Από την πλευρά του προτελευταίου

από τον Roberto Pecchioli

Οι προτελευταίοι δεν κλαίνε, τρίβουν τα δόντια τους. Δεν αισθάνονται ήρωες επειδή δεν είναι. Απλώς ζουν και φορούν ρούχα. Όλα κατακτήθηκαν, τίποτα δεν χαρίστηκε. Παιδιά ενός κατώτερου Θεού: για τον πιστό γιο ο πατέρας δεν σκότωσε τόν μόσχο όπως για τον άσωτο υιό. Μην εκπλαγείτε αν φύγει από το σπίτι του πατέρα του, το οποίο δεν είναι πλέον δικό του.

Στα μάτια μας, η χειρότερη πτυχή του Σαββάτου των μέσων ενημέρωσης γύρω από το θάνατο του Jorge Mario Bergoglio ήταν ο προοδευτικός έπαινος – κοσμικός και άθεος – για τον λεγόμενο «πάπα του τελευταίου». Το βρήκαμε εμετικό – ο αναγνώστης δικαιολογεί τη λεκτική ακράτεια – να μειώσουμε ένα ποντιφικάτο σε μια προτίμηση για αυτή την αμφίσημη ανθρώπινη κατηγορία και πάνω απ' όλα το γεγονός ότι ο ενθουσιασμός για τις «υπαρξιακές περιφέρειες» (το καλλιεργημένο όνομα του τελευταίου) προέρχεται από υλικά πλούσια περιβάλλοντα, ανθρώπους που κάθε άλλο παρά τελευταίοι είναι από άποψη εισοδήματος, τρόπου ζωής, γούστου, ακόμη και σωματικά απομακρυσμένοι – αν όχι για το προσωπικό υπηρεσίας – από τον κάτω κόσμο, αυτόν στον οποίο ανήκουν οι τελευταίοι. Είναι πάρα πολύ εύκολο να θυμηθούμε τη δυστυχισμένη συνείδηση - με τη μαρξιστική έννοια - αυτής της αποσυντιθέμενης μετα-αστικής τάξης, χωρίς αξίες, ικανοποιημένη με τον εαυτό της, πολύ προσεκτική στη διατήρηση των προνομίων του κύρους και του χρήματος, πεπεισμένη ότι μπορεί να λύσει τα προβλήματα του κόσμου με συναισθηματικές φόρμουλες που της επιτρέπουν να θεωρεί τον εαυτό της καλό, δίκαιο, σύμφωνα με την εποχή. Το ένα χέρι στην καρδιά και το άλλο καλά πιασμένο στο πορτοφόλι.

Αναβάλλουμε την ανάλυση αυτής της ταξικής-μη-ταξικής, μιας αυθεντικής σύγχρονης λοίμωξης, σε μια πιο δομημένη εξέταση και παίρνουμε αποφασιστικά το μέρος του προτελευταίου, εκείνων που δεν παρουσιάζονται ως θύματα, εκείνων που σέρνουν τη ζωή τους καθημερινά με αξιοπρέπεια, εκείνων που είναι φυσιολογικοί, ειλικρινείς, εκείνων που θυσιάζονται χωρίς να αισθάνονται ήρωες. Το θύμα είναι ο ήρωας της εποχής μας. Ψεύτικο, φυσικά, αφού εκείνοι που επαινούν τους τελευταίους κρατούν μια ασφαλή απόσταση από αυτούς. Και αν οι «τελευταίοι» είναι ομοφυλόφιλοι, τρανσέξουαλ, μετανάστες, ο ορισμός αντιστρέφεται. Η ηθικολογική δικτατορία τους καθιστά φετίχ, άξιους προνομίων στον μαγικό προοδευτικό κόσμο και στον συνεχόμενο, παράλληλο κόσμο της νεο-εκκλησίας. Ίσως γι' αυτόν τον λόγο οι προτελευταίοι, οι τριτοτελευταίοι και πολλοί άλλοι έχουν γυρίσει την πλάτη τους σε εκείνους που υψώνουν βωμούς στους «άθλιους της γης» (Frantz Fanon)

Ο συγγραφέας είναι προτελευταίος μεταξύ πολλών. Ήταν σε θέση να σπουδάσει χάρη στη θυσία γονέων μέτριας κατάστασης και σταθερών αρχών. Που του δίδαξαν την αγάπη για την οικογένειά του, για την πατρίδα του, ακόμα και για τον Θεό (ο μεγάλος απών της αφήγησης του Bergoglio), ενστάλαξαν την αξία της εργασίας, της μελέτης, της τιμιότητας. Το έκαναν με το παράδειγμά τους, όχι με τα μεγάλα λόγια των διανοουμένων. Ο συγγραφέας σας είναι ένας προτελευταίος που έχει εργαστεί όλη του τη ζωή, έχει αποδεχθεί τις ευθύνες του, έχει κερδίσει ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, σίγουρα όχι άνετο. Είναι παντρεμένος με γυναίκα (!!), τήν ίδια εδώ και δεκαετίες, έχει λευκό ποινικό μητρώο και δεν απολαμβάνει ιδιαίτερα κοινωνικά δικαιώματα. Δεν είναι αρκετά τελευταίος γιά να τα διεκδικήσει ή να τα απαιτήσει. Το καθήκον του, το ίδιο με αυτό εκατομμυρίων άλλων, είναι να πληρώνει και να σιωπά ενώ κάποιος άλλος «κλαίει και γαμιέται». Όπως εκατομμύρια προτελευταίοι άνδρες, προσπαθεί να το αντιμετωπίσει μόνος του. Όταν βρίσκεται σε δύσκολη θέση, σκέφτεται πάνω απ' όλα να σηκώσει τα μανίκια του. Δεν αισθάνεται θύμα αν κάνει κάποιες θυσίες: ο μπαμπάς δούλευε τη νύχτα για πάνω από τριάντα χρόνια, η μαμά έραβε για να τον βοηθήσει να αγοράσει ένα μικρό διαμέρισμα με δυσκολία. Πολλοί είχαν μια πιο δύσκολη μοίρα.

Οι προτελευταίοι δεν κλαίνε, τρίβουν τα δόντια τους. Δεν αισθάνονται ήρωες επειδή δεν είναι. Απλώς ζουν και φορούν ρούχα. Όλα κατακτήθηκαν, τίποτα δεν χαρίστηκε. Δεν μισούν κανέναν, αλλά δεν μπορούν να δεχτούν να βλέπουν τις πόλεις τους παραμορφωμένες από την άγρια, αλαζονική μετανάστευση και να αποκαλούνται κακοί, εγωιστές, ρατσιστές αν δεν ταιριάζουν. Δεν τους αρέσει οι εγκληματίες να κερδίζουν αξιοπρεπείς ανθρώπους, σχεδόν πάντα νά ξεφεύγουν και νά τους κοροϊδεύουν. Είναι εξοργισμένοι που οι φόροι τους – πολλοί, πάρα πολλοί – χρησιμοποιούνται για να παχύνουν τις διεφθαρμένες άρχουσες τάξεις, να χρηματοδοτούν κάθε είδους αδικίες, να προετοιμάζουν έναν παράλογο πόλεμο. Θα ήθελαν να ζήσουν με τον δικό τους τρόπο, όχι στην αλυσίδα εκείνων που εξυψώνουν τους τελευταίους και συνεχίζουν να είναι πρώτοι. Οι προτελευταίοι τραβούν το κάρο και κρατούν το ένα και το άλλο. Το λέμε αυτό δυναμικά χωρίς καμία δυστυχισμένη συνείδηση.

Είναι λόγω της πραότητάς μας που το σύστημα δεν καταρρέει, είναι λόγω της γενναιοδωρίας μας που τόσοι πολλοί επιβιώνουν. Απλά δεν μας αρέσει να τό παίζουμε. Είναι οι προτελευταίοι που κάνουν φιλανθρωπία, εθελοντισμό, τραβώντας το κάρο, κρατώντας την κοινότητα ενωμένη, εκτελώντας σιωπηλά καθήκοντα που θα έπρεπε να είναι ευθύνη άλλων. Είναι τα υποκατάστατα του κράτους και του ιδιωτικού εγωισμού. Δεν το λένε, δεν το καμαρώνουν, ούτε έχουν κουτιά γεμάτα τυρώδη ρητορική, ψέματα μεταμφιεσμένα σε καλοσύνη. Εάν υπερασπίζονται τον εαυτό τους από την επιθετικότητα, την οργή, τη ληστεία, εάν προστατεύουν την οικογένειά τους ή τα υπάρχοντά τους, ονομάζονται εγκληματίες, εγωιστές, δολοφόνοι. " η αντιστροφή μεταξύ θυμάτων και δραστών είναι αηδιαστική"· Στις προτελευταίες δεν χορηγούνται ποτέ ελαφρυντικές περιστάσεις ή εξαιρέσεις, παρά μόνο επιβαρυντικές περιστάσεις. Μόνο οι άλλοι, οι αυτοαποκαλούμενοι τελευταίοι – συμπεριλαμβανομένων των απατεώνων που προωθούνται στα θύματα – έχουν το δικαίωμα σε δικαιολογίες, ακόμη και να γίνουν μοντέλα.

Πρότυπα, για μας τούς προτελευταίους, είναι οι καλύτερες χρήσεις και τά έθιμα των πατέρων μας, του λαού μας, της πολιτικής και πνευματικής παράδοσης της οποίας είμαστε παιδιά. Γιατί νά είμαστε εμείς αυτοί που πρέπει να προσαρμοστούμε, με την υποχρέωση να σκύβουμε το κεφάλι; Δεν γουστάρουμε. Τα μοντέλα είναι οι πατέρες και οι μητέρες των οικογενειών που εκπαιδεύουν τα παιδιά τους κάθε μέρα. Το μοντέλο είναι ο μετακινούμενος που σηκώνεται πριν από την αυγή για να φτάσει στο χώρο εργασίας, ο νεαρός άνδρας που ασχολείται με την αγορά της επισφάλειας και της εκμετάλλευσης. Πρότυπα είναι οι παππούδες που φροντίζουν τα εγγόνια τους διδάσκοντας αρχές διαφορετικές από τις ανοησίες της κυρίαρχης χορωδίας. Τα μοντέλα είναι όλοι εκείνοι που κάνουν καλά τη δουλειά τους, πληρώνουν το εισιτήριο στο ταξίδι της ζωής, διατηρούν τον κόσμο καθαρό, υλικά και ηθικά.

Ο σεβασμός για εκείνους που υποφέρουν και δεν έχουν τίποτα ήταν πάντα φυσικός, κοινοτική αλληλεγγύη, αλλά ξεκινώντας από τους γείτονές μας, από εκείνους που είναι σαν εμάς. Γιατί να προτιμούμε αυτούς που είναι μακριά, αυτούς που δεν γνωρίζουμε, αυτούς που μας προσβάλλουν και έχουν μόνο απαιτήσεις; Η πρώτη δέσμευση για το ελάχιστο είναι να τους βοηθήσουμε να μην είναι πλέον τέτοιοι, στο σώμα και στο πνεύμα. Αυτό έκανε ο Don Bosco, ο οποίος έβγαλε φτωχά και εγκαταλελειμμένα παιδιά από το δρόμο, διδάσκοντας συγκεκριμένα την αξιοπρέπεια της εργασίας, όχι τους κακομαθημένους (και συχνά φαύλους) οπαδούς των μοδάτων ιδεών, τους κοινωνιολόγους της πολυθρόνας για τους οποίους όλα είναι λάθος της κοινωνίας, ποτέ εκείνων που διαπράττουν τό κακό.

Σήμερα τα χαμένα πρόβατα είναι ευπρόσδεκτα, αλλά το υπόλοιπο ποίμνιο επιτρέπεται να φύγει. Τό οποίο αποτελείται από τη μάζα των προτελευταίων, των καλών ανθρώπων που σε άλλες εποχές έβρισκαν ενδιαφέρον στην κοινωνία, στην εκκλησία ελπίδα και καταφύγιο, ενώ τώρα ανακαλύπτουν την περιφρόνηση και την κοροϊδία.

Η σύγκλιση μεταξύ του υψηλότερου επιπέδου της κοινωνίας και εκείνων που εξυψώνουν τούς τελευταίους σίγουρα δεν είναι τυχαία. Μερικοί διατηρούν προνόμια και εξουσία με αντάλλαγμα πομπώδη λόγια, τόσο ευγενή όσο και υποκριτικά. Οι άλλοι τροφοδοτούν τη δυστυχισμένη συνείδηση των ψεύτικων καλών και συνεχώς ξαναρχίζουν τον εκβιασμό ενάντια στους προτελευταίους, τους φυσιολογικούς, τους τίμιους. Εν τω μεταξύ, η κοινωνία στο σύνολό της υποβαθμίζεται, χάνει τη συνοχή της ενώ προοδεύουν τό άμορφο καί η ασχήμια, η υπαρξιακή ανησυχία, η αλαζονεία της πρώτης και της τελευταίας προόδου. Ο αέρας δεν αναπνέεται για εκατομμύρια φυσιολογικούς ανθρώπους. Η προτίμηση που επιδεικνύει η Εκκλησία προς ορισμένες κατηγορίες, η ηθική που είναι ξένη προς την κοινή ηθική, η επιμονή στα μεταναστευτικά ζητήματα κατά των ευρωπαϊκών λαών – λίκνο του Χριστιανισμού! – η προφανής απόσταση μεταξύ διακηρύξεων και πραγματικής συμπεριφοράς, είναι – μαζί με τη σιωπή για τον Θεό και τον προορισμό του ανθρώπου – οι πυροκροτητές μιας πνευματικής κρίσης της οποίας η γενική επίκληση είναι η τελευταία, εκτιμάται ιδιαίτερα από τους εχθρούς όλων των εποχών που στην πραγματικότητα χειροκροτούν το γέλιο του Bergoglio, είναι η άχρηστη κουβέρτα του Linus.

Για να χρησιμοποιήσουμε κληρική γλώσσα, καλωσορίζουν τα χαμένα πρόβατα, αλλά αφήνουν το υπόλοιπο ποίμνιο να φύγει. Τό οποίο αποτελείται από τη μάζα των προτελευταίων, των καλών ανθρώπων που σε άλλες εποχές έβρισκαν ενδιαφέρον στην κοινωνία, στην εκκλησία ελπίδα και καταφύγιο, ενώ τώρα ανακαλύπτουν την περιφρόνηση και την κοροϊδία. Θεωρούμαστε η δεύτερη τάξη της ανθρωπότητας, μακριά από τα φώτα των μεγάλων, ανάξιοι προσοχής, εκμεταλλευόμενοι, περιφρονημένοι. Παιδιά ενός κατώτερου Θεού: για τον πιστό γιο ο πατέρας δεν σκότωσε τόν μόσχο όπως για τον άσωτο υιό. Μην εκπλαγείτε αν φύγει από το σπίτι του πατέρα του, το οποίο δεν είναι πλέον δικό του.

Roberto Pecchioli στις 27 Απριλίου 2025

Από την πλευρά του προτελευταίου από τον Roberto Pecchioli - Το γιατί (cui prodest)