Dr. Reinhard Hütter
Συνέχεια από Σάββατο, 2 Νοεμβρίου 2019
Αφού συζητήσουμε την κοινή/σωστή διάκριση και τα θεία πρόσωπα ως σχέσεις που υφίστανται, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε τη μοναδικότητα του προσώπου του Πατέρα σύμφωνα με τον Θωμά. Ο Πατέρας λέγεται ότι είναι η αρχή της Τριάδας αλλά όχι η αιτία. Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι για τους οποίους ο Θωμάς απορρίπτει την ιδέα ότι ο Πατέρας είναι η αιτία της Τριάδας. Πρώτον, επειδή η αιτία συνεπάγεται περισσότερες από μία ουσία, γεγονός που είναι αδιανόητο για τον Θεό. Στο σχόλιό του για τις Προτάσεις, ο Θωμάς δίνει μια λεπτομερή εξήγηση καθώς δηλώνει ότι "κάθε αιτία είναι είτε έξω από την ουσία του πράγματος, είτε ως αποτελεσματική ή τελική αιτία, είτε ως τμήμα της ουσίας, ως υλική και επίσημη αιτία". Όμως, δεν υπάρχει εξωτερικότητα μέσα στο Θεό, γιατί ο Θεός είναι απλός και επομένως δεν αποτελείται από μέρη. Όπως ο John Baptist Ku σημειώνει: «Αφού ο Υιός δεν είναι ούτε έξω ούτε μέρος της ουσίας του Πατέρα, αλλά είναι ένας και της ίδιας ουσίας με τον Πατέρα, ο Πατέρας δεν μπορεί να ονομάζεται αιτία του Υιού» (John Baptist Ku, God the Father in the Theology of St. Thomas Aquinas, New York: Peter Lang, 2013).
Ο δεύτερος λόγος που ο Θωμάς απορρίπτει τον αιτιώδη λόγο είναι ότι το αποτέλεσμα είναι πάντα κατώτερο από την αιτία του. Με άλλα λόγια, η ανισότητα και επομένως η ιεραρχία εισάγονται στον Θεό, αν γίνει δεκτός ο όρος αιτία. Ο Θωμάς εξηγεί: «Αυτός ο όρος "αιτία" φαίνεται να σημαίνει διαφορά ουσίας, και εξάρτηση του ενός από το άλλο· κάτι που δεν υπονοείται στη λέξη "αρχή". Για όλα τα είδη αιτιών, μπορεί πάντα να βρεθεί ανάμεσα στην αιτία και το αποτέλεσμα, μια απόσταση από την τελειότητα ή από την εξουσία· ενώ χρησιμοποιούμε τον όρο "αρχή" ακόμα και σε πράγματα που δεν έχουν τέτοια διαφορά, αλλά έχουν μόνο μια συγκεκριμένη τάξη το ένα με το άλλο: όπως λέμε ότι ένα σημείο είναι η αρχή μιας γραμμής· ή επίσης όταν λέμε ότι το πρώτο μέρος μιας γραμμής είναι η αρχή μιας γραμμής».
Όμως, στην Σούμα 1, Ερ.33, Αρ.1, Παραγρ.1, ο Θωμάς αναγνωρίζει ότι οι Έλληνες πατέρες χρησιμοποιούν τον όρο αιτία σε σχέση με τον Πατέρα, αλλά σύμφωνα με τον Θωμά χρησιμοποιούν την αιτία και την αρχή της εναλλαξιμότητας. Ο Θωμάς θεωρεί ότι ο όρος "αρχή" είναι πιο κατάλληλος από τον όρο "αιτία" επειδή είναι γενικότερος και απλά σημαίνει από ποιον κάτι προοδεύει. Εδώ ο Θωμάς εργάζεται μέσα στην αριστοτελική κατανόηση της αιτίας και της αρχής. Η οποία υποδηλώνει ότι η έννοια της αιτίας συνεπάγεται πάντοτε μια ποικιλία ουσιών και επίσης μια ανισότητα, τα οποία αμφότερα είναι αδιανόητα για τον Θεό. Ωστόσο, παρόλο που ο Θωμάς απορρίπτει τον αιτιώδη λόγο μέσα στο Θεό, ο όρος "αρχή" εξακολουθεί να φαίνεται ότι υποδηλώνει προτεραιότητα. Εάν ο Πατέρας είναι η αρχή του Υιού, τότε ο Πατέρας έχει προτεραιότητα έναντι του Υιού; Ο Θωμάς αρνείται ότι ο όρος "αρχή" υπονοεί προτεραιότητα καθώς δεν μπορεί να υπάρχει προτεραιότητα στον Θεό.
Ο Garrigou-Lagrange δικαίως δήλωσε ότι για τον Θωμά: «Σίγουρα δεν υπάρχει προτεραιότητα του χρόνου επειδή οι πρόοδοι είναι αιώνιες· δεν υπάρχει προτεραιότητα της φύσης επειδή η θεϊκή φύση είναι αριθμητικά η ίδια στον Πατέρα και τον Υιό και η σχέση της πατρότητας δεν συλλαμβάνεται χωρίς την αντίθετη σχέση της υιότητας» (Réginald Garrigou-Lagrange, and Frederic C. Eckhoff, The Trinity and God the Creator: A Commentary on St. Thomas' Theological Summa, Ia, Q. 27-119, St. Louis: B. Herder, 1952, p. 204-205).
Αλλά ο Θωμάς καταλαβαίνει την αρχή να αναφέρεται στην πηγή, από την οποία προοδεύει κάτι. Ο Πατέρας είναι η πηγή του Υιού, αλλά ο ίδιος είναι η αρχή χωρίς αρχή.
(Συνεχίζεται)
Ο δεύτερος λόγος που ο Θωμάς απορρίπτει τον αιτιώδη λόγο είναι ότι το αποτέλεσμα είναι πάντα κατώτερο από την αιτία του. Με άλλα λόγια, η ανισότητα και επομένως η ιεραρχία εισάγονται στον Θεό, αν γίνει δεκτός ο όρος αιτία. Ο Θωμάς εξηγεί: «Αυτός ο όρος "αιτία" φαίνεται να σημαίνει διαφορά ουσίας, και εξάρτηση του ενός από το άλλο· κάτι που δεν υπονοείται στη λέξη "αρχή". Για όλα τα είδη αιτιών, μπορεί πάντα να βρεθεί ανάμεσα στην αιτία και το αποτέλεσμα, μια απόσταση από την τελειότητα ή από την εξουσία· ενώ χρησιμοποιούμε τον όρο "αρχή" ακόμα και σε πράγματα που δεν έχουν τέτοια διαφορά, αλλά έχουν μόνο μια συγκεκριμένη τάξη το ένα με το άλλο: όπως λέμε ότι ένα σημείο είναι η αρχή μιας γραμμής· ή επίσης όταν λέμε ότι το πρώτο μέρος μιας γραμμής είναι η αρχή μιας γραμμής».
Όμως, στην Σούμα 1, Ερ.33, Αρ.1, Παραγρ.1, ο Θωμάς αναγνωρίζει ότι οι Έλληνες πατέρες χρησιμοποιούν τον όρο αιτία σε σχέση με τον Πατέρα, αλλά σύμφωνα με τον Θωμά χρησιμοποιούν την αιτία και την αρχή της εναλλαξιμότητας. Ο Θωμάς θεωρεί ότι ο όρος "αρχή" είναι πιο κατάλληλος από τον όρο "αιτία" επειδή είναι γενικότερος και απλά σημαίνει από ποιον κάτι προοδεύει. Εδώ ο Θωμάς εργάζεται μέσα στην αριστοτελική κατανόηση της αιτίας και της αρχής. Η οποία υποδηλώνει ότι η έννοια της αιτίας συνεπάγεται πάντοτε μια ποικιλία ουσιών και επίσης μια ανισότητα, τα οποία αμφότερα είναι αδιανόητα για τον Θεό. Ωστόσο, παρόλο που ο Θωμάς απορρίπτει τον αιτιώδη λόγο μέσα στο Θεό, ο όρος "αρχή" εξακολουθεί να φαίνεται ότι υποδηλώνει προτεραιότητα. Εάν ο Πατέρας είναι η αρχή του Υιού, τότε ο Πατέρας έχει προτεραιότητα έναντι του Υιού; Ο Θωμάς αρνείται ότι ο όρος "αρχή" υπονοεί προτεραιότητα καθώς δεν μπορεί να υπάρχει προτεραιότητα στον Θεό.
Ο Garrigou-Lagrange δικαίως δήλωσε ότι για τον Θωμά: «Σίγουρα δεν υπάρχει προτεραιότητα του χρόνου επειδή οι πρόοδοι είναι αιώνιες· δεν υπάρχει προτεραιότητα της φύσης επειδή η θεϊκή φύση είναι αριθμητικά η ίδια στον Πατέρα και τον Υιό και η σχέση της πατρότητας δεν συλλαμβάνεται χωρίς την αντίθετη σχέση της υιότητας» (Réginald Garrigou-Lagrange, and Frederic C. Eckhoff, The Trinity and God the Creator: A Commentary on St. Thomas' Theological Summa, Ia, Q. 27-119, St. Louis: B. Herder, 1952, p. 204-205).
Αλλά ο Θωμάς καταλαβαίνει την αρχή να αναφέρεται στην πηγή, από την οποία προοδεύει κάτι. Ο Πατέρας είναι η πηγή του Υιού, αλλά ο ίδιος είναι η αρχή χωρίς αρχή.
(Συνεχίζεται)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου