Analyst Team
Ανάλυση
Στις 9 Σεπτεμβρίου του 2023, κατά τη συνεδρίαση των G20 στο Νέο Δελχί, οι κυβερνήσεις επτά χωρών και η ΕΕ υπέγραψαν μνημόνιο κατανόησης, για τη δημιουργία του οικονομικού διαδρόμου IMEC – από την Ινδία στη Μέση Ανατολή και από εκεί στην Ευρώπη. Στον διάδρομο αυτό, ο οποίος θα κατέληγε στην Ελλάδα, θα εμπλέκονταν άμεσα μόνο τρεις χώρες: η Ινδία, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Οι ευρωπαϊκές χώρες, η Γαλλία, η Ιταλία και η Γερμανία, καθώς επίσης η ΕΕ, συμμετείχαν σε αυτήν την προσπάθεια, επειδή περίμεναν από τον IMEC να παράσχει μία εμπορική οδό για τα προϊόντα τους, προς την αναπτυσσόμενη αγορά της Ινδίας – επί πλέον, να τους προσφέρει πρόσβαση στα ινδικά προϊόντα με χαμηλότερο κόστος.
Οι ΗΠΑ που ήταν ένας από τους εμπνευστές του IMEC, πίεσαν για την απομόνωση τόσο της Κίνας, όσο και του Ιράν – καθώς επίσης για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας. Για τις ΗΠΑ, ο IMEC φαινόταν να είναι το τέλειο εργαλείο εκπλήρωσης των στόχων τους, όσον αφορά την απομόνωση του Ιράν και της Κίνας – με την προϋπόθεση της συνεργασίας του Ισραήλ με τη Σαουδική Αραβία.
Ταυτόχρονα, ο IMEC θα προωθούσε την εμβάθυνση των σχέσεων τους με την Ινδία που φαινόταν να έχουν αποδυναμωθεί, μετά την άρνηση της Ινδίας να ευθυγραμμισθεί με την αμερικανική πολιτική απέναντι στη Ρωσία – θυμίζοντας όμως ότι η Ινδία είναι η μοναδική χώρα των BRICS που αντιδράει στις προσπάθειες υιοθέτησης ενός κοινού νομίσματος (ανάλυση), κάτι που συμφέρει τις ΗΠΑ.
Περιφερειακές χώρες δε που είχαν στενούς δεσμούς με το Ισραήλ, όπως η Τουρκία και η Ιορδανία, «αναγκάσθηκαν» να σκληρύνουν τη ρητορική εναντίον του – η κάθε μία για τους δικούς της γεωπολιτικούς λόγους. Ως εκ τούτου, η εφαρμογή του IMEC είναι τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα αδιανόητη – προς όφελος των χωρών που σχεδιαζόταν να απομονωθούν, δηλαδή του Ιράν και της Κίνας.
Ο δρόμος προς την Ασία
Συνεχίζοντας, δύο χρόνια πριν η Κίνα δρομολογήσει την πρωτοβουλία «One Belt, One Road» ή «Belt and Road Initiative (BRI) ή «Νέος Δρόμος του Μεταξιού», οι ΗΠΑ σχεδίαζαν ήδη μία ιδιωτικά χρηματοδοτούμενη εμπορική οδό – για τη σύνδεση της Ινδίας με την Ευρώπη και για την ενίσχυση των σχέσεων, μεταξύ της Ουάσιγκτον και του Νέου Δελχί.
Εν προκειμένω, το 2011 η τότε υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, η Χίλαρι Κλίντον, σε μία ομιλία της στο Chennai της Ινδίας, αναφέρθηκε στη δημιουργία ενός νέου Δρόμου του Μεταξιού – ο οποίος θα εκτεινόταν από την Ινδία μέσω του Πακιστάν έως την Κεντρική Ασία. Το συγκεκριμένο αυτό «διεθνές δίκτυο και δίκτυο οικονομικών, καθώς επίσης διαμετακομιστικών συνδέσεων», θα αποτελούσε στην ουσία ένα όχημα για τις ΗΠΑ – με στόχο να δημιουργήσουν ένα νέο «διακυβερνητικό φόρουμ» και μία ζώνη ελευθέρου εμπορίου. Σε αυτά θα ήταν μέλη οι ΗΠΑ, με έναν παρόμοιο τρόπο όπως συμμετέχουν στην Οικονομική Συνεργασία Ασίας-Ειρηνικού (APEC).
Ο Νέος Δρόμος του Μεταξιού λοιπόν ήταν μέρος μίας ευρύτερης στροφής των ΗΠΑ προς την Ασία – όπως το είχε θέσει ο πρόεδρος Obama. Ο σκοπός δε του «πύργου» αυτού, ήταν να συγκρατήσει την άνοδο της Κίνας – καθώς επίσης να μειώσει την επιρροή της στην Ασία.
Σε άρθρο της Κλίντον τώρα στο Foreign Policy (America’s Pacific Century, 11.10.2011, πηγή), αναφερόταν πως ο Νέος Δρόμος του Μεταξιού δεν θα στρεφόταν εναντίον της Κίνας. Εν τούτοις, η ασαφής αυτή ρητορική της, συνόδευε τη νέα ιδέα του του στρατού των ΗΠΑ (Air Sea-Battle-Concept), ο στόχος του οποίου ήταν μία άμεση σύγκρουση μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Η ιδέα δε αυτή είχε βασισθεί σε μία μελέτη του Πενταγώνου από το 1999, με τον τίτλο «Ασία 2025» – η οποία ανέφερε ότι, οι απειλές ευρίσκονται στη Ασία.
Δύο χρόνια αργότερα από τις ΗΠΑ, το 2013, η κινεζική κυβέρνηση ανακοίνωσε την κατασκευή του τεραστίου έργου υποδομών «One Belt, One Road» – το οποίο αργότερα θα ονομαζόταν «Belt and Road Initiative» ή BRI. Δεν το ανακοίνωσε όμως απλά όπως οι ΗΠΑ, αλλά το ξεκίνησε σχεδόν αμέσως – με τις επενδύσεις από το 2013 έως το 2023 να έχουν ανέλθει συνολικά στα 1,04 τρις $, κατανεμημένες σε 148 χώρες που αποτελούν τα ¾ των κρατών του πλανήτη.
Μέσα σε αυτό το μικρό χρονικό διάστημα λοιπόν, το BRI έχει πολύ σημαντικό αντίκτυπο σε ολόκληρο τον κόσμο – ειδικά στις φτωχότερες χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, όπου το BRI έχει επενδύσει στην κατασκευή υποδομών και στη βιομηχανία. Εύλογα επομένως εξοργίσθηκαν οι ΗΠΑ και προσπάθησαν να το εμποδίσουν με διάφορους τρόπους – με την «America Crece» για τη Λατινική Αμερική και με την «Millennium Challenge Corporation» για τη Νότια Ασία. Εν τούτοις, αυτές οι προσπάθειες είχαν ένα σημαντικό μειονέκτημα – το ότι βασίζονταν σε έναν μη ενθουσιώδη ιδιωτικό τομέα.
Τα προβλήματα του IMEC
Περαιτέρω, ακόμη και πριν το βομβαρδισμό της Γάζας από το Ισραήλ, το IMEC αντιμετώπιζε πολύ σοβαρές προκλήσεις – οι οποίες ήταν κυρίως οι εξής:
(α) Η προσπάθεια απομόνωσης της Κίνας φαινόταν ουτοπική, αφού το σημαντικότερο ελληνικό λιμάνι του διαδρόμου, ο Πειραιάς, έχει εξαγορασθεί από την COSCO – ενώ τα λιμάνια του Ντουμπάι λαμβάνουν σοβαρές επενδύσεις από το λιμάνι Ningbo-Zhoushan της Κίνας και από το Shenyang. Εκτός αυτού, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, είναι πλέον μέλη των BRICS+ (ανάλυση) και συμμετέχουν στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης – οπότε έχουν σημαντικές δεσμεύσεις.
(β) Ολόκληρη η διαδικασία του IMEC εξαρτάται από τη χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα – η οποία δεν είναι δεδομένη και έχει διάφορα προβλήματα. Εν προκειμένω ο όμιλος Adani, ο οποίος έχει στενούς δεσμούς με τον Ινδό πρωθυπουργό N. Modi, έχει κατηγορηθεί για δόλιες πρακτικές και απάτες – ενώ διαθέτει ήδη το λιμάνι της Mundra στην Ινδία, το λιμάνι της Χάιφα στο Ισραήλ και επιδιώκει να αποκτήσει μερίδιο στο λιμάνι του Πειραιά. Με απλά λόγια, ο διάδρομος IMEC παρέχει γεωπολιτική προστασία για τις επενδύσεις του ομίλου Adani – από την Ελλάδα έως την Ινδία. Και από εδώ πάντως φαίνεται ότι, η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας είναι πηγή πλούτου – την οποία δυστυχώς δεν εκμεταλλευόμαστε.
(γ) Ο θαλάσσιος δρόμος μεταξύ των λιμανιών της Χάιφα και του Πειραιά, περνάει από ύδατα που αμφισβητούνται από την Τουρκία – ενώ η «διαμάχη για το Αιγαίο» οδήγησε την τουρκική κυβέρνηση να απειλήσει με πόλεμο, εάν η Ελλάδα εφαρμόσει το διεθνές δίκαιο και προστατεύσει τόσο την εθνική της κυριαρχία, όσο και τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Προφανώς η Τουρκία έχει άδικο, αλλά αυτό δεν μειώνει τα προβλήματα στην περιοχή – επίσης όσον αφορά τον IMEC.
(δ) Ολόκληρο το έργο βασίζεται στην ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ, καθώς επίσης σε μία επέκταση των συμφωνιών του Αβραάμ – οι οποίες οδήγησαν το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) να αναγνωρίσουν το Ισραήλ, τον Αύγουστο του 2022.
Τον Ιούλιο του 2022 τώρα, η Ινδία, το Ισραήλ, τα ΗΑΕ και οι ΗΠΑ σχημάτισαν την ομάδα I2U2 – με σκοπό, μεταξύ άλλων, τον «εκσυγχρονισμό των υποδομών» και την προώθηση «οδών ανάπτυξης χαμηλών εκπομπών άνθρακα», μέσω «συμπράξεων του ιδιωτικού τομέα». Αυτός ήταν ο «πρόδρομος» του IMEC – όπου όμως σήμερα, λόγω του πολέμου της Γάζας, δεν φαίνονται πιθανά ούτε η «ομαλοποίηση» με τη Σαουδική Αραβία, ούτε η προώθηση της διαδικασίας I2U2, μεταξύ του Ισραήλ και των ΗΑΕ.
Επίλογος
Κλείνοντας, εκτός του ότι η επίσκεψη του Modi στην Ελλάδα μόνο τυχαία δεν ήταν, προηγούμενα έργα για τη δημιουργία μίας εμπορικής οδού με την Ινδία, όπως ο Διεθνής Εμπορικός Διάδρομος Βορά-Νότου (με την Ινδία, το Ιράν και τη Ρωσία), καθώς επίσης π Διάδρομος Ανάπτυξης Ασίας-Αφρικής, με επικεφαλής την Ινδία και την Ιαπωνία, δεν υλοποιήθηκαν καθόλου – για διάφορους λόγους.
Αυτά τα έργα είχαν τουλάχιστον το πλεονέκτημα ότι, θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν – ενώ ο IMEC δεν φαίνεται να το έχει. Σε κάθε περίπτωση, θα έχει την ίδια μοίρα με τους άλλους διαδρόμους – εν μέρει λόγω του βομβαρδισμού της Γάζας από το Ισραήλ, αλλά επίσης εξαιτίας της ψευδαίσθησης των ΗΠΑ ότι, μπορούν να «νικήσουν» την Κίνα σε έναν οικονομικό πόλεμο.
Ο κινεζικός κρατικός καπιταλισμός (ανάλυση) φαίνεται πιο ισχυρός από τον αμερικανικό μονοπωλιακό καπιταλισμό (ανάλυση) – αν και ο χρόνος θα δείξει. Πάντως, οι μεγάλοι κερδισμένοι από την επίθεση της Χαμας στο Ισραήλ και τις μετέπειτα εξελίξεις, είναι η Κίνα και το Ιράν – ενώ οι μεγάλοι χαμένοι οι ΗΠΑ και η Ινδία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου