Είναι πιθανό ότι πολύ λίγοι από αυτούς που ετοιμάζονται να ψηφίσουν στις ευρωεκλογές νά έχουν αναρωτηθεί για το πολιτικό νόημα της χειρονομίας τους. Εφόσον καλούνται να εκλέξουν ένα απροσδιόριστο «ευρωπαϊκό κοινοβούλιο», μπορεί να πιστεύουν λίγο πολύ καλόπιστα ότι κάνουν κάτι που αντιστοιχεί στην εκλογή των κοινοβουλίων των χωρών των οποίων είναι πολίτες. Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί αμέσως ότι αυτό δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Όταν μιλάμε για την Ευρώπη σήμερα, το σπουδαίο που αφαιρείται είναι πρώτα και κύρια η πολιτική και νομική πραγματικότητα της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ότι είναι μια πραγματική αποσιώπηση φαίνεται από το γεγονός ότι αποφεύγουμε με κάθε τρόπο να φέρουμε στη συνείδηση μια αλήθεια που είναι τόσο ενοχλητική όσο και προφανής. Αναφέρομαι στο γεγονός ότι από την άποψη του συνταγματικού δικαίου η Ευρώπη δεν υπάρχει: αυτό που λέμε «Ευρωπαϊκή Ένωση» είναι τεχνικά ένα σύμφωνο μεταξύ κρατών, το οποίο αφορά αποκλειστικά το διεθνές δίκαιο. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1993, η οποία έδωσε τη σημερινή της μορφή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι η απόλυτη κύρωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας ως μια απλή διακυβερνητική συμφωνία μεταξύ κρατών. Έχοντας επίγνωση του γεγονότος ότι η συζήτηση για δημοκρατία σε σχέση με την Ευρώπη δεν είχε νόημα, επομένως, οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπάθησαν να καλύψουν αυτό το δημοκρατικό έλλειμμα συντάσσοντας το σχέδιο για ένα λεγόμενο ευρωπαϊκό σύνταγμα.
Είναι σημαντικό ότι το κείμενο με αυτό το όνομα, που συντάχθηκε από επιτροπές γραφειοκρατών χωρίς καμία λαϊκή βάση και εγκρίθηκε από μια διακυβερνητική διάσκεψη το 2004, όταν υποβλήθηκε σε λαϊκή ψηφοφορία, όπως στη Γαλλία και την Ολλανδία το 2005, απορρίφθηκε κατηγορηματικά. Μπροστά στην αποτυχία της λαϊκής έγκρισης, η οποία ουσιαστικά κατέστησε άκυρο το λεγόμενο σύνταγμα, το έργο εγκαταλείφθηκε σιωπηρά -και ίσως θα έπρεπε να πούμε επαίσχυντα- και αντικαταστάθηκε από μια νέα διεθνή συνθήκη, τη λεγόμενη Συνθήκη της Λισαβόνας του 2007. Είναι αυτονόητο ότι, από νομική άποψη, αυτό το έγγραφο δεν είναι σύνταγμα, αλλά είναι για άλλη μια φορά μια συμφωνία μεταξύ κυβερνήσεων, η μόνη συνέπεια της οποίας αφορά το διεθνές δίκαιο και, επομένως, φροντίσαμε να μην τό υποβάλουμε στη λαϊκή έγκριση. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι το λεγόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που εκλέγεται δεν είναι, στην πραγματικότητα, κοινοβούλιο, επειδή δεν έχει την εξουσία να προτείνει νόμους, κάτι που είναι εξ ολοκλήρου στα χέρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Λίγα χρόνια νωρίτερα, το πρόβλημα του ευρωπαϊκού συντάγματος είχε προκαλέσει μια συζήτηση μεταξύ ενός Γερμανού νομικού του οποίου κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει την ικανότητα, του Dieter Grimm, και του Jürgen Habermas, ο οποίος, όπως η πλειονότητα όσων αυτοαποκαλούνται φιλόσοφοι, στερείτο εντελώς νομικής κουλτούρας. Ενάντια στον Χάμπερμας, ο οποίος πίστευε ότι θα μπορούσε τελικά να βασίσει το σύνταγμα στην κοινή γνώμη, ο Ντίτερ Γκριμ είχε δίκιο να υποστηρίζει ότι ένα σύνταγμα ήταν ανέφικτο για τον απλούστατο λόγο ότι δεν υπήρχε ευρωπαϊκός λαός και επομένως κάτι σαν συντακτική εξουσία στερούνταν οποιασδήποτε πιθανής βάσης. Αν είναι αλήθεια ότι η εδραιωμένη εξουσία προϋποθέτει μια συντακτική εξουσία, η ιδέα μιας ευρωπαϊκής συντακτικής εξουσίας είναι η μεγάλη απούσα στις συζητήσεις για την Ευρώπη.
