Συνέχεια από: Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου 2023
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Α. 2. Η κίνηση ως χαρακτηριστικό των κτιστών
Α. 2. 3. «Στάσιμος κίνησης και ἀεικίνητος στάση»: το νόημα της στάσης
Αν, όμως, ο Θεός αποτελεί τον μονόδρομο για τα όντα σκοπό της κίνησής τους, εγείρεται η αναζήτηση της αιτίας για την άρνηση του· μάλιστα δε, το γιατί να μπορούν και να θέλουν να τον αρνηθούν. Επιπλέον, τί σημαίνει η θεολογική αυτή προσέγγιση περί του σκοπού των όντων στο Θεό; Για την εύρεση απαντήσεων είμαστε υποχρεωμένοι και να εισχωρήσουμε βαθιά στο κομμάτι της οντολογίας, τόσο του Θεού όσο και των κτισμάτων. Η ελευθερία και η λανθασμένη κίνηση των όντων,139 όπως αναφέραμε σε προηγούμενες γραμμές, αν και σωστή τοποθέτηση αποτελεί ελλιπή αιτιολόγηση, διότι δεν αναλύει πλήρως τον λόγο της λανθασμένης αυτής κίνησης.
Η αιτιολόγηση της πορείας των όντων προς την μη ύπαρξη σχετίζεται με το ότι τα όντα κινούνται προς το κακό και τον αυτομηδενισμό τους διότι από το μηδέν αναδύθηκαν.[ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΥΠΑΡΚΤΟ ΤΟ ΜΗΔΕΝ ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ Ο ΘΕΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ, ΣΑΝ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΑΟΣ, ΚΑΤΙ ΣΑΝ ΠΡΟΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΜΗ-ΥΛΗ. ΟΠΩΣ ΛΕΝΕ ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΟ ΜΗΔΕΝ ΛΕΓΕΤΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΕΝΕΚΕΝ] Δηλαδή το κακό είναι η διαδρομή εκείνη κατά την οποία βαδίζουν τα όντα στην περίπτωση που δεν γνωρίσουν;;; το σκοπό τους. Ουσιαστικά, τα όντα ορίζονται από τον σκοπό τους και η άγνοια του σκοπού αυτού140 τα ωθεί με μαθηματική ακρίβεια πίσω στην μη ύπαρξη. Η κίνηση των όντων πρέπει να εξετάζεται σε σχέση με την πορεία και τον προορισμό τους. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πως κίνηση και σκοπός είναι δύο στοιχεία που αλληλεξαρτώνται στο πλαίσιο της οντολογίας των κτιστών.
Η κίνηση λοιπόν αποτελεί χαρακτηριστικό όλων των όντων από την στιγμή της δημιουργίας. Όλες οι υπάρξεις κινούνται και η σκέψη του αγίου επεκτείνεται όχι μόνο στα λογικά αλλά και τα άλογα όντα. Παρατηρεί κίνηση, με βάση το αριστοτελικό σχήμα, και στα τρία είδη ζωής. Φυσικά υπάρχει διάκριση όχι μόνο στο ποιόν αλλά και στην ιεράρχηση των όντων.141 Λέγοντας, όμως, πως όλα τα όντα κινούνται, θα μπορούσε αυτή η κίνηση να χαρακτηρίσει και το Θεό; Αρχικά, θα πρέπει να μνημονεύσουμε ορισμένα στοιχεία του ακτίστου που αναφέρθηκαν σε προηγούμενες σειρές. Με βάση την αποφατική προσέγγιση του Θεού, γνωρίζουμε πως αυτό είναι ασώματο, αόριστο και ασχημάτιστο και κατ’ επέκταση ακίνητο.142
Ωστόσο, η ύπαρξη χωρίων τόσο στην Αγία Γραφή143 όσο και η θέση του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου144 φαίνεται να εννοούν ή να υπονοούν ένα είδος κίνησης στο Θεό. Εμφανίζεται κάποια αντίθεση στον άγιο Μάξιμο ή μήπως διαχωρίζει την θεία κίνηση με αυτή των κτιστών; Η απορία αυτή απαντάται μονάχα υπό το πρίσμα του λόγου της κίνησης. Δηλαδή ο άγιος Μάξιμος ναι μεν εκφράζει την θέση εκείνη που αναφέρει πως το θείο κινείται αλλά διαχωρίζει κατηγορηματικά την κίνηση του θείου με αυτή των όντων: «Διδάσκων εὐσεβῶς νοεῖν τὰ περὶ Θεοῦ λεγόμενα, φήσιν· Ἀκούων κινεῖσθαι τὸν Θεόν, μηδέποτε νοήσῃς κίνησιν τὴν ἐπὶ τῶν κτιστῶν νοουμένων, καὶ μάλιστα τῶν αἰσθητῶν· τὰ γὰρ ὑλικὰ κινεῖται μὲν κατὰ φοράν· φορὰ δὲ ἐστιν ἡ καθ’ ὅλον τόπον ἐναλλαγή, καὶ μάλιστα ἡ μὴ δυναμένη ἐφ’ ἑαυτῆς στῆναι, ὅταν ἐθέλῃ· κίνησις δὲ ἐστιν ἡ κατὰ ἀλλοίωσιν...».145
[Άγιος Μάξιμος ομολογητής, ambigua, 23: «Πώς εξηγείται το γραφέν υπό Γρηγορίου; Διά τούτο μονάς απ’ αρχής εις δυάδα κινηθείσα μέχρι Τριάδος έστη!; Κινείται (απαντά ο Άγιος Μάξιμος) μέσα στον Νου που είναι άξιος να την κατανοήσει, ο οποίος μέσω της Μονάδος και μέσα στην Μονάδα ολοκληρώνει κάθε έρευνα του σ’ αυτή ή για να το πούμε διαφορετικά, ολόκληρη η Μονάς αχώριστη διδάσκει και φανερώνει στον Νου, στην πρώτη του επαφή μαζί Της, την αλήθεια γύρω από την Μονάδα, έτσι ώστε να μην εισαχθεί χωρισμός στην πρώτη Αιτία. Μετά όμως προχωρά στην φανέρωση της θείας και απόρρητης Θεογονίας αυτής της πρώτης Αιτίας, αποκαλύπτοντας του Μυστικά και κρυφά ότι δεν πρέπει να σκεφτεί ποτέ πως αυτό το Υπερούσιο Αγαθό μπορεί να είναι άγονο, στείρο Λόγου και Σοφίας ή Αγιαστικής Δυνάμεως, ομοουσίους και υπαρκτές σαν υποστάσεις, για να μην διατρέξει τον κίνδυνο, αυτός ο Νους, να εννοήσει πως ο Θεός είναι Σύνθεση αυτών, ωσάν να επρόκειτο για τυχαία κατηγορήματα, αντί να πιστεύει δια της πίστεως ότι Αυτοί συνυπάρχουν, συναιωνίως. Λέγεται λοιπόν πως ο Θεός κινείται, καθώς είναι Αιτία της έρευνας του τρόπου με τον οποίον συνυπάρχει. Διότι είναι αδύνατον χωρίς θεϊκό φωτισμό να κατανοήσουμε κάτι από τον Θεό. Διότι ο Θεός που δεν έχει την ίδια φύση με τους ανθρώπους, έχει ασφαλώς και διάφορον τρόπον γεννήσεως.» ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΛΟΙΠΟΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΡΙΑΔΑ]
Ο λόγος για τον οποίο γίνεται ο διαχωρισμός αυτός είναι γιατί εκ φύσεως υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ κτιστού και ακτίστου. Δηλαδή η κίνηση των όντων γίνεται για κάποια αιτία, δηλαδή τα όντα κινούνται με σκοπό να φτάσουν κάπου.146 Ο Θεός όμως, καθότι δεν δημιουργήθηκε από κανένα και «ὡς τοῦ εἶναι μηδεμίαν ἔχον αἰτίαν, καὶ πάντων τῶν ὄντων ὑπάρχον αἰτίαν»,147 δεν κινείται. Το θείο είναι ακίνητο διότι δεν έχει κάποια ανάγκη να κινηθεί και έτσι μπορεί εύκολα να ερμηνευτεί η θέση του αγίου Γρηγορίου. Ερμηνεύοντας τον Καππαδόκη Πατέρα, λέγει πως η ρήση «Διὰ τοῦτο μονὰς ἀπ’ἀρχῆς εἰς δυάδα κινησθεῖσα μέχρι Τριάδος ἔστη» δεν αποτυπώνει κίνηση στο θείο αλλά τον τρόπο ύπαρξης της Τριάδος.148 Άλλωστε, τη στιγμή που αναφερόμαστε σε διαφορετική από τη δικιά μας ουσία, η όποιου είδους κίνηση του θείου θα έπρεπε να εξεταστεί με διαφορετικά κριτήρια.
Το παραπάνω χωρίο απαιτεί ερμηνεία τόσο σε επίπεδο θεολογίας όσο και σε αυτό της οικονομίας.149 Αφενός μεν θεολογική, διότι αποτυπώνεται πως ο Θεός είναι Μονάδα και όχι δυάδα ενώ ταυτόχρονα είναι Τριάδα αλλά όχι πλήθος,150 εξετάζοντας το περί Τριάδος δόγμα. Αφετέρου δε, στο πεδίο της οικονομίας επειδή κατά αυτό αποσαφηνίζονται τα τρία πρόσωπα και οι σχέσεις που έχουν μεταξύ των.151 Έτσι, ο Δημιουργός δε σχετίζεται με την κίνηση και η όποια κίνηση μπορεί να του αποδοθεί θα πρέπει να ερμηνεύεται στο πλαίσιο της ενύπαρξης των τριών προσώπων. Άλλωστε, η κίνηση που παρατηρείται στο θείο δεν μπορεί να ταυτιστεί με αυτή των κτιστών καθώς η θεία κίνηση δεν χαρακτηρίζεται από κάποια ανάγκη, κάτι που συναντάμε στην κτιστότητα των όντων.
Με την ίδια ακριβώς λογική, ο άγιος τοποθετείται και στα αγιογραφικά αποσπάσματα που αναφέρθηκαν και παρατέθηκαν πρωτύτερα. Στα σημεία αυτά η κίνηση που αποδίδεται στο θείο δεν είναι κίνηση του Θεού αλλά κίνηση των όντων προς αυτόν. Με άλλα λόγια το θείο κινεί τα όντα.152 Στο έργο του Αρεοπαγίτη το θείο παρουσιάζεται άλλοτε ως έρως ή αγάπη και άλλοτε ως εραστό ή αγαπητό153 που κινείται και κινεί, αντίστοιχα. Τα όντα, είναι προικισμένα με την τάση προς μια αιτία και η αναζήτηση για το Όν είναι ισχυρότερη από την τάση της μηδενιστικής επιστροφής στο μη ον.154 Ο άγιος Μάξιμος, πλήρως επηρεασμένος και ταυτισμένος με τη θεολογία των λεγόμενων «μυστικών θεολόγων»155 ερμηνεύει συγκεκριμένα την κίνηση των όντων προς το θείο. Η θέση, λοιπόν, του οσίου περί κινήσεως του θείου είναι πως αυτό προκαλεί έρωτα και αγάπη στα όντα εκείνα που έχουν διάθεση να υποδεχθούν τα θεία αυτά δώρα.156 Αντίστοιχα, το θείο κινεί τα όντα που ανταποκρίνονται στην ενέργεια αυτή.157 Ο Θεός είναι έρωτας εκστατικός και δεν αφήνει τους εραστές να ανήκουν στον εαυτό τους αλλά σε εκείνους που αγαπούν. Είναι ζηλωτής προς τα όντα από αγαθό πόθο και έρωτα και κινείται προς αυτά κινώντας τα πάντα από αγνή αγάπη.158
Αυτός ο θείος έρωτας, δεν αποτελεί μονάχα την κινητήριο δύναμη των όντων αλλά όπως χαρακτηρίζει την αρχή της κτίσης ταυτόχρονα προσδιορίζει και το τέλος της. Το τελευταίο, λοιπόν, μέρος της τριάδας του Ομολογητή χαρακτηρίζει την στάση της κίνησης ως τον σκοπό της γέννησης. Τα όντα, που ερχόμενα από το μη ον στην ύπαρξη κινούνται προς κάποιαν αιτία, το κάνουν με σκοπό να διακοπεί αυτή η πορεία. Η παύση της κατά φύσης κίνησης στο Θεό, δηλαδή η κατά χάρη θέωση των όντων αποτελεί την ορθή ερμηνεία της στάσης ως τέλος της κίνησης εξ αιτίας της γέννησης. Με την έννοια της στάσης, ο άγιος Μάξιμος όχι μονάχα αναιρεί την ωριγενική τριάδα, αλλά παράλληλα τοποθετεί και τον σκοπό των όντων στο ορθόδοξο πλαίσιο. Έτσι, σκοπός της κτίσης εδράζεται στο ότι τα όντα που προέρχονται από την δημιουργική ενέργεια του Θεού τείνουν στο να προσεγγίσουν τον Θεό, αξιοποιώντας την κίνηση που τα ορίζει.159
Στη θεματική η οποία ανέλυσε την οντολογία του Θεού, αναφέρθηκε πως ο σκοπός της ύπαρξης των λογικών δημιουργημάτων, είναι το αεί είναι, το μακάριο τέλος που επιτυγχάνεται κατά χάρη.160 Είναι φυσικό πως η επιτυχία της κίνησης του ανθρώπου στο Θεό θα αποτελεί χάρισμα διότι η οντολογία του ακτίστου διαφέρει με αυτή του κτιστού. Έτσι κατανοείται και η αγεφύρωτη διαφορά ανάμεσα στην θέση του Ωριγένη που θέλει την επάνοδο σε ένα αρχικό μακάριο γίγνεσθαι σε σχέση με την ορθόδοξη υπό του οσίου Μαξίμου άποψη η οποία αναφέρει πως ο στόχος είναι η θεία μακαριότητα ως μέθεξη του ανθρώπου με τον Θεό. Περιγράφοντας αυτή την αλήθεια αναφέρει πως: «πάσης οὺν γενήσεως τε καὶ κινήσεως τῶν ὄντων ἀρχή καὶ τέλος ἐστὶν ὁ Θεὸς ὡς ἐξ αὐτοῦ γεγενημένων καὶ δι’ αὐτοῦ κινουμένων καὶ εἰς αὐτὸν τὴν στάσιν ποιησομένων».161
Έτσι, μπορούμε να κατανοήσουμε την βαθιά θεολογική θέση του αγίου Μαξίμου που περιγράφει το τρίτο μέρος του σχήματός του ως το μοναδικό και κατ’ εξοχήν στόχο της κτίσης. Δηλαδή, όχι μόνο δεν ταυτίζει την στάση με τον ίδιο τρόπο που ήθελε ο Ωριγένης ως κάτι στατικό και κλειστό, αλλά τονίζει πως «κατὰ τὴν ἀπλῆν, ὡς ἄσχετον, καὶ ὑπέρ νόησιν ἔνωσιν, καὶ τινα λόγον ἄρρητον τε καὶ ἀνερμήνευτον, ὅν μόνος οἶδεν ὁ τὴν ἄφατον ταύτην χάριν τοῖς ἀξίοις δωρούμενος Θεός, καὶ οἱ ταύτην ὕστερον πείσεσθαι μέλλοντες, ἥνίκα πάντα τροπῆς ἐλεύθερα καὶ ἀλλοιώσεως ἔσται πάσης, τῆς καθ’ ὁτιοῦν περί τι κινήσεως τῶν ὄντων παντελῶς πέρας λαβούσης τὴν περί Θεόν ἀπειρίαν, ἐν ᾗ τὰ κινούμενα πάντα δέχεται στάσιν».162 Επομένως η στάση για τον άγιο Μάξιμο αποτελεί τον οντολογικό σκοπό των όντων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η επιμονή του αγίου στον άνθρωπο για να τονίσει τον σκοπό του. Δεδομένου ότι ο άνθρωπος έχει ως λόγο του είναι του τον Λόγο, όχι μονάχα ως προς την αρχή του αλλά και ως προς τον σκοπό του, χαρακτηρίζεται ως «μοίρα Θεού» όπως αναφέραμε και πρωτύτερα.163 Όλοι οι λόγοι των όντων υπάρχουν μέσα στον θείο Λόγο: «ἑν ᾧ κατά μίαν ἀπερινόητον ἁπλότητα πάντες οἱ τῶν ὄντων λόγοι ἑνοειδῶς εἰσι καί ὑφεστήκασιν, ὡς δημιουργῷ τὦν ὀντων καί ποιητῇ»164 και ο ίδιος ο Θεός αποτελεί «πάντων οὖν τόπος τῶν ἀξιουμένων τῆς τοιαύτης μακαριότητατος».165 Αν ο άνθρωπος κινηθεί σύμφωνα με τον λόγο του, δηλαδή ακολουθήσει την πορεία εκείνη για την οποία δημιουργήθηκε, θα βρει στο τέλος της το θείο Λόγο.166 Έτσι, ο ορισμός του ανθρώπου ως «μοίρα Θεοῦ» αιτιολογείται επειδή έχει τον λόγο της ύπαρξής του στο Θεό ή όπως περιγράφει γλαφυρά ο όσιος για τον άνθρωπο «γίνεται ἐν τῷ Θεῷ» με το ρήμα «γίνεται» να αποτυπώνει την ολοκλήρωση και την πληρότητα του ανθρώπου.167
Είναι όμως η στάση αυτή το τέλος της κίνησης των όντων; Υπό την έννοια της κτιστής οντολογίας, η κίνηση αποτελεί όχι μια αρνητική κατάσταση αλλά ένα χαρακτηριστικό της φύσης με την οποία δημιουργήθηκαν. Άρα θα μπορούσαμε να πούμε πως τα όντα που αγγίζουν το μακάριο είναι χάνουν το ποιόν της κίνησης; Και σε μια τέτοια περίπτωση δεν θα είχαμε μια βίαιη αναίρεση της κτιστολογίας των όντων από το Θεό; Ο άγιος, βέβαια, δίδει απλή και κατανοητή απάντηση και σχετίζεται όχι με την κίνηση ως απομονωμένη πτυχή της οντολογίας των κτιστών αλλά με όλο το τρίπτυχο της δημιουργίας. Και αυτό διότι εξετάζει το μυστήριο της δημιουργίας στο σύνολό του και όχι μεμονωμένα, δηλαδή ως γέννηση εκ του μη όντως με πορεία προς ένα σκοπό δια της φυσικής κινήσεως.
Παρατηρούμε σε κείμενα του αγίου Μαξίμου πως η ολοκλήρωση του σκοπού του ανθρώπου ισούται και με την παύση της κίνησης: «πάσης οὖν γενέσεώς τε καὶ κινήσεως τῶν ὄντων ἀρχὴ καῖ τέλος ἐστίν ὁ Θεὸς ὡς ἐξ αὐτοῦ γεγενημένων καὶ εἰς αὐτον τὴν στάσιν ποιησομένων».168 Έχοντας και ως δεδομένο πως ο Θεός ως μη έχων ανάγκη δεν κινείται,169 η κατά χάρη μετοχή σε αυτόν θα προϋπέθετε και την παύση της κίνησης. Όμως τα χωρία αυτά δεν αναφέρονται στην κατάργηση της κίνησης ως ποιοτικό δεδομένο των κτισμάτων αλλά στην ολοκλήρωση της πορείας ως μέθεξης ανθρώπου με τον Θεό. Επειδή, όμως τα όντα γνωρίζουν τον σκοπό και σε αυτόν μετέχουν, αχρηστεύουν θα μπορούσαμε να πούμε την κατά φύση κίνηση ως προς την αναζήτηση του σκοπού τους.170
Η κίνηση, όμως, ως ποιοτικό γνώρισμα των όντων δεν αφαιρείται βιαίως από τον Θεό. Ο άγιος παρατηρεί πως «...τὴν περὶ το γνωστόν τὸ ὑπέρ πᾶσαν τὴν γνῶσιν ἀκατάληκτον καὶ ἐκτικήν ἀεικινησίαν• ἧς πέρας ἐστίν, ὡς ἀλάθητον γνωστόν, ἡ ἀληθεια• ὅ καὶ θαυμάζειν ἄξιον• πῶς τὸ ἄληστον λήγει περιγραφόμενον, ἤ δηλονότι τι ὡς Θεῷ τῇ ἀληθείᾳ παρατούμενον; Θεός γάρ ἡ ἀλήθεια, περί ὅν ἀκαταλήκτως τε καὶ ἀλήστως κινούμενος ὁ νοῦς, λήγειν οὐκ ἔχει ποτέ τῆς κινήσεως, μη εὐρίσκων πέρας ἔνθα μή ἔστι διάστημα. Τό γάρ θαυμαστόν μέγεθος τῆς θείας ἀπειρίας ἄποσον τί ἐστι καί ἀμερές καὶ παντελῶς ἀδιάστατον».171
Η ύπαρξη ταυτόχρονης κίνησης και στάσης στο μακάριο είναι έχει να κάνει με την βαθιά θεολογική τοποθέτηση του αγίου. Τα όντα, λοιπόν, ναι μεν αλλοιώνονται κατά φύση και παύουν την κίνησή τους αλλά παράλληλα κινούνται διαρκώς με ακόρεστη όρεξη για τα θεία δώρα. Έτσι κατανοούμε πως δεν χάνουν το ποιόν της κίνησης που τα χαρακτηρίζει αλλά το μεταβάλλουν και εξακολουθούν να κινούνται μέσα στην χάρη πλέον του Θεού. «Στάσιν ἀκίνητον λαβοῦσα τὴν ἀπέραντον τῶν θείων ἀπόλαυσιν καὶ κίνησιν στάσιμον τὴν ἐπ’ αὐτοῖς ἀκόρεστον ὄρεξιν» μας πληροφορεί ο όσιος Μάξιμος για την κατάσταση της ολοκλήρωσης των όντων.172
Τελικά, ο άνθρωπος γνωρίζοντας τον σκοπό του και κινούμενος σε αυτόν ολοκληρώνει την πορεία όχι ως προς την αναίρεση και αφαίρεση των κτιστολογικών χαρακτηριστικών του και την απαλοιφή της κίνησης του όπως θα έλεγε ο Ωριγένης αλλά ως προς στην προοπτική του, με τη ατελείωτη προς τον Θεό κίνηση. Εφόσον ο Θεός είναι άπειρος, είναι αδύνατο να νιώσει ο άνθρωπος την αίσθηση του κορεσμού γευόμενος τον.173 Η κίνηση εν τέλει, δεν είναι ούτε κάτι αρνητικό ούτε κάτι θετικό αλλά είναι χαρακτηριστικό των κτιστών και χρωματίζεται ανάλογα με την τροπή που εκείνα θα επιλέξουν. Η οντολογία της κτίσης ως προς τον προορισμό της σχετίζεται με το μαξιμιανό σχήμα της γέννησης, της κίνησης και της στάσης. Εισερχόμενοι σε ανθρωπολογικό επίπεδο, αυτό το σχήμα δεν εξετάζεται αυτόνομα αλλά σε συνάρτηση με τα χαρακτηριστικά εκείνα που ορίζουν τον άνθρωπο ως οντότητα αλλά και την πορεία της ζωής του ώστε να φτάσει στο αεί είναι.
2 σχόλια:
ΕΚ ΤΟΥ ΜΗ ΟΝΤΟΣ ΕΙΣ ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΗΜΑΣ ΠΑΡΗΓΑΓΕΣ (ΕΥΧΗ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ) ΑΡΧΑΙΟΠΡΕΣΠΕΡΟΣ ΟΡΟΣ ΚΑΝΕΝΑΣ ΠΑΤΕΡΑΣ ΔΕΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΤΟ ΜΗΔΕΝ ΩΣ ΟΡΟ ΕΙΝΑΙ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΟΙ ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΚΥΡΙΩΣ ΖΗΖΙΟΥΛΑΣ. ΟΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΞΕΡΕΙ ΟΤΙ ΤΟ 0 ΕΙΝΑΙ ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΙ ΥΠΟΝΟΕΙ ΠΟΛΛΑ Π.Χ. ΚΑΤΙ ΠΡΙΝ ΚΑΤΙ ΜΕΤΑ.
Πολύ σημαντικό φίλε. Ευχαριστούμε.
Δημοσίευση σχολίου