Επικίνδυνες πολεμικές και οικονομικές εξελίξεις

Ασφαλέστερες περιοχές σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου.

Είναι φανερό πως ο πλανήτης, βυθισμένος σε τεράστια γεωπολιτικά και οικονομικά προβλήματα, οδεύει σταδιακά στον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο – ενώ βιώνουμε ήδη έναν ψυχρό πόλεμο μεταξύ των δύο υφισταμένων πόλων: των ΗΠΑ με τους συμμάχους τους από τη μία πλευρά και της Ρωσίας με τους δικούς της από την άλλη. Έπονται δε τρομοκρατικές επιθέσεις στο εσωτερικό κάποιων χωρών, όπως πρόσφατα στη Ρωσία και προηγουμένως στο Ιράν – όπου καμία χώρα δεν πρέπει να νοιώθει ασφαλής, ειδικά η ΕΕ λόγω των φανατικών ισλαμιστών στις κοινωνίες της. Την ίδια στιγμή, πρόκειται για ένα έτος με πολύ σημαντικές εκλογικές αναμετρήσεις στη Γαλλία, στη Μ. Βρετανία και στις ΗΠΑ – με πιθανότερα αποτελέσματα την ανάδειξη νέων πολιτικών δυνάμεων, εντελώς διαφορετικών αντιλήψεων. Από οικονομικής πλευράς, εκτός από το νόμισμα των BRICKS+, το Unit που έρχεται, κλιμακώνονται καθημερινά οι κίνδυνοι στασιμοπληθωρισμού, όσον αφορά την Ευρώπη (ο οποίος θα ήταν θανατηφόρος για υπερχρεωμένες και ελλειμματικές χώρες, όπως η Ελλάδα) – κυρίως λόγω της αποπαγκοσμιοποίησης, των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας και της Κίνας, της αποβιομηχάνισης της Δύσης, καθώς επίσης του πολέμου της Ουκρανίας. Από οικολογικής, θεωρούμε υποκριτικές τις συζητήσεις για πράσινες πολιτικές, όταν διεξάγονται πόλεμοι που έχουν τεράστιες επιπτώσεις στο περιβάλλον – ενώ δεν γίνεται καμία προσπάθεια εύρεσης ειρηνικών λύσεων, με το φανατισμό που εκτρέφουν τα ΜΜΕ να αυξάνεται γεωμετρικά. Πρόκειται για το άκρον άωτο της ανοησίας, αφού οι πόλεμοι τελειώνουν πάντοτε με διαπραγματεύσεις για την ειρήνη – ενώ όσο πιο πολύ αργούν, τόσο περισσότερο κοστίζουν σε ανθρώπινές ζωές, σε υποδομές και στο περιβάλλον. Εκτός εάν ξεσπάσει κάποιος παγκόσμιος πυρηνικός, για τον οποίο δεν υπάρχει εμπειρία – κάτι που φυσικά απευχόμαστε.
Βασίλης Βιλιάρδος
.
Ανάλυση



Σχετικά πρόσφατα υπήρξαν διεθνώς πολλές συζητήσεις, σύμφωνα με τις οποίες η Σαουδική Αραβία έδωσε τέλος στη συμφωνία των πετροδολαρίων (ανάλυση) – η οποία είχε συναφθεί τον Ιούνιο του 1974 με τις ΗΠΑ, υπό την κυβέρνηση Nixon. Χωρίς αυτή τη συμφωνία, πιθανότατα δεν θα είχε διασωθεί το δολάριο – μετά την μονομερή κατάργηση του κανόνα του χρυσού το 1971 (ανάλυση) και την επακόλουθη μεγάλη υποτίμηση του. Στη μάχη της Σαουδικής Αραβίας σε σχέση με το δολάριο, έχουμε ήδη αναφερθεί (ανάλυση) – καθώς επίσης στις προσπάθειες της Κίνας να αντικαταστήσει το πετροδολάριο, με το πετρογουάν.

Οι συζητήσεις αυτές συνοδεύθηκαν από ισχυρισμούς, κατά τους οποίους το πετρέλαιο θα τιμολογείται πλέον σε οποιοδήποτε νόμισμα – οπότε ακολούθησε το συμπέρασμα πως τερματίσθηκε η βασιλεία του δολαρίου, ως παγκόσμιο αποθεματικό, ενώ θα ακολουθήσει η αντικατάσταση του από κάποιο άλλο, με πιθανότερο το νόμισμα που προγραμματίζουν οι BRICS+ (ανάλυση).

Στην πραγματικότητα βέβαια, τίποτα από όλα αυτά δεν ισχύει – υπενθυμίζοντας πως η συμφωνία για τα πετροδολάρια έγινε μετά τον πόλεμο του Yom Kippur του 1973 και το εμπάργκο πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, το οποίο προκάλεσε το γνωστό ενεργειακό και κατ’ επέκταση οικονομικό/πληθωριστικό σοκ. Στην περίπτωση πάντως που η χώρα δεν συμφωνούσε με όσα είχε προτείνει η κυβέρνηση Nixon, οι ΗΠΑ είχαν καταρτίσει ήδη ένα σχέδιο εισβολής – ενώ η συμφωνία είχε τα εξής τέσσερα βασικά μέρη:
(α) Η Σαουδική Αραβία θα τιμολογούσε το πετρέλαιο σε αμερικανικά δολάρια.

(β) Η Σαουδική Αραβία θα επένδυε τα δολάρια που θα κέρδιζε από τις πωλήσεις πετρελαίου, σε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου ή σε πιστοποιητικά κατάθεσης μεγάλων τραπεζών (Bank CDs = προθεσμιακοί λογαριασμοί ταμιευτηρίου).

(γ) Το υπουργείο οικονομικών των ΗΠΑ και οι τράπεζες, θα δάνειζαν αυτά τα δολάρια σε αναπτυσσόμενες οικονομίες – οι οποίες θα τα χρησιμοποιούσαν για να αγοράζουν εξοπλισμό και γεωργικά προϊόντα από τις ΗΠΑ.

(δ) Οι ΗΠΑ θα παρείχαν στη Σαουδική Αραβία στρατιωτική προστασία, έναντι της Σοβιετικής Ένωσης και των περιφερειακών αντιπάλων της.

Σε τελική ανάλυση λοιπόν, οι ΗΠΑ βρήκαν ένα αξιόπιστο στήριγμα για το δολάριο, επειδή όλες οι άλλες χώρες θα χρειάζονταν δολάρια για να αγοράσουν πετρέλαιο, ενώ η Σαουδική Αραβία ενίσχυσε την ασφάλειά της – αφού καμία χώρα δεν μπορεί να διαθέτει τέτοια αποθέματα και να τα εξορύσσει, εάν δεν έχει τη στρατιωτική ισχύ για να τα προστατεύει (κάτι που οφείλει να μας προβληματίσει, σε σχέση με την Ελλάδα).

Εκτός αυτού, η ανακύκλωση των πετροδολαρίων σε αγοραστές των αναπτυσσομένων χωρών, έδωσε ώθηση στο εμπόριο και στις τιμές των εμπορευμάτων – με αποτέλεσμα να καταπολεμηθεί η εξαιρετικά σοβαρή παγκόσμια ύφεση του 1974. Με αίτημα δε της Σαουδικής Αραβίας, οι ΗΠΑ κράτησαν μυστικό το ακριβές ποσόν των ομολόγων της που διακρατούσε η χώρα – δεν τα ανέφεραν δηλαδή χωριστά, αλλά μαζί με αυτά άλλων μελών του ΟΠΕΚ.
Η νέα συμφωνία

Συνεχίζοντας, η συμφωνία των πετροδολαρίων δεν ήταν ποτέ μία επίσημη συνθήκη – με επικύρωση της από τη Γερουσία, έτσι ώστε να αποτελέσει νόμο. Περιείχε διατάξεις ετήσιας ανανέωσης, αλλά θα μπορούσε να τερματισθεί ανά πάσα στιγμή και από οποιοδήποτε μέρος – οπότε επρόκειτο στην ουσία για μία «γραπτή χειραψία». Απλά και οι δύο πλευρές κράτησαν το λόγο τους – όπως οι ΗΠΑ που έστειλαν στρατεύματα στο Κουβέιτ, για να αποκρούσουν την εισβολή του Ιράκ (Desert Shield, Desert Storm).

Όπως φαίνεται τώρα, η Σαουδική Αραβία ενημέρωσε τις ΗΠΑ ότι, δεν θα επεκτείνει τη συμφωνία ως είχε – επιδιώκοντας τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων για μία νέα χρηματοοικονομική ρύθμιση, συν μία καινούργια ρύθμιση ασφαλείας που θα αντικαταστήσουν τις παλαιές του πετροδολαρίου.

Μεταξύ άλλων, η νέα συμφωνία θα προβλέπει ότι, η Σαουδική Αραβία θα αναγνωρίσει το Ισραήλ ως μέρος των ευρύτερων συμφωνιών του Αβραάμ (=εν πρώτοις με τα ΗΑΕ και το Μπαχρέιν) – ενώ οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν μεν να της προσφέρουν στρατιωτική προστασία, αλλά θα διευρυνθεί, έτσι ώστε να συμπεριλάβει την τεχνολογία εμπλουτισμένου ουρανίου.

Φαινομενικά, η τεχνολογία θα χρησιμοποιηθεί για την τροφοδοσία πυρηνικών αντιδραστήρων – αλλά στην ουσία θα μπορούσε να συμβάλει στην κατασκευή πυρηνικών όπλων, επειδή η Σαουδική Αραβία αισθάνεται πως απειλείται από την ικανότητα εμπλουτισμού ουρανίου εκ μέρους του Ιράν.

Από οικονομικής πλευράς, η Σαουδική Αραβία θα συνέχιζε να τιμολογεί το πετρέλαιο σε δολάρια, αλλά θα μπορούσε να συμφωνήσει την πώληση του και σε άλλα νομίσματα – κυρίως σε ευρώ, όπως συμβαίνει σήμερα. Αν και φαίνεται λοιπόν πως δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι σημαντικό, οφείλει να είναι κανείς πολύ προσεκτικός – σημειώνοντας πως η νέα συμφωνία δεν θα ολοκληρωθεί εντός των επομένων έξι μηνών, επειδή η Σαουδική Αραβία δεν μπορεί να αναγνωρίσει το Ισραήλ έως ότου τελειώσει ο πόλεμος της Γάζας, οπότε θα αφορά τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ.

Εάν οι ΗΠΑ έχουν ξανά προετοιμάσει μία εισβολή στη Σαουδική Αραβία όπως το 1973, ως εναλλακτική λύση για την περίπτωση μη συμφωνίας της, κανένας δεν το γνωρίζει – αν και δεν φαίνεται πιθανόν.

Σημειώνουμε επίσης ότι, η Σαουδική Αραβία ξεπέρασε ακόμη και την Κίνα, όσον αφορά την έκδοση ομολόγων (πηγή) – το διεθνή δανεισμό της δηλαδή, για να στηρίξει διάφορα έργα και για να καλύψει τα ελλείμματα του προϋπολογισμού της. Ενδεχομένως επί πλέον για τη μεγαλύτερη αμυντική της θωράκιση – αφού ασφαλώς γνωρίζει την τότε εναλλακτική λύση των ΗΠΑ.
Οι BRICS+

Στο «αντίπαλο στρατόπεδο» τώρα, ανακοινώθηκαν σημαντικές πολιτικές πρωτοβουλίες στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης (SPIEF) – το οποίο διοργανώθηκε από τον πρόεδρο Putin στις αρχές Ιουνίου (3 έως 8). Εν προκειμένω, η Ρωσία ανακοίνωσε πως συνεργάζεται με άλλα μέλη των BRICS+, για την ανάπτυξη ενός παγκοσμίου συστήματος πληρωμών, ενδεχομένως με τη χρήση του δικού της ή του κινεζικού – εντελώς ανεξάρτητου από τα υφιστάμενα δυτικά, όπως των Swift (ανάλυση), Fedwire κλπ.

Εύλογα βέβαια, αφού οι πληρωμές μέσω των δυτικών συστημάτων υπόκεινται σε κατασχέσεις και απαγορεύσεις – ενώ οι πληρωμές μέσω ενός ανεξάρτητου συστήματος, θα είναι ασφαλείς από τις δυτικές παρεμβάσεις. Άλλωστε, η αποδολαριοποίηση (ανάλυση) έχει ξεκινήσει προ πολλού – από τότε που οι ΗΠΑ «πυροβόλησαν τα πόδια τους», επιβάλλοντας κυρώσεις στο Ιράν και στη Ρωσία.

Ο Putin συναντήθηκε μεταξύ άλλων με την Dilma Rousseff, πρώην πρόεδρο της Βραζιλίας (ανάλυση) και νυν πρόεδρο της Νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας – η οποία είναι η εκ των πραγμάτων κεντρική τράπεζα και δανειστής ανάπτυξης των BRICS+, καθώς επίσης των συνδεδεμένων μελών τους.

Το βασικό θέμα της συζήτησης ήταν το νέο νόμισμα των BRICS που θα ονομάζεται Unit – ενώ η αξία του θα στηρίζεται τελικά κατά 40% στο χρυσό (οπότε δεν είναι τυχαία η άνοδος της τιμής του και οι μαζικές αγορές από τις κεντρικές τράπεζες) και κατά 60% σε ένα καλάθι νομισμάτων των BRICS+. Το κλειδί βέβαια για την εφαρμογή του νομισματικού σχεδίου των BRICS που δεν είναι καθόλου απλό, είναι η διεύρυνση των μελών – αφού μόνο μία νομισματική ένωση με 20 ή περισσότερα μέλη που θα χρησιμοποιούν το νόμισμα, μπορεί να είναι επιτυχής.

Γιατί; Επειδή ο πωλητής αγαθών μπορεί να αγοράσει σε πολλές άλλες αγορές – οπότε θα είναι πιο πιθανόν να βρει αγαθά ή υπηρεσίες που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του, όπως αποδείχθηκε από το πείραμα του ευρώ. Το Unit πάντως θα ξεκινήσει το ενωρίτερο μετά από ένα χρόνο – ενώ επίσημες ανακοινώσεις είναι πιθανόν να υπάρξουν στη σύνοδο κορυφής των ηγετών των BRICS, στο Καζάν της Ρωσίας τον Οκτώβριο.

Φυσικά θα χρειαστούν ακόμη μερικά χρόνια για να προστεθούν μέλη, να δημιουργηθεί η υποδομή και να επιλυθούν ορισμένα προβλήματα αποτίμησης – είναι όμως πλέον σίγουρο πως το νέο νόμισμα έρχεται, ενδεχομένως με θανατηφόρες συνέπειες για το δολάριο, εάν «επαναπατρισθούν» μεγάλες ποσότητες του νομίσματος από τα αποθεματικά των κεντρικών τραπεζών, ασκώντας τεράστιες πληθωριστικές πιέσεις στο αμερικανικό νόμισμα. Ασφαλώς οι ΗΠΑ θα αμυνθούν με νύχια και με δόντια, απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο – αφού θα ήταν συνώνυμο με την οικονομική τους κατάρρευση.

Βέβαια, το Unit των BRICS θα είναι αρχικά συναλλακτικό νόμισμα, μόνο για πληρωμές δηλαδή και όχι αποθεματικό – κάτι που είναι πολύ πιο απλό. Η χρήση ενός νομίσματος ως αποθεματικού είναι πολύ πιο δύσκολη, επειδή απαιτεί αρκετά πράγματα – όπως μία μεγάλη, ρευστή αγορά ομολόγων, ένα λειτουργικό κράτος δικαίου και μία εμπορική υποδομή (εργαλεία αντιστάθμισης κινδύνου, συμφωνίες επαναγοράς, δημοπρασίες και διαδικασίες διακανονισμού).

Επομένως η συγκεκριμένη λειτουργία του νομίσματος θα καθυστερήσει πάνω από μία δεκαετία – με κυριότερο πρόβλημα προς επίλυση το κράτος δικαίου. Ως εκ τούτου, το Unit δεν αποτελεί ακόμη κίνδυνο για το δολάριο, όπως ούτε η Σαουδική Αραβία – κάτι που όμως θα μπορούσε να αλλάξει, εάν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να πυροβολούν τα πόδια τους.

Πάντως, η ερώτηση εδώ, σχετικά με το ποια είναι η σωστή πλευρά της ιστορίας, δεν μπορεί να απαντηθεί εύκολα – αφού εξαρτάται από πάρα πολλές μεταβλητές.
Ο κίνδυνος πολέμου στη Μέση Ανατολή

Ενώ συμβαίνουν όλα τα παραπάνω, σύμφωνα με πρόσφατες πληροφορίες κυοφορείται ένας πόλεμος του Ισραήλ εναντίον της Χεζμπολάχ – η οποία λειτουργεί ως «πληρεξούσιος» του Ιράν, ενώ επιτίθεται συστηματικά σε ισραηλινές βάσεις, σε ραντάρ, σε εγκαταστάσεις συλλογής πληροφοριών και σε άλλα αμυντικά στοιχεία, συμπεριλαμβάνοντας πλέον ισραηλινούς οικισμούς στη Δυτική Όχθη και στη Γαλιλαία.

Οι επιθέσεις αυτές καταστρέφουν ισραηλινά στρατιωτικά συστήματα κάθε είδους, τρομοκρατούν τον πληθυσμό του Ισραήλ και εμποδίζουν την ικανότητα της χώρας να διεξάγει αεροπορικές επιθέσεις στη Συρία ή στο Λίβανο – ενώ θεωρείται πως ο νέος πόλεμος θα διεξαχθεί στο βόρειο τμήμα του Ισραήλ, με πρόσθετες μάχες στο νότιο Λίβανο, στην περιοχή γύρω από τη βόρεια Δυτική Όχθη, στα Υψίπεδα του Γκολάν και στη Θάλασσα της Γαλιλαίας. Η άρνηση πάντως του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ ως προς την υποστήριξη της Κύπρου, στην περίπτωση επίθεσης της Χεζμπολάχ εναντίον της, δεν είναι εύκολο να ερμηνευθεί – αφού προφανώς γνωρίζει τι συμβαίνει.

Προφανώς η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχισθεί – με πιθανότερες ενέργειες του Ισραήλ τις μαζικές αεροπορικές επιθέσεις στο Λίβανο και στη Συρία, ακόμη και με κόστος να δεχθεί πυραυλικές επιθέσεις. Οι Ισραηλινοί είναι σε θέση βέβαια να αποκτήσουν ορισμένα αντιπυραυλικά συστήματα Patriot από τις ΗΠΑ, αλλά δεν έχουν μείνει πολλά, επειδή έχουν σταλθεί στην Ουκρανία – αν και δεν την έχουν βοηθήσει πολύ, λόγω των προηγμένων πυραύλων της Ρωσίας (Zircon, Kinzhal), όπου δεν έχει σημασία εάν είναι πράγματι υπερηχητικοί, αφού είναι σίγουρα αποτελεσματικοί.

Περαιτέρω, λέγεται πως η Χεζμπολάχ έχει επινοήσει τρόπους, για να αποφύγει το σύστημα αεράμυνας του Ισραήλ Iron Dome – πιθανότατα μέσω της χρήσης drones. Διαθέτει δε πάνω από 10.000 πυραύλους που έχει προμηθευτεί κυρίως από το Ιράν – ενώ κατά τη διάρκεια της προηγούμενης επίθεσης του Ιράν στο Ισραήλ, ένας αριθμός πυραύλων διείσδυσαν στη χώρα και έπληξαν στρατιωτικές/κατασκοπευτικές βάσεις, με τη βοήθεια drones.

Αν και δεν είναι τώρα σαφές ποιο συγκεκριμένο τύπο βαλλιστικού πυραύλου χρησιμοποίησε το Ιράν, για να επιτεθεί στις ισραηλινές βάσεις τον Απρίλιο, το ερώτημα που προκύπτει είναι τι θα συμβεί, εάν η Ρωσία δώσει στο Ιράν ακόμη πιο εξελιγμένη τεχνολογία πυραύλων – για να τη χρησιμοποιήσει εναντίον του Ισραήλ.

Γιατί να δώσει στο Ιράν τη νέα τεχνολογία; Προφανώς επειδή οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ έχουν επιτρέψει στην Ουκρανία να χρησιμοποιήσει τους πυραύλους που της προμήθευσαν, για να χτυπήσουν στόχους εντός της Ρωσίας – ένα ενδεχόμενο που θα είχε ως αποτέλεσμα ρωσικά αντίποινα, όχι όμως απευθείας εναντίον των χωρών του ΝΑΤΟ, με κίνδυνο πυρηνικού πολέμου.

Με απλά λόγια, όπως οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν ως «πληρεξούσιο» την Ουκρανία για να επιτεθούν στη Ρωσία, έτσι και η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τους δικούς της «πληρεξούσιους», για να επιτεθεί σε χώρες συμφερόντων των ΗΠΑ σε ολόκληρο τον πλανήτη – με την Κίνα στο παρασκήνιο.

Για παράδειγμα, εκτός από το Ιράν, θα μπορούσε να προμηθεύσει τους Houthis στην Υεμένη με πιο προηγμένους πυραύλους – με στόχο την εμπορική ναυτιλία στην Ερυθρά Θάλασσα, αλλά και πολεμικά πλοία των ΗΠΑ. Επίσης, η Ρωσία θα μπορούσε να εξοπλίσει πληρεξουσίους στη Συρία, με προηγμένα drones – για να επιτεθούν στις αμερικανικές δυνάμεις που εδρεύουν εκεί.

Συμπερασματικά λοιπόν, ο πόλεμος στην Ουκρανία και ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, δεν μπορούν να διαχωρισθούν – με την έννοια πως αποτελούν τα συνδεδεμένα μέρη μίας μεγαλύτερης γεωπολιτικής σύγκρουσης που συνεχώς κλιμακώνεται. Ουσιαστικά, θα μπορούσε να ξεσπάσει ένας νέος πόλεμος στη Μέση Ανατολή, με παγκόσμιες επιπτώσεις – πολύ περισσότερο επειδή το Ισραήλ φαίνεται πως θα αναγκασθεί να επιτεθεί, για να μη μείνει χωρίς άμυνα.
Η Ευρώπη

Περαιτέρω, συνεδρίασαν πρόσφατα στην Ιταλία οι G7 – με τη θεματολογία να εκτείνεται από τον πόλεμο της Ουκρανίας και τα παγωμένα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας, έως τις εμπορικές σχέσεις με την Κίνα και την κατάσταση στον πόλεμο της Γάζας.

Πολύ σωστά δε, το Politico την περιέγραψε ως «τα έξι κουτσά άλογα και η Meloni» – αφού ο Macron στη Γαλλία και ο Sunak στη Μ. Βρετανία δίνουν μάχες για να επιβιώσουν εκλογικά, ο Γερμανός καγκελάριος καταποντίστηκε στις Ευρωεκλογές, ο πρωθυπουργός του Καναδά έχει αναφερθεί ανοιχτά στην παραίτηση του, ο πρόεδρος Biden παραπαίει, ενώ ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας έχει χάσει το μεγαλύτερο μέρος των ψηφοφόρων του.

Ειδικά η Γαλλία και η Ιταλία είναι βυθισμένες στα ελλείμματα και στα χρέη (ανάλυση), σημειώνοντας πως στην Ιταλία τα επίσημα στοιχεία έδειξαν ότι, το έλλειμμα του προϋπολογισμού της το 2023 ήταν στο 7,2% του ΑΕΠ, πολύ πιο επάνω από το 5,3% που είχε προβλέψει η κυβέρνηση, ενώ η χώρα πληρώνει περισσότερα από 80 δις € κάθε χρόνο σε τόκους – οπότε οι κυβερνήσεις τους δεν είναι δυνατόν να συνεχίσουν να στηρίζουν την πολιτική ζήτησης. Πόσο μάλλον μετά το όργιο της εκτύπωσης χρημάτων ως αντίμετρο στην κρίση του 2008, το αντίστοιχο όργιο δαπανών της πανδημίας, με την ενεργειακή κρίση να μαίνεται προκαλώντας μία μεγάλη κρίση ανταγωνιστικότητας, με τον πόλεμο της Ουκρανίας να συνεχίζεται και με την ακρίβεια να έχει οδηγήσει σε μία κρίση διαβίωσης το μεγαλύτερο μέρος των Πολιτών των χωρών της ΕΕ.

Ακόμη χειρότερα, ενώ η αποβιομηχάνιση της ΕΕ συνεχίζεται εξαιτίας των υψηλών τιμών της ενέργειας, με τις ΗΠΑ να προσελκύουν πολλές βιομηχανίες στη χώρα τους με τη βοήθεια του IRA (ανάλυση), η Κομισιόν ψήφισε το 14ο πακέτο κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας – χωρίς να δίνει σημασία στο γεγονός ότι, στην ουσία πυροβολεί τα δικά της πόδια, αφού η ρωσική οικονομία δεν επηρεάζεται σχεδόν καθόλου (ανάλυση), ενώ οι ΗΠΑ είναι στην πλευρά των κερδισμένων με το LNG και με την πώληση στρατιωτικού εξοπλισμού.

Σχετικά τώρα με τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που σήμερα υπολογίζονται στα 265 δις €, η ΕΕ πιέζεται από τις ΗΠΑ να τα χρησιμοποιήσει για να πληρώσει τα «ταμεία βοήθειας» της Ουκρανίας – κάτι που όμως είναι αντίθετο με το διεθνές δίκαιο, αφού πρόκειται για κρατικά περιουσιακά στοιχεία που ως εκ τούτου είναι απρόσβλητα. Έτσι, τα χέρια της Δύσης είναι ουσιαστικά δεμένα – ενώ δεν εμποδίζεται μόνο από το διεθνές δίκαιο αλλά, επί πλέον, από τα αντίποινα της Ρωσίας που θα έκανε το ίδιο με τα δυτικά περιουσιακά στοιχεία στην επικράτεια της.

Τα πράγματα είναι όμως λίγο πιο περίπλοκα, όσον αφορά τα έσοδα από τόκους που προέρχονται από τα δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια – όπου η ΕΕ επικαλείται ένα υποτιθέμενο νομικό κενό (πηγή). Ειδικότερα, οι συμβάσεις μεταξύ της ρωσικής κεντρικής τράπεζας και της βελγικής Clearstream που διαχειρίζεται τους λογαριασμούς για τους Ρώσους, ως κεντρικό αποθετήριο τίτλων, ορίζουν πως τα έσοδα από τους τόκους δεν εισρέουν στο λογαριασμό της ρωσικής κεντρικής τράπεζας – αλλά σε έναν λογαριασμό μεσεγγύησης που διαχειρίζεται η Clearstream (ανάλυση).

Σύμφωνα λοιπόν με τη νομική γνωμοδότηση της ΕΕ, αυτός ο λογαριασμός μεσεγγύησης δεν αντιπροσωπεύει κρατικά περιουσιακά στοιχεία που προστατεύονται από το διεθνές δίκαιο – αλλά «ανήκει» στην Clearstream και μπορεί να κατασχεθεί. Με κριτήριο δε τις αναφορές διαφόρων ΜΜΕ, το δάνειο των 50 δις $ στην Ουκρανία που ανακοινώθηκε από τους G7, θα αποπληρωθεί από αυτά ακριβώς τα έσοδα – από τους τόκους δηλαδή των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Ρωσίας.

Όμως, με βάση μία ανάλυση των βρετανικών Financial Times (πηγή), τα έσοδα από τους τόκους μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο ως εγγύηση για το δάνειο – γεγονός που σημαίνει ότι, εάν η Ουκρανία δεν θα είναι σε θέση να εξυπηρετήσει τις δόσεις του δανείου, έτσι όπως περιγράφονται στη σύμβαση, τα ρωσικά έσοδα από τους τόκους που διαχειρίζεται η Clearstream, θα καλύψουν τις πληρωμές.

Θα επρόκειτο βέβαια επίσης για μία σαφή παραβίαση του διεθνούς δικαίου, αλλά θα συνέβαινε μόνο στην περίπτωση αφερεγγυότητας της Ουκρανίας – κάτι που ασφαλώς δεν είναι ρεαλιστικό, αφού λίγες ημέρες πριν οι πιστωτές της Ουκρανίας αναγκάστηκαν να διαγράψουν (κουρέψουν) ένα μεγάλο μέρος της αξίας των ουκρανικών ομολόγων που κατείχαν (πηγή). Σε κάθε περίπτωση, εάν η χρήση των ρωσικών τόκων ως εγγύηση για ένα δάνειο αντίκειται ή μη στο διεθνές δίκαιο, θα αποφασισθεί από τα διεθνή δικαστήρια.

Εν τούτοις, ακόμη και αν τα διεθνή δικαστήρια αποφασίσουν πως η εγγύηση δεν είναι αντίθετη με το διεθνές δίκαιο, πρόκειται για μία ανοησία – αφού τα 50 δις $ θα προέλθουν από τους διεθνείς επενδυτές, δηλαδή από τράπεζες, εταιρίες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων και funds. Οι επενδυτές αυτοί προφανώς δεν πρόκειται να δανείσουν 50 δις $ με εγγύηση τους τόκους της Clearstream – αφού, για παράδειγμα, εάν ακολουθήσει μία συνθήκη ειρήνης το επόμενο έτος, η Ρωσία θα απαιτούσε την αποδέσμευση των περιουσιακών της στοιχείων και θα έπαυαν να υπάρχουν οι εγγυήσεις.

Εκτός αυτού, οι κυρώσεις πρέπει να παρατείνονται από την ΕΕ κάθε έξι μήνες και μάλιστα ομόφωνα – οπότε, εάν μία χώρα αρνούνταν να τις υπογράψει, όπως η Ουγγαρία ή η Σλοβακία, η εγγύηση θα εξαφανιζόταν αμέσως. Το ίδιο ακριβώς ισχύει, εάν ένα διεθνές δικαστήριο κρίνει παράνομο το πάγωνα των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Ρωσίας – ενώ βέβαια το ποσόν των τόκων που υπολογίζεται στα 3 δις $ ετησίως, είναι πολύ χαμηλό για να καλύψει ένα δάνειο ύψους 50 δις $.

Επομένως, καμία τράπεζα και κανένα αμοιβαίο κεφάλαιο δεν θα συμφωνούσε με την παροχή ενός τέτοιου δανείου – εκτός εάν οι επενδυτές αποζημιώνονταν με ένα πολύ σημαντικό ασφάλιστρο κινδύνου για τα επιτόκια που όμως δεν θα βοηθούσε την Ουκρανία, αφού δεν θα ήταν ποτέ σε θέση να αποπληρώνει ένα δάνειο, χωρίς πρώτης τάξεως εγγυητές.

Έτσι, όπως πολύ σωστά αναφέρεται, αυτό που λείπει από το συγκεκριμένο μοντέλο, είναι ένας «δανειστής έκτακτης/ύστατης ανάγκης» κατά τη γνωστή οικονομική ορολογία – όπως είναι οι κεντρικές τράπεζες για τις εμπορικές. Ποιος θα ήταν; Προφανώς οι χώρες των G7, οπότε οι φορολογούμενοι Πολίτες τους – οι οποίες θα πρέπει να παρέμβουν, εάν η Ουκρανία αθετήσει τις πληρωμές και τα παγωμένα κέρδη από τους τόκους των ρωσικών συναλλαγματικών αποθεμάτων (α) είτε δεν αρκούν, (β) είτε απαγορευθεί η χρήση τους από τα διεθνή δικαστήρια.

Στο πλαίσιο αυτό, η όλη συζήτηση για τα «χρήματα του Putin» ή για τα κέρδη από τους τόκους τους, είναι καθαρά δημόσιες σχέσεις – οπότε στην ουσία ερευνάται ένα δάνειο 50 δις $ από ιδιωτικές τράπεζες και funds που να είναι εγγυημένο από τις χώρες των G7 και κανέναν άλλο. Εν προκειμένω τα μικρότερα κράτη, όπως η Γαλλία ή η Ιταλία, φαίνεται πως πιέζουν για να επιμερισθεί αυτή η εγγύηση, σε σχέση με το ΑΕΠ των χωρών, ενώ οι ΗΠΑ θέλουν να παρέμβει η Παγκόσμια Τράπεζα – σημειώνοντας πως μπορεί μεν η αμερικανική κυβέρνηση να εγγυηθεί χωρίς την έγκριση της Γερουσίας και της Βουλής, αλλά είναι μάλλον απίθανο με κριτήριο τη διαμάχη για το τελευταίο πακέτο της Ουκρανίας που θα έπρεπε να είναι πράγματι το τελευταίο.

Υπάρχουν επίσης ορισμένα προβλήματα στην Ευρώπη, αφού τα ρωσικά κεφάλαια πάγωσαν από την ΕΕ και όχι από τους G7 – οπότε θα πρέπει να τεθεί το θέμα στα επί μέρους κράτη της Ένωσης. Ως εκ τούτου, τα 50 δις $ και οι τόκοι του Putin είναι ακόμη στη σφαίρα της θεωρίας – περιπλέκοντας την κατάσταση περισσότερο.
Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, είναι φανερό πως ο πλανήτης, βυθισμένος σε τεράστια γεωπολιτικά και οικονομικά προβλήματα, οδεύει σταδιακά στον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο – ενώ βιώνουμε ήδη έναν ψυχρό πόλεμο μεταξύ των δύο υφισταμένων πόλων: των ΗΠΑ με τους συμμάχους τους από τη μία πλευρά και της Ρωσίας με τους δικούς της από την άλλη. Έπονται δε τρομοκρατικές επιθέσεις στο εσωτερικό κάποιων χωρών, όπως πρόσφατα στη Ρωσία και προηγουμένως στο Ιράν – όπου καμία χώρα δεν πρέπει να νοιώθει ασφαλής, ειδικά η ΕΕ λόγω των φανατικών ισλαμιστών στις κοινωνίες της.

Την ίδια στιγμή, πρόκειται για ένα έτος με πολύ σημαντικές εκλογικές αναμετρήσεις στη Γαλλία, στη Μ. Βρετανία και στις ΗΠΑ – με πιθανότερα αποτελέσματα την ανάδειξη νέων πολιτικών δυνάμεων, εντελώς διαφορετικών αντιλήψεων.

Από οικονομικής πλευράς, κλιμακώνονται καθημερινά οι κίνδυνοι στασιμοπληθωρισμού, όσον αφορά την Ευρώπη (ο οποίος θα ήταν θανατηφόρος για υπερχρεωμένες και ελλειμματικές χώρες, όπως η Ελλάδα) – κυρίως λόγω της αποπαγκοσμιοποίησης, των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας και της Κίνας, της αποβιομηχάνισης της Δύσης, καθώς επίσης του πολέμου της Ουκρανίας.

Από οικολογικής, θεωρούμε υποκριτικές τις συζητήσεις για πράσινες πολιτικές, όταν διεξάγονται πόλεμοι που έχουν τεράστιες επιπτώσεις στο περιβάλλον – ενώ δεν γίνεται καμία προσπάθεια εύρεσης ειρηνικών λύσεων, με το φανατισμό που εκτρέφουν τα ΜΜΕ να αυξάνεται γεωμετρικά.

Πρόκειται για το άκρον άωτο της ανοησίας, αφού οι πόλεμοι τελειώνουν πάντοτε με διαπραγματεύσεις για την ειρήνη – ενώ όσο πιο πολύ αργούν, τόσο περισσότερο κοστίζουν σε ανθρώπινές ζωές, σε υποδομές και στο περιβάλλον. Εκτός εάν ξεσπάσει κάποιος παγκόσμιος πυρηνικός, για τον οποίο δεν υπάρχει εμπειρία – κάτι που φυσικά απευχόμαστε.

 https://analyst.gr/2024/06/24/epikindines-polemikes-kai-oikonomikes-exelixeis/