Πηγή: Λορέντζο Μέρλο
«Ποιος αποφασίζει τι είναι σωστό;» λέει ο John Nash (Russel Crowe) στο A Beautiful Mind.
«Πιστεύω ότι η Αλήθεια είναι μια γη χωρίς μονοπάτια και δεν μπορεί να επιτευχθεί από κανένα μονοπάτι, καμία θρησκεία, καμία σχολή. [...] Δεδομένου ότι η Αλήθεια είναι απεριόριστη, άνευ όρων, ανέφικτη από κανένα μονοπάτι, δεν μπορεί να οργανωθεί και καμία οργάνωση δεν μπορεί να δημιουργηθεί για να οδηγήσει ή να εξαναγκάσει άλλους σε ένα συγκεκριμένο μονοπάτι. [...] Η πίστη είναι κάτι απολύτως ατομικό και δεν μπορούμε και δεν πρέπει να την θεσμοθετήσουμε. Αν το κάνουμε αυτό, γίνεται κάτι νεκρό, κρυσταλλωμένο. Γίνεται δόγμα, αίρεση, θρησκεία που επιβάλλεται στους άλλους. Αυτό προσπαθούν να κάνουν όλοι σε όλο τον κόσμο. Η αλήθεια υποβαθμίζεται και γίνεται παιχνίδι για τους αδύναμους ή τους στιγμιαία δυσαρεστημένους. Δεν μπορούμε να «κατεβάσουμε» την αλήθεια, αλλά μάλλον πρέπει να προσπαθήσουμε να την «ανεβούμε». Δεν μπορούμε να κατεβάσουμε την κορυφή του βουνού στην κοιλάδα. Αν θέλουμε να φτάσουμε στην κορυφή, πρέπει να διασχίσουμε την κοιλάδα και να ανέβουμε την πλαγιά, χωρίς φόβο για τα επικίνδυνα βάραθρα. Πρέπει να ανεβούμε ατομικά προς την Αλήθεια, η οποία δεν μπορεί να «κατεβάσει» για εμάς ή να οργανωθεί για εμάς. [...] Η οργάνωση γίνεται ένα σχέδιο στο οποίο τα μέλη βρίσκουν τη θέση τους. Δεν αναζητούμε πλέον την Αλήθεια, δεν «στοχεύουμε στην κορυφή, αλλά χαράζουμε μια άνετη θέση στην οποία θα τοποθετηθούμε ή στην οποία μας τοποθετεί η οργάνωση, νομίζοντας ότι αυτό θα μας οδηγήσει στην Αλήθεια».
Τζίντου Κρισναμούρτι, Πλήρης Ελευθερία, Αστρολάβιο-Ουμπαλντίνι.
Η ορθολογικότητα, ή μάλλον, η μαγεία του ορθολογισμού - δηλαδή, η πίστη στην υποτιθέμενη ανωτερότητα της λογικής ως του μόνου αξιόπιστου πηδαλιούχου της γνώσης, της νοημοσύνης, της ηθικής, της εκπαίδευσης και της πολιτικής - έχει εξαναγκάσει την ανθρώπινη δημιουργικότητα σε επιφανειακά κανάλια: σαν ένα ρυάκι στο λιβάδι, στην πραγματικότητα, έχει άθελά της αρκεστεί στο να σκαλίζει την επιφάνεια της γνώσης. Κάθε κοίτη ποταμού ρέει ξεχωριστά, κυνηγώντας τη δική της θάλασσα αλήθειας. Οι συνδέσεις μεταξύ ρεμάτων, χειμάρρων και ποταμών δεν υπονομεύουν την ιδέα της δομικής ανεξαρτησίας της λεγόμενης αναλυτικής γνώσης και της εξίσου υποτιθέμενης απόλυτης ανωτερότητάς της.
Αν και η πρόοδός της είναι πλούσια σε τυχαίες στιγμές, η πορεία που χαράζει - η μόνη που μπορεί - διατάσσεται από τη λογική. Μέσα σε αυτό το πεδίο, αντίληψης και πραγματικότητας, κάθε ελάττωμα, κάθε διαταραχή, δηλαδή κάθε προοπτική που δεν μπορεί να υποβληθεί στις τρεις αριστοτελικές αρχές, αποκλείεται αναγκαστικά.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια μηχανιστική αντίληψη της ύπαρξης στην οποία το συνεχώς αυξανόμενο, καθώς και το συνεχώς καλύτερο, πιστεύεται ότι είναι έμμεσα και αυταπόδεικτα, παρά το γεγονός ότι ακόμη και η πιο επιφανειακή παρατήρηση της συνηθισμένης καθημερινής δυναμικής οδηγεί στο αντίθετο.
Σε αυτή την αντίληψη, είναι απολύτως απαραίτητο να εξαντλήσουμε την πραγματικότητα πιέζοντάς την μέσα σε μια γραφική γραμμή που χαράσσεται σε ένα καρτεσιανό επίπεδο.
Αυτή είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση που επιβάλλεται από τον ζουρλομανδύα της λογικής και της ορθολογικότητας, η οποία, ενώ έχει το δικαίωμα να θέσει οποιοδήποτε ερώτημα, δεν έχει τα μάτια για να δει πώς και σε ποιο βαθμό διαστρεβλώνει γκροτέσκα τις απαντήσεις. Είναι ανίκανη να συνειδητοποιήσει ότι το μυστήριο έρχεται σε ύπαρξη την ίδια στιγμή που θέτει το ερώτημα για τη φύση του ίδιου του μυστηρίου, και να τραφεί από αυτό καθώς προσπαθεί να βρει μια απάντηση με τα ακατέργαστα κριτήριά της. Είναι τόσο ανεπαρκή όσο η πένσα και το σφυρί όταν εφαρμόζονται στα ανθρωπιστικά πλαίσια που, παρά το γεγονός ότι είναι άπειρα, οι επιστήμονες προσπαθούν να συμπιέσουν στα μικρά κουτάκια της αλήθειας τους, παραπονούμενοι για το πόσο δύσκολο είναι να προβλέψουν τον καρπό των συναισθηματικών και συναισθηματικών σχέσεων, αλλά βέβαιοι ότι αργά ή γρήγορα η επιστήμη θα θριαμβεύσει ξανά, να ανακοινώσει στον κόσμο πώς έχουν πραγματικά τα πράγματα.
Ο επιστήμονας είναι τρομακτικός επειδή δεν ξέρει ότι είναι επιστήμονας, ούτε ότι είναι πιστός ιεροκήρυκας στις εντολές της πίστης στην... κλασική Επιστήμη.
Αυτά είναι επιχειρήματα που οι παραδόσεις της σοφίας έχουν επιλύσει εδώ και χιλιετίες αναγνωρίζοντας την ταύτιση των ανθρώπων με το εγώ τους και την αντίστοιχη παροδικότητα της πραγματικότητας, και επομένως των ιστορικών αληθειών, για την υπεράσπιση των οποίων αγωνιζόμαστε, κατακλύζουμε όποιον τις αρνείται, και κατακλυζόμαστε όταν οι ρόλοι αντιστρέφονται.
«Ο τύπος του νου του φυσικού δεν θα μπορούσε ποτέ να διεισδύσει στο μυστήριο του σύμπαντος [...]». (1)
Κάθε εγωική αλήθεια, η οποία έχει από μόνη της τη δύναμη να διαχωρίζει, έχει επίσης τη δύναμη να εμποδίζει την ατομική, και επομένως την ανθρώπινη, εξέλιξη. Αντίθετα, μόλις απελευθερωθούμε από τις εγωικές καταιγίδες, αντιλαμβανόμαστε μια αλήθεια, που γενικά ονομάζεται αλήθεια της αγάπης, η οποία οδηγεί τον καθένα προς μια ενιαία προοπτική, αυτήν της ένωσης όλων των πραγμάτων, του Ενός. Ένα πεπρωμένο διαθέσιμο σε όλους, απαλλαγμένο από οποιαδήποτε ιδεολογία, από τις δομημένες στις οποίες μπορεί κανείς να προσκολληθεί μαζικά, έως τις ατομικές που κρύβονται κάτω από την εκπαίδευση, την ηθική, τις ανάγκες, τα συναισθήματα, την επιστήμη, τη φιλοσοφία, την υποτιθέμενη ανωτερότητα της διάνοιας.
Η συναισθηματική γνώση είναι παγκόσμιας φύσης και σχετίζεται με το άπειρο. Η γνωστική-αναλυτική γνώση, με το πεπερασμένο. Πράγματι, το λογικό-μηχανικό μέσο της αιτίας και του αποτελέσματος δημιουργεί μετρήσιμη ύλη, ενώ το αλολογικό-μαγικό-κβαντικό μέσο παράγει συναισθήματα και συγκινήσεις, τα οποία με τη σειρά τους δημιουργούν ανυπολόγιστους και μηχανιστικά απρόβλεπτους κόσμους.
Ίσως γι' αυτούς τους λόγους η ελευθερία της λυρικής γλώσσας έχει το νόημα και τη δύναμη ενός μαγικού χαλιού, που οδηγεί εκεί όπου η άκαμπτη αναλυτική πρόζα δεν μπορεί να φτάσει λόγω της βαρύτητάς της, η οποία την εμποδίζει να αναδυθεί από τη μαύρη τρύπα στην οποία βρίσκεται, μια μαύρη τρύπα που δεν έχει ποτέ φτερά.
Ο μύθος του Πύργου της Βαβέλ μας λέει επίσης αυτό, σύμφωνα με τον οποίο οι διαφορετικές γλώσσες εμποδίζουν τους ανθρώπους να κατανοήσουν ο ένας τον άλλον και επομένως τους οδηγούν σε καβγά, δημιουργώντας έτσι την κόλαση. Αλλά είναι μια μεταφορά. Δεν είναι, στην πραγματικότητα, οι διαφορετικές γλώσσες που είναι ο από μηχανής θεός του πόνου, αλλά η υποτιθέμενη ανεξαρτησία του εαυτού από το σύνολο. Αυτό είναι που δημιουργεί την αδυναμία εύρεσης μιας ενιαίας, μόνιμης αλήθειας και συνειδητοποίησης ότι οι περιστάσεις, που περιορίζονται από τις δικές μας ιδέες, παράγουν ένα πλήθος μεταβαλλόμενων αληθειών.
Ο εαυτός πιστεύει ότι είναι ο δημιουργός της σκέψης. Υπάρχει μόνο στις σκέψεις. Αγωνίζεται για να τις υπερασπιστεί, γιατί η ίδια του η φύση θα διακυβευόταν. Για τον άνθρωπο που ταυτίζεται με τον εαυτό του, αυτές φαίνονται πάντα νόμιμες, δίκαιες και απαραίτητες, όποιο συμπέρασμα κι αν οδηγήσουν. Ό,τι και να γίνει, ναι, επειδή άλλοι άνθρωποι, επιβεβαιώνοντας άλλα συμπεράσματα, είναι ο καθρέφτης τους σε μια άλλη μορφή, χρόνο και περίσταση.
Υπάρχουν δύο άνθρωποι. Ο ένας περιγράφει τον κόσμο στον άλλον, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι αυτός θα υπήρχε ακόμα κι αν δεν υπήρχε κανείς να του το πει. Ο άλλος επισημαίνει ότι ο κόσμος υπάρχει μόνο στις περιγραφές που μπορεί κανείς να κάνει γι' αυτόν. «Αν δεν υπήρχες, τι είδους κόσμο θα μπορούσες να περιγράψεις;» ρωτάει ο δεύτερος τον πρώτο.
Και οι δύο τύποι ανθρώπων, όλοι τους, δεν γνωρίζουν ότι υποστηρίζουν εφήμερα συμπεράσματα, πάντα υποστηρίζοντας τις δικές τους βιογραφίες. Και οι δύο, όλοι τους, τα πιστεύουν, στην πραγματικότητα, ως σταθερά σημεία αλήθειας. Κάθε εγώ παίρνει από το καλάθι των ιδεών μόνο εκείνες που είναι κατάλληλες για το ίδιο.
Φαίνεται ανοησία - σύμφωνα με τα λόγια του επιστήμονα - αλλά σε ποιον άλλο θεό μπορεί να στραφεί ένας Μουσουλμάνος αν όχι στον Αλλάχ, ένας Χριστιανός αν όχι στον Θεό, ένας Εβραίος αν όχι στον Γιαχβέ; Και ούτω καθεξής, από το παιδί που μπορεί να απαντήσει μόνο σε ό,τι έχουν πει οι γονείς του, μέχρι τους οπαδούς μιας ιδεολογίας που μπορούν να αμφισβητήσουν μόνο τις ιδεολογίες των άλλων.
«Δεν πίστευε ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να ενεργήσουν σοφά μόνοι τους. Πίστευε αντ' αυτού ότι κάθε πράξη σύντομα ξεφεύγει από τον έλεγχο του δράστη της, για να εξαπλωθεί σε ένα ηχηρό κύμα απρόβλεπτων συνεπειών». (2)
Κάθε γιατί έχει ήδη την απάντησή του (υπερουρανισμός), αρκεί να μην αναζητηθεί στο ρεύμα της λογικής. Το να αναζητάς την αιτία των πραγμάτων σε αυτό ισοδυναμεί με το να εμποδίζεις τη γνώση. Όπως είναι ελκυστικό το «αλλά είναι προφανές!». Μια επιβεβαίωση που βασίζεται στην ασυνείδητη ιδέα ότι το στενό πεδίο της όρασής μας αντιστοιχεί σε αυτό των άλλων.
Μόνο από κλειστά πεδία, εννοιολογικά εδάφη που διατάσσονται από κανόνες, κανόνες και γλώσσα που μοιράζονται όσοι βρίσκονται μέσα σε αυτά, με σχετικά λίγα στοιχεία και δυναμικές, αναδύεται η αλήθεια. Αυτό που περιείχε ο Φουκώ στο «η αλήθεια βρίσκεται στον λόγο».
Οι ανθρωπιστικές αλήθειες τείνουν να είναι άπειρες, πολλαπλασιασμένες από την ελεύθερη ερμηνεία που υπαγορεύεται από τις ανάγκες εκείνων που τις εκφράζουν, παρά τις προσπάθειες όσων βρίσκονται στην εξουσία να ελέγχουν το μυαλό των ατόμων, να προκαλούν συναισθήματα που τα περιβάλλουν, προκειμένου να προβλέψουν τις ανάγκες τους και, έτσι, να κατευθύνουν τις σκέψεις και τις πράξεις τους. Αυτός είναι ο τρόπος του απατεώνα.
Επομένως, οι αλήθειες που οι άνθρωποι προσπαθούν να επιτύχουν και να υπερασπιστούν απαιτούν κανάλια ή κανόνες ή νόρμες - όλα και πάντα αυτοποιητικά - για να αναδυθούν, να γίνουν ιδεολογία με την ευρεία έννοια, αφήνοντάς τους μαγεμένους από την φαινομενική τους συνέπεια. Μια ισχυρή σταθερότητα, ως επί το πλείστον, με την ευκαιρία κάθε επιβεβαίωσης, που παρουσιάζεται στο τραπέζι, σύμφωνα με τον μύθο της αλαζονείας της Βαβέλ, σαν να ήταν καθολικός.
Η κοντόφθαλμη στάση των ανθρώπων, στις αλήθειές τους, στις βεβαιώσεις τους, στις ιδεολογίες τους, είναι ιδανική για να τους εμποδίσει να αντιληφθούν την επιφάνεια όπου ρέουν ρυάκια, χείμαρροι και ποτάμια. Είναι ακατάλληλη για να εμβαθύνει στα βάθη και να βρει την καρδιά του κόσμου.
«Ο Βάλτερ Ράσελ έχει απεικονίσει την τάξη, τη συμμετρία και την ισορροπία που εκφράζει όλη η Φύση. Εξηγεί πώς η Φύση πολώνει και αποπολώνει αέναα σε όλες τις εκφράσεις της, όπως ακριβώς κάνετε σε όλες τις πράξεις σας και σε κάθε δευτερόλεπτο της ζωής σας στα πράγματά σας, αλλά δεν το συνειδητοποιείτε». (3)
Αυτή η δήλωση του Ράσελ αντανακλά μια πραγματικότητα που θα μπορούσε να ονομαστεί κβαντική, καθώς παίρνει τη μορφή του παρατηρητή, ή μάλλον των λεπτών και σαφών αναγκών που λάμπουν μέσα της. Για να δώσουμε μόνο ένα παράδειγμα του πώς η παρατήρηση ενώνει ορισμένα σημεία και απορρίπτει άλλα, μπορεί κανείς να επικαλεστεί επαγγελματική παραμόρφωση. Ένα κρυφό μοτίβο που, με διάφορες διαμορφώσεις, είναι πάντα παρόν σε κάθε κριτικό εαυτό.
Μια ψυχολογία ξένη προς τα ζώα που, στερημένα από λογικό-διανοητική γλώσσα, μη προβάλλοντας τον εαυτό τους στην πραγματικότητα, ζουν στο εδώ και τώρα. Κατοικούν, επομένως, στο παρόν, το οποίο δεν είναι τίποτα άλλο από την «ελευθερία από το γνωστό». Μια υπαρξιακή τροπικότητα που υπονοεί επίγνωση της εννοιολογικής προέλευσης της λεγόμενης αντικειμενικής πραγματικότητας, αφού πάντα μόνο νοητικά και αυθαίρετα επεξεργαζόμαστε εικασίες για να ορίσουμε την κατάσταση της πραγματικότητας/κόσμου.
«Για αιώνες, η επιστήμη αναζητά το ΓΙΑΤΙ των πραγμάτων στην ύλη και δεν φαίνεται να συνειδητοποιεί ότι το ΓΙΑΤΙ δεν βρίσκεται καθόλου στην ύλη, ούτε στο διάστημα. Ο χώρος είναι ύλη όσο και οι πλανήτες, αλλά αντίθετης μορφής, δυναμικού και σκοπού. Υπάρχει κάτι πέρα από την ύλη των γαλαξιών και του διαστήματος που οι αισθήσεις δεν μπορούν να κατανοήσουν, αλλά η συνείδηση μπορεί». (4)
Σημειώσεις
.1 Walter Russell, The Universal One, if, sl, 2022, σ. 5.
.2. Cormac McCarthy, Beyond Borders, Τορίνο, Einaudi, 2014, σ. 127.
.3 Ibid., σσ. 4-5.
.4 Στο ίδιο, σελ. 4
ΤΕΤΡΙΜΜΈΝΑ ΚΑΙ ΧΙΛΙΟΕΙΠΩΜΕΝΑ. ΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ, Ο ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ, ΕΧΕΙ ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΤΗΝ ΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ. ΑΛΛΟ ΛΟΓΙΚΗ ΑΛΛΟ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ.ΑΛΛΟ ΦΥΣΗ ΑΛΛΟ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ.
1 σχόλιο:
«Ποιος αποφασίζει τι είναι σωστό;» λέει ο John Nash (Russel Crowe) στο A Beautiful Mind. '' Το σωστό.
Δημοσίευση σχολίου