Ως εκ τούτου, από τη σκοπιά του υποτιθέμενου συντάγματός της, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει νομιμότητα, δεν έχει καμία νομιμοποίηση. Επομένως,
είναι απολύτως κατανοητό ότι μια πολιτική οντότητα χωρίς νόμιμο
σύνταγμα δεν μπορεί να εκφράσει τη δική της πολιτική. Η μόνη εμφάνιση
ενότητας επιτυγχάνεται όταν η Ευρώπη ενεργεί ως υποτελής των Ηνωμένων
Πολιτειών, συμμετέχοντας σε πολέμους που σε καμία περίπτωση δεν
ανταποκρίνονται στα κοινά συμφέροντα και ακόμη λιγότερο στη λαϊκή
βούληση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργεί σήμερα ως παράρτημα του ΝΑΤΟ (το οποίο το ίδιο το ΝΑΤΟ είναι μια στρατιωτική συμφωνία μεταξύ κρατών).
Για αυτόν τον λόγο, επαναλαμβάνοντας όχι πολύ ειρωνικά τη φόρμουλα που χρησιμοποίησε ο Μαρξ για τον κομμουνισμό, θα μπορούσε κανείς να πει ότι η ιδέα μιας ευρωπαϊκής συντακτικής αρχής είναι το φάντασμα που στοιχειώνει την Ευρώπη σήμερα και που κανείς δεν τολμά να επικαλεστεί σήμερα. Ωστόσο, μόνο μια τέτοια συντακτική εξουσία/αρχή θα μπορούσε να αποκαταστήσει τη νομιμότητα και την πραγματικότητα στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, τα οποία - αν απατεώνες σύμφωνα με τα λεξικά είναι "αυτοί που εξαναγκάζουν τους άλλους να πιστεύουν πράγματα ξένα προς την αλήθεια και να λειτουργούν σύμφωνα με αυτήν την ευπιστία" - δεν είναι προς το παρόν τίποτα περισσότερο από μια «απάτη».
Μια άλλη ιδέα της Ευρώπης θα είναι δυνατή μόνο όταν θά έχουμε καθαρίσει αυτή την απάτη. Για να το θέσω χωρίς προσχήματα ή επιφυλάξεις: εάν θέλουμε πραγματικά να σκεφτούμε μια πολιτική Ευρώπη, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να βγάλουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση από τη μέση - ή τουλάχιστον, να είμαστε έτοιμοι για τη στιγμή που, όπως φαίνεται τώρα επικείμενη, θα καταρρεύσει.
Για αυτόν τον λόγο, επαναλαμβάνοντας όχι πολύ ειρωνικά τη φόρμουλα που χρησιμοποίησε ο Μαρξ για τον κομμουνισμό, θα μπορούσε κανείς να πει ότι η ιδέα μιας ευρωπαϊκής συντακτικής αρχής είναι το φάντασμα που στοιχειώνει την Ευρώπη σήμερα και που κανείς δεν τολμά να επικαλεστεί σήμερα. Ωστόσο, μόνο μια τέτοια συντακτική εξουσία/αρχή θα μπορούσε να αποκαταστήσει τη νομιμότητα και την πραγματικότητα στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, τα οποία - αν απατεώνες σύμφωνα με τα λεξικά είναι "αυτοί που εξαναγκάζουν τους άλλους να πιστεύουν πράγματα ξένα προς την αλήθεια και να λειτουργούν σύμφωνα με αυτήν την ευπιστία" - δεν είναι προς το παρόν τίποτα περισσότερο από μια «απάτη».
Μια άλλη ιδέα της Ευρώπης θα είναι δυνατή μόνο όταν θά έχουμε καθαρίσει αυτή την απάτη. Για να το θέσω χωρίς προσχήματα ή επιφυλάξεις: εάν θέλουμε πραγματικά να σκεφτούμε μια πολιτική Ευρώπη, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να βγάλουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση από τη μέση - ή τουλάχιστον, να είμαστε έτοιμοι για τη στιγμή που, όπως φαίνεται τώρα επικείμενη, θα καταρρεύσει.
20 Μαΐου 2024
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου