ΤΟ ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ (13)

Συνέχεια από: Δευτέρα 13 Ιανουαρίου 2020

ΤΟ ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ 

Του Antonio Stevenazzi.

          

ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, 
ΔΗΛΑΔΗ Ο ΘΕΟΣ ΣΑΝ ΑΒΥΣΣΑΛΕΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ(συνέχεια)

          

Απογεύγοντας να μπούμε σε μία πολεμική η οποία, πρίν ακόμη απλωθούμε στο “αντικείμενο” και στις κατηγοριοποιήσεις του, αναφέρεται, στην πραγματικότητα, στον “τύπο” τής φιλοσοφίας πού χρησιμοποιήθηκε, μπορούμε όμως να αναρωτηθούμε μέσω μιας ερμηνευτικής τού Χριστιανισμού, όπως αναδύεται από το βιβλικό χωρίο, συγκεκριμένα το Εξ. 3,14, εάν είναι δυνατόν να φθάσουμε να σκεφθούμε τον Θεό σαν απόλυτη ελευθερία, πρωτογενή, καταγωγική θετικότητα, στην διπλή και άμεση σημασία τής αιώνιας Αρχής και τής καθοριστικής Επιλογής τού αγαθού, όπου υπεισέρχεται εξ’ορισμού η αμφιβολία μαζί της αναπόφευκτα, η αρνητικότης.

          Όταν ο Pareyson γράφει : “η αυτοκαταγωγή, η Θεία αυτογένεση υπήρξε μία πράξη ελευθερίας πλήρης και απόλυτη και επομένως ένα μη-απαγωγικό γεγονός όσο και απρόβλεπτο… Ένα αφήγημα ικανό να αναφέρει επαρκώς εκείνη την ενέργεια τής απολύτου ελευθερίας είναι στην διάθεσή μας και είναι η διήγηση τής Γενέσεως, την οποία μία διεισδυτική ερμηνεία μπορεί να την καταστήσει ικανή να μιλήσει στο σημερινό μας αυτί… Στο συμπαντικό κενό, απρόσμενα και ξαφνικά, μία θέληση επιθύμησε τόν εαυτό της και το πέτυχε. Μπορούσε να αποτύχει, δηλαδή να επανέλθει στο κενό, αλλά κατόρθωσε να αποφύγει αυτή τήν αρνητική δυνατότητα η οποία γινόταν απειλητική σαν μία αντίθετη δύναμη! Η ελεύθερη θέληση κατόρθωσε να την νικήσει και να την υποτάξει και μ’αυτόν τον τρόπο συστάθηκε σαν καταγωγική θετικότης. Όλα εξαρτήθηκαν από την ελευθερία, τής οποίας η επιλογή υπήρξε ιστορικά θετική… Η ύπαρξη τού Θεού, δεν είναι αναγκαία”. Έτσι μπορούμε να αναρωτηθούμε από πού προέρχεται ακριβώς μία τέτοια διήγηση; Είμαστε σίγουροι ότι δεν προχωρήσαμε πολύ παραπέρα, ίσως με μία από τις πιο τολμηρές εξηγήσεις; Η Γραφή παρουσιάζει στην αρχή τόν Θεό σαν δημιουργό και δεν προτείνει θεωρίες πάνω στους πιθανούς τρόπους τής υπάρξεώς του πρίν από την δημιουργία. Εάν εμείς γνωρίζουμε κάτι για την ουσία τού Θεού, τήν εσωτερική του ζωή, πέραν τής δημιουργικής αιτίας, οφείλεται μόνον στο γεγονός ότι Αυτός μάς το αποκάλυψε, αλλά τελικώς στον Υιό μέσω τού Πνεύματος, αποκαλυπτόμενος σαν “χαριτωμένη” Αγάπη, τριαδική κοινωνία, η αλήθεια τής οποίας βασίζεται στην Γραφή αλλά τής οποίας η εννοιολόγηση και η διατύπωση ιστορικο-λογικά είναι έργο τής παραδόσεως.

          Τώρα όμως ο φιλοσοφικός Χριστιανισμός του Pareyson, όπως ορθά παρατήρησε ο Tilliette, μοιάζει να είναι έξω από τα δόγματα τού καθολικισμού, τών Συνόδων, τής παραδόσεως και τής ερμηνευτικής της και μοιάζει να διπλώνει στον εαυτό τους τα περιεχόμενα τής Γραφής, τού Χριστιανικού “μύθου”, από τού να τους επιτρέψει να εκφράσουν και να κοινοποιήσουν τήν αποκαλυπτική τους δύναμη.

          Έτσι, επιτρέποντας όλο τό επιτρεπτό-ας πούμε- στην γλώσσα τού Pareyson η οποία τελικώς δεν μπορεί παρά να διατηρήσει κάτι συμβολικό και μεταφορικό, παρ' όλα αυτά μοιάζει δύσκολα υποστηρίξιμο ότι από τήν Αποκάλυψη μπορεί να προέλθει η ιδέα μιάς “χρονικής” ανίχνευσης στον Θεό ή εκείνη η ιδέα μιάς κάποιας εμπλοκής τού Θεού με το αρνητικό και το κακό!

          Εδώ όμως θίγεται το σύνθετο θέμα εάν το πάθος και ο θάνατος τού Χριστού σάν ενσαρκωμένου Θεού, δεν έχουν κάποιο αντίκτυπο στην ίδια τήν ενδοθεϊκή ζωή. Ένα θέμα που εισήλθε με δύναμη στην “Θεολογία” χάρις στόν Moltmann (στους προτεστάντες) και στον Μπαλτάσαρ (καθολικούς) και συνδέεται με την Theologia Crucis τού Λούθηρου. Έτσι και ο Pareyson λοιπόν αναφέρεται σ’αυτή τήν Θεολογία τού Σταυρού [προσθέτοντας νέα αβυσσαλέα απόσταση στο πνεύμα τής Δύσης από την ορθοδοξία]. Κατ’αυτόν λοιπόν, η τραγωδία τής περιττής τραγωδίας στην οποία περιπλέκεται παραδειγματικά ο Υιός τού Θεού και επομένως ο ίδιος ο Θεός στον Υιