Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΘΕΟΣ ως ο Θεός μέσα στην αλήθεια του Είναι (Seyn) ως συμβάν (Ereignis) δ

Συνέχεια από: Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου 2023

Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΘΕΟΣ ως ο Θεός μέσα στην αλήθεια του Είναι (Seyn) ως συμβάν (Ereignis) δ

Του Friedrich-Wilhelm von Herrmann

Σημείωση: Το ουσιαστικό Lichtung αποδίδεται στα ελληνικά ως εκκαθάριση ή φωτισμός. Σημαίνει όμως πρωταρχικά το ξέφωτο μέσα στο δάσος. Ο Heidegger, σύμφωνα με προφορική πληροφόρηση εκ μέρους του συγγραφέως (Wilhelm Friedrich von Herrmann), εννοεί το ξέφωτο μέσα στο δάσος. Το παράγωγο από την έννοια Lichtung ρήμα (sich lichten, sich gelichtet) αποδίδεται στο κείμενο με εκκαθάριση/εκκαθαρίζομαι.[ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟ SELF Ο ΝΕΟΣ ΕΑΥΤΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΓΙΟΥΝΓΚ]

Τώρα μπορεί να λεχθεί: «Η στροφή διάγει μεταξύ της προς-κλήσης [Zuruf], (που απευθύνεται στον ανήκοντα) και της ακρόασης [Zugehör] (του προσκεκλημένου, σελ. 407). Αυτό θέλει να πει: Η στροφή μέσα στο συμβάν διάγει μεταξύ της προς-κλήσης, που ως τέτοια ανήκει στον βάσει του Dasein σχεδιασμό, και της ακρόασης του προσκεκλημένου σχεδιάζοντος Da-sein προς την προς-κλήση (και την προς-ρίψη). Αυτή η με χαρακτήρα στροφής συσχέτιση, που κυριαρχεί μέσα στο συμβάν, γίνεται αντιληπτή ως «επιστροφή» (Widerkehre, σελ. 407). Η μέσα στο γίγνεσθαι κυριαρχούσα κλήση καλεί το Da-sein προς το «άλμα του μέσα στο γίγνεσθαι» (να μπει δηλαδή μέσα στο γίγνεσθαι), σελ. 408. Η κλήση του Da-sein από το γίγνεσθαι για το άλμα προς το γίγνεσθαι, είναι «η μεγάλη σιωπή της πιο κρυφής αυτογνωσίας» (σελ. 408), της αυτογνωσίας του καλούντος γίγνεσθαι και του προς-πηδώντος γενομένου Da-sein μέσα στον σχεδιασμό και το κρύψιμο του.[ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΑΥΤΟΥ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΝΑ ΠΕΙ ΤΙΠΟΤΕ, ΕΚΤΟΣ ΤΟΥ ΤΙΠΟΤΑ]

Στην επόμενη παράγραφο ο Heidegger παρατηρεί τη «Σχέση της γλώσσας προς το συμβάν». «Ολόκληρη η γλώσσα του Da-sein λαμβάνει την αρχή της» από την επί-στροφή της συμβαίνουσας προς-κλήσης και του συμβεβηκότος άλματος. Ιδωμένο αλλιώς: Μέσα στο συμβάν της προς-κλήσης και του προς-πηδήματος, μέσα σε αυτή την επιστροφή, η γλώσσα, ακριβέστερα η ουσία της γλώσσας, έχει την καταγωγή της. Και έτσι, πηγάζοντας από την στροφή του συμβάντος της προς-κλήσης και του προς-πηδήματος η γλώσσα είναι στην ουσία της «η σιωπή» (σελ. 408). Η φωνητική γλώσσα έχει την καταγωγή της από την σιωπή, η οποία κυριαρχεί μεταξύ της προς-κλήσης και του προς-πηδήματος μέσα στο συμβάν, μεταξύ της συμβαίνουσας προς-κλήσης και του συμβεβηκότος προς-πηδήματος.[ΤΟΥ ΑΛΜΑΤΟΣ. ΤΙΣ ΔΥΟ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΙΣ ΤΑΥΤΙΖΕ ΣΥΧΝΑ ΚΑΙ Ο ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡ ΟΠΩΣ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ]

Τώρα ο Heidegger μπορεί να πει: «Το συμβάν ‘είναι’ με τον τρόπο αυτό η ύψιστη κυριαρχία ως επιστροφή μέσω της προς-στροφής και φυγής των υπαρξάντων θεών» (σελ. 408). Καθώς «η προς-στροφή και η φυγή» λαμβάνουν χώρα μέσα στο συμβάν, δηλαδή εντός της επιστροφής του γίγνεσθαι (Ereignung) και του συμβεβηκότος (Ereignetsein), της εν τω γίγνεσθαι προς-ρίψης και του συμβεβηκότος σχεδιασμού. Μέσα σε αυτή την επιστροφή ανοίγεται η ανοικτοσύνη ως μη κάλυψη του Είναι, μέσα στην οποία και μόνο  μπορεί να λάβει χώρα η προς-στροφή και η φυγή ενός θεού. Ας προσέξουμε, πως ο Heidegger στο σημείο αυτό δεν μιλά μόνο για τη φυγή, αλλά και για τη δυνατότητα προς-στροφής ενός υπάρξαντος θεού. (Μια τέτοια ‘προς-στροφή’ συνοδεύει την ανάσυρση της αλήθειας του Είναι από το μέχρι εκείνη τη στιγμή εγκαταλελειμμένο από το Είναι υπαρκτό. Με τον τρόπο αυτό, στο καθαρά στοχαστικό πεδίο, είναι δεδομένη η δυνατότητα στο επίπεδο της ιστορίας του είναι, ο μέχρι τώρα δραπέτης θεός, που έφυγε από το υπαρκτό μέσα στην ολότητα, με το γίγνεσθαι της ανάσυρσης της αλήθειας του Είναι, μέσα στο έτσι αποκαλυπτόμενο υπαρκτό, να στραφεί προς (αυτό) εκ νέου, και με την προς-ριγμένη—σχεδιασμένη αλήθεια του Είναι να εισέλθει στην αποκάλυψη του υπαρκτού.)

Όπως η προς-στροφή και η φυγή των υπαρξάντων θεών έχει ανάγκη την αλήθεια του Είναι, ως «χώρου» της εμφάνισης και από-φάνισης τους, έτσι και ο «εξώτερος θεός», δηλαδή ο τελευταίος θεός έχει την ανάγκη «του Είναι», της αλήθειας ως μη απόκρυψης του Είναι (σελ. 408).[ΕΙΣ ΤΥΠΟΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΝ ΙΕΡΟΝ Ο ΙΕΡΕΥΣ. Ο ΦΥΛΑΚΑΣ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ. ΠΑΛΗΑ ΘΛΙΒΕΡΗ ΓΝΩΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ]

Η θεμελιώδης αυτή σκέψη του Heidegger, πως ο Θεός μπορεί να εμφανιστεί μόνο εφόσον η αλήθεια του Είναι έχει εκκαθαριστεί (sich gelichtet hat), είναι οικείο για τον προσεκτικό αναγνώστη του Heidegger, μετά την έκδοση της «Επιστολής περί του ουμανισμού» (1947). Ας φέρουμε ενώπιον μας τα δυο σημεία της «Επιστολής» αυτής.

Το πρώτο αυτό απόσπασμα έχει ως εξής: «Η πατρίδα αυτής της ιστορικής κατοίκησης είναι η εγγύτητα προς το Είναι. Μέσα σε αυτή την εγγύτητα διεκπεραιώνεται, εάν συμβαίνει καθόλου αυτό, η απόφαση, εάν και πως ο Θεός και οι Θεοί αρνούνται να εμφανιστούν και παραμένει η νύχτα, εάν και πως ανατέλλει η μέρα του ιερού, εάν και πως στην ανατολή του ιερού μπορεί να αρχίσει εκ νέου μια εμφάνιση του Θεού και των Θεών. Το ιερό όμως, που στην αρχή είναι μόνο ο χώρος της ουσίας της θεότητος, η οποία διατηρεί απλώς τη διάσταση για τους Θεούς και τον Θεό, εμφανίζεται (το ιερό) μόνο εάν προηγουμένως και μέσα σε μια μακρά προετοιμασία, το Είναι έχει από μόνο του εκκαθαριστεί, και είναι μέσα στην αλήθεια του έμπειρο» (Wegmarken [Σημεία στο δρόμο], GA 9, σελ. 338). [Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΒΑΘΟΥΣ ΤΩΝ ΑΡΧΕΤΥΠΩΝ ΚΑΙ Η ΣΥΓΧΡΟΝΟΤΗΣ ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ. Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΑΛΤΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΒΕΜΠΕΡ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΒΑΘΟΥΣ ΚΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΝΕΑ ΗΘΙΚΗ.]

Το δεύτερο απόσπασμα λέει: «Μόνο μέσα από την αλήθεια του Είναι μπορεί να γίνει σκέψη η ουσία του ιερού. Μόνο μέσα στο φως της ουσίας της θεότητος μπορεί να γίνει σκέψη και να ειπωθεί, τι κατονομάζει η λέξη «Θεός». Ή μήπως δεν πρέπει πρώτα να είμαστε σε θέση να καταλάβουμε και να ακούσουμε με προσοχή αυτές τις λέξεις, εάν ως άνθρωποι, δηλαδή ως υπαρκτά όντα, θέλουμε να βιώσουμε τη σχέση του Θεού προς τον άνθρωπο; Πως μπορεί λοιπόν ο άνθρωπος της παρούσης κοσμικής ιστορίας, έστω και να ρωτήσει, σοβαρά και αυστηρά, εάν ο Θεός πλησιάζει ή απομακρύνεται, εάν ο άνθρωπος παραλείψει κατά πρώτον να διεισδύσει με την σκέψη μέσα στη διάσταση, μέσα στην οποία και μόνο είναι δυνατόν να τεθεί εκείνη η ερώτηση; Αυτή όμως είναι η διάσταση του ιερού, η οποία παραμένει κλειστή, εάν το ανοικτό (στοιχείο) του Είναι δεν έχει εκκαθαριστεί, και μέσα στο ξέφωτο που έχει φτιάξει είναι κοντά στον άνθρωπο». (Wegmarken [Σημεία στο δρόμο], GA 9, σελ. 351)

Ο τελευταίος, ως ο εξώτερος Θεός έχει ανάγκη την αλήθεια του Είναι, για να μπορεί να εμφανιστεί μέσα στο Da του Dasein. Η συμβαίνουσα «προς-κλήση» είναι ξαφνική εμφάνιση (Anfall) και παράλειψη (Ausbleib), μέσα στο μυστήριο του γίγνεσθαι (σελ. 408), που σημαίνει: η συμβαίνουσα προς-κλήση καλεί τόσο την ξαφνική εμφάνιση του τελευταίου Θεού, όσο και την μη εμφάνιση του-αυτό που χαρακτηρίζει την προς-κλήση του δεν είναι μόνο η ξαφνική εμφάνιση, αλλά και η μη εμφάνιση. Μια τέτοια συμβαίνουσα προς-κλήση λαμβάνει χώρα στο άβατο μυστήριο του γίγνεσθαι. «Μέσα στη στροφή (του συμβάντος) παίζουν τα νεύματα του τελευταίου Θεού ως ξαφνική εμφάνιση και παράλειψη της άφιξης και φυγής των Θεών», ως ξαφνικό γεγονός της άφιξης των Θεών ή του Θεού, και ως παράλειψη της άφιξης, όπως και ξαφνικό γεγονός της φυγής του Θεού και ως παράλειψη της φυγής αυτής.

Στο νεύμα του τελευταίου Θεού «γίνεται ένα νεύμα προς τον νόμο του τελευταίου Θεού»: «ο νόμος της μεγάλης απομόνωσης μέσα στο Da-sein», ο νόμος «της μοναξιάς του θύματος», και ο «νόμος της μοναδικότητας της επιλογής του πιο σύντομου και απότομου δρόμου» της εμφάνισης του Θεού (σελ. 408).

«Μέσα στην ουσία του νεύματος» του Θεού βρίσκεται το μυστήριο της ενότητας εσώτατης προσέγγισης μέσα στην εξώτερη απομάκρυνση»- έτσι ώστε μέσα στη βιωμένη εξώτερη απομάκρυνση του Θεού να κηρύσσεται η εσώτατη προσέγγιση. Η ενότητα της εσώτατης προσέγγισης μέσα στην εξώτερη απομάκρυνση είναι «η καταμέτρηση του πλατύτερου χρόνο-χώρου δράσης του Είναι»(σελ. 408).

Το «εσώτατο της καταστάσεως ανάγκης λόγω εγκατάλειψης από το Είναι» ενισχύει εκείνη τήν «εξώτερη διαγωγή (Wesung) του Είναι» (σελ. 408). Αυτή η κατάσταση ανάγκης λόγω εγκατάλειψης από το Είναι πρέπει «να ανήκει» στη συμβαίνουσα «προς-κλήση της κυριαρχίας εκείνου του νεύματος» του τελευταίου Θεού (σελ. 408). «Αυτό που σε ένα τέτοιο ανήκειν (ή άκουσμα, Hörigkeit)» της κατάστασης ανάγκης λόγω εγκατάλειψης από το Είναι «ακούγεται και ετοιμάζει το πλάτος» είναι αυτό που μπορεί να προετοιμάσει «τον τόπο της στιγμής της απόφασης» «για την διαμάχη γης και κόσμου» και την αρχέγονη διαμάχη αλήθειας και μη αλήθειας, και «για την διεκδίκηση και ανάσυρση» εκείνης της διαμάχης «μέσα στο υπαρκτό» (σελ. 408).

Συνεχίζεται

ΤΟ ΚΤΙΣΤΟ, Ο ΚΤΙΣΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΣΑΝ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΗ ΟΝΤΟΤΗΣ, ΧΩΡΙΣ ΑΤΟΜΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΑΛΛΑ ΔΕΜΕΝΟΣ ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ, ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΡΟΣΩΠΩΝ, ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΝΑΝΘΡΩΠΙΣΗ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΝΣΑΡΚΩΣΗΣ, ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΚΤΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΑΚΤΙΣΤΟΥ, ΑΝΑΛΟΓΙΑΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΟΠΟΙΕΙΤΑΙ. ΘΕΩΝΕΤΑΙ.

ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΣΤΟΝ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟ.

Η ΨΥΧΗ ΓΕΝΝΗΤΗ ΑΓΕΝΝΗΤΟΣ ΝΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΥΝΑΜΙΝ ΑΥΤΗΣ. (Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΝΟΥΣ, Η ΤΡΙΤΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΤΟΣ)