Vincenzo Costa
Πολλοί φοβούνται, και κι εγώ επίσης φοβόμουν εδώ και πολύ καιρό, μια παγκόσμια σύγκρουση. Αλλά τώρα πιστεύω ότι αυτό είναι απίθανο, αν και προφανώς παραμένει πιθανό. Η Ρωσία δεν θα επιδιώξει κλιμάκωση, δηλαδή δεν θα επιδιώξει να διευρύνει τη σύγκρουση. Θα απαντήσει χτύπημα με χτύπημα, διατηρώντας όμως χαμηλό προφίλ. Και η Κίνα δεν θα επιβάλει το ζήτημα της Ταϊβάν. Θα διατηρήσει την κατάλληλη πίεση, αλλά δεν θα προχωρήσει σε στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Γιατί δεν το κάνουν;
Επειδή είναι πλέον σαφές ότι η συλλογική Δύση έχει εισέλθει σε μια κρίσιμη φάση. Μια κρίσιμη φάση είναι αυτή η φάση στην οποία ό,τι και να κάνετε, κάθε ενέργεια για την επίλυση εσωτερικών κρίσιμων ζητημάτων δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα λύνει. Με πολύ σύντομους και κακώς τεκμηριωμένους όρους:
1. Η Κίνα, η Ρωσία και πολλές άλλες χώρες κινούνται τώρα, με τον απαραίτητο χρόνο, προς μια κατάσταση «αποσύνδεσης». Για τις χώρες BRICS, πρόκειται για τη συνέχιση των επιχειρηματικών σχέσεων με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, αλλά χωρίς να εξαρτώνται οι οικονομίες τους από τις ΗΠΑ και την ΕΕ.
2. Αυτό επιβάλλεται από το γεγονός ότι οι ΗΠΑ έχουν εσωτερικά συστημικά προβλήματα που οδηγούν τη χώρα σε μια άνευ προηγουμένου κρίση: 1) ένα εντελώς ανισορροπημένο ισοζύγιο πληρωμών, 2) ανεξέλεγκτο χρέος, 3) αποβιομηχάνιση, 4) η διαδικασία αποδολαριοποίησης που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
3. Για να επιβραδύνουν αυτή τη διαδικασία, οι ΗΠΑ (και ο Τραμπ είναι απλώς το ηλίθιο πρόσωπο ενός ανώνυμου, δομικού φαινομένου) πρέπει να μεταθέσουν τα εσωτερικά τους προβλήματα σε άλλες χώρες. Οι δασμοί είναι αναγκαιότητα, όχι κακία. Κι όμως, δημιουργούν άλλα κρίσιμα ζητήματα.
4. Το πιο σημαντικό είναι το εξής: οι ΗΠΑ γίνονται ένας αναξιόπιστος εταίρος για άλλες χώρες, οι οποίες επιδιώκουν να «αποσυνδέσουν» τις οικονομίες τους από τις ΗΠΑ. Οι BRICS είναι μια εναλλακτική λύση και δεν υπάρχουν άλλες. Μια εναλλακτική λύση που γίνεται ολοένα και πιο ελκυστική ακόμη και για χώρες που παραδοσιακά κινούνταν γύρω από την οικονομία των ΗΠΑ.
Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής θα ωθηθούν προς αυτή την κατεύθυνση, και μαζί τους η Ισπανία, η οποία παρόλα αυτά διατηρεί στενούς δεσμούς με αυτές τις χώρες. Αλλά ακόμη και ισχυροί σύμμαχοι όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα θα πρέπει να επανεξετάσουν τη θέση τους. Προς το παρόν, διατηρούν μια διστακτική στάση για να αποφύγουν υπερβολικά αρνητικές επιπτώσεις. Οι μοναρχίες του Κόλπου ήδη αλλάζουν προσεκτικά τον άξονά τους.
Ο μετα-δυτικός κόσμος αναδύεται. Ο Τραμπ είναι απλώς ένας μεσολαβητής, που επιταχύνει μια δομική διαδικασία.
Ένας παγκόσμιος πόλεμος δεν είναι απαραίτητος: οι χώρες BRICS απλώς πρέπει να αφήσουν τα πράγματα να πάρουν τον δρόμο τους. Η Δύση θα κρεμαστεί με το σχοινί που γυρίζει η ίδια.
5. Οι χώρες (όπως η ΕΕ) που δεν μπορούν να αποσυνδεθούν θα είναι αυτές που θα πρέπει να μεταφέρουν πόρους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρώτον, χρήματα, μέσω της αγοράς όπλων, υγροποιημένου φυσικού αερίου και προϊόντων που θα αγοράζουμε ενάντια σε κάθε λογική της αγοράς (ο Τραμπ θέλει οι Ιάπωνες να αγοράζουν αμερικανικά αυτοκίνητα... τι να πω;).
Για να μεταφέρουμε ευρωπαϊκούς πόρους στις ΗΠΑ, θα πρέπει να μεταφέρουμε πόρους από την κοινωνική πρόνοια στις στρατιωτικές δαπάνες, αλλά και να υπομείνουμε το συνεχώς αυξανόμενο κόστος ενέργειας. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τρία πράγματα:
1) Η παραγωγή στην Ιταλία (και την Ευρώπη) θα γίνει ασύμφορη και τα προϊόντα μας θα γίνονται ολοένα και λιγότερο ανταγωνιστικά·
2) Η αγοραστική δύναμη του ιταλικού και ευρωπαϊκού πληθυσμού θα μειωθεί προοδευτικά·
3) Όλα αυτά θα οδηγήσουν σε μείωση των φορολογικών εσόδων, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται.
6. Ο στόχος του Τραμπ με τους δασμούς δεν είναι οι δασμοί. Αυτό θα ήταν παράλογο, επειδή θα σήμαινε ότι οι Αμερικανοί θα πληρώνουν περισσότερους φόρους. Ο στόχος του είναι απλός: να επανεκκινήσει την εγχώρια παραγωγή και να αναγκάσει όσους θέλουν να πουλήσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες να ΠΑΡΑΓΟΥΝ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό ακριβώς δυσκολεύεται να καταλάβει η ιταλική κυβέρνηση. Ο Τραμπ δεν ενδιαφέρεται για μια λογική συμφωνία: ενδιαφέρεται να βεβαιωθεί ότι όσοι θέλουν να πουλήσουν στις ΗΠΑ καταλαβαίνουν ότι πρέπει να μεταφέρουν την παραγωγή τους εκεί. Στόχος του, όπως και του Μπάιντεν και του Μπλίνκεν, είναι να καταστρέψει τη βιομηχανική δύναμη της Ευρώπης.
7. Για να επιβιώσει, η Ευρώπη θα χρειαστεί, αν όχι να αποσυνδεθεί, να δημιουργήσει μια διαφορετική σχέση με τις χώρες BRICS. Αλλά αυτό, δεδομένης της ευρωπαϊκής άρχουσας τάξης, είναι απίθανο και θα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο. Όσο περισσότερο υποχωρούμε στις ΗΠΑ, τόσο πιο εξαρτημένοι θα γινόμαστε και η πιθανότητα ανεξάρτητων οικονομικών πολιτικών θα καταστεί αδύνατη.
8. Σε αυτή τη διαδικασία, η ΕΕ θα επηρεάζεται ολοένα και περισσότερο από ασυμβίβαστα συμφέροντα. Τα συμφέροντα της Γαλλίας και της Ιταλίας είναι αντίθετα και, ενώ είναι εύκολο για τον Μακρόν να υψώσει τη φωνή του, το να υψώσει τη φωνή της η Μελόνι, ελλείψει εναλλακτικής στρατηγικής, θα σήμαινε την καταδίκη ολόκληρων τομέων και βιομηχανιών (όπως ο αγροδιατροφικός τομέας κ.λπ.) στην καταστροφή τους. Η Μελόνι δεν ήθελε να πεθάνει σαν Κινέζα. Θα πεθάνει και απλώς θα πεθάνει για τη χώρα. Το πρόβλημά της δεν είναι η φασιστική της στάση και όλες αυτές οι ανοησίες: το πρόβλημά της είναι η έλλειψη οράματος, σχεδίου. Επομένως, είναι καταδικασμένη να προσπαθεί πάντα να προλάβει τη διαφορά και να παίζει (και να κάνει τη χώρα να παίζει) το παιχνίδι κάποιου άλλου (αυτό θα ήταν και θα είναι το ίδιο με πιθανές μελλοντικές κυβερνήσεις της κεντροαριστεράς ή ευρέος συνασπισμού, οι οποίες είναι ολοένα και πιο πιθανές).
9. Τι χρειάζεται; Χρειαζόμαστε μια πολιτική και πολιτιστική δύναμη που να παρουσιάζει έναν διαφορετικό τρόπο κατανόησης της ιστορίας και του ρόλου της χώρας μας (και της Ευρώπης) σε έναν αλλαγμένο κόσμο. Δεν είναι μόνο η Μελόνι: το μεγαλύτερο πρόβλημα παραμένει ο Σέρτζιο Ματαρέλα. Είναι ηλικιωμένος, σκέφτεται με αρχαϊκές κατηγορίες, ζει σε έναν κόσμο που δεν υπάρχει εδώ και δεκαετίες και είναι δεμένος με ένα αποτυχημένο πολιτικό εγχείρημα, θαμμένο από την ιστορία.
Επομένως, πρέπει να αναπτύξουμε μια διαφορετική εννοιολογική τάξη, αγκυροβολημένη στη νέα πραγματικότητα του μετα-δυτικού κόσμου, επειδή μπορούμε να έχουμε μέλλον μόνο αν συμβαδίσουμε με την ιστορία και κάνουμε το βήμα που μας απαιτεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου