Εγκαταλείψτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης VI

O ὐκ ἔκτισται ἀνθρώποις ὑπερηφανία, οὐδὲ ὀργὴ θυμοῦ γεννήμασι γυναικῶν. (Ο εγωισμός δεν είναι ταιριαστός στον άνθρωπο ούτε ο θυμός και η οργή για τα τέκνα των γυναικών)».
«Σοφία Σειράχ», κεφ. 10, 18

• Από τον Παναγιώτη Λιάκο

Η «Σοφία Σειράχ» είναι βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης με κύρια στόχευσή του την παροχή συμβουλών για την οργάνωση της προσωπικής ζωής των ανθρώπων και τη διαμόρφωση υγιών κοινωνικών σχέσεων. Ένα από τα ζητήματα που τονίζεται μετ’ επιτάσεως στο βιβλίο είναι η αποφυγή της πρόκλησης οργής, καθώς και η αναπαραγωγή των συνθηκών που ευνοούν την εξάπλωση και την κλιμάκωσή της. Στη «Σοφία Σειράχ» η άσκοπη οργή αντιμετωπίζεται όπως πραγματικά είναι: μια συναισθηματική τοξίνη, μεταδόσιμη διά της λεκτικής ή πνευματικής επαφής, δυνάμει θανάσιμη για τους φορείς της.

Το πρώτο απόσπασμα που παρατέθηκε στην αρχή του κειμένου εξισώνει ως ηθικό ατόπημα την οργή με την υπερηφάνεια (υπό την έννοια της αλαζονείας) και επιπλέον τα παρουσιάζει ως ασύμβατα με την ανθρώπινη φύση. Δηλαδή, πρόκειται για δύο τεχνητά προκαλούμενες καταστάσεις του πνεύματος, που βλάπτουν τον άνθρωπο όπως κάνει καθετί δεν είναι πηγαίο και φυσικό.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι μόνο οι παραμορφωτικοί καθρέφτες όπου αντικρίζουμε το είδωλο που νομίζουμε ότι θέλουμε να προβάλουμε στους ψηφιακούς παρατηρητές μας, οι οποίοι στην πραγματικότητα ούτε ζήτησαν ούτε ενδιαφέρονται στ’ αλήθεια να το δουν. Αποτελούν και αρένες, όπου σε καθημερινή βάση, ανά ώρα και λεπτό, ξεσπά και μια μικρής διάρκειας αλλά τεράστιας ψυχολογικής έντασης σύγκρουση.

Οι συγκρουόμενοι αντιμετωπίζουν βασικό σημείο της «μάχης» τον νοητό τόπο και την ερμηνεία της πραγματικότητας, που υποδεικνύονται από την επικαιρότητα – όχι από τα βιώματα και τις εσώτερες ανάγκες και αναζητήσεις τους. Δηλαδή, εκείνοι που ελέγχουν τα ΜΜΕ και τους μηχανισμούς παραγωγής κυρίαρχης ιδεολογίας δείχνουν προς ένα γεγονός (συνήθως για να αποσύρουν το ενδιαφέρον από κάτι άλλο) και γύρω από αυτό θα πραγματοποιηθεί ακόμα μία αχρείαστη σύγκρουση.

Πάρα πολλοί χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης συμπεριφέρονται σαν εθελοντές οπλίτες της πανίσχυρης στρατιάς των αφανών και εμφανών προσώπων της ανώτερης διοικητικής βαθμίδας της υπερδομής – του θηριώδους κατασκευάσματος που παράγει απατηλές εντυπώσεις προς μαζική κατανάλωση. Μόλις δοθεί το σήμα, οι στρατιωτικοί σχηματισμοί των αντίπαλων παρατάξεων παίρνουν τις θέσεις τους κι αρχίζουν να εκτοξεύουν ιοβόλες φράσεις εναντίον αλλήλων.

Ο χρόνος περνά, οι υποχρεώσεις των εθελοντών μαχητών των ψηφιακών πολέμων «τρέχουν» κι εκείνοι παραμένουν εγκλωβισμένοι στα διαδικτυακά χαρακώματα να υπερασπίζονται το ένα μηδενικό εναντίον του άλλου. Και ο ένας τροφοδοτεί το πυρ της σύγκρουσης και ο άλλος πράττει το ίδιο για να αντιδράσει στην πρόκληση. Στο ίδιο παλαιοδιαθηκικό βιβλίο («Σοφία Σειράχ», κεφ. 8,3) διαβάζουμε και το ακόλουθο:
«Μὴ διαμάχου μετὰ ἀνθρώπου γλωσσώδους καὶ μὴ ἐπιστοιβάσῃς ἐπὶ τὸ πῦρ αὐτοῦ ξύλα. (Μην ανοίγεις διαμάχες με αθυρόστομο και αυθάδη άνθρωπο και μη ρίχνεις ξύλα στη φωτιά που έχει μέσα του)». Από αυτή τη φράση ίσως να προέρχεται και ένα σύγχρονο αξίωμα, που αφορά τις διαδικτυακές σχέσεις: «Don’t feed the troll» (μτφ.: μην ταΐζεις το τρολ – όπου τρολ είναι πλάσμα της νορβηγικής μυθολογίας, το οποίο έχει παρόμοια συμπεριφορά και ιδιότητες με τους δικούς μας Καλικαντζάρους). Τάισμα του τρολ ή της φωτιάς της οργής είναι η αντίδραση σε αυτά και η συμμετοχή στο πλαίσιο που διαμορφώνουν.

Όποιος μπαίνει σε μια σύγκρουση -ειδικά στο διαδίκτυο- πρέπει να γνωρίζει ότι έχει ήδη θυσιάσει τον χρόνο και τη διάθεσή του για να συμμετάσχει σε έναν αγώνα όπου δεν προβλέπεται νικητής και αντικειμενικός του στόχος είναι η ίδια η σύγκρουση. Οι σκηνοθέτες των ψηφιακών πολέμων δεν στήνουν κάτι για να νικήσουν αλλά για να παράξουν την απαιτούμενη ενέργεια που χρειάζεται το πρόσωπο ή η ιδέα που προβάλλουν ώστε να μείνει στη ζωή. Στις αληθινά έξυπνες απαντήσεις που μπορεί να δώσει κάποιος στις διαδικτυακές επιθέσεις δεν περιλαμβάνεται η διεξαγωγή διαλόγου με τον επιτιθέμενο ή τους επιτιθεμένους. Όπως αναφέρει και η «Σοφία Σειράχ» (στο κε8. 8,10), όποιος ανάβει κάρβουνα στις καρδιές αμαρτωλών ανθρώπων καίγεται κι ο ίδιος: Μὴ ἔκκαιε ἄνθρακας ἁμαρτωλοῦ, μὴ ἐμπυρισθῇς ἐν πυρὶ φλογὸς αὐτοῦ. (Μην ανάβεις κάρβουνα στην καρδιά αμαρτωλού ανθρώπου, μήπως και συ καείς από τη φλόγα τους).

newsbreak