«Ένα φάντασμα στοιχειώνει την Ευρώπη: είναι το φάντασμα του κομμουνισμού». Είναι η περίφημη αρχή του Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος από τον Μαρξ και τον Ένγκελς του 1848. Ο κομμουνισμός δεν ήταν ένα φάντασμα, αλλά η πραγματικότητα, ένα όραμα του κόσμου που διαμόρφωσε τον 20ό αιώνα. Η ελευθερία κινδυνεύει να γίνει φάντασμα στην αυγή του 21ου αιώνα. Αφελώς, πιστέψαμε ότι τήν είχαμε κατακτήσει, καλώς ή κακώς, μια για πάντα. Η παγκοσμιοποίηση διέκοψε το όνειρο, την ιδιωτικοποίηση του κόσμου, την τεχνικοποίηση της ζωής, την ψηφιοποίηση του ανθρώπου, τον αρχικό μετα- και υπερανθρώπινο μετασχηματισμό. Μετά ήρθαν τα τελευταία δύο χρόνια, η πανδημία, η επιτάχυνση των διαδικασιών αυταρχικού συγκεντρωτισμού εξουσίας και πλούτου, η τρομερή ατζέντα του Νταβός της οποίας η σύνοψη - όπως παραδέχονται οι υποστηρικτές της, η τεχνοοικονομική ολιγαρχία - είναι «δεν θα έχεις τίποτα και θα είσαι χαρούμενος. Δεν θα έχεις τίποτα και δεν θα είσαι τίποτα, παλιομοδίτικε άνθρωπε. Η μεγάλη ήττα είναι η ελευθερία, ο πέτρινος φιλοξενούμενος, η παρουσία που είναι απουσία, διαφαινόμενη, προειδοποίηση.
Μερικές μέρες ήμασταν μεταξύ των ομιλητών σε ένα συνέδριο. Στην είσοδο, ο έλεγχος τής καταραμένης πράσινης ασφάλειας πρόσβασης δεν ανατέθηκε σε άνθρωπο. ένας αντικατοπτρισμένος οπτικός αναγνώστης, αφού σάρωσε τόν κωδικού QR, άναψε το πράσινο φως με ηλεκτρονική φωνή: " έγκυρο πράσινο πάσο , μπορείτε να εισέλθετε". Δεν μπορούσαμε να μην εκφράσουμε ενόχληση και ταπείνωση: μια συσκευή δίνει ή αρνείται την άδεια πρόσβασης σε έναν δημόσιο χώρο: μια ανησυχητική γεύση της μετα-ανθρωπότητας. Ακόμη και η είσοδος στο κοινοβούλιο - συμβολικός χώρος συζήτησης και απόφασης - εξαρτάται από την κατοχή του πιστοποιητικού. Και είναι μόνο η αρχή του πειράματος να συνηθίσουμε σε ψηφιακούς μηχανισμούς ελέγχου που στοχεύουν στη συμμόρφωση των ανθρώπων με τα συμφέροντα και τη βούληση αυτών που διοικούν.
Μέσω της αναγνώρισης προσώπου, ο ψηφιακός κωδικός είναι το πρόσωπό μας, οι βιομετρικές μας παράμετροι. Μια κάμερα τοποθετημένη σε μια είσοδο, συνδεδεμένη με μια βάση δεδομένων - κρατική ή πιθανότατα ιδιωτική - θα αποφασίσει αυτόματα αν η πόρτα θα ανοίξει ή όχι. Η πόρτα της τράπεζας, το ταχυδρομείο, το σούπερ μάρκετ. Δυστοπία; Μόλις πριν από δύο χρόνια θα γελούσαμε με την ιδέα να πρέπει να δείξουμε έναν γραμμωτό κώδικα για να πιούμε έναν καφέ. Καμία τεχνολογία δεν πρέπει να βλάπτει τα ανθρώπινα όντα, να τα υποβιβάζει σε σκλαβιά, να περιορίζει την ελευθερία τους, να τα εκπαιδεύει να συμπεριφέρονται ενάντια στη θέλησή τους.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το θέμα της ελευθερίας πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο ενός οράματος που αντιτίθεται στην αυξανόμενη απανθρωποποίηση. Η ελευθερία είναι μια σύνθετη έννοια, που πρέπει να απορριφθεί στον πληθυντικό: ελευθερίες. Είναι ένα αρχαίο και πανανθρώπινο ιδανικό που γνώρισε σκαμπανεβάσματα χωρίς να πάψει ποτέ να συγκινεί, να παθιάζει και να κινητοποιεί συνειδήσεις. Δυστυχώς είναι αριστοκρατική αρχή. Οι άνθρωποι προτιμούν την ασφάλεια, την προστασία, τον άνετο κομφορμισμό, την επιδίωξη της εξουσίας. Μόνο για λίγους ισχύει η επιταγή του Δάντη: αναζητείται η ελευθερία που είναι τόσο αγαπητή, όπως γνωρίζουν όσοι απορρίπτουν τη ζωή γι' αυτήν. Κανείς δεν μπορεί να ζητήσει να φτάσει μέχρι τον Κάτωνα τον Ουτικένσε, στον οποίο απευθύνονταν τα λόγια της Κωμωδίας. Ωστόσο, υπάρχει ένα όριο, ένα όριο μεταξύ ελευθερίας και καταπίεσης που δεν μπορεί να ξεπεραστεί χωρίς να γίνει αδικία που πρέπει να νικηθεί.
Ο συγγραφέας έχει έναν υπαρξιακό μύθο, τόν Δον Κιχώτη, τόν ιππότη τόν ξεφτιλισμένο στο χρόνο, ένας σχεδόν πάντα ηττημένος ιδεαλιστής, με σιδερένιο ηθικό κώδικα, έτοιμος, παρ' όλα αυτά, να ξαναβρεθεί στο κοκαλιάρικο, ψαχουλό άλογό του και να ξαναπάρει το δρόμο με αγνότητα της καρδιάς: ο τρελός πιο σοφός από τη λογοτεχνία όλων των εποχών. Προς το τέλος του μυθιστορήματος, στην ανοιχτή ύπαιθρο, μακριά από το κάστρο της πλούσιας Αλτισιδώρας όπου είχε φιλοξενηθεί, ο ιδάλγος ξεσπά σε έναν από τους πιο γνωστούς διαλόγους με τον υπηρέτη του. «Η ελευθερία, Σάντσο, είναι ένα από τα πιο πολύτιμα δώρα από τον ουρανό που δόθηκε στους ανθρώπους: όλοι οι θησαυροί που βρίσκονται στη γη ή που καλύπτονται από τη θάλασσα δεν μπορούν να συγκριθούν. Και για την ελευθερία, όπως και για την τιμή, η ζωή μπορεί να τολμήσει, όταν αντίθετα η σκλαβιά είναι το χειρότερο κακό που μπορεί να έρθει στους ανθρώπους. "
Αριστοκρατία πνεύματος ακατανόητη για τον φτωχό πλοίαρχο, που μετρούσε με μάτια γεμάτα χαρά τα νομίσματα που του έδιναν στο κάστρο. Υπάρχει όλη η ψυχολογική υπεροχή της εξουσίας: μόνο λίγοι λαχταρούν την ελευθερία, σχεδόν όλοι επιλέγουν την ευημερία/τόν πλούτο. Επιπλέον, η ελευθερία δεν πρέπει να συγχέεται με τη δυνατότητα να κάνει κανείς ό,τι θέλει. Ο Γκαίτε προειδοποιεί ότι το να ζεις με το δικό σου γούστο είναι πληβείο. η ευγενής ψυχή επιδιώκει την τάξη και τον νόμο. Ο χυδαίος άνθρωπος μπερδεύει την ελευθερία και την άδεια, την αδιαφορία για τους άλλους, την πιθανότητα να ξεφύγει από καθήκοντα και ευθύνες. Η ισχύς το εκμεταλλεύεται αυτό.
Υπάρχει μια απολογία που κυκλοφορεί αυτές τις μέρες που λέει για ένα μουλάρι που ένας άντρας κάνει να πιστέψει ότι έρχεται μια αγέλη αρπακτικών λύκων. Του προσφέρει προστασία στο περίβλημά του, όπου μπορεί να έχει άφθονο άχυρο και δεν χρειάζεται καν να σκύψει για να δαγκώσει το γρασίδι, αφού υπάρχουν βολικές ταΐστρες. Σχεδόν πεισμένος, λίγο έκπληκτος από τις οπλές κάτω από τα πόδια των άλλων ζώων, πλαισιώνεται από ένα παλιό λασπωμένο μουλάρι που του εξηγεί ότι ο φράχτης τον κάνει φυλακισμένο, το χαλινάρι, το λουρί και η σέλα να δουλεύει πιο σκληρά στην υπηρεσία του ανθρώπου. Δεν υπάρχουν λύκοι, ωστόσο όλοι είναι πεπεισμένοι ότι ο άνθρωπος είναι ένας ευεργέτης που τους προστατεύει από τον κίνδυνο. Είναι καλυμμένος με λάσπη για να κρύψει την ηλικία του. «Βλέπεις άλλα παλιά μουλάρια στο συλό; Ο ιδιοκτήτης τα ξεφορτώνεται όταν δεν τα χρειάζεται πια. Αποδράστε από τον φράχτη και προσέξτε αυτούς που λένε ότι ενεργούν για το καλό σας».
Πρέπει να παραμείνουμε πεισματάρικα γέρικα μουλάρια, ικανά να πούμε όχι στον στάβλο. Η ιστορία του φοβισμένου μουλαριού είναι δική μας, de te fabula narratur . Ο Κυρίαρχος τροφοδοτεί τη διαίρεση για να κυριαρχήσει καλύτερα, αντιπροσωπεύει το θέατρο της δημοκρατίας, αλλά όταν τα φώτα σβήνουν και η αυλαία πέφτει, η σκληρή πραγματικότητα επιστρέφει. Στον Καναδά, αντιμέτωπη με την εξέγερση του πληθυσμού, η πολύ φιλελεύθερη κυβέρνηση διακηρύσσει τον νόμο έκτακτης ανάγκης που επιτρέπει μαζικές συλλήψεις και το πάγωμα τραπεζικών λογαριασμών, που ήδη λειτουργεί για διακόσιους διαδηλωτές. Ποιος ξέρει αν θα σκεφτεί κανείς την ψηφιοποίηση του χρήματος ως μέσου υποδούλωσης μας, στο έλεος εκείνων που ελέγχουν την τεχνολογία. Στην Ιταλία, ο υπουργός Brunetta, αυτός που αποκάλεσε τό πράσινο πάσο λαμπρό , παρέχει ένα μπόνους σε όσους συμβουλεύονται ψυχοθεραπευτές, εξαντλημένους από τους περιορισμούς. Το παραδέχονται: μας στέρησαν την ελευθερία μας και πολλοί αρρώστησαν εξαιτίας της. Δεν θα ήταν πιο αποτελεσματικό να καταργηθούν τά φίμωτρα, οι απαγορεύσεις που καταστρέφουν σώμα και ψυχή και γονατίζουν την οικονομία; Όχι, γιατί αυτός ακριβώς είναι ο επιδιωκόμενος στόχος.
Η τεχνολογία QR του πιστοποιητικού εμβολιασμού είναι εν μέρει ξεπερασμένη: την εφαρμόζουν γιατί πρέπει σιγά σιγά να τη συνηθίσουμε. Ο βάτραχος πρέπει να βράζεται σε μέτρια φωτιά. Το 2016 ο Klaus Schwab, ο Μεγάλος Βεζίρης του Νταβός, ήταν πολύ σαφής: θα βάλουμε μικροτσίπ στα ρούχα, μετά θα φτάσουν οι υποδόριες συσκευές και μετά θα τις εισάγουμε στον εγκέφαλο, για να επικοινωνήσουμε απευθείας με τον ψηφιακό κόσμο. Δηλαδή, θα είμαστε φιγούρες χωρίς ελευθερία υπό τον συγκεντρωτικό έλεγχο αυτών που κατέχουν τις τεχνολογίες. Αυτό που θέλουμε, επανέλαβε, είναι η πλήρης συγχώνευση του φυσικού και βιολογικού ψηφιακού κόσμου. Ποιοι είμαστε, παρακαλώ; Οι Άνθρωποι; Οι κυβερνήσεις εκδιώχθηκαν; Με ποιο όνομα μιλάει, ο αυλητής του μαγεμένου βουνού; Γιατί πρέπει να τρώμε έντομα, τεχνητό κρέας, να ζούμε με ηλεκτρονικές κάρτες και τσιπς; Θα είμαστε ευτυχισμένοι, εκμηδενισμένοι στο είναι και στό έχειν;
Η κούνια σε καθορισμένες ώρες με το φαγητό του ιδιοκτήτη σημαίνει ότι η μετάβαση σε ένα νέο είδος έχει ήδη συμβεί ή είμαστε ακόμα άνθρωποι; Καταλαβαίνουμε ακόμα την προτροπή «να είστε άνθρωποι και όχι τρελά πρόβατα»; Τόσες ερωτήσεις, πάρα πολλές, μπερδεμένες από τον θόρυβο, από την εμμονική επανάληψη εντολών, συνθημάτων, οδηγιών, όλα αυστηρά για το καλό μας, την καλοπροαίρετη φροντίδα μιας μητρικής εξουσίας. Ο άνθρωπος τυλιγμένος στον πλακούντα δεν φεύγει από τη μήτρα, δεν τον έλκει πια η ανοιχτή θάλασσα.
Το μουλάρι της ιστορίας πείθει τον συνομιλητή του, αλλά τι γίνεται με τους άλλους, τους ικανοποιημένους κρατούμενους; Η χειραγώγηση του μυαλού συνεχίζεται αμείωτη και μαθήματα εμβολιασμών θα γίνονται στα σχολεία. Θα κάνουν διάκριση μεταξύ σκευασμάτων που έχουν εξαλείψει ασθένειες και λοιμώξεις και πειραματικά φίλτρα γονιδίων; Πάνω από όλα, συνεχίζεται το έργο της διαίρεσης του πληθυσμού, της διάδοσης ψευδοεπιστημονικών Βίβλων, της απόδοσης αδειών καλής ή κακής συμπεριφοράς ανάλογα με το αν τηρούν ή όχι τις οδηγίες. Το σύστημα τροφοδοτεί το αίσθημα του κλεισίματος σε διαφορετικές απόψεις σε σημείο ικανοποίησης με τις κακοτυχίες των άλλων που ονομάζονται schadenfreud, χαρά του κακού. Είναι μια λεπτή μορφή αυτοεξευτελισμού, παράλληλη με την επιθυμία να χαμηλώσει κανείς τους άλλους για να αντισταθμίσει τους δικούς του περιορισμούς, λειτουργική ως προς την εξουσία. Οι Ιταλοί φαίνονται αναίσθητοι στην ελευθερία. Αρκεί να συμβεί το χειρότερο στον γείτονα, να ανακαλύψουν, με την πονηριά που νομίζουν ότι είναι προικισμένοι, ένα ατομικό παραθυράκι, μια μικρή ή μεγάλη απάτη, ένα κλείσιμο του ματιού στον κυβερνήτη, την πονηριά του υπηρέτη που συνοδεύεται από το κακόβουλο χαμόγελο προς τον επόμενο.
Το σωστό περιφρονείται, εμποδίζοντας τη συζήτηση για τους σκοπούς, το καλό και το κακό. Επιβάλλεται μια νεοεξουσιαστική θεώρηση των «κανόνων», αδιαμφισβήτητη ως προς το ότι υπάρχουν, αυτονόητη, η οποία πρέπει να υπακούεται χωρίς αμφιβολία, καλυμμένη με την αύρα της επιστημονικής αλήθειας. Μέσα σε όλα αυτά η πολιτική εμφανίζεται ως εκτελεστής των άνωθεν εντολών που παρουσιάζονται ως χωρίς εναλλακτική. Στον κλασικό φιλελευθερισμό η αντίρρηση ήταν άμεση: ποιος καλύτερος από εμένα μπορεί να αξιολογήσει τι είναι καλό και τι κακό για τη ζωή μου; Αυτό δεν ισχύει πια, το παράδειγμα ανατρέπεται στο ψέμα που πιστεύεται από την επανάληψη. Ο Γκέμπελς το ήξερε καλά αυτό και πολύ λίγο τον ενδιέφερε η ελευθερία.
Ο κίνδυνος, για όσους αντιστέκονται, είναι η απομόνωση, ή μάλλον η διασπορά, αφού δεν είναι λίγοι εκείνοι που σκέφτονται όπως αυτός. Έπειτα η αποθάρρυνση από την έλλειψη μέσων, η αλλοτριωτική αίσθηση του να μιλάς μια ακατανόητη γλώσσα στην έρημο. Ο Βάτσλαβ Χάβελ, ο αντικομμουνιστής Τσέχος συγγραφέας, καλεί για ελπίδα σε ένα αξιομνημόνευτο κείμενο, Η δύναμη των ανίσχυρων. «Όλοι όσοι ζουν ένα ψέμα μπορούν να χτυπηθούν από τη δύναμη της αλήθειας. κανείς δεν ξέρει πότε μια χιονόμπαλα μπορεί να προκαλέσει χιονοστιβάδα». Κάποιος, όμως, πρέπει να είναι ο πρώτος που θα μαζέψει το χιόνι, θα το κυλήσει σε μπάλα στην παγωνιά και θα το πετάξει.
Υπάρχει ανάγκη για ανθρώπους που είναι καλοί επειδή είναι ελεύθεροι και ελεύθεροι επειδή είναι καλοί, η επιμονή να πουν όχι, με κίνδυνο να χαρακτηριστούν τρελοί ή αρνητές. Στο παιδικό παιχνίδι υπάρχει ένα μέρος όπου καταφεύγεις για να σωθείς όταν σε κυνηγούν ή σε ανακαλύπτουν. Τάνα! αναφωνεί όποιος τον φτάσει. Η Tana libera tutti είναι η κραυγή της τελευταίας άφιξης που σώζει τους συμπαίκτες του. Είναι η κραυγή της ελευθερίας. Ένα είναι αρκετό για να προκαλέσει τη χιονοστιβάδα, και το φάντασμα της ελευθερίας ξαναβρίσκει σάρκα και οστά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου