Συνέχεια από : Πέμπτη 24 Μαρτίου 2022
Το μητρικό σύμπλεγμαΚεφάλαιο 7ο Β
Οι εργασίες της Ψυχής
APULEIUS OF MADAUROS
Η anima ενός άντρα τού ψιθυρίζει: ό,τι είναι ωραίο, είναι και καλό με την πλατωνική έννοια του λόγου καλόν καγαθόν˙ το καλό και το ωραίο ανήκουν μαζί. Ένα απ’ τα μεγαλύτερα προβλήματα του άντρα συνίσταται στο ότι είναι πρακτικά ανίκανος ν’ αγαπήση μια γυναίκα, όταν αυτή είναι άσχημη. Δεν μπορεί να ξεχωρίση τα αισθήματά του απ’ την αισθητική. Υπάρχει εδώ η ιστορία εκείνου του άντρα, που δεν μπορούσε ν’ αποφασίση ανάμεσα σε δυό γυναίκες. Η μια ήταν όμορφη, κι η άλλη άσχημη, αλλά μια θαυμάσια τραγουδίστρια. Μετά από έναν μακρύν αγώνα κέρδισε η τραγουδίστρια. Το πρώτο πρωϊνό του μήνα του μέλιτος ξυπνάει, την κοιτάζει και την σκουντάει, λέγοντας: «Για όνομα του Θεού, τραγούδα!». Είναι ένα τρομερό πρόβλημα της anima, γιατί ο άντρας αισθάνεται, πως η ομορφιά είναι θεϊκή και συνδεδεμένη με το καλό, ενώ το κακό κι η ασχήμεια ανήκουν μαζί.
Όπως το έχει ήδη επεξεργαστή ο Μέρκελμπαχ, η Κόρη ή Περσεφόνη είναι μια παραλλαγή της Αφροδίτης-Ίσιδας στην όψη της του κάτω κόσμου. Γιατί όμως το πρόβλημα της ομορφιάς; Στην ιστορία ανοίγει φυσικά η Ψυχή το κουτί – όπως σ’ όλους τους μύθους, γιατί δεν υπάρχει τίποτα το απαγορευμένο σ’ ένα παραμύθι, που να μην πραχθή -, κι αυτό που εξέρχεται από ’κεί είναι σύγχυση, μια αποκοιμιστική ομίχλη που υπνωτίζει, που την βυθίζει σ’ έναν όμοιο με θάνατο ύπνο. Χάνεται έτσι ακόμα πιο βαθειά στο ασυνείδητο. Η αλοιφή έχει στη δική μας συνάφεια έναν εντελώς αρνητικό ρόλο, γιατί δεν είχε δημιουργηθή για την Ψυχή. Είχε καθορισθή για την Αφροδίτη, η οποία επιθυμούσε – πιθανώς εντελώς δίκαια – να αυξήση το δικό της θέλγητρο. Η Αφροδίτη δεν θα είχε πέσει σε ύπνο, αν είχε ανοίξει το κουτί. Πρέπει ν’ ασχοληθούμε γι’ αυτό περισσότερο με τη σημασία της αλοιφής και με το ερώτημα, γιατί ονομάζεται ομορφιά.
Το λάδι και τα πολλά είδη αλοιφών είχαν ήδη μιαν ιερή ή θρησκευτική λειτουργία στην Αίγυπτο: παρίσταναν την ζωϊκή ουσία. Οι Αιγύπτιοι έλουζαν και άλοιφαν τα αγάλματα των θεών τους. Τα κατέβαζαν στον Νείλο, τα έπλεναν σε ταχτικά διαστήματα (καθημερινά ή ετήσια) και τα επάλοιφαν μετά με μιαν κρεμοειδή ουσία: πίσω απ’ αυτό βρισκόταν η ιδέα, να τους δώσουν ζωή. Συνειδητοποιούσαν, σε μιαν προβεβλημένη τουλάχιστον μορφή, πως οι ίδιοι οι θεοί θα ήταν νεκροί και χωρίς την παραμικρή ζωϊκή λειτουργία ή σημασία, αν δεν τους έδιναν τίποτα απ’ τη φυσική τους ουσία οι άνθρωποι.
Στη χριστιανική παράδοση παίζει ακόμα σήμερα το άγιο έλαιο στα καθολικά (λατινικά) μυστήρια, που αντιπροσωπεύουν το Άγιο Πνεύμα και τα χαρίσματά του, έναν μεγάλο ρόλο. Γι’ αυτόν τον λόγο αλοίφεται κι ο βασιλιάς. Είναι ο «αλειμμένος», γιατί αντιπροσωπεύει τη χριστιανική αρχή πάνω στη γη και γιατί εκπληρώνει το αξίωμά του «απ’ τη χάρη του Θεού». Ο Ιησούς, ο βασιλεύς των βασιλέων, είναι ο κατ’ εξοχήν «αλειμμένος», αλλά με μιαν πιο αόρατη έννοια απ’ ό,τι οι Αιγύπτιοι βασιλείς.
Θα μπορούσαμε έτσι να πούμε, ότι το λάδι κι οι αλοιφές αντιπροσωπεύουν την ψυχή στην όψη της ακραίας πνευματικής της υποταγής, της αφοσίωσης με απόλυτο σεβασμό. Αλοίφοντας οι Αιγύπτιοι τα αγάλματα, έδιναν το καλύτερο που μπορούσαν στους θεούς τους, απεριόριστη υποταγή και τιμή, που τους έκαναν να είναι ζωντανοί.
Η αλοιφή έχει έτσι κάποια σχέση και με την αγάπη, με τον τιμητικό σεβασμό, που μπορεί να προσφέρη ένας άνθρωπος σε μιαν ύπαρξη, που είναι μεγαλύτερη απ’ αυτόν τον ίδιον. Όταν προσπαθούν οι άνθρωποι να ερμηνεύσουν τα όνειρά τους για τους δικούς τους σκοπούς χωρίς αυτόν τον γεμάτο αγάπη σεβασμό μπροστά σε κείνο που τους ανακοινώνει το ασυνείδητο, στρέφονται όλα προς το κακό. Το ασυνείδητο παγώνει, και τους έρχονται μετά από κάποιον σχετικά μακρύν καιρό διαλογισμοί στην αναλυτική πράξη όπως στα όνειρά τους, κι αμφιβάλλουν, ότι μπορούν να τους οδηγήσουν οπουδήποτε ή πιο πέρα. Έχουν ξεκινήσει όμως αυτόν τον λανθασμένο δρόμο, γιατί δεν κατέβαλαν απροϋπόθετο και αγαπητικό σεβασμό, δεν αναγνώρισαν, ότι ένα μυστήριο που επενεργεί πρέπει να διατηρηθή ζωντανό στην ίδιαν τους την ψυχή. Γι’ αυτό και είναι σωστό, ότι η αλοιφή έπρεπε να ανήκη στην Αφροδίτη κι όχι σ’ ένα ανθρώπινο κορίτσι. Οι άνθρωποι δεν επιτρέπεται να την κλέψουν˙ αν υπεξαιρεθή, προκαλεί αυτό το ορατό εδώ αποκοιμιστικό αποτέλεσμα. Δεν σκοτώνεται βέβαια η Ψυχή, πέφτει όμως σε μιαν εντελώς ασυνείδητη κατάσταση, στην κατάσταση των θεών, και χάνει το αίσθημα για την ίδια της την ατομικότητα.
Στην ιστορία μας χαρακτηρίζεται η αλοιφή ειδικά ως ωραιότητα, είναι μια «beauty cream». Θυμόμαστε, πως το κορίτσι που θα γεννήση αργότερα η Ψυχή, ονομάζεται Voluptas (αισθησιακή χαρά). Βλέπουμε σ’ αυτό καθαρά, ότι πρόκειται εδώ, στη δική μας συνάφεια, για μιαν αφήγηση της anima. Η anima του άντρα είναι σε μεγάλο βαθμό ακόμα σήμερα η ίδια όπως στην ύστερη αρχαιότητα. Το να ταυτίζης τις ύψιστες αξίες με την «ομορφιά», οδηγεί σ’ ένα είδος αισθητικής, που είναι ασύμμετρη προς την ζωή, γιατί η ζωή αποτελείται από κάθε άποψη από ένα ζεύγος αντιθέτων. Είναι ωραία, αλλά και άσχημη, κι ανήκουν κ α ι ο ι δ υ ό πόλοι στην πραγματικότητα. Το να επιδιώκης μόνον την ωραιότητα και την αισθητική, και ακριβώς στην ύψιστη μορφή τους, είναι ένα είδος ύβρεως (Hybris), ένας πληθωρισμός, μια εξωπραγματική στάση, μια στάση όμως, με την οποίαν προσπαθεί ιδιαιτέρως να αποπλανήση η anima στον άντρα. Δεν υπάρχει αιώνια ομορφιά στη φύση˙ εναλλάσσεται πάντα με την ασχήμια και τον τρόμο, και το ίδιο ισχύει για την ζωή μας. Στο «I Ging» (σ.σ. Το κινέζικο βιβλίο των μεταμορφώσεων ) αναφέρεται π.χ. το σύμβολο 22 στη «χάρη» και την «ομορφιά». Μπορεί να σταχυολογήση κανείς εκεί, ότι ο μεγάλος σοφός Κομφούκιος πέταξε κάποια φορά αυτό το σύμβολο κι ένοιωσε μεγάλη στενοχώρια, γιατί κατάλαβε, πως η αισθητική δεν δίνει καμμιάν κατάλληλη απάντηση σε πολλά ερωτήματα της ζωής.
Έχουμε σήμερα μιαν υπερβολικά αισθητική στάση απέναντι στη θρησκεία. Οι εκκλησίες μας, οι εικόνες μας κι η μουσική, όλα πρέπει νά ’ναι όσο το δυνατόν πιο όμορφα, γιατί μόνον αυτό αρέσει προφανώς στον Θεό. Κάθε τι, που είναι βρώμικο, άσχημο και δυσάρεστο, δεν ανήκει εδώ. Κι αυτό δείχνει, πόσο πολύ είμαστε κι εμείς κατειλημμένοι απ’ αυτήν την προκατάληψη – γιατί απορούμε, που κάποιοι απ’ τους νέους μας χορεύουν τους πραγματικά θρησκευτικούς χορούς τους σε υπόγεια, βρώμικοι και ιδρωμένοι κι έχουν περισσότερα εσωτερικά βιώματα εκεί απ’ ό,τι στην καθαρή εκκλησιαστική ωραιότητα!
Οι Κινέζοι, που απειλούνταν πάντα ως ένας λαός υψηλής καλλιέργειας και πολύ καλού γούστου απ’ τον αισθητισμό, έπρατταν προς εξισορρόπηση κάτι, το οποίο ήταν στην πραγματικότητα ένα τέχνασμα μόνο, εμένα όμως μου φαίνεται χαρακτηριστικό. Στις καλύτερες εποχές των περιόδων των Χαν, των Σουνγκ και των Μινγκ, όπου και γεννήθηκαν τα μεγαλύτερα καλλιτεχνήματα, φρόντιζε να επιφέρη ένας καλλιτέχνης στην κατασκευή ενός βάζου ή ενός μπρούντζινου αγγείου επίτηδες ένα ελάχιστο σφάλμα, μιαν αμυχή ή μιαν πινελιά λανθασμένου χρώματος, έτσι ώστε να μην είναι τέλειο το έργο του. Κάτι το τέλειο είναι στη βαθύτερη έννοια της λέξης ατελές. Πρέπει να περιέχη τα αντίθετα και να εμφανίζη, για να είναι τέλειο, μιαν κάποιαν ασυμμετρία. Εμείς ταυτίζουμε όμως ακόμα πάντα τις ύψιστες αξίες μας με αισθητικές αξίες. Μόνο στη σύγχρονη ίσως τέχνη επιχειρούν να απαλλαγούν οι καλλιτέχνες απ’ τον αισθητισμό. Θα επιθυμούσε η τέχνη τους να καταστρέψη τον λανθασμένο τρόπο της αισθητικής και να δείξη τη «γυμνή αλήθεια». Μπορεί να ερμηνεύση όμως κανείς την αλοιφή της ομορφιάς, που αφήνει να βυθιστή στο ασυνείδητο η Ψυχή, και ως τον κίνδυνο τού να είσαι μαγεμένος απ’ τη θεϊκή ε π έ κ ε ι ν α ωραιότητα. Κρατάει σταθερή μιαν εκστατική κατάσταση, χωρίς ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη, καθημερινή ζωή. Αποσύρεται λοιπόν στην περιοχή των θεών, στο βασίλειο της Αφροδίτης η Ψυχή και δεν προοδεύει καθόλου πια στον δρόμο της της ενσάρκωσης της Αφροδίτης στον κόσμο των ανθρώπων.
Όταν άρχισε να ενδιαφέρεται για την ψυχιατρική κι εργαζόταν στο Burghoelzli στη Ζυρίχη, μιλούσε κατά καιρούς ο Γιουνγκ με μια σχιζοφρενή, άσχημη, ηλικιωμένη γυναίκα. Η ασθενής παρήγαγε ενδιαφέρον υλικό, το οποίο εκείνος σπούδαζε και το δημοσίευσε αργότερα. Κάποια φορά επισκέφτηκε ο Φρόιντ το τμήμα αυτό του νοσοκομείου και ξέσπασε στα εξής λόγια: «Πώς μπορείτε να εργάζεστε τόσον πολύν καιρό με μιαν τόσο άσχημη γυναίκα;». Ο Γιουνγκ όμως είπε, πως δεν είχε καν παρατηρήσει, ότι ήταν άσχημη.
Η έννοια της ομορφιάς της anima ενός άντρα είναι συχνά και για τη γυναίκα του πρόβλημα. Μπορεί φυσικά να συμβή να αρρωστήση εκείνη ή να πρέπη να υποβληθή σε μια χειρουργική επέμβαση. Τέτοιες γυναίκες φοβούνται τότε συχνά, πως θα μπορούσαν να χάσουν μ’ αυτό τη συμπάθεια του άντρα τους, το οποίο δείχνει, ότι η αισθηματική σχέση δεν είναι εντελώς σωστή κι η γυναίκα δεν μπορεί να είναι ο εαυτός της, αλλά παίζει προς χάριν της anima του άντρα της έναν ρόλο. Το αισθητικό ήταν στην αρχαιότητα ένας πολύ ισχυρότερος δεσμός ανάμεσα στους ανθρώπους. Ο χριστιανισμός έφερε σέ μας κάποιες αλλαγές, όμως το πρόβλημα δεν μετεξελίχθηκε και χρειάζεται σήμερα περισσότερη κατανόηση.
Παρ’ όλο το άγνωστο τέλος του παραμυθιού μας είναι σαφές, ότι η Ψυχή έ π ρ ε π ε ν’ανοίξη το κουτί, γιατί δεν θα είχε έρθει αλλoιώς ο Έρως να την απελευθερώση. Πρόκειται κατά βάση για το ίδιο πρόβλημα όπως και στην ιστορία του παραδείσου. Γιατί αν δεν είχαν φάει ο Αδάμ κι η Εύα το μήλο, θα καθόμασταν ακόμα με μακριές ουρές, και θα ξυνόμασταν πάνω στα δέντρα (σ.τ.μ. !). Η καθολική (λατινική) Εκκλησία ονομάζει γι’ αυτό την αμαρτία του Αδάμ και της Εύας ένα felix culpa (ευτυχές λάθος), με το οποίο εννοείται μια αμαρτία, που είχε τα πιο θετικά αποτελέσματα. Όλες αυτές οι απαγορευμένες πράξεις στα παραμύθια και τους μύθους είναι «felices culpae», γιατί οδηγούν τελικά σε μιαν υψηλότερη συνείδηση. Όσον αφορά στο πρόβλημα της αλοιφής της ομορφιάς στη γυναικεία ψυχολογία, είμαι πεπεισμένη, ότι αυτό το θέμα δεν έχει να κάνη με την ψυχολογία της γυναίκας. Οι γυναίκες έχουν άλλα προβλήματα. Ο κομμωτής, η κοσμητική κι όλ’ αυτά τα πράγματα παίζουν βέβαια έναν μεγάλο ρόλο στην ζωή της γυναίκας, αλλά πρόκειται εδώ για μέρη της persona της (σ.σ. Του κοινωνικού της ρόλου ή μάσκας) και της κοινωνικής της, συνειδητής προσωπικότητας, κι όχι για κάτι, το οποίο εμφανίζεται στο αποφασιστικό και κρίσιμο σημείο μιας βαθειάς εξατομικευτικής λειτουργίας. Με επιβεβαιώνει σ’ αυτήν την αντίληψη το γεγονός, ότι το πρόβλημα του κουτιού της ομορφιάς δεν παρουσιάζεται σε άλλες, είτε παλιές είτε νέες, παρόμοια εξελισσόμενες λαϊκές αφηγήσεις. Έχουμε έτσι αναμφίβολα το δικαίωμα να υποθέσουμε, πως πρόκειται για μιαν προσθήκη του Απουλήιου και εικονογραφεί ειδικά ένα πρόβλημα της anima. Ενδιαφέρει όμως και τις γυναίκες, στον βαθμό που τις επηρεάζει η στάση της anima του άντρα τους. Ενστικτωδώς θα ήθελε μια γυναίκα να εμφανίζεται έτσι, όπως επιθυμεί να τη βλέπη ο άντρας που την αγαπά. Δεν υπάρχει εκεί κανένας συνειδητός υπολογισμός. Ανήκει από μιαν ορισμένην άποψη στην ουσία της θηλυκής φύσης, το να έλκης λιγάκι επάνω σου τις προβολές του περιβάλλοντος και να πράττης ασυνείδητα σύμφωνα μ’ αυτές. Ορισμένες γυναίκες είναι εξαιρετικά προικισμένες σ’ αυτήν την κατεύθυνση, και μιλάμε γι’ αυτές στην ψυχολογική μας πράξη (Praxis) ως τύπους της anima. Αυτό εξασκείται ακόμα κι από πάρα πολύ μικρά κορίτσια. Ένα κορίτσι θέλει π.χ. να φάη σοκολάτα, που δεν την παίρνει όμως απ’ τη μητέρα του, γιατί δεν κάνει καλό στα δόντια. Όταν γυρίζη στο σπίτι ο πατέρας, του χαμογελά συγκινητικά και χαριτωμένα και λέει: «Μόνον αυτήν τη μια φορά, μπαμπά;». Κουρασμένος απ’ το γραφείο, κι επειδή βλέπει το μικρό του κορίτσι μόνον το βράδυ, λειώνει αυτός βέβαια εκεί μέσα. Πετυχαίνει έτσι απ’ αυτόν όλα, όσα έχει απαγορεύσει η μαμά. Μικρά κορίτσια τριών και τεσσάρων χρόνων παίζουν ήδη τέλεια τον ρόλο της anima του πατέρα τους. Πρόκειται για μιαν ενστικτώδη αντίδραση˙ αν γίνη όμως συνήθεια, παράγει τον κλασσικό τύπο της γυναίκας-anima. Παρ’ όλο που μια δελεαστική συμπεριφορά είναι μέχρις ένα ορισμένο σημείο εντελώς νόμιμη, εγκαταλείπουν μερικές φορές τέτοιες γυναίκες πλήρως την προσωπικότητά τους και παίζουν πια μόνον την anima. ‘Όταν είναι μόνες στην ανάλυση με μιαν άλλη γυναίκα, θα καταρρεύσουν κατανικημένες από αισθήματα μηδαμινότητας, αφού δεν είναι τίποτα στον εαυτό τους. Δεν ξεύρουν ποιος ή τί είναι ή θα μπορούσαν να είναι, όταν δεν παριστάνουν την anima του άντρα τους. Έχουν δανειστή, ούτως ειπείν, το δικαίωμα της ύπαρξής τους απ’ το ότι φέρουν την προβολή της anima ενός άντρα, έχοντας όμως εξαλείψει έτσι τη δική τους θηλυκή προσωπικότητα. Τότε εκμεταλλεύεται όμως ο άντρας αυτήν την κατάσταση, και γίνεται σαφές μ’ αυτήν την ευκαιρία στη γυναίκα, ότι πρέπει να καταλάβη κι αυτή μια θέση ως ανθρώπινη ύπαρξη και να διακριθή απ’ την προβολή του άντρα που την αγαπά, ακόμα και με τον κίνδυνο να τον απογοητεύση ή να ρισκάρη μια βαρειά διαταραχή της σχέσης της. Και δεν έχουν πολλές γυναίκες αρκετήν αγάπη, θάρρος ή εντιμότητα γι’ αυτό. Είναι ένα κατ’ εξοχήν πρόβλημα του γάμου και πολύ δύσκολο για γυναίκες, που αγαπούν με ένταση τον άντρα τους. Δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν τη σχέση, προτιμούν να εξακολουθούν να παίζουν τον ρόλο, και απαρνούνται έτσι μιαν ενστικτώδη φιλαλήθεια, που αντιλαμβάνονται μέσα τους. Με τον τρόπο αυτόν φυλακίζουν και τον άντρα στο ασυνείδητο, καθώς δεν θα μπορή να συνειδητοποιήση ποτέ την anima του, επειδή την παριστάνει συνέχεια η γυναίκα του. Όταν όμως κάποια μέρα δεν το κάνει πια, πρέπει να πη ο άντρας στον εαυτό του: «Είναι διαφορετική, απ’ ό,τι νόμιζα!».
Μάς διηγόταν μια φορά ο Γιουνγκ, πώς ανακάλυψε την ύπαρξη της anima. Μια γυναίκα, που τον είχε ενδιαφέρει πολύ, συμπεριφερόταν διαφορετικά απ’ ό,τι είχε περιμένει, κι ήταν βαθειά απογοητευμένος. Αντί όμως να δραπετεύση, όπως κάνουν οι περισσότεροι άντρες σ’ αυτήν την περίπτωση, γύρισε σπίτι κι αναρωτήθηκε, γιατί στον δαίμονα είχε περιμένει απ’ αυτήν να είναι διαφορετική! Κατάλαβε τότε, ότι έφερε εσωτερικά μέσα του μιαν εικόνα της ιδανικής γυναίκας ή «πώς έπρεπε να είναι η γυναίκα». Και δεν είχε τώρα συμπεριφερθή η γυναίκα που τον ενδιέφερε έτσι. Αυτό του επέτρεψε να προχωρήση ένα βήμα στη συνειδητοποίηση της anima του. Όταν παίζη γι’ αυτό μια γυναίκα πάντοτε τον αναμενόμενο απ’ αυτήν ρόλο, εμποδίζει τον άντρα της απ’ το να αναγνωρίση την εσωτερική εικόνα, την anima του. Καθώς όμως γνωρίζουν οι γυναίκες, πως πολλοί άντρες, μόλις αυτές συμπεριφερθούν διαφορετικά απ’ τις εσωτερικές, αισθηματικές τους προσδοκίες, απλώς θα τις εγκαταλείψουν, δεν αναλαμβάνουν φυσικά ευχαρίστως τον κίνδυνο. Τέτοιες γυναίκες περιέρχονται τότε σε μια σύγκρουση ανάμεσα στη δική τους εσωτερική ειλικρίνεια και τον κίνδυνο να χάσουν τη σχέση˙ και τότε αρχίζουν οι ραδιουργίες.
Πίσω ωστόσο στην ιστορία μας: η Ψυχή πέφτει σ’ έναν όμοιο με θάνατο ύπνο, κι έρχεται ο Έρως, για να τη σώση. Ο Έρως είναι, όπως τονίζει ο Μέρκελμπαχ, μια μορφή που παραπέμπει στον Όσιρι, που θα εμφανιστή στο τέλος του βιβλίου στο αποκορύφωμα της μύησης του Λούκιου-Απουλήιου. Οι Έλληνες ταυτίζουν τον Έρωτα με τον Όσιρι˙ ο Όσιρις παριστάνει στην πραγματικότητα κατά την αιγυπτιακή αντίληψη στους άντρες και τις γυναίκες την αληθινή, αμοιβαία αγάπη. Ο Έρως κι ο Όσιρις είναι κι οι δυό, ιδωμένοι ψυχολογικά, σύμβολα του Ταυτού.
Αυτός ο θεϊκός ψυχικός πυρήνας της ψυχής, το Ταυτό, ενεργοποιείται γενικά σε περιπτώσεις ακραίου κινδύνου. Ο Έρως εμφανίζεται πάλι ξανά, όταν έχη φτάσει η Ψυχή στο τέλος των δυνατοτήτων της. Την απάγει όμως τότε στον Όλυμπο, στον κόσμο των θεών. Αυτό σχετίζεται με το γεγονός, ότι ο Έρως εμφανίζεται σ’ αυτήν την ιστορία ως ένας ανώριμος νεανίας. Μοιάζει, σαν να μην είχε υποφέρει ακόμα αρκετά ο Λούκιος, ώστε να γνωρίση εσωτερικά το Ταυτό, και σαν να μην ήταν ακόμα αρκετά ώριμος για μια βαθειά θρησκευτική εμπειρία.
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου