ΤΑ ΨΗΦΙΑΚΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Στο εγγύς μέλλον, η Κίνα είναι η πρώτη μεγάλη οικονομία που η κεντρική της τράπεζα εκδίδει ένα ψηφιακό νόμισμα – μία εξέλιξη που δεν παρατηρείται σε μεγάλο βαθμό στην αρχή, επειδή ήδη οι πληρωμές στην Κίνα είναι ήδη ψηφιακές. Στη συνέχεια, η Βόρεια Κορέα εκτοξεύει έναν πυρηνικό πύραυλο, από τον οποίο συμπεραίνονται σημαντικές εξελίξεις στο πυρηνικό της πρόγραμμα – με αποτέλεσμα να φοβούνται οι Η.Π.Α. μία πυρηνική της επίθεση στα εδάφη τους εντός ενός έτους. Αμέσως μετά τεκμηριώνεται πως οι πυρηνικές δυνατότητες της Βόρειας Κορέας χρηματοδοτούνται με το κινεζικό ψηφιακό νόμισμα – το οποίο οι Αρχές των Η.Π.Α. δεν μπορούν να παρακολουθήσουν και να ελέγξουν. Λίγο αργότερα, οι χώρες που θέλουν να ανεξαρτητοποιηθούν από το σύστημα του χρέους, από τις αμερικανικές κυρώσεις και από το δολάριο, όπως η Ρωσία και το Ιράν, αρχίζουν να εκδίδουν τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα – ενώ καθώς ο πλανήτης παρακολουθεί το κινεζικό πείραμα με το ψηφιακό νόμισμα που σχεδιάζεται να κυκλοφορήσει σε ολόκληρη την Κίνα για τους χειμερινούς Ολυμπιακούς αγώνες του Φεβρουαρίου του 2022, η αγορά διασπάται σε ψηφιακά νομίσματα που εκδίδονται από τα κράτη και σε ιδιωτικά που δεν ελέγχονται από καμία Αρχή. Στα πλαίσια αυτά, η έκδοση ψηφιακού νομίσματος από τις Η.Π.Α. γίνεται αναπόφευκτη, εάν δεν θέλουν να παραμείνουν ουραγός των εξελίξεων – κάτι που θα ήταν η αρχή του τέλους, εάν όχι το τέλος του δολαρίου. Με δεδομένο όμως το ότι, οι Η.Π.Α. δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, αφού μόνο έτσι είναι σε θέση να πληρώνουν τα θηριώδη χρέη τους τυπώνοντας δολάρια χωρίς αντίκρισμα από το 1971 και μετά, ενώ συνεχίζουν να παράγουν τεράστια δίδυμα ελλείμματα, η έκδοση ψηφιακού νομίσματος από την Κίνα θα ήταν ισοδύναμη με την κήρυξη του πολέμου εκ μέρους της – οπότε το ψηφιακό νόμισμα μπορεί να αποβεί καταστροφικό για ολόκληρο τον πλανήτη.  

. Βασίλης Βιλιάρδος

Ανάλυση

Εισαγωγικά, έχουμε αναφερθεί στην ιστορία του κανόνα του χρυσού, τελευταία ως αποτέλεσμα της συμφωνίας του Bretton Woods (=όλα τα νομίσματα είχαν αντίκρισμα σε δολάρια και τα δολάρια σε χρυσό), έως την κατάργηση του το 1971 (ανάλυση) – όπου ξεκίνησε η εποχή των χρημάτων χωρίς αντίκρισμα (Fiat money). Εν τούτοις, ακόμη και σήμερα πάνω από το 60% των συναλλαγματικών αποθεμάτων των κεντρικών τραπεζών παγκοσμίως διατηρούνται σε δολάρια – είτε σε μετρητά, είτε σε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου.

Το γεγονός αυτό σημαίνει πως το δολάριο παραμένει το νούμερο ένα παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, ακολουθούμενο από το ευρώ – με τα υπόλοιπα να είναι το ιαπωνικό γεν, η βρετανική στερλίνα και το ελβετικό φράγκο (γράφημα). Πολλές χώρες βέβαια θέλουν να αποδεσμευθούν από το δολάριο, η ισχύς του οποίου βασίζεται στη σύνδεση του με το πετρέλαιο, στο καρτέλ και στο στρατό (ανάλυση) – ενώ αποτελεί το θεμέλιο του δυτικού συστήματος του χρέους (πηγή).

Όσον αφορά τη σύνδεση του με το πετρέλαιο που σημαίνει πως όλες οι συναλλαγές πετρελαίου διεθνώς διεξάγονται σε δολάρια μετά τη συμφωνία της δεκαετίας του 1970 με τη Σαουδική Αραβία, η οποία ουσιαστικά το διέσωσε από τη ραγδαία υποτίμηση του λόγω της κατάργησης του κανόνα του χρυσού, γίνονται προσπάθειες να αλλάξουν οι συνθήκες εκ μέρους της Κίνας και της Ρωσίας – σχετικά πρόσφατα, με τη μάχη της Σαουδικής Αραβίας (ανάλυση).

Ανεξάρτητα όμως από τις εξωτερικές επιβουλές, οι κυβερνήσεις των Η.Π.Α. το αποδυναμώνουν και το υπονομεύουν – ειδικά μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και τη μαζική εκτύπωση δολαρίων, ακόμη περισσότερο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, όπου η νομισματική βάση Μ2 της χώρας έχει εκτοξευθεί στα ύψη (γράφημα, πηγή ΑΙΕΡ). Εύλογα λοιπόν έχουν δημιουργήσει φόβους μείωσης της αξίας του, στις χώρες που διαθέτουν συναλλαγματικά αποθέματα σε δολάρια – με αποτέλεσμα να προσπαθούν να τα μειώσουν.

Από την άλλη πλευρά, ενώ οι Η.Π.Α. έχουν τα μεγαλύτερα ελλείμματα παγκοσμίως στο εμπορικό τους ισοζύγιο και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που επίσης υπονομεύουν το δολάριο, πολλές άλλες χώρες έχουν πλεονάσματα – με αποτέλεσμα στην εξαμηνιαία έκθεση του Κογκρέσου που μόλις δημοσιεύθηκε (πηγή), το υπουργείο οικονομικών να τις κατηγορεί ουσιαστικά είτε για μεγάλα πλεονάσματα είτε μόνο στο εμπορικό τους ισοζύγιο (Κίνα, Ταιβάν, Βιετνάμ), είτε και στα δύο (Γερμανία, Ελβετία) που τους επιτρέπουν την αύξηση των περιουσιακών τους στοιχείων στο εξωτερικό. Επίσης για την τεχνητή υποτίμηση των νομισμάτων τους, μέσω των κεντρικών τους τραπεζών (τη Γερμανία μέσω του ευρώ), απέναντι στο δολάριο – έτσι ώστε να βελτιώνεται η ανταγωνιστικότητα τους, οπότε τα πλεονάσματα.

Σύγκριση ΑΕΠ Κίνας και Η.Π.Α. σε όρους αγοραστικής αξίας (ΡΡΡ)

Συνεχίζοντας η Κίνα, η δεύτερη οικονομία του πλανήτη και σύντομα η πρώτη (σε όρους αγοραστικής αξίας ΡΡΡ είναι ήδη η πρώτη, γράφημα), αυξάνει συνεχώς τα συναλλαγματικά της αποθέματα, χωρίς να αποκαλύπτει τη σύνθεση τους – με εξαίρεση το 2019, όπου η κινεζική αρχή ξένου συναλλάγματος δήλωσε πως στα τέλη του 2014 τα αποθέματα της σε δολάρια ήταν μόλις στο 58% των συνολικών, από 79% το 2005. Ενδεχομένως επειδή από τον Οκτώβριο του 2016 το κινεζικό νόμισμα (RMB) συμμετέχει στο «καλάθι» του ΔΝΤ και έχει αυξήσει τις θέσεις του στα ειδικά τραβηχτικά δικαιώματα του (SDR) – τα οποία δεν είναι μεν εμπορεύσιμα, αλλά αποτελούν εναλλακτική λύση για την κατοχή δολαρίων.

Η Κίνα περίμενε πως το μερίδιο του νομίσματος της στα παγκόσμια αποθεματικά θα αυξανόταν μετά τη συμμετοχή του στο καλάθι του ΔΝΤ, ως εναλλακτική λύση για το δολάριο – κάτι που δεν συνέβη, αφού τον Απρίλιο του 2020 το μερίδιο του RMB  στα παγκόσμια αποθεματικά ήταν χαμηλότερο από 2% (σε δολάρια, 221 δις). Ως εκ τούτου, θεωρείται πως η αδυναμία προώθησης του νομίσματος της, θα την οδηγήσει στην αναζήτηση άλλων λύσεων – εκτός του ότι αυξάνει τα αποθέματα της σε χρυσό (γράφημα), όπως όλες οι εχθρικές χώρες προς το δολάριο (Κίνα, Ινδία, Μεξικό, Ρωσία, Τουρκία).

Μία τέτοια πρωτοβουλία είναι η υιοθέτηση των ηλεκτρονικών πληρωμών και ενός ψηφιακού νομίσματος (DCEP) – αφού η δομή της οικονομίας της επιτρέπει κάτι τέτοιο, επειδή εφαρμογές όπως το «Alipay» ή το «WeChat Pay», μαζί με τα smart phones που υπάρχουν σχεδόν παντού στη χώρα, έχουν ωθήσει τις ηλεκτρονικές πληρωμές στα ύψη. Ειδικότερα, το 2018 οι ηλεκτρονικές πληρωμές μέσω κινητών συσκευών στην Κίνα ήταν στο 83% των συνολικών – με το ποσοστό αυτό να εκτιμάται σήμερα στο 93%.

Η δοκιμή ηλεκτρονικών πληρωμών με το ψηφιακό νόμισμα DCEP πραγματοποιήθηκε το φετινό Απρίλιο, σε τέσσερις μεγάλες πόλεις της – γνωρίζοντας πως είναι φθηνότερο και ευκολότερο τόσο στη χρήση, όσο και στην έκδοση του από το φυσικό χρήμα, ενώ επιτρέπει στις Αρχές μεγαλύτερο έλεγχο στο εσωτερικό και εξωτερικό. Όλες οι συναλλαγές μπορούν να ελεγχθούν, η φοροδιαφυγή γίνεται δύσκολη και οι έλεγχοι της ανταλλαγής νομισμάτων εφαρμόζονται πολύ πιο αποτελεσματικά.

Εκτός αυτού, στην περίπτωση οικονομικών κρίσεων, ακόμη και αν το τραπεζικό σύστημα σταματούσε να λειτουργεί, η κεντρική τράπεζα θα ήταν σε θέση να παρέχει χρήματα ή/και πιστώσεις απ’ ευθείας σε ιδιώτες – κάτι που θα αποτελούσε λύση ειδικά για την Ελλάδα, η οποία εκβιάζεται από τις τράπεζες, με αποτέλεσμα να τις έχει στηρίξει το κράτος (=όλοι εμείς) με πάνω από 60 δις €, ενώ έπονται ακόμη περισσότερα με το πρόγραμμα Ηρακλής (ανάλυση). Πόσο μάλλον με τη στενότητα ρευστότητας που υπάρχει στη χώρα μας, καθώς επίσης με την άρνηση των τραπεζών να δανείσουν την πραγματική οικονομία – επιλέγοντας να δώσουν το 50% των δανείων τους σε πέντε μόλις μεγάλες επιχειρήσεις.

Οι κίνδυνοι του ψηφιακού νομίσματος

Περαιτέρω, το ψηφιακό νόμισμα στην Κίνα και αλλού δεν θα ήταν ακίνδυνο για το κατεστημένο σύστημα – αφού για το εκάστοτε άτομο η κατοχή μετρητών με ασφάλεια σε ψηφιακή μορφή, θα εξάλειφε την ανάγκη της χρησιμοποίησης των τραπεζών ως «φύλακες» των καταθέσεων και διεξαγωγής πληρωμών. Εάν τώρα οι τράπεζες δεν θα είχαν καταθέσεις, θα περιοριζόταν δραματικά η δυνατότητα τους να δανείζουν – ενώ με τα δάνεια αυτά δημιουργούν χρήματα από το πουθενά κατά 90% (κάτω του 10% από τις κεντρικές τράπεζες, ανάλυση).

Για τις Η.Π.Α. δε και το δολάριο, το ψηφιακό νόμισμα θα ήταν καταστροφικό – μεταξύ άλλων επειδή θα ήταν δυνατή η πληρωμή σε χώρες που έχουν επιβάλει κυρώσεις, αφού το ψηφιακό νόμισμα δεν θα χρειαζόταν να περάσει μέσω των διεθνών συστημάτων πληρωμών που λειτουργούν με βάση το δολάριο (όλες οι πληρωμές σε δολάρια διέρχονται από τη Νέα Υόρκη, πηγή).

Η Ρωσία ανακοίνωσε επίσης πως θα παρουσιάσει ένα ψηφιακό ρούβλι το 2021 – χωρίς όμως να έχει ανακοινώσει ακόμη τις ακριβείς προδιαγραφές, αλλά ασφαλώς με κεντρικό έλεγχο του. Δεν έχει αποφασισθεί ούτε εάν θα διατίθεται μέσω του υφισταμένου τραπεζικού συστήματος ή απ’ ευθείας σε ιδιώτες – κάτι που έχει ανησυχήσει σε μεγάλο βαθμό τις τράπεζες. Πολλές άλλες χώρες δε σχεδιάζουν κάτι ανάλογο – αφού σύμφωνα με μία έρευνα της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS) που δημοσίευσε μία μελέτη το 2018 για τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών (πηγή), 53 από τις 66 κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως εξετάζουν την έκδοση ψηφιακών νομισμάτων (στο γράφημα η ιστορία των παγκόσμιων αποθεματικών νομισμάτων).

Συνεχίζοντας το ΔΝΤ, σε μία πρόσφατη μελέτη του με τον τίτλο «Η νομισματική σύνθεση των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών» (πηγή), αναφέρεται στη μείωση των παγκοσμίων αλυσίδων εφοδιασμού, ως αποτέλεσμα της πανδημίας – η οποία περιορίζει τις διεθνείς ανάγκες για αποθεματικά νομίσματα. Επισημαίνει επί πλέον τις αυξημένες εκδόσεις κρατικών χρεών σε εθνικά νομίσματα, από τις αναδυόμενες οικονομίες – οι οποίες μειώνουν επίσης την εξάρτηση τους από το δολάριο και από τα υπόλοιπα παγκόσμια αποθεματικά νομίσματα.

Τέλος, αναφέρει πως η πρόσφατη συμφωνία ελευθέρου εμπορίου μεταξύ της Αυστραλίας, του Μπρουνέι, της Καμπότζης, της Κίνας, της Ινδονησίας, της Ιαπωνίας, του Λάος, της Μαλαισίας, της Μυανμάρ, της Νέας Ζηλανδίας, των Φιλιππίνων, της Σιγκαπούρης, της Νότιας Κορέας, της Ταϊλάνδης και του Βιετνάμ, θα μειώσει ακόμη περισσότερο τη ζήτηση για δολάρια – οπότε η προοπτική ενός εξελικτικού άλματος, με κατεύθυνση έναν πολυπολικό πλανήτη χωρίς κάποιο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα σε φυσική μορφή, δεν είναι τόσο μακρινή, όσο πιστεύουν πολλοί.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, τον Ιανουάριο του 2020 παρουσιάσθηκε ένα σενάριο με τον τίτλο «Πόλεμοι ψηφιακών νομισμάτων, η προσομοίωση μία εθνικής κρίσης ασφαλείας» (πηγή) – υπενθυμίζοντας πως δύο αιώνες πριν ο Ναπολέων είχε πει τα παρακάτω: «Αφήστε την Κίνα να κοιμάται. Όταν ξυπνήσει, θα ταρακουνήσει τον κόσμο». Σήμερα πάντως η Κίνα έχει ξυπνήσει, ενώ το σενάριο είναι περιληπτικά το εξής:

«Στο εγγύς μέλλον, η Κίνα είναι η πρώτη μεγάλη οικονομία που η κεντρική της τράπεζα εκδίδει ένα ψηφιακό νόμισμα – μία εξέλιξη που δεν παρατηρείται σε μεγάλο βαθμό στην αρχή, επειδή ήδη οι πληρωμές στην Κίνα είναι ψηφιακές. Στη συνέχεια, η Βόρεια Κορέα εκτοξεύει έναν πυρηνικό πύραυλο, από τον οποίο συμπεραίνονται σημαντικές εξελίξεις στο πυρηνικό της πρόγραμμα – με αποτέλεσμα να φοβούνται οι Η.Π.Α. μία πυρηνική της επίθεση στα εδάφη τους εντός ενός έτους.

Αμέσως μετά, τεκμηριώνεται πως οι πυρηνικές δυνατότητες της Βόρειας Κορέας χρηματοδοτούνται με το κινεζικό ψηφιακό νόμισμα – το οποίο οι Αρχές των Η.Π.Α. δεν μπορούν να παρακολουθήσουν και να ελέγξουν. Λίγο αργότερα οι χώρες που θέλουν να ανεξαρτητοποιηθούν από το σύστημα του χρέους, από τις αμερικανικές κυρώσεις και από το δολάριο, όπως η Ρωσία και το Ιράν, αρχίζουν να εκδίδουν τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα – ενώ καθώς ο πλανήτης παρακολουθεί το κινεζικό πείραμα με το ψηφιακό νόμισμα που σχεδιάζεται να κυκλοφορήσει σε ολόκληρη την Κίνα για τους χειμερινούς Ολυμπιακούς αγώνες του Φεβρουαρίου του 2022, η αγορά διασπάται σε ψηφιακά νομίσματα που εκδίδονται από τα κράτη και σε ιδιωτικά που δεν ελέγχονται από καμία Αρχή, όπως από τις εταιρίες κοινωνικής δικτύωσης (Libra της Facebook κλπ.).

Στα πλαίσια αυτά, η έκδοση ψηφιακού νομίσματος από τις Η.Π.Α. γίνεται αναπόφευκτη εάν δεν θέλουν να παραμείνουν ουραγός των εξελίξεων – κάτι που όμως θα ήταν η αρχή του τέλους, εάν όχι το τέλος του δολαρίου.»

Η υπόθεση της πυρηνικής απειλής της Β. Κορέας με την υποκίνηση ουσιαστικά της Κίνας (Proxy War), στην πρώτη παράγραφο του σεναρίου, οδηγεί στο ότι οι Η.Π.Α. εξετάζουν τη διεξαγωγή πολέμου εναντίον της Κίνας – θυμίζοντας την «παγίδα του Θουκυδίδη», σύμφωνα με την οποία η άνοδος της Αθήνας και ο φόβος που προξενούσε στη Σπάρτη, καθιστούσε αναπόφευκτο τον πόλεμο μεταξύ τους.

Με δεδομένο δε το ότι, οι Η.Π.Α. δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, αφού μόνο έτσι μπορούν να πληρώνουν τα χρέη τους τυπώνοντας δολάρια χωρίς αντίκρισμα από το 1971 και μετά, ενώ συνεχίζουν να παράγουν τεράστια δίδυμα ελλείμματα, η έκδοση ψηφιακού νομίσματος από την Κίνα θα ήταν ισοδύναμη με την κήρυξη του πολέμου εκ μέρους της – οπότε το ψηφιακό νόμισμα μπορεί να αποβεί καταστροφικό για ολόκληρο τον πλανήτη.  Παραμένει βέβαια η «Μεγάλη Επαναφορά» και οι δυνατότητες που θα παρέχει – αν και σίγουρα δεν είναι εναλλακτική λύση.

(Ακολουθείστε μας στο Twitter για να ενημερώνεστε αμέσως για τις αναλύσεις μας)

Τα ψηφιακά νομίσματα και το σενάριο του πολέμου – The Analyst