Συνέχεια από: Σάββατο 11 Νοεμβρίου 2023
Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΘΕΟΣ ως ο Θεός μέσα στην αλήθεια του Είναι (Seyn) ως συμβάν (Ereignis) εΤου Friedrich-Wilhelm von Herrmann
Έχοντας ενώπιον του τα εκτεθειμένα, ο Heidegger θέτει το ερώτημα: «Εάν αυτή η προς-κλήση του ακρότατου νεύματος» του τελευταίου Θεού, η οποία προς-κλήση είναι «το πιο κρυφό γίγνεσθαι», «συμβαίνει ακόμα ανοικτά ή εάν η ανάγκη [της εγκατάλειψης από το Είναι] σωπαίνει και όλη η κυριαρχία [του γίγνεσθαι] σταματά, και εάν, όταν η προς-κλήση λαμβάνει χώρα, γίνεται αντιληπτή, εάν το άλμα [του ανθρώπου] μέσα στο Da-sein [στο Είναι του Da, το οποίο Είναι θεμελιώνει] και με αυτό από την αλήθεια του [από την αλήθεια του Dasein] η στροφή γίνεται ιστορία, εδώ αποφασίζεται το μέλλον του ανθρώπου» (σελ. 408). Ο σύγχρονος άνθρωπος «μπορεί για αιώνες ακόμα με τις μηχανορραφίες του να ληστεύει τον πλανήτη και να τον ερημώνει, το τερατώδες αυτής της ορμής μπορεί να ‘εξελιχθεί’ σε κάτι αδύνατο να το φανταστεί κανείς, και να προσλάβει τη μορφή μιας φαινομενικής αυστηρότητας, τον έλεγχο της ερημιάς, το μεγαλείο όμως του Είναι παραμένει απροσπέλαστο» (σελ. 408), το μεγαλείο του γίγνεσθαι της αλήθειας του Είναι. Σε όλα όσα εκτέθηκαν τώρα, παραμένει απροσπέλαστο το μεγαλείο του γίγνεσθαι της αλήθειας του Είναι, «καθώς δεν λαμβάνεται πια καμιά απόφαση για την αλήθεια ή την μη αλήθεια και την ουσία τους», καμιά απόφαση μέσα και από μέσα από την ουσίωση της αλήθειας του Είναι ως συμβάν (σελ. 409). Αυτό που απομένει και συνεχίζεται, «είναι ο συμψηφισμός της επιτυχίας και αποτυχίας των μηχανορραφιών. Ο υπολογισμός αυτός μαζί με το υπαρκτό εντός της κυριαρχίας της μηχανορραφίας «επεκτείνεται σε μια αλαζονική ‘αιωνιότητα’, που δεν είναι αιωνιότητα, αλλά μόνο μια ατέλειωτη συνέχιση του πιο μονότονου εφήμερου» σελ. 409).
Εάν η «αλήθεια του Είναι δεν πλησιάζει θεληματικά, χωρίς την θέληση για γνώση και εμπειρία-την ερώτηση-, τότε είναι απομακρυσμένη από την στιγμή, ως της αναλαμπής του Είναι από επιβεβαίωση του απλού και μη υπολογίσιμου συμβάντος κάθε χρόνο-χώρου» (σελ. 409). Η στιγμή ως αναλαμπή του Είναι μπορεί να έρθει μόνο, εάν ο άνθρωπος μέσα στην ουσία του ως Da-sein βρίσκεται σταθερός στην αλήθεια του Είναι, εάν μεταθέτει την αλήθεια του Είναι στη βούληση της γνώσης, εμπειρίας και απορίας του.[ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΑΣ]
Θα μπορούσε όμως να συμβεί, η στιγμή της αναλαμπής της αλήθειας του Είναι να ανήκει «μόνο στους πιο μοναχικούς των μοναχικών», για παράδειγμα σε ένα μόνο στοχαστή (Martin Heidegger), στον οποίο «δεν δίδεται» «η θεμελιωτική συγκατάθεση (των συνανθρώπων του) για την ίδρυση μιας ιστορίας» της άλλης απαρχής (σελ. 409).
Τα τμήματα 253 μέχρι 255 στόχευαν προς το 256, «Ο τελευταίος Θεός», αφού σε αυτά έπρεπε να ξεκαθαρίσουν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για την τώρα προκείμενη έκθεση περί του τελευταίου Θεού, όπως «Το τελευταίο», «Η άρνηση» και «Η στροφή μέσα στο συμβάν».
Σχολιάζουμε το κείμενο του τμήματος 256 (από τη σελίδα 409) ακολουθώντας την αλληλουχία των παραγράφων. Η πρώτη παράγραφος ασχολείται με την «ουσίωση» (Wesung) του τελευταίου Θεού μέσα στο νεύμα, όπως και με τη σχέση του τελευταίου Θεού με το συμβάν. Ο τελευταίος Θεός «έχει την ουσίωση του μέσα στο νεύμα» (σελ. 409), και μάλιστα μέσα στο νεύμα που βιώνεται από τον άνθρωπο που ζει σύμφωνα με το Dasein. Το νεύμα αυτό λαμβάνει χώρα ως «ξαφνική εμφάνιση και παράλειψη της άφιξης», ως ξαφνική εμφάνιση της άφιξης του τελευταίου Θεού και ως παράλειψη αυτής της άφιξης. Το νεύμα όμως λαμβάνει χώρα και ως ξαφνική εμφάνιση «της φυγής των υπαρξάντων Θεών» και ως παράλειψη αυτής της φυγής.
Τώρα όμως τονίζεται: «Ο τελευταίος Θεός δεν είναι το συμβάν» (σελ. 409). Μέχρι αυτό το σημείο λεγόταν διαρκώς, πως ο τελευταίος Θεός νεύει μέσα στο συμβάν και εμφανίζεται επίσης εκεί. Το γεγονός πως τώρα τονίζεται, ότι ο τελευταίος Θεός δεν είναι το συμβάν, λέει πως μεταξύ του τελευταίου Θεού και του συμβάντος κυριαρχεί μια διαφορά ουσίας. Ο τελευταίος Θεός και το συμβάν, η ουσίωση της αλήθεια του Είναι ως συμβάν, παραμένουν σε μια διαφορά. Τη διαφορά αυτή του τελευταίου Θεού από το συμβάν μπορούμε να την ονομάσουμε ερμηνευτικά ως «θεολογική διαφορά». Όπως η οντολογική διαφορά είναι η διαφορά Είναι και υπαρκτού, έτσι η θεολογική διαφορά εννοεί τη διαφορά Θεού και αλήθειας του Είναι. Ο τελευταίος Θεός όμως «έχει ανάγκη» το συμβάν για την ουσίωση του μέσα στο νεύμα, όπως και για την εμφάνιση και από-εμφάνιση του (σελ. 409). Έχει ανάγκη (ο τελευταίος Θεός) την αλήθεια του ξέφωτου του Είναι, για να μπορέσει να εμφανιστεί μέσα στο νεύμα. Αλλά ο τελευταίος Θεός χρειάζεται το συμβάν, «ως εκείνο το πράγμα, το οποίο ανήκει στον θεμελιωτή του Da [Dagründer] (σελ. 409). Ο Dagründer είναι ο άνθρωπος που ζει σύμφωνα με το Είναι. Όπως μάθαμε στο τέταρτο συνταίριασμα (Fügung), ο άνθρωπος που ζει σύμφωνα με το Είναι θεμελιώνει το Da, την εκκαθαρισμένη ανοικτοσύνη του Είναι, με τον τρόπο της μέχρι των θεμελίων έρευνας των αιτίων (Er-gründen, το Er- όπως στο Er-eignis), με τον τρόπο της αντιστοιχίας, που θεμελιώνει τα αίτια, προς τη θεμελιωτική προς-ρίψη της αλήθειας του Είναι. Το συμβάν, ως η ουσίωση της αλήθειας του Είναι, συμπεριλαμβάνει ως εν τω γίγνεσθαι προς-ρίψη το μέσα σε αυτήν τετελεσμένο προσχέδιο του ανθρώπου που ζει σύμφωνα με το Είναι. Το Είναι του Da ανήκει ως τετελεσμένο προσχέδιο στο συμβάν. Αν όμως ο τελευταίος Θεός έχει ανάγκη το συμβάν για την εμφάνιση του με νεύμα, στο οποίο συμβάν ανήκει ο άνθρωπος ως θεμελιωτής του Da, τότε ο τελευταίος Θεός έχει ανάγκη τον θεμελιωτή του Da. Χωρίς την συμμετοχική συνθεμελίωση του Da, του του εκκαθαρισμένου και φωτισμένου Είναι, δια του σύμφωνα με το Είναι ζώντος ανθρώπου, ο Θεός δεν μπορεί να εμφανιστεί μέσα στο νεύμα του. Ο σύμφωνα με το Είναι ζων άνθρωπος δεν είναι απλώς εκείνος στον οποίο εμφανίζεται ο Θεός στο Da, αλλά το θεμελιακό-διερευνητικό Είναι του ανθρώπου ανήκει στην προϋπόθεση της ικανότητας του Θεού να εμφανιστεί.
Ήδη στο απόσπασμα 7 της «Προκαταρκτικής ματιάς» („Vorblick“) γίνεται λόγος για τη διαφορά Είναι και Θεού: «Μόνο όταν θα έχουμε προσμετρήσει, με τι μοναδικό τρόπο είναι αναγκαίο το Είναι (για τον νεύμα και την εμφάνιση του Θεού) και πως δεν διάγει (ή ουσιώνεται) όπως ο Θεός (σελ. 26). Κατόπιν λέει: «Εν τέλει και κατά πρώτον το συμβάν μπορεί μόνο να προκύψει από την σκέψη (er-dacht) [να εξαναγκαστεί πριν από την πρωταρχική σκέψη], όταν το Είναι κατανοείται ως το ‘μεταξύ’ για το πέρασμα του τελευταίου Θεού και για το Da-sein. Το συμβάν μεταθέτει (übereignet) στον άνθρωπο την κατοχή του Θεού, με το να προσδίδει (zueignet) την κατοχή του (του ανθρώπου) στον Θεό» (σελ. 26). Το Είναι λοιπόν είναι «αναγκαίο μόνο» για τον Θεό, παρόλο που δεν ουσιώνεται όπως ο ίδιος ο Θεός» (σελ. 26). Αυτό το «δεν» δηλώνει πάλι τη διαφορά Είναι και Θεού. Ταυτόχρονα όμως λέγεται στο σημείο αυτό, πως το γίγνεσθαι του συμβάντος (Ereignung des Ereignisses) μεταθέτει την κατοχή του Θεού στον άνθρωπο και προσδίδει την κατοχή του ανθρώπου στο Θεό. Αυτό θέλει να πει, πως το γίγνεσθαι του συμβάντος «δίνει» τον Θεό στον άνθρωπο, αφήνει τον Θεό να συναντήσει τον άνθρωπο, και αντίστροφα, το γίγνεσθαι αφήνει τον άνθρωπο να συναντήσει το Θεό. Το συμβάν γίγνεται ως η «μεταθέτουσα πρόσδοση» (übereignede Zueignung) (σελ. 26).
Έχοντας ενώπιον του τα εκτεθειμένα, ο Heidegger θέτει το ερώτημα: «Εάν αυτή η προς-κλήση του ακρότατου νεύματος» του τελευταίου Θεού, η οποία προς-κλήση είναι «το πιο κρυφό γίγνεσθαι», «συμβαίνει ακόμα ανοικτά ή εάν η ανάγκη [της εγκατάλειψης από το Είναι] σωπαίνει και όλη η κυριαρχία [του γίγνεσθαι] σταματά, και εάν, όταν η προς-κλήση λαμβάνει χώρα, γίνεται αντιληπτή, εάν το άλμα [του ανθρώπου] μέσα στο Da-sein [στο Είναι του Da, το οποίο Είναι θεμελιώνει] και με αυτό από την αλήθεια του [από την αλήθεια του Dasein] η στροφή γίνεται ιστορία, εδώ αποφασίζεται το μέλλον του ανθρώπου» (σελ. 408). Ο σύγχρονος άνθρωπος «μπορεί για αιώνες ακόμα με τις μηχανορραφίες του να ληστεύει τον πλανήτη και να τον ερημώνει, το τερατώδες αυτής της ορμής μπορεί να ‘εξελιχθεί’ σε κάτι αδύνατο να το φανταστεί κανείς, και να προσλάβει τη μορφή μιας φαινομενικής αυστηρότητας, τον έλεγχο της ερημιάς, το μεγαλείο όμως του Είναι παραμένει απροσπέλαστο» (σελ. 408), το μεγαλείο του γίγνεσθαι της αλήθειας του Είναι. Σε όλα όσα εκτέθηκαν τώρα, παραμένει απροσπέλαστο το μεγαλείο του γίγνεσθαι της αλήθειας του Είναι, «καθώς δεν λαμβάνεται πια καμιά απόφαση για την αλήθεια ή την μη αλήθεια και την ουσία τους», καμιά απόφαση μέσα και από μέσα από την ουσίωση της αλήθειας του Είναι ως συμβάν (σελ. 409). Αυτό που απομένει και συνεχίζεται, «είναι ο συμψηφισμός της επιτυχίας και αποτυχίας των μηχανορραφιών. Ο υπολογισμός αυτός μαζί με το υπαρκτό εντός της κυριαρχίας της μηχανορραφίας «επεκτείνεται σε μια αλαζονική ‘αιωνιότητα’, που δεν είναι αιωνιότητα, αλλά μόνο μια ατέλειωτη συνέχιση του πιο μονότονου εφήμερου» σελ. 409).
Εάν η «αλήθεια του Είναι δεν πλησιάζει θεληματικά, χωρίς την θέληση για γνώση και εμπειρία-την ερώτηση-, τότε είναι απομακρυσμένη από την στιγμή, ως της αναλαμπής του Είναι από επιβεβαίωση του απλού και μη υπολογίσιμου συμβάντος κάθε χρόνο-χώρου» (σελ. 409). Η στιγμή ως αναλαμπή του Είναι μπορεί να έρθει μόνο, εάν ο άνθρωπος μέσα στην ουσία του ως Da-sein βρίσκεται σταθερός στην αλήθεια του Είναι, εάν μεταθέτει την αλήθεια του Είναι στη βούληση της γνώσης, εμπειρίας και απορίας του.[ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΑΣ]
Θα μπορούσε όμως να συμβεί, η στιγμή της αναλαμπής της αλήθειας του Είναι να ανήκει «μόνο στους πιο μοναχικούς των μοναχικών», για παράδειγμα σε ένα μόνο στοχαστή (Martin Heidegger), στον οποίο «δεν δίδεται» «η θεμελιωτική συγκατάθεση (των συνανθρώπων του) για την ίδρυση μιας ιστορίας» της άλλης απαρχής (σελ. 409).
Τα τμήματα 253 μέχρι 255 στόχευαν προς το 256, «Ο τελευταίος Θεός», αφού σε αυτά έπρεπε να ξεκαθαρίσουν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για την τώρα προκείμενη έκθεση περί του τελευταίου Θεού, όπως «Το τελευταίο», «Η άρνηση» και «Η στροφή μέσα στο συμβάν».
Σχολιάζουμε το κείμενο του τμήματος 256 (από τη σελίδα 409) ακολουθώντας την αλληλουχία των παραγράφων. Η πρώτη παράγραφος ασχολείται με την «ουσίωση» (Wesung) του τελευταίου Θεού μέσα στο νεύμα, όπως και με τη σχέση του τελευταίου Θεού με το συμβάν. Ο τελευταίος Θεός «έχει την ουσίωση του μέσα στο νεύμα» (σελ. 409), και μάλιστα μέσα στο νεύμα που βιώνεται από τον άνθρωπο που ζει σύμφωνα με το Dasein. Το νεύμα αυτό λαμβάνει χώρα ως «ξαφνική εμφάνιση και παράλειψη της άφιξης», ως ξαφνική εμφάνιση της άφιξης του τελευταίου Θεού και ως παράλειψη αυτής της άφιξης. Το νεύμα όμως λαμβάνει χώρα και ως ξαφνική εμφάνιση «της φυγής των υπαρξάντων Θεών» και ως παράλειψη αυτής της φυγής.
Τώρα όμως τονίζεται: «Ο τελευταίος Θεός δεν είναι το συμβάν» (σελ. 409). Μέχρι αυτό το σημείο λεγόταν διαρκώς, πως ο τελευταίος Θεός νεύει μέσα στο συμβάν και εμφανίζεται επίσης εκεί. Το γεγονός πως τώρα τονίζεται, ότι ο τελευταίος Θεός δεν είναι το συμβάν, λέει πως μεταξύ του τελευταίου Θεού και του συμβάντος κυριαρχεί μια διαφορά ουσίας. Ο τελευταίος Θεός και το συμβάν, η ουσίωση της αλήθεια του Είναι ως συμβάν, παραμένουν σε μια διαφορά. Τη διαφορά αυτή του τελευταίου Θεού από το συμβάν μπορούμε να την ονομάσουμε ερμηνευτικά ως «θεολογική διαφορά». Όπως η οντολογική διαφορά είναι η διαφορά Είναι και υπαρκτού, έτσι η θεολογική διαφορά εννοεί τη διαφορά Θεού και αλήθειας του Είναι. Ο τελευταίος Θεός όμως «έχει ανάγκη» το συμβάν για την ουσίωση του μέσα στο νεύμα, όπως και για την εμφάνιση και από-εμφάνιση του (σελ. 409). Έχει ανάγκη (ο τελευταίος Θεός) την αλήθεια του ξέφωτου του Είναι, για να μπορέσει να εμφανιστεί μέσα στο νεύμα. Αλλά ο τελευταίος Θεός χρειάζεται το συμβάν, «ως εκείνο το πράγμα, το οποίο ανήκει στον θεμελιωτή του Da [Dagründer] (σελ. 409). Ο Dagründer είναι ο άνθρωπος που ζει σύμφωνα με το Είναι. Όπως μάθαμε στο τέταρτο συνταίριασμα (Fügung), ο άνθρωπος που ζει σύμφωνα με το Είναι θεμελιώνει το Da, την εκκαθαρισμένη ανοικτοσύνη του Είναι, με τον τρόπο της μέχρι των θεμελίων έρευνας των αιτίων (Er-gründen, το Er- όπως στο Er-eignis), με τον τρόπο της αντιστοιχίας, που θεμελιώνει τα αίτια, προς τη θεμελιωτική προς-ρίψη της αλήθειας του Είναι. Το συμβάν, ως η ουσίωση της αλήθειας του Είναι, συμπεριλαμβάνει ως εν τω γίγνεσθαι προς-ρίψη το μέσα σε αυτήν τετελεσμένο προσχέδιο του ανθρώπου που ζει σύμφωνα με το Είναι. Το Είναι του Da ανήκει ως τετελεσμένο προσχέδιο στο συμβάν. Αν όμως ο τελευταίος Θεός έχει ανάγκη το συμβάν για την εμφάνιση του με νεύμα, στο οποίο συμβάν ανήκει ο άνθρωπος ως θεμελιωτής του Da, τότε ο τελευταίος Θεός έχει ανάγκη τον θεμελιωτή του Da. Χωρίς την συμμετοχική συνθεμελίωση του Da, του του εκκαθαρισμένου και φωτισμένου Είναι, δια του σύμφωνα με το Είναι ζώντος ανθρώπου, ο Θεός δεν μπορεί να εμφανιστεί μέσα στο νεύμα του. Ο σύμφωνα με το Είναι ζων άνθρωπος δεν είναι απλώς εκείνος στον οποίο εμφανίζεται ο Θεός στο Da, αλλά το θεμελιακό-διερευνητικό Είναι του ανθρώπου ανήκει στην προϋπόθεση της ικανότητας του Θεού να εμφανιστεί.
Ήδη στο απόσπασμα 7 της «Προκαταρκτικής ματιάς» („Vorblick“) γίνεται λόγος για τη διαφορά Είναι και Θεού: «Μόνο όταν θα έχουμε προσμετρήσει, με τι μοναδικό τρόπο είναι αναγκαίο το Είναι (για τον νεύμα και την εμφάνιση του Θεού) και πως δεν διάγει (ή ουσιώνεται) όπως ο Θεός (σελ. 26). Κατόπιν λέει: «Εν τέλει και κατά πρώτον το συμβάν μπορεί μόνο να προκύψει από την σκέψη (er-dacht) [να εξαναγκαστεί πριν από την πρωταρχική σκέψη], όταν το Είναι κατανοείται ως το ‘μεταξύ’ για το πέρασμα του τελευταίου Θεού και για το Da-sein. Το συμβάν μεταθέτει (übereignet) στον άνθρωπο την κατοχή του Θεού, με το να προσδίδει (zueignet) την κατοχή του (του ανθρώπου) στον Θεό» (σελ. 26). Το Είναι λοιπόν είναι «αναγκαίο μόνο» για τον Θεό, παρόλο που δεν ουσιώνεται όπως ο ίδιος ο Θεός» (σελ. 26). Αυτό το «δεν» δηλώνει πάλι τη διαφορά Είναι και Θεού. Ταυτόχρονα όμως λέγεται στο σημείο αυτό, πως το γίγνεσθαι του συμβάντος (Ereignung des Ereignisses) μεταθέτει την κατοχή του Θεού στον άνθρωπο και προσδίδει την κατοχή του ανθρώπου στο Θεό. Αυτό θέλει να πει, πως το γίγνεσθαι του συμβάντος «δίνει» τον Θεό στον άνθρωπο, αφήνει τον Θεό να συναντήσει τον άνθρωπο, και αντίστροφα, το γίγνεσθαι αφήνει τον άνθρωπο να συναντήσει το Θεό. Το συμβάν γίγνεται ως η «μεταθέτουσα πρόσδοση» (übereignede Zueignung) (σελ. 26).
Συνεχίζεται
ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ ΜΟΝΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΤΕ ΤΙ ΛΕΩ, Ο ΘΕΟΣ ΕΧΕΙ ΠΑΝΤΩΣ ΑΝΑΓΚΗ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου