ΠΡΟΣ ΑΚΙΝΔΥΝΟΝ - ΛΟΓΟΣ ΑΝΤΙΡΡΗΤΙΚΟΣ ΠΡΩΤΟΣ
ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΠΕΡΙΕΠΕΣΑΝ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΣ ΑΥΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΠΑΔΟΙ ΤΟΥ, ΑΦΟΥ ΛΕΓΟΥΝ ΟΤΙ Η ΟΥΣΙΑ ΚΑΙ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟΝ ΘΕΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΤΟ
Συνέχεια από: Κυριακή, 19 Αυγούστου 2018
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 (συνέχεια)
Ότι με βάση όσα εδογμάτισαν περί θείας ουσίας και ενεργείας ο Ακίνδυνος και όσοι κατ’ αυτόν συνάγεται ότι περιπίπτουν σε περισσότερες από πενήντα κακοδοξίες και ότι ανοίξαντες τη θύρα παρέχουν είσοδο σε όλες γενικώς τις απ’ αιώνος πονηρές αιρέσεις.
Ότι με βάση όσα εδογμάτισαν περί θείας ουσίας και ενεργείας ο Ακίνδυνος και όσοι κατ’ αυτόν συνάγεται ότι περιπίπτουν σε περισσότερες από πενήντα κακοδοξίες και ότι ανοίξαντες τη θύρα παρέχουν είσοδο σε όλες γενικώς τις απ’ αιώνος πονηρές αιρέσεις.
34 λζ'. Θα μάθεις δε ότι δεν ξεφεύγει από τους λόγους εκείνων ούτε η ουσία, η μόνη την οποία αναγνωρίζουν άναρχη και άκτιστη, που είναι άλλωστε και ατελεύτητη. Πράγματι λέγουν ότι είναι εντελώς ταυτό και αδιάφορον το να πεις ουσία άναρχη και άκτιστη και ενέργεια άναρχη και άκτιστη. Λέγει λοιπόν ο μέγας Βασίλειος «ότι η θεία πρόγνωσις για κάτι δεν έχει αρχή, έχει όμως τέλος, όταν περάσει το προεγνωσμένο». Αν λοιπόν κατ’ αυτούς η άναρχη ουσία είναι το ίδιο με την άναρχη ενέργεια, θα έχει κατ' αυτούς και τέλος. Αν πάλι όχι, θα είναι δύο θεοί. Διότι όταν παρουσιασθεί εμφανώς η διαφορά μεταξύ ουσίας και ενεργείας, ένας θεός θα είναι γι’ αυτούς η άναρχη και ατελεύτητη ουσία, άλλος δε η άναρχη και τελευτώσα ενέργεια∙ διότι δικός τους λόγος είναι ότι συνάγονται δύο θεοί, αν παρουσιασθεί διαφορά της θείας ουσίας προς τη θεία ενέργεια.
35 λη'. Δέχονται δε αυτοί, σαν συνέπεια από τις δικές τους δοξασίες, και πολλούς Χριστούς, διότι αλλιώς δεν θα μπορούσαν να αναιρέσουν τον ένα. Και ακούοντας τους αγίους να ομιλούν περί αγένητης θεώσεως, που είναι θεοποιό δώρο και δίδεται στους ακριβώς πιστεύοντας στο ευαγγέλιο του Χριστού, και έλλαμψις η οποία δεν έχει γένεσιν αλλά απερινόητη στους αξίους φανέρωσιν, και φως άκτιστο, και χάρις που υπάρχει παντοτινά από τον πάντοτε υπάρχοντα Θεό, λέγουν ότι αυτή είναι η ουσία και υπόστασις του Υιού ή του άγιου Πνεύματος, εφ’ όσον δεν υπάρχει τίποτε αγένητο και άκτιστο που δεν συμβαίνει να είναι ουσία θεία και υπόστασις. Αν λοιπόν το θεοποιό δώρο, η θέωσις που δίδεται στους αγίους, η έλλαμψις που αυτοί δέχονται, το φώς κατά το οποίο θα λάμψουν ως ο ήλιος, είναι ουσία θεία και υπόστασις, όλοι τούτοι είναι ίσοι με τον Χριστό και ομόθεοι κατά το δεσποτικό εκείνο φύραμα, του οποίου θέωσις είναι η του Θεού Λόγου καθ’ υπόστασιν ένωσις, στον οποίο συμπαρίστατο και το Πνεύμα, όχι ως ενεργούν δηλαδή όπως στους αγίους, άλλα ως συνακόλουθο (συμπαρομαρτούν) προς ομότιμο.
36 λθ'. Αλλ’ όμως κατά την ευαγγελική επαγγελία μετά του Πατρός ο Κύριος φθάνει (αφικνείται) στους αξίους και εγκαθίσταται (μονήν ποιείται) σ’ αυτούς. Κατά τον Ακίνδυνο λοιπόν η ένοικος στους αξίους χάρις που υφίσταται παντοτινά από τον πάντοτε όντα δεν είναι η κοινή λαμπρότης και ενέργεια των τριών προσκυνητών προσώπων, κατά την οποία αυτός που δεν είναι από πουθενά απών λέγεται ότι καταφθάνει, δηλαδή επιφαίνεται, αλλ’ είναι ο ίδιος ο Θεός κατά την ουσία και τις υποστάσεις, όπως ο Ακίνδυνος λέγει στα γραπτά του∙ «όλον αυτόν το θείον, ό,τι μπορεί να είναι, είναι η άκτιστη έλλαμψις και χάρις, και όλος ο Θεός μέσα στους μετόχους του, ό,τι μπορεί να είναι, άλλα δεν υπάρχει άλλη άκτιστη θέωσις διάφορη από τη θεία φύσιν»· και πάλι, «δεν βλέπομε καμμιά θέωσιν και χάριν άκτιστη, που δεν είναι η ουσία του Θεού». Αν λοιπόν αυτά είναι έτσι κατά τον Ακίνδυνο, ούτε αυτή η τρισυπόστατη φύσις ούτε ο Πατήρ ο ίδιος είναι αναίτιος∙ διότι κι’ αυτός προέρχεται από κάποιον, κατ’ αυτόν, από τον οποίο προέρχεται η πάντοτε ούσα χάρις που επέταξε προς τους κατά καιρόν αγίους από το αεί όν.
37 μ'. Αλλά βέβαια, ενώ όλοι οι άγιοι άγγελοι και άνθρωποι θεώνονται δια μόνης της του Θεού ενέργειας, κι’ αυτήν όχι όλην, αλλά μ’ ένα μικρό μέρος σαν ελάχιστη ρανίδα ως προς εκείνο το πέλαγος, κατά τον Χρυσόστομο θεολόγο, το δε ανθρώπινο του Λόγου πρόσλημμα εθεώθηκε δια μιας από τις τρεις υποστάσεις, ο Ακίνδυνος δεν παρέλειψε καμμιά υπερβολή ασέβειας και παράνοιας, για να δείξει τον εαυτό του ανώτερο όχι μόνο από τους θεοφόρους αγγέλους και ανθρώπους, και μάλιστα όλους μαζί, αλλά και από αυτόν, αλλοίμονο, τον μόνο Χριστό. Διότι ισχυρίζεται ότι ο Θεός ενώνεται με αυτόν και τους ομόφρονές του όχι μόνο με κάθε θεία ενέργεια, αλλά και με τη θεία ουσία και τις θείες υποστάσεις. Πράγματι τούτο κι’ αυτός ο ίδιος το κατασκευάζει με όσα γράφει και τους οπαδούς του παρακινεί να λέγουν και να φρονούν, για να μην υποστεί μερισμό ο Θεός, λέγει, καθώς δεν θα ενώνεται με αυτούς ολόκληρος κατά κάθε τρόπο.
38 μα'. Αλλά έπειτα από αυτό πάλι τι τολμούν οι ταλαίπωροι να ειπούν; Τούτο το εναντιώτατο∙ διότι διακηρύσσουν κτιστή τη θέωσιν που υφίσταται το ανθρώπινο στοιχείο του Χριστού, όπως εγώ με φρίκη λέγω, έστω και λεγόμενο από εκείνους∙ και δεν θα τολμούσα να το αναφέρω, γνωρίζετε καλά, αν δεν έβλεπα τη βλάβη που παθαίνουν από αυτούς οι ακεραιότεροι (αφελέστεροι). Ας μεταφέρουμε κι’ εδώ τα ίδια τα λόγια τους. Πράγματι λέγουν ότι «όλα τα θεαθέντα από τους προφήτες έγιναν και απέγιναν, αφού επετέλεσαν το έργο για το οποίο παρελήφθησαν από τον Θεό, η δε λαμπρότης και θέωσις του σώματος του Κυρίου έγινε μεν επάνω στο Θαβώριο όρος, θα υπάρχει δε αιωνίως για την απόλαυσιν των πιστών που έφθασαν στο κορύφωμα διά της πίστεως και της αρετής». Αλλού όμως ο συγγραφεύς αυτών των προτάσεων, σαν να έχει λησμονήσει ποια είναι κατά τα λεγόμενά του η αρχή της γενήσεως της θεώσεως, ανασκευάζει ως ενόμισε τούτο και προσθέτει συμπερασματικώς∙ «αν λοιπόν έγινε η θέωσις τού από μας προσλήμματος του Λόγου αμέσως με την πρόσληψιν της σαρκός, πώς είναι άκτιστη και άναρχη;».
39 μβ'. Αλλά ολόκληρη αυτή τη δυσσεβή φλυαρία του Ακίνδυνου και των ομοίων του την ελέγξαμε προηγουμένως στην επιστολή μας προς τον σοφό πρόεδρο της Κυζίκου. Αυτοί όμως ισχυρίζονται ακόμη «ότι όπως είναι στο σύμπαν, έτσι είναι και στο Χριστό και στους αγιίους η ουσία του Θεού∙ και έτσι ενυπάρχουσα, στον Χριστό μεν ότι έκτισε τα επτά πνεύματα», αλλοίμονο, αυτά τα οποία κατά τον θειο Μάξιμο είχε ως γνήσιος Υιός του Θεού, «στους αγίους δε ότι κτίζει τη θεοποιό χάριν», φευ, εξ αιτίας της οποίας κατά τον ίδιο και άλλους ιερούς πατέρες και αυτοί θα μπορούσαν να κληθούν άναρχοι και αΐδιοι και ουράνιοι.
μγ'. Και δεν αντιλαμβάνονται ότι λέγουν τα εντελώς αντίθετα προς τα δικά τους∙ διότι την ουσία που εχαρακτήριζαν ως παντοτινά ούσαν χάριν από το Θεό και άκτιστο φως και αγένητη θέωσιν, τώρα αλλάζοντας γνώμη σαν μετανοημένοι την ονομάζουν κτιστή και αρκτή και παραχθείσα από μη όντα. «Διότι», λέγουν, «αν δεν είναι κτιστό το θεοποιόν δώρον και αυτή η χάρις, πώς μπορεί να υπέρκειται αυτής ο Θεός, όπως αναγράφεται στους λόγους των πατέρων;». Τί ανοησία! Διότι οι άγιοι λέγουν ότι ο Θεός υπέρκειται και κάθε θέσεως και αφαιρέσεως.
40 Τί λοιπόν; Και την αθανασία και ζωή του, την απειρία και αϊδιότητα, την αϋλία και το να είναι Πνεύμα, και γενικώς όλα τα προσόντα του Θεού, θα τα πούμε κτιστά και έτσι θα τον υπερτοποθετήσουμε επάνω από όλες τις τέτοιες θέσεις και αφαιρέσεις; Αλλά τότε, χωρίς να το καταλάβουμε, τον καθαιρούμε μάλλον παρά τον εξαίρομε, αν δεν πούμε ότι προσυπάρχουν σ’ αύτόν αϊδίως όλα τα θεοπρεπώς περί αυτόν νοούμενα, κι’ έτσι υπερθέσουμε την εντελώς απερινόητη και υπερούσια, μάλλον δε άπειρες φορές απείρως υπερκειμένη, κατά τον σοφό Μάξιμο, ουσία.
41 μδ'. Αλλά για να παραλείψω και το άλλο πλήθος των άτοπων λόγων και τις βλασφημίες προς τον Υιό και το Πνεύμα από τα τέτοια λόγια, και την άποψή τους ότι ο Θεός δεν είναι ποιητής ουσιών που έχουν ποιότητες, αλλά ποιοτήτων που ευρίσκονται στα όντα, όπως πίστευαν οι Έλληνες∙ για να παραλείψουμε λοιπόν και τούτο, αν όπως είναι στους άγιους έτσι είναι και σε όλους ο Θεός, θα τους συμβεί να λέγουν τα πάντα άγια, να λέγουν ότι όλοι είναι μέλη του Χριστού και κοινωνοί του θείου Πνεύματος, ακόμη και οι αμύητοι.
με'. Ή μάλλον, αν όπως σε όλους, έτσι και στους αγίους, αν όπως στους αγίους, έτσι και στο Χριστό κατοικεί το θειον και συνυπάρχει ομοίως κτίζοντας (διότι πόση είναι η διαφορά ενός κτίσματος από κτίσμα;)· αν λοιπόν ενυπάρχει το θείον σε όλα ομοίως και δείχνει την ίδια συνάφεια, όλα τα πράγματα θα είναι ομόθεα· ή αλλιώς ούτε το δεσποτικό εκείνο φύραμα, πού επήρε ο Υιός του Θεού από εμάς για χάρι μας, δεν θα είναι ομόθεο.
(Συνεχίζεται)
Αμέθυστος
35 λη'. Δέχονται δε αυτοί, σαν συνέπεια από τις δικές τους δοξασίες, και πολλούς Χριστούς, διότι αλλιώς δεν θα μπορούσαν να αναιρέσουν τον ένα. Και ακούοντας τους αγίους να ομιλούν περί αγένητης θεώσεως, που είναι θεοποιό δώρο και δίδεται στους ακριβώς πιστεύοντας στο ευαγγέλιο του Χριστού, και έλλαμψις η οποία δεν έχει γένεσιν αλλά απερινόητη στους αξίους φανέρωσιν, και φως άκτιστο, και χάρις που υπάρχει παντοτινά από τον πάντοτε υπάρχοντα Θεό, λέγουν ότι αυτή είναι η ουσία και υπόστασις του Υιού ή του άγιου Πνεύματος, εφ’ όσον δεν υπάρχει τίποτε αγένητο και άκτιστο που δεν συμβαίνει να είναι ουσία θεία και υπόστασις. Αν λοιπόν το θεοποιό δώρο, η θέωσις που δίδεται στους αγίους, η έλλαμψις που αυτοί δέχονται, το φώς κατά το οποίο θα λάμψουν ως ο ήλιος, είναι ουσία θεία και υπόστασις, όλοι τούτοι είναι ίσοι με τον Χριστό και ομόθεοι κατά το δεσποτικό εκείνο φύραμα, του οποίου θέωσις είναι η του Θεού Λόγου καθ’ υπόστασιν ένωσις, στον οποίο συμπαρίστατο και το Πνεύμα, όχι ως ενεργούν δηλαδή όπως στους αγίους, άλλα ως συνακόλουθο (συμπαρομαρτούν) προς ομότιμο.
36 λθ'. Αλλ’ όμως κατά την ευαγγελική επαγγελία μετά του Πατρός ο Κύριος φθάνει (αφικνείται) στους αξίους και εγκαθίσταται (μονήν ποιείται) σ’ αυτούς. Κατά τον Ακίνδυνο λοιπόν η ένοικος στους αξίους χάρις που υφίσταται παντοτινά από τον πάντοτε όντα δεν είναι η κοινή λαμπρότης και ενέργεια των τριών προσκυνητών προσώπων, κατά την οποία αυτός που δεν είναι από πουθενά απών λέγεται ότι καταφθάνει, δηλαδή επιφαίνεται, αλλ’ είναι ο ίδιος ο Θεός κατά την ουσία και τις υποστάσεις, όπως ο Ακίνδυνος λέγει στα γραπτά του∙ «όλον αυτόν το θείον, ό,τι μπορεί να είναι, είναι η άκτιστη έλλαμψις και χάρις, και όλος ο Θεός μέσα στους μετόχους του, ό,τι μπορεί να είναι, άλλα δεν υπάρχει άλλη άκτιστη θέωσις διάφορη από τη θεία φύσιν»· και πάλι, «δεν βλέπομε καμμιά θέωσιν και χάριν άκτιστη, που δεν είναι η ουσία του Θεού». Αν λοιπόν αυτά είναι έτσι κατά τον Ακίνδυνο, ούτε αυτή η τρισυπόστατη φύσις ούτε ο Πατήρ ο ίδιος είναι αναίτιος∙ διότι κι’ αυτός προέρχεται από κάποιον, κατ’ αυτόν, από τον οποίο προέρχεται η πάντοτε ούσα χάρις που επέταξε προς τους κατά καιρόν αγίους από το αεί όν.
37 μ'. Αλλά βέβαια, ενώ όλοι οι άγιοι άγγελοι και άνθρωποι θεώνονται δια μόνης της του Θεού ενέργειας, κι’ αυτήν όχι όλην, αλλά μ’ ένα μικρό μέρος σαν ελάχιστη ρανίδα ως προς εκείνο το πέλαγος, κατά τον Χρυσόστομο θεολόγο, το δε ανθρώπινο του Λόγου πρόσλημμα εθεώθηκε δια μιας από τις τρεις υποστάσεις, ο Ακίνδυνος δεν παρέλειψε καμμιά υπερβολή ασέβειας και παράνοιας, για να δείξει τον εαυτό του ανώτερο όχι μόνο από τους θεοφόρους αγγέλους και ανθρώπους, και μάλιστα όλους μαζί, αλλά και από αυτόν, αλλοίμονο, τον μόνο Χριστό. Διότι ισχυρίζεται ότι ο Θεός ενώνεται με αυτόν και τους ομόφρονές του όχι μόνο με κάθε θεία ενέργεια, αλλά και με τη θεία ουσία και τις θείες υποστάσεις. Πράγματι τούτο κι’ αυτός ο ίδιος το κατασκευάζει με όσα γράφει και τους οπαδούς του παρακινεί να λέγουν και να φρονούν, για να μην υποστεί μερισμό ο Θεός, λέγει, καθώς δεν θα ενώνεται με αυτούς ολόκληρος κατά κάθε τρόπο.
38 μα'. Αλλά έπειτα από αυτό πάλι τι τολμούν οι ταλαίπωροι να ειπούν; Τούτο το εναντιώτατο∙ διότι διακηρύσσουν κτιστή τη θέωσιν που υφίσταται το ανθρώπινο στοιχείο του Χριστού, όπως εγώ με φρίκη λέγω, έστω και λεγόμενο από εκείνους∙ και δεν θα τολμούσα να το αναφέρω, γνωρίζετε καλά, αν δεν έβλεπα τη βλάβη που παθαίνουν από αυτούς οι ακεραιότεροι (αφελέστεροι). Ας μεταφέρουμε κι’ εδώ τα ίδια τα λόγια τους. Πράγματι λέγουν ότι «όλα τα θεαθέντα από τους προφήτες έγιναν και απέγιναν, αφού επετέλεσαν το έργο για το οποίο παρελήφθησαν από τον Θεό, η δε λαμπρότης και θέωσις του σώματος του Κυρίου έγινε μεν επάνω στο Θαβώριο όρος, θα υπάρχει δε αιωνίως για την απόλαυσιν των πιστών που έφθασαν στο κορύφωμα διά της πίστεως και της αρετής». Αλλού όμως ο συγγραφεύς αυτών των προτάσεων, σαν να έχει λησμονήσει ποια είναι κατά τα λεγόμενά του η αρχή της γενήσεως της θεώσεως, ανασκευάζει ως ενόμισε τούτο και προσθέτει συμπερασματικώς∙ «αν λοιπόν έγινε η θέωσις τού από μας προσλήμματος του Λόγου αμέσως με την πρόσληψιν της σαρκός, πώς είναι άκτιστη και άναρχη;».
39 μβ'. Αλλά ολόκληρη αυτή τη δυσσεβή φλυαρία του Ακίνδυνου και των ομοίων του την ελέγξαμε προηγουμένως στην επιστολή μας προς τον σοφό πρόεδρο της Κυζίκου. Αυτοί όμως ισχυρίζονται ακόμη «ότι όπως είναι στο σύμπαν, έτσι είναι και στο Χριστό και στους αγιίους η ουσία του Θεού∙ και έτσι ενυπάρχουσα, στον Χριστό μεν ότι έκτισε τα επτά πνεύματα», αλλοίμονο, αυτά τα οποία κατά τον θειο Μάξιμο είχε ως γνήσιος Υιός του Θεού, «στους αγίους δε ότι κτίζει τη θεοποιό χάριν», φευ, εξ αιτίας της οποίας κατά τον ίδιο και άλλους ιερούς πατέρες και αυτοί θα μπορούσαν να κληθούν άναρχοι και αΐδιοι και ουράνιοι.
μγ'. Και δεν αντιλαμβάνονται ότι λέγουν τα εντελώς αντίθετα προς τα δικά τους∙ διότι την ουσία που εχαρακτήριζαν ως παντοτινά ούσαν χάριν από το Θεό και άκτιστο φως και αγένητη θέωσιν, τώρα αλλάζοντας γνώμη σαν μετανοημένοι την ονομάζουν κτιστή και αρκτή και παραχθείσα από μη όντα. «Διότι», λέγουν, «αν δεν είναι κτιστό το θεοποιόν δώρον και αυτή η χάρις, πώς μπορεί να υπέρκειται αυτής ο Θεός, όπως αναγράφεται στους λόγους των πατέρων;». Τί ανοησία! Διότι οι άγιοι λέγουν ότι ο Θεός υπέρκειται και κάθε θέσεως και αφαιρέσεως.
40 Τί λοιπόν; Και την αθανασία και ζωή του, την απειρία και αϊδιότητα, την αϋλία και το να είναι Πνεύμα, και γενικώς όλα τα προσόντα του Θεού, θα τα πούμε κτιστά και έτσι θα τον υπερτοποθετήσουμε επάνω από όλες τις τέτοιες θέσεις και αφαιρέσεις; Αλλά τότε, χωρίς να το καταλάβουμε, τον καθαιρούμε μάλλον παρά τον εξαίρομε, αν δεν πούμε ότι προσυπάρχουν σ’ αύτόν αϊδίως όλα τα θεοπρεπώς περί αυτόν νοούμενα, κι’ έτσι υπερθέσουμε την εντελώς απερινόητη και υπερούσια, μάλλον δε άπειρες φορές απείρως υπερκειμένη, κατά τον σοφό Μάξιμο, ουσία.
41 μδ'. Αλλά για να παραλείψω και το άλλο πλήθος των άτοπων λόγων και τις βλασφημίες προς τον Υιό και το Πνεύμα από τα τέτοια λόγια, και την άποψή τους ότι ο Θεός δεν είναι ποιητής ουσιών που έχουν ποιότητες, αλλά ποιοτήτων που ευρίσκονται στα όντα, όπως πίστευαν οι Έλληνες∙ για να παραλείψουμε λοιπόν και τούτο, αν όπως είναι στους άγιους έτσι είναι και σε όλους ο Θεός, θα τους συμβεί να λέγουν τα πάντα άγια, να λέγουν ότι όλοι είναι μέλη του Χριστού και κοινωνοί του θείου Πνεύματος, ακόμη και οι αμύητοι.
με'. Ή μάλλον, αν όπως σε όλους, έτσι και στους αγίους, αν όπως στους αγίους, έτσι και στο Χριστό κατοικεί το θειον και συνυπάρχει ομοίως κτίζοντας (διότι πόση είναι η διαφορά ενός κτίσματος από κτίσμα;)· αν λοιπόν ενυπάρχει το θείον σε όλα ομοίως και δείχνει την ίδια συνάφεια, όλα τα πράγματα θα είναι ομόθεα· ή αλλιώς ούτε το δεσποτικό εκείνο φύραμα, πού επήρε ο Υιός του Θεού από εμάς για χάρι μας, δεν θα είναι ομόθεο.
(Συνεχίζεται)
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου