Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2023

«ΟΡΓΟΥΕΛ, Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ» Μαρτσέλο Βενετζιάνι

 « Αν με ρωτούσαν ποιος συγγραφέας του παρελθόντος, του πολυσύχναστου εικοστού μας αιώνα, είναι πιο επίκαιρος στο παρόν μας, δεν θα δίσταζα να υποδείξω τον Τζορτζ Όργουελ

Τζορτζ Όργουελ

Αν με ρωτούσαν ποιος συγγραφέας του παρελθόντος, του πολυσύχναστου εικοστού μας αιώνα, είναι πιο επίκαιρος στο παρόν μας, δεν θα δίσταζα να υποδείξω τον Τζορτζ Όργουελ . Είναι πιο επίκαιρος σήμερα από την εποχή του και κινδυνεύει να είναι
ακόμη 
πιο επίκαιρος στο μέλλον. Πέθανε στις 21 Ιανουαρίου 1950 και επομένως είναι πλέον ελεύθερα αναδημοσιεύσιμος με τα πνευματικά του δικαιώματα νά έχουν λήξει, 70 χρόνια μετά τον θάνατό του, ο κατά κόσμον Έρικ Άρθουρ Μπλερ,  Όργουελ, είναι ο πιο ζωντανός συγγραφέας στην εποχή της πολιτικής ορθότητας και της κουλτούρας τής ακύρωσης, του Big Brother και της δικτατορίας τής υγείας, της πανδημίας και της παγκόσμιας επιτήρησης, των ψεύτικων ειδήσεων, του Newspeak και της λογοκρισίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο διαδίκτυο. Ένας συναρπαστικός τόμος των γραπτών του κυκλοφόρησε πρόσφατα, το Shooting the elephant (εκδ. E/0) σε επιμέλεια του Stefano Guerriero .

Με το 1984 , τη Φάρμα των Ζώων του, ο νεο-ολοκληρωτισμός του που παριστάνει τον ελεύθερο, ανθρώπινο και δημοκρατικό, καταφέρνει να μας δώσει τα κλειδιά για να εξηγήσουμε το παρόν. Στην πραγματικότητα είναι ο συγγραφέας με τις περισσότερες αναφορές και χειραγωγήσεις. Το φοβερό και πιο «οργουελικό» που του συνέβη ήταν ακριβώς αυτό να τον αναφέρουν και να τον χρησιμοποιήσουν οι ίδιοι οι φύλακες, προπαγανδιστές και φορείς του νέου δυστοπικού κομφορμισμού, τον οποίο είχε καταγγείλει ante-litteram. Περιγράφοντας τους ολοκληρωτισμούς της εποχής του, ο Όργουελ στη δεκαετία του 1940 προσποιήθηκε ότι περιέγραφε ένα μέλλον που ήταν ήδη παρελθόν, το 1984. αλλά ακόμη περισσότερο απεικόνιζε τον ολοκληρωτισμό τού παρόντος μας μέλλοντος, σε βιοτεχνολογικές και ψυχογλωσσικές βάσεις.
Σουρεαλισμός
Διπολική χειραγώγηση όταν η ίδια πράξη ή λέξη παίρνει αντίθετες αξίες ανάλογα με το ποιος την προφέρει ή την εκτελεί: οι υπεύθυνοι, που περιφρονήθηκαν ως μισθοφόροι όταν υποστήριζαν την κεντροδεξιά, σήμερα επαναξιολογούνται ως πρόθυμοι οικοδόμοι.


Όταν, για παράδειγμα, ο Όργουελ λέει ότι η ψυχή του σοσιαλισμού (βαφτίστηκε Ingsoc) βρίσκεται σε διπλή σκέψη (διχοτόμηση), με τις αμφίσημες σχιζοφρένιες του που καλωσορίζουν «ταυτόχρονα δύο αντικρουόμενες απόψεις, αποδεχόμενες και τις δύο». «Το να λες ψέματα και να τα πιστεύεις πραγματικά» είναι η ρίζα του doublethink. Η διπολική χειραγώγηση είναι τότε εμφανής όταν η ίδια ενέργεια ή η ίδια λέξη παίρνει αντίθετες τιμές ανάλογα με το ποιος την προφέρει ή την εκτελεί (για να δώσουμε ένα παράδειγμα από αυτές τις μέρες, σκεφτείτε τους υπεύθυνους, που περιφρονήθηκαν ως μισθοφόροι αποστάτες όταν υποστήριζαν την κεντροδεξιά, σήμερα επαναξιολογούνται ως πρόθυμοι οικοδόμοι). Όταν ο Όργουελ περιγράφει τη νεφελώδη ασάφεια του Newspeak, σκεφτείτε σήμερα, για παράδειγμα, τα κηρύγματα του Τζουζέπε Κόντε. Η γλώσσα και η σκέψη διαφθείρουν η μία την άλλη και αναλαμβάνοντας δράση διαφθείρουν τον κόσμο: δεν μπορείς παρά να σκεφτείς το παρόν.

Όταν ο Όργουελ ισχυρίζεται ότι ο Big Brother χειραγωγεί το παρελθόν το οποίο γίνεται μεταβλητό (σε αντίθεση με το μέλλον, που είναι ήδη σημαδεμένο), μυρίζεις την ιστορική ορθότητα. Ή η υποκρισία της γλώσσας, η καταναγκαστική εργασία που γίνεται στρατόπεδο αναψυχής, το υπουργείο πολέμου που γίνεται το υπουργείο ειρήνης. η εξαφάνιση λέξεων όπως τιμή, ηθική, θρησκεία κ.λπ., μοιάζει με τις σημερινές λεξιλογικές μυθοπλασίες όπως άτομα με προβλήματα όρασης, άτομα με ειδικές ανάγκες, οικολόγος (καθαριστής δρόμου), σχολικός βοηθός (θυρωρός) και όλη η ρητορική για γκέι, μαύρους, μετανάστες . Και σε άλλα επίπεδα, ο ιερός όρκος να γίνεις δεκτός στο Κόμμα, η προθυμία να παραποιήσεις και να διαφθείρεις, να εκβιάσεις και να διώξεις, ακόμη και « να πουλήσεις τη χώρα σου σε ξένες δυνάμεις » είναι ανησυχητικός. Ο εξισωτισμός είναι επίσης ανησυχητικός, επιδεινούμενος -όπως στη Φάρμα των Ζώων- από το διορθωτικό ότι κάποιοι « είναι πιο ίσοι από άλλους ». Ο Όργουελ περιέγραψε τον κομμουνισμό της εποχής του, αλλά και τον Μεγάλο Αδερφό να σέρνεται στο παρόν και να απειλεί το μέλλον μας.

Όταν ο Κρότσε παρουσίασε το 1984 για το Mondo στο Ιταλικό κοινό, ο Τολιάτι το χαρακτήρισε ως « ένα άμορφο και βαρετό αστείο » γραμμένο από έναν « μοχθηρό ». Τα δοκίμια του Όργουελ που συλλέγονται στους μεσημβρινούς του Mondadori είναι επίσης ενδιαφέροντα. Ο Όργουελ, αντιφασίστας, τεκμηριώνει τη διεθνή συναίνεση που είχε ο Μουσολίνι και σημειώνει: « Δεν υπάρχει ούτε ένα παράπτωμα (του) που να μην έχει επαινεθεί ιδιαίτερα από εκείνους που τώρα θέλουν να τον δικάσουν... πώς είναι δυνατόν μιά δράση νά κρίνεται αξιέπαινη τη στιγμή που έγινε, νά γίνεται τώρα ξαφνικά καταδικαστέα;». Στην πραγματικότητα, προσθέτει, «είναι ένοχος για το μόνο έγκλημα που μετράει, αυτό της ήττας». Ο Όργουελ σημειώνει ότι αυτοί που καταδικάζουν τους τυράννους «πρέπει να είναι υποτελείς τους. Όσοι σαν τον Ναπολέοντα, τιμωρούνται από μια ξένη αρχή, μεταμορφώνονται σε μάρτυρες και θρύλους». Η περιγραφή του το 1943 για τη φυγή του Μουσολίνι με μια βαλίτσα στην Ελβετία ήταν προφητική.

Ο Όργουελ δεν ήταν συντηρητικός αλλά σοσιαλδημοκράτης, πήγε να πολεμήσει για την αντιφασιστική δημοκρατία στην Ισπανία, αλλά αφού είδε τη φρίκη που διέπραξαν οι κομμουνιστές και αφού υπέστη την κομμουνιστική κατηγορία ότι ήταν προδότης τροτσκιστής, από την πλευρά του Φράνκο, κατάλαβε ότι το κυρίως κακό θηρίο ήταν ο κομμουνισμός και το κατήγγειλε χωρίς δισταγμούς
. Ο Randolfo Pacciardi και η Simone Weil είχαν την ίδια εμπειρία όταν έσπευσαν στην Ισπανία για τον ρεπουμπλικανικό και αντιφασιστικό πόλεμο και τρομοκρατήθηκαν από τη φρίκη και τα εγκλήματα των κομμουνιστών εναντίον Φαλαγγιστών, απλών ανθρώπων, εφήβων, μοναχών και θρησκευόμενων, ακόμη και αναρχικών.

Το '49, ο Aldous Huxley έγραψε στον Όργουελ ότι ο εφιάλτης του 1984 συνέπεσε με αυτόν που περιέγραψε στο Brave New World : οι κύριοι του κόσμου θα είχαν παρακινήσει τους ανθρώπους να αγαπήσουν τη δική τους σκλαβιά. Η αποπλάνηση αναισθητοποιεί την ανθρωπότητα, σημειώνει ο Alberto Contri στο The Hamster Syndrome (επιμέλεια La Vela), ο οποίος επικαλούμενος τους Orwell και Huxley , Benson και Pasolini, μας προτρέπει να επαναστατήσουμε, δίνοντας ζωή στις Ομάδες Ανθρώπινης Αντίστασης, στο ακρωνύμιο Gru, για να « ανακτήσουν την Ιταλία ». Όμως το οργουελικό σενάριο έχει μια παγκόσμια και viral διάσταση.

Το παράρτημα του 1984 είναι ανησυχητικό εκεί όπου ο Όργουελ προβλέπει ότι στον 21ο αιώνα θα γίνει η μετάλλαξη της γλώσσας και της λογοτεχνίας, μεταφρασμένη εκ νέου στη νέα ιδεολογία, με το σχέδιο αυτό στα μέσα του αιώνα μας να έχει καταλήξει στην πλήρη υιοθέτηση του Newspeak. Είμαστε μπροστά από την καμπύλη τού χρόνου. Η παραποιημένη γλώσσα, η πολιτική ορθότητα, η ιδεολογική-υγειονομική εποπτεία, το σβησμένο και ξαναγραμμένο παρελθόν, το καθεστώς των γιγάντων του διαδικτύου, η παγκόσμια άνοδος της κομμουνιστικής Κίνας και ο παγκόσμιος ιός της είναι σημάδια ότι ο Όργουελ είναι δυστυχώς πιο ζωντανός από ποτέ. Τα δικαιώματά του έχουν λήξει, σίγουρα όχι οι προειδοποιήσεις του.

Δεν υπάρχουν σχόλια: