΑ

Είναι δεδομένο πως βραχυπρόθεσμα η επόμενη ημέρα της πανδημίας, με αφετηρία το 2021, θεωρείται πολλά υποσχόμενη όσον αφορά τα οικονομικά δεδομένα σε όλες σχεδόν τις χώρες – γεγονός που οφείλεται αφενός μεν στην απότομη επιδείνωση που σημειώθηκε στο 2ο και 3ο τρίμηνο του 2020, αφετέρου στην άνευ προηγουμένου κλίμακα της δημοσιονομικής και νομισματικής ανταπόκρισης. Η ΕΚΤ ανακοίνωσε τη συνέχιση της ποσοτικής χαλάρωσης – ενώ αναμένεται πως τα ποσά που θα διατεθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης θα στηρίξουν σε μεγάλο βαθμό το ρυθμό ανάπτυξης των οικονομιών του ευρωπαϊκού Νότου. Ειδικά όσον αφορά τη χώρα μας, προφανώς ένα κράτος-ζόμπι, η Τράπεζα της Ελλάδας προβλέπει πως η εφαρμογή των έργων και των μεταρρυθμίσεων θα έχει ένα μόνιμο αναπτυξιακό αποτέλεσμα που θα φτάσει έως το 7% – υπολογίζοντας πως το ΑΕΠ μας θα ανέλθει στα 220 δις € το 2026, από 165,8 δις € το 2020. Όσον αφορά το δημόσιο χρέος μας, προβλέπεται πως η ΕΚΤ θα υιοθετήσει την πολιτική ελέγχου της καμπύλης των επιτοκίων της Ιαπωνίας – έτσι ώστε τα επιτόκια να παραμείνουν πολύ χαμηλά, οπότε να μπορεί να εξυπηρετείται. Με έναν μέσο ρυθμό ανάπτυξης στο 4%, συν 1,15% από το Ταμείο Ανάκαμψης, όσον αφορά το παραπάνω σενάριο της ΤτΕ, προφανώς το δημόσιο χρέος θα μειωνόταν, εάν το επιτόκιο παρέμενε κάτω του 1% – από τη διαφορά μεταξύ τους. Εν τούτοις, όλα αυτά θα πρέπει να αποδειχθούν στην πράξη, σε μακροπρόθεσμο χρονικό διάστημα – ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Ιαπωνία αδυνατεί να αναπτυχθεί για πολλές δεκαετίες, με το 21% των επιχειρήσεων της το 2019 να ήταν ζόμπι.

 . Analyst Team

Ανάλυση

Πάντοτε, όταν επεμβαίνουν τα κράτη στη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς, δημιουργούνται διαστρεβλώσεις – όπως με τα κλειδώματα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Εν προκειμένω, μεταξύ άλλων, ενώ η ανεργία αυξήθηκε σε διεθνές επίπεδο, οι χρεοκοπίες που συνήθως ακολουθούν ή κινούνται παράλληλα με την πορεία της ανεργίας, μειώθηκαν.

Το γεγονός αυτό είναι πιο έντονο στις Η.Π.Α. και στη Μ. Βρετανία, λόγω της άκρως νεοφιλελεύθερης πολιτικής τους – με την έννοια πως οι δύο αυτές χώρες είναι τα κλασικά παραδείγματα πιο ανοιχτών, αγγλοσαξονικών οικονομιών, με παραδοσιακά ασθενέστερα συνδικάτα και με πιο ευέλικτους εργατικούς νόμους. Εν τούτοις, το ίδιο επαναλαμβάνεται σε άλλες χώρες – όπως στη Γερμανία και στην Ιαπωνία (γράφημα).

Σύμφωνα τώρα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, το 2020 χάθηκαν το 8,8% των ωρών εργασίας παγκοσμίως, συγκριτικά με το 4ο τρίμηνο του 2019 – ένα ποσοστό που ισοδυναμεί με 255.000.000 θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης. Την ίδια όμως χρονική περίοδο, οι εταιρικές χρεοκοπίες μειώθηκαν κατά 21% στις ανεπτυγμένες βιομηχανικές χώρες – ενώ με βάση τον ΟΟΣΑ, οι αιτήσεις πτώχευσης μειώθηκαν στις 24 από τις 25 προηγμένες οικονομίες.

Συνήθως βέβαια, οι εργαζόμενοι είναι το πρώτο θύμα των υφέσεων – επειδή οι επιχειρήσεις διενεργούν απολύσεις, για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν με τη χαμηλότερη ζήτηση, οπότε με την πτώση του τζίρου τους. Εν τούτοις, σε φυσιολογικές περιόδους, ακολουθεί σχετικά γρήγορα η αύξηση των πτωχεύσεων – κάτι που όμως δεν συνέβη το 2020, λόγω του ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις επέλεξαν να μειώσουν το μέγεθος τους ή να κλείσουν προσωρινά, αντί να υποβάλουν αιτήσεις πτώχευσης.

Η βασική αιτία ήταν το ότι πολλές κυβερνήσεις στήριξαν τις μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις με διάφορους τρόπους – μεταξύ των οποίων επιβάλλοντας «μορατόριουμ» στην κατάθεση αιτήσεων πτώχευσης. Εξ αυτών, επτά χώρες (Αυστραλία, Βέλγιο, Γερμανία, Ουγγαρία, Ολλανδία, Σιγκαπούρη, Μ. Βρετανία) αναθεώρησαν τους πτωχευτικούς νόμους τους ως εξής:

(α) Στις εταιρείες με προβλήματα ρευστότητας, διευκολύνθηκε η σύναψη συμφωνιών με τους πιστωτές τους, χωρίς δικαστική παρέμβαση.

(β) Στις προβληματικές επιχειρήσεις δόθηκε μεγαλύτερο περιθώριο, για να επιτύχουν συμφωνίες αναδιάρθρωσης των χρεών τους με κάθε πιστωτή, υπό την προϋπόθεση της συμφωνίας της πλειοψηφίας των πιστωτών.

(γ) Οι προμηθευτές εμποδίσθηκαν να σταματήσουν τις παραδόσεις εμπορευμάτων στους πελάτες τους που είχαν προβλήματα ρευστότητας, υπό την προϋπόθεση της έγκαιρης πληρωμής τους – ενώ σε αρκετές περιπτώσεις δόθηκε προτεραιότητα στους προμηθευτές έναντι των τραπεζών, όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις αναδιάρθρωσης.

Περαιτέρω, υιοθετήθηκαν πολλές άλλες πολιτικές μετά την πανδημία, οι οποίες αναφέρονται σε μία διδακτική μελέτη του ΟΟΣΑ (πηγή) – ενώ περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το φάσμα των προγραμμάτων πιστωτικής υποστήριξης που εφαρμόζονται στις πέντε μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης υπάρχουν σε μία άλλη μελέτη, με πολλές ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες (πηγή).

Όλες αυτές οι δημοσιονομικές και λοιπές πολιτικές στήριξης που φαίνεται πως θα συνεχισθούν, σε συνδυασμό με τα νομισματικά μέτρα που λαμβάνονται συνεχώς μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 (μηδενικά επιτόκια, αύξηση της ρευστότητας), έχουν δημιουργήσει μία ολόκληρη γενιά επιχειρήσεων ζόμπι – όπου τα ζόμπι είναι η συνέπεια μίας αδύναμης οικονομίας και όχι η αιτία της (πηγή).

Εν προκειμένω, μία έρευνα της Deutsche Bank εκτιμάει πως σήμερα σχεδόν το 20% των εισηγμένων εταιριών στις Η.Π.Α. είναι ζόμπι, από μόλις 10% το 2013 – όπου ζόμπι θεωρείται μία επιχείρηση, τα λειτουργικά έσοδα της οποίας δεν καλύπτουν τα έξοδα της ή που δεν είναι σε θέση να έχει «πρωτογενή κέρδη», με την έννοια της εξυπηρέτησης έστω των τόκων των δανείων της.

Συνεχίζοντας, όταν μία οικονομία λειτουργεί κάτω από το παραγωγικό δυναμικό της, ενώ οι δυνάμεις που θα της επιτρέψουν να ανακτήσει το δυναμικό της απουσιάζουν ή είναι αδύναμες, το κόστος της «θανάτωσης» των ζόμπι είναι τεράστιο – αφού η «δολοφονία» ενός ζόμπι εξαλείφει αμέσως το εισόδημα που πρέπει να δαπανήσουν οι εργαζόμενοι, σε αγαθά και υπηρεσίες. Η συγκεκριμένη μείωση των δαπανών δε, συρρικνώνει το ΑΕΠ περισσότερο από 100% από αυτό που παρήγαγε η εταιρεία ζόμπι – λόγω του πολλαπλασιαστικού του αποτελέσματος με βάση τον Keynes.

Σύμφωνα τώρα με μία μελέτη της BIS από το Σεπτέμβρη του 2020 (πηγή), από την ανάλυση 14 προηγμένων οικονομιών διαπιστώθηκε ότι, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες ο αριθμός των ζόμπι εταιριών αυξήθηκε από 4% στα τέλη της δεκαετίας του 1980 στο 15% το 2017 – ενώ το 25% από αυτές τις εταιρείες χρεοκόπησε και το 60% ανέκαμψε, αλλά με χαμηλότερη απόδοση από τις υγιείς επιχειρήσεις και με μεγαλύτερο κίνδυνο υποτροπιασμού.

Έτσι η BIS κατέληξε στο ότι, η βιωσιμότητα μίας επιχείρησης πρέπει να αποτελεί το βασικότερο κριτήριο επιλεξιμότητας της – όσον αφορά τη στήριξη της από το κράτος ή από την κεντρική τράπεζα. Εν τούτοις, είναι δύσκολο να εξαιρέσουν τα κράτη τα ζόμπι από τα μέτρα στήριξης τους – αφού εάν το κάνουν, οι βραχυπρόθεσμες συνέπειες για το ΑΕΠ τους και για την ανεργία θα είναι τεράστιες.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, είναι δεδομένο πως βραχυπρόθεσμα η επόμενη ημέρα της πανδημίας, με αφετηρία το 2021, θεωρείται πολλά υποσχόμενη όσον αφορά τα οικονομικά δεδομένα σε όλες σχεδόν τις χώρες – γεγονός που οφείλεται αφενός μεν στην απότομη επιδείνωση που σημειώθηκε στο 2ο και 3ο τρίμηνο του 2020, αφετέρου στην άνευ προηγουμένου κλίμακα της δημοσιονομικής και νομισματικής ανταπόκρισης. Μόνο οι Η.Π.Α. έχουν ανακοινώσει μέτρα της τάξης των 6 τρις $, με τον πληθωρισμό τους στο 4% – όταν στην Ευρωζώνη είναι 1,6% σε σύγκριση με τον αποπληθωρισμό του 2020.

Η ΕΚΤ ανακοίνωσε τη συνέχιση της ποσοτικής χαλάρωσης – ενώ αναμένεται πως τα ποσά που θα διατεθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης θα στηρίξουν σε μεγάλο βαθμό το ρυθμό ανάπτυξης των οικονομιών του ευρωπαϊκού Νότου. Ειδικά όσον αφορά τη χώρα μας, προφανώς ένα κράτος-ζόμπι, η Τράπεζα της Ελλάδας προβλέπει πως η εφαρμογή των έργων και των μεταρρυθμίσεων θα έχει ένα μόνιμο αναπτυξιακό αποτέλεσμα που θα φτάσει έως το 7% – υπολογίζοντας πως το ΑΕΠ μας θα ανέλθει στα 220 δις € το 2026, από 165,8 δις € το 2020.

Όσον αφορά το δημόσιο χρέος μας, προβλέπεται πως η ΕΚΤ θα υιοθετήσει την πολιτική ελέγχου της καμπύλης των επιτοκίων της Ιαπωνίας – έτσι ώστε τα επιτόκια να παραμείνουν πολύ χαμηλά, οπότε να μπορεί να εξυπηρετείται. Με έναν μέσο ρυθμό ανάπτυξης στο 4%, συν 1,15% από το Ταμείο Ανάκαμψης, όσον αφορά το παραπάνω σενάριο της ΤτΕ, προφανώς το δημόσιο χρέος θα μειωνόταν, εάν το επιτόκιο παρέμενε κάτω του 1% – από τη διαφορά μεταξύ τους.

Εν τούτοις, όλα αυτά θα πρέπει να αποδειχθούν στην πράξη, σε μακροπρόθεσμο χρονικό διάστημα – ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Ιαπωνία αδυνατεί να αναπτυχθεί για πολλές δεκαετίες, παρά την επεκτατική και αντισυμβατική πολιτική της, με το 21% των επιχειρήσεων της το 2019 να ήταν ζόμπι.

Χρεοκοπίες, ζόμπι και ανεργία – The Analyst