Συνέχεια από: Κυριακή 5 Φεβρουαρίου 2023
ΛΟΓΟΣ Ι'
(Ασμα Ασμ. 4,16 - 5,2)
Η ΝΥΜΦΗ
«Σήκω, Βοριά, κι έλα, Νοτιά,
φύσηξε μέσα στον κήπο μου, να ξεχυθούν τ' αρώματά μου.
Ας κατεβεί ο αγαπημένος μου στον κήπο του
κι ας φάει τους καρπούς των ακροδρύων του».
Ο ΝΥΜΦΙΟΣ
«Κατέβηκα στον κήπο μου, αδελφή μου, νύφη μου,
τρύγησα τη σμύρνα μου με όλα μου τ' αρώματα,
έφαγα το ψωμί μου με το μέλι,
ήπια το κρασί μου με γάλα.
Φάτε, φίλοι μου, πιείτε και μεθύστε, αδέλφια μου».
Η ΝΥΜΦΗ
Κοιμάμαι, αλλ᾽ η καρδιά μου αγρυπνεί.
Στη συνέχεια τη μέθη τη διαδέχεται ο ύπνος, ώστε με τη πέψη ν' αποκατασταθεί στους συνδαιτυμόνες η δύναμη της ευεξίας. Γι' αυτό μετά το πλούσιο εκείνο τραπέζι η νύμφη πέφτει στον ύπνο. Ο ύπνος αυτός είναι παράδοξος και ξένος από τη φυσική συνήθεια. Γιατί στο συνηθισμένο ύπνο ούτε όποιος κοιμάται έχει τις αισθήσεις του ούτε όποιος έχει τις αισθήσεις του κοιμάται, αλλά τελειώνοντας το ένα αρχίζει αμέσως το άλλο, ο ύπνος και η εγρήγορση παίρνουν διαδοχικά το ένα τη θέση του άλλου και έρχεται το καθένα με τη σειρά του. Ενώ εδώ βλέπουμε μια νέα και παράδοξη ανάμιξη και σύμπτωση των αντίθετων. Γιατί λέει, «εγώ κοιμάμαι, αλλ' η καρδιά μου αγρυπνεί».
Τι ιδέα λοιπόν πρέπει να σχηματίσουμε γι' αυτά; Ο ύπνος είναι όμοιος με το θάνατο· σ' αυτόν σταματά κάθε σωματική αίσθηση, η όραση, η ακοή, η όσφρηση, η γεύση, η αφή, καμιά δεν εκτελεί τη λειτουργία της κατά το διάστημα του ύπνου. Αλλά και την ένταση του σώματος χαλαρώνει και προκαλεί στους ανθρώπους τη λήθη των φροντίδων τους, και το φόβο καταστέλλει, και το θυμό καταπραΰνει, και μετριάζει την οξύτητα της πίκρας, και προκαλεί την αναισθησία όλων των κακών, όσο έχει στη διάθεσή του το σώμα. Επομένως με όσα είπαμε διδασκόμαστε τούτο· ότι ξεπέρασε τον εαυτό της αυτή που τόσο καυχιέται και λέει· «εγώ κοιμάμαι, αλλ' η καρδιά μου αγρυπνεί».
Πράγματι στις περιπτώσεις που ο νούς ζει μόνος με τον εαυτό του χωρίς να τον ενοχλεί κανένα αισθητήριο, το σώμα παραδίνεται σ' ένα είδος ύπνου και κώματος και μπορούμε να πούμε αληθινά ότι η όραση απρακτεί και κοιμάται και περιφρονούνται εκείνα τα θεάματα, όσα συνήθως εκπλήσσουν τα παιδικά μάτια. Δεν λέγω μόνο όσα έχουν σύσταση από τη γη, όπως χρυσάφι κι ασήμι και πέτρες που κινούν με το ωραίο χρώμα τους την λαιμαργία των ματιών, αλλά και τα θαυμαστά φαινόμενα του ουρανού, το φεγγοβόλημα των άστρων και του ήλιου ο κύκλος και οι διάφορες φάσεις της σελήνης και όποιο άλλο ευχαριστεί τα μάτια, επειδή δε μένει καθόλου για πάντα, αλλά μετακινείται και περνά με το πέρασμα του χρόνου. Όταν παραβλέψουμε όλα αυτά για χάρη της θεωρίας των αληθινών αγαθών, τα μάτια του σώματος αδρανούν και η τελειότερη ψυχή δεν έλκεται από κανένα από όσα αυτά της υποδείχνουν, επειδή βλέπει νοερά μόνο όσα είναι πάνω από τα ορατά.
Έτσι και η ακοή νεκρώνεται και δε λειτουργεί, όταν η ψυχή ασχολείται με τα πάνω από το λόγο. Τις πιο ζωώδεις πάλι αισθήσεις δεν αξίζει ούτε να τις αναφέρουμε, γιατί από μακριά σαν δυσωδία από νεκρό η ψυχή τις απορρίπτει· και την όσφρηση που ρινηλατεί τις οσμές, και τη γεύση που στέκεται έτοιμη για τη λατρεία της κοιλιάς, και μαζί την αφή, αισθητήριο τυφλό γι' ανδράποδα, που για τυφλούς μόνο λες και το έκανε η φύση. Οταν με την απραξία τους αυτά όλα πέσουν σε κάποιου είδους ύπνο, καθαίρεται η λειτουργία της καρδιάς και ο λογισμός στρέφει το βλέμμα προς τα άνω μένοντας αζάλιστος κι αθόλωτος από την κίνηση των αισθήσεων.
Η ανθρώπινη φύση αισθάνεται διπλή ηδονή· η μία ενεργείται με την απάθεια μέσα στην ψυχή, η άλλη στο σώμα μέσω του πάθους· όποια από τις δύο διαλέξει η προαίρεσή μας αυτή υπερισχύει σε βάρος της άλλης. Όπως αν κάποιος αποβλέποντας στην αίσθηση έλκει την ηδονή που αυτή προκαλεί στο σώμα, θα ζήσει χωρίς να γευτεί τη θεϊκή ευφροσύνη, γιατί είναι φυσικό να σκοτεινιάζει κάπως το καλύτερο από το χειρότερο· σε όποιους η επιθυμία τους έχει την τάση προς το θείο, σ' αυτούς μένει το αγαθό ασκοτείνιαστο και κάθετι που γοητεύει την αίσθηση θεωρείται πως πρέπει να το αποφεύγουμε. Γι' αυτό το λόγο η ψυχή, όταν χαίρεται μόνο με τη θεωρία του όντος, δεν είναι άγρυπνη για κανένα από όσα προκαλούνται από αισθησιακή ηδονή, αλλά, κοιμίζοντας κάθε σωματική λειτουργία με γυμνό και καθαρό νού μέσω της θείας αγρυπνίας δέχεται τη φανέρωση του Θεού. Αυτής μακάρι να γίνουμε άξιοι κι εμείς κατορθώνοντας την εγρήγορση της ψυχής με τον ύπνο που είπαμε, με τη χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον οποίο πρέπει η δόξα στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου