Η διερεύνηση της έννοιας Gelassenheit (2)

                         ΠΕΡΙ ΣΚΕΨΕΩΣ
                         Martin Heidegger
                        
Ερευνητής (Ε)
Μορφωμένος (Μ)
Διδάσκαλος (Δ)

Μέρος 2ο

Μ: Αυτή είναι μια κακή παρηγοριά.

Δ: Καλή ή κακή, δεν πρέπει να περιμένουμε καμιά παρηγοριά, αυτό όμως βέβαια κάνουμε όταν βυθιστούμε στo απαρηγόρητο.

Ε: Τι πρέπει να περιμένουμε; Και που πρέπει να περιμένουμε; Σε λίγο δε θα ξέρω ούτε που είμαι ούτε ποιος είμαι.

Δ: Κανείς μας δεν το ξέρει πια, από τη στιγμή που σταματήσαμε να ξεγελούμε τους εαυτούς μας για το πράγμα.

Μ: Όμως έχουμε ακόμα τον δρόμο μας;

Δ: Φυσικά. Όταν όμως τον ξεχνάμε γρήγορα, παρατάμε την σκέψη.

Ε: Ποιο πράγμα όμως πρέπει να σκεφτόμαστε, όταν πρέπει να μεταβούμε και να μπούμε στην μέχρι τώρα για μας αβίωτη ουσία της σκέψης;

Δ: Αυτό από το οποίο και μόνο μπορεί να γίνει αυτή η μετάβαση.

Μ: Θέλετε μήπως να εγκαταλείψετε την μέχρι τώρα ερμηνεία της ουσίας της σκέψης;

Δ: Έχετε ξεχάσει τι είχα πει για το επαναστατικό σε προηγούμενη συνομιλία μας;

Ε: Η λήθη μού φαίνεται πως είναι ένας ιδιαίτερος κίνδυνος σε τέτοιες συνομιλίες.

Μ: Αν καταλαβαίνω σωστά, πρέπει να δούμε σε μια συσχέτιση με την ουσία της σκέψης αυτό που ονομάζουμε εγκατάλειψη, που όμως σχεδόν δεν το γνωρίζουμε και δεν ξέρουμε και που να το τοποθετήσουμε.

Δ: Ακριβώς αυτό εννοώ.

Ε: Τελευταίως παρουσιάσαμε την σκέψη με την μορφή μιας υπερβατικής-οριζόντιας αναπαράστασης.

Μ: Αυτή η αναπαράσταση μας παραθέτει πχ το ζωώδες των ζώων, την πετρότητα της πέτρας κτλ, ως εκείνη την όψη, μέσα στην οποία βλέπουμε όταν ενώπιον μας βρίσκεται αυτό το πράγμα με την όψη του ζώου, της πέτρας...

Ε: Ο ορίζοντας τον οποίο για ακόμα μια φορά περιγράφετε ,είναι ο ορίζοντας που περιβάλλει την όψη(θέα).

Δ: Και ξεπερνά(Übertreffen) την όψη των πραγμάτων.

Μ: Όπως η υπερβατικότητα προσπερνά(Überholen) την (αισθητηριακή) πρόσληψη των αντικειμένων.

Δ: Καθορίζουμε λοιπόν τι λέγεται ορίζοντας και τι υπερβατικότης, με τις λέξεις ξεπέρασμα(Übertreffen) και προσπέρασμα(Überholen)...

Μ: που αναφέρονται στα πράγματα και στην αναπαράσταση των πραγμάτων.

Δ: Ο ορίζοντας και η υπερβατικότης γίνονται με τον τρόπο αυτό εμπειρία των αντικείμενων και της ικανότητος μας για αναπαράσταση, και καθορίζονται μόνο με την αναφορά στα αντικείμενα και την ικανότητα μας για αναπαράσταση.

Μ: Γιατί το τονίζετε αυτό;

Δ: Για να υποδείξω, πως με τον τρόπο αυτόν, αυτό που επιτρέπει στον ορίζοντα να είναι αυτό που είναι, δεν είναι με κανένα τρόπο μέρος της εμπειρίας.

Ε: Ποιο πράγμα σκέφτεστε στην περίπτωση του ισχυρισμού αυτού;

Δ: Λέμε πως κοιτάζουμε μέσα στον ορίζοντα(Horizont). Ο ορίζοντας(Gesichtskreis) λοιπόν είναι κάτι ανοικτό, το άνοιγμα αυτό όμως δεν προκύπτει επειδή εμείς βλέπουμε μέσα στον ορίζοντα.

Μ: Και την όψη των αντικειμένων επίσης, που μας προσφέρει η θέα από τον ορίζοντα, δεν την τοποθετούμε μέσα σε αυτό το ανοικτό...

Ε: αλλά μας συναντά.

Δ: Η ιδιότητα του ορίζοντα(δηλαδή πως κάτι είναι ορίζοντας) είναι μόνο η προς εμάς στραμμένη πλευρά εκείνου του ανοικτού, που είναι γεμάτο με την θέα, την όψη εκείνου, που στην ικανότητα μας τής αναπαράστασης εμφανίζεται ως αντικείμενο.

Ε: Ο ορίζοντας(Horizont) σύμφωνα με αυτά είναι κάτι άλλο από ορίζοντας(Horizont). Αλλά αυτό το άλλο είναι σύμφωνα με τα συ ζητηθέντα το έτερο του εαυτού και για τον λόγο αυτό το ίδιο. Λέτε πως ο ορίζοντας είναι το ανοικτό που μας περιβάλλει. Τι είναι αυτό το ανοικτό καθ' εαυτό, εάν εξαιρέσουμε πως μπορεί να εμφανίζεται και ως ορίζοντας της ικανότητος μας για αναπαράσταση;

Δ: Εμένα μου φαίνεται ως ένας τόπος τον οποίο αντικρίζει καποιος (Gegend), και που με την μαγεία του, αισθάνεται ότι τού ανήκει, ότι γυρίζει εκεί όπου αναπαύεται.

Μ: Δεν είμαι σίγουρος αν καταλαβαίνω οτιδήποτε από αυτά που τώρα λέτε.

Δ: Και εγώ δεν το καταλαβαίνω, αν με το “καταλαβαίνω” εννοείτε την ικανότητα, το προσφερόμενο να το φανταστεί κανείς έτσι, ώστε να τοποθετείται στα γνωστά και με αυτόν τον τρόπο να εξασφαλίζεται. Γιατί και σε μένα λείπει το γνωστό, όπου θα μπορούσα να τοποθετήσω αυτό που προσπαθώ να πω περί του ανοικτού ως τόπου.

Ε: Αυτό όμως είναι αδύνατο και μόνο επειδή, αυτό που ονομάζετε τόπο, είναι αυτό που εξασφαλίζει κάθε δυνατότητα κατοικίας.

Δ: Κάτι τέτοιο εννοώ, αλλά όχι μόνο αυτό.

Μ: Μιλήσατε για “ένα” τόπο, όπου όλα επιστρέφουν στον εαυτό τους. Ένας τόπος για όλα, αν το πάρουμε αυστηρά, δεν είναι ένας τόπος μεταξύ άλλων, αλλά ο τόπος των τόπων.

Δ: Έχετε δίκαιο, πρόκειται για τον τόπο.

Ε: Και η μαγεία αυτού του τόπου είναι η κυριαρχία της ουσίας του, το γεγονός πως τον συναντά(ή πως ο τόπος συναντά) κάποιος(das Gegnende), αν μου επιτρέπεται να το ονομάσω έτσι.

Μ: Σύμφωνα με την λέξη, θα ήταν η Gegend αυτό που μας συναντά(entgegenkommt). Για τον ορίζοντα είπαμε, πως μας συναντά η όψη των πραγμάτων που προέρχεται από την θέα την οποία περικλείει ο ορίζοντας. Αν τώρα συλλαμβάνουμε τον ορίζοντα από τον τόπο, τότε παίρνουμε τον τόπο ως αυτό που μας συναντά(μας έρχεται από απέναντι).

Δ: Με τον τρόπο αυτό θα σηματοδοτούσαμε τον τόπο, ακριβώς όπως και προηγουμένως τον ορίζοντα, από την σχέση του προς εμάς, ενώ ταυτόχρονα ψάχνουμε τι είναι καθ' εαυτό το ανοικτό το οποίο μας περιβάλλει. Αν πούμε πως είναι ο τόπος, και με την πιο πάνω πρόθεση, τότε πρέπει η λέξη να σημαίνει κάτι άλλο.

Ε: Πάνω απ' όλα, και η συνάντηση δεν είναι μια, και πολύ λιγότερο το θεμελιώδες χαρακτηριστικό του τόπου. Τι σημαίνει λοιπόν αυτή η λέξη;

Μ: Στην παλιότερη μορφή λέγεται “Gegnet” και σημαίνει τον πλατύ ελεύθερο τόπο. Μπορούμε από αυτή την σημασία να πάρουμε κάτι και να το χρησιμοποιήσουμε για την ουσία αυτού που θέλουμε να ονομάζουμε Gegend;

Δ: Ο τόπος συμμαζεύει, άσχετα αν δεν συμβαίνει τίποτα, κάθε τι προς κάθε τι, και όλα προς άλληλα, μέσα στην διαμονή τους καθώς βρίσκονται μέσα στον εαυτό τους. Η συνάντηση είναι μια επιστροφή που συμμαζεύει προς μια πλατιά αναφορά μέσα στον αργόσυρτο χρόνο.

(Συνεχίζεται)

Μετάφραση : Πέτρος

Αμέθυστος