Αγ. Γρηγόριος Παλαμάς - ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΙΕΡΩΣ ΗΣΥΧΑΖΟΝΤΩΝ (11)

 Συνέχεια από: Δευτέρα, 7 Σεπτεμβρίου 2020

3. Αλλ’ επειδή είναι πολυδύναμο πράγμα η ψυχή μας, και χρησιμοποιεί ως όργανο το για τη ζωή καμωμένο μαζί της σώμα (το σώμα που δημιουργήθηκε να ζει μαζί της), ποιά όργανα χρησιμοποιεί η δύναμή της αυτή, την οποία καλούμε νούν; Αλλά βέβαια κανένας ποτέ δεν υπέθεσε, ότι η διάνοια κατοικεί μέσα στα νύχια, ούτε μέσα στα βλέφαρα, ούτε φυσικά μέσα στους μυκτήρες (στα ρουθούνια) ή στα χείλη· το ότι βρίσκεται μέσα μας όλοι συμφωνούν, διαφωνούν όμως μερικοί ως προς το ποιο όργανο από τα εντός μας χρησιμοποιεί ως πρώτον. Γιατί άλλοι την εγκαθιστούν, σαν σε ακρόπολη, μέσα στον εγκέφαλο, άλλοι δίνουν σ’ αυτήν το ενδοκάρδιο (κέντρο της καρδίας) και το ψυχικό πνεύμα του ως γνησιώτατο όχημα. Εμείς όμως γνωρίζομε με ακρίβεια ότι το λογιστικό μας βρίσκεται, (αν και όχι σαν μέσα σε αγγείο, αφού είναι ασώματο, ούτε έξω, αφού είναι συνημμένο με αυτό), αλλά μέσα στην καρδιά σαν σε όργανο· και δεν το διδαχθήκαμε αυτό από άνθρωπο, αλλά από τον ίδιο τον Πλάστη τού ανθρώπου, ο οποίος, για να δείξει ότι «δεν μολύνουν τον άνθρωπο τα εισερχόμενα, αλλά τα εξερχόμενα από το στόμα», λέγει· «γιατί μέσα από την καρδιά εξέρχονται οι λογισμοί» (Ματθ. 15, 11 και 19). Αυτά λέγει και ο μέγας Μακάριος· «η καρδία ηγεμονεύει ολοκλήρου του οργάνου και, όταν η χάρη εξουσιάσει τα μόρια της καρδιάς, βασιλεύει σε όλους τους λογισμούς και τα μέλη· γιατί εκεί βρίσκεται ο νούς και όλοι οι λογισμοί της ψυχής». Η καρδιά μας λοιπόν είναι το ταμείο του λογιστικού και πρώτο λογιστικό σαρκικό όργανο. Φροντίζοντας λοιπόν να εποπτεύουμε και να ρυθμίζουμε το λογιστικό μας ώστε να βρίσκεται σε ακριβή νήψη, με τί θα εποπτεύουμε, αν δεν επαναφέρουμε, συνάγοντας από έξω τον διασκορπισμένο μέσω των αισθήσεων νού μας, μέσα μας και σ’ αυτήν την ίδια την καρδιά μας, το ταμείο των λογισμών μας; Γι’ αυτό και ο μακάριος Μακάριος στη συνέχεια τού παραπάνω χωρίου του λέγει· «εκεί λοιπόν πρέπει να προσέχουμε, αν έγραψε η χάρη τους νόμους του Πνεύματος». Πού εκεί; Στο ηγεμονικό όργανο, στο θρόνο της χάριτος, όπου (βρίσκεται) ο νους και όλοι οι λογισμοί της ψυχής, δηλαδή στην καρδιά. Βλέπεις ότι είναι πολύ μεγάλη ανάγκη, αυτοί που διάλεξαν να προσέχουν τον εαυτό τους σε ησυχία, να επαναφέρουν (συγκεντρώνουν) και να περικλείουν το νου τους μέσα στο σώμα, και μάλιστα στο ενδότατο σώμα εντός τού σώματος, αυτό δηλαδή που αποκαλούμε καρδιά;
Συνεχίζεται

Αρχαίο κείμενο
3. Ἐπεί δέ καί ἔνεστι πολυδύναμον πρᾶγμα ἡ καθ᾿ ἡμᾶς ψυχή, χρῆται δ᾿ ὡς ὀργάνῳ τῷ ζῆν κατ᾿ αὐτήν πεφυκότι σώματι, τίσιν ὡς ὀργάνοις χρωμένη ἐνεργεῖ ἡ δύναμις αὐτῆς αὕτη, ἥν καλοῦμεν νοῦν; Ἀλλά γάρ οὐδείς ποθ᾿ ὑπενόησεν, οὔτε ἐπί τοῖς ὄνυξιν, οὔτ᾿ ἐν τοῖς βλεφάροις, οὐδέ μενοῦν ἐν τοῖς μυκτῆρσιν ἤ τοῖς χείλεσιν ἐνῳκισμένην εἶναι τήν διάνοιαν˙ ἐντός δ᾿ ἡμῖν ἐνεῖναι πᾶσιν αὕτη συνδοκεῖ, διηνέχθησαν δέ τινες, τίνι πρώτῳ ὡς ὀργάνῳ χρῆται τῶν ἐντός. Οἱ μέν γάρ ὡς ἐπ᾿ ἀκροπόλει τινί τῷ ἐγκεφάλῳ ταύτην ἐνιδρύουσιν, οἱ δέ τῆς καρδίας τό μεσαίτατον καί τό κατ᾿ αὐτό τοῦ ψυχικοῦ πνεύματος ἐπειλικρινημένον ὄχημα διδόασιν αὐτῇ. Ἡμεῖς δέ καί αὐτοί, εἰ καί μήτε ἔνδον ὡς ἐν ἀγγείῳ, καί γάρ ἀσώματον, μήτε ἔξω, καί γάρ συνημμένον, ἀλλ᾿ ἐν τῇ καρδίᾳ ὡς ἐν ὀργάνῳ τό λογιστικόν ἡμῶν εἶναι ἐπιστάμεθ᾿ ἀκριβῶς, οὐ παρ᾿ ἀνθρώπου τοῦτο διδαχθέντες, ἀλλά παρ᾿ αὐτοῦ τοῦ πλάσαντος τόν ἄνθρωπον, ὅς, δεικνύς ὅπως «οὐ τά εἰσερχόμενα, ἀλλά τά ἐξερχόμενα διά τοῦ στόματος κοινοῖ τόν ἄνθρωπον», «ἐκ γάρ τῆς καρδίας ἐξέρχονται», φησίν, «οἱ λογισμοί». Ταῦτ᾿ ἆρα καί ὁ μέγας Μακάριος, «ἡ καρδία», φησίν, «ἡγεμονεύει ὅλου τοῦ ὀργάνου καί, ἐπάν κατάσχῃ τάς νομάς τῆς καρδίας ἡ χάρις, βασιλεύει ὅλων τῶν λογισμῶν καί τῶν μελῶν˙ ἐκεῖ γάρ ἐστιν ὁ νοῦς καί πάντες οἱ λογισμοί τῆς ψυχῆς». Οὐκοῦν ἡ καρδία ἡμῶν ἐστι τό τοῦ λογιστικοῦ ταμεῖον καί πρῶτον σαρκικόν ὄργανον λογιστικόν. Τό τοίνυν λογιστικόν ἡμῶν ἐν ἀκριβεῖ νήψει σπεύδοντες ἐπισκέπτεσθαι καί διορθοῦν, τίνι γ᾿ ἄν ἐπισκεψαίμεθα, εἰ μή τόν ἐγκεχυμένον διά τῶν αἰσθήσεων νοῦν ἡμῶν ἔξωθεν συναγαγόντες πρός τά ἐντός ἐπαναγάγοιμεν καί πρός αὐτήν ταύτην τήν καρδίαν, τό τῶν λογισμῶν ταμεῖον; Διά τοῦτο καί ὁ φερώνυμος Μακάριος ἐφεξῆς τοῖς ᾶνωτέρω μικρόν εἰρημένοις παρ᾿ αὐτοῦ φησιν˙ «ἐκεῖ τοίνυν δεῖ σκοπεῖν, εἰ ἐνέγραψεν ἡ χάρις τούς τοῦ Πνεύματος νόμους». Ἐκεῖ ποῦ; Ἐν τῷ ἡγεμονικῷ ὀργάνῳ, ἐν τῷ τῆς χάριτος θρόνῳ, ὅπου ὁ νοῦς καί οἱ λογισμοί πάντες τῆς ψυχῆς, ἐν τῇ καρδίᾳ δηλαδή. Ὁρᾷς πῶς ἀναγκαιότατον τοῖς προηρημένοις ἐν ἡσυχίᾳ προσέχειν ἑαυτοῖς ἐπανάγειν καί ἐμπερικλείειν τῷ σώματι τόν νοῦν, καί μάλιστα τῷ ἐν τῷ σώματι ἐνδοτάτῳ σώματι, ὅ καρδίαν ὀνομάζομεν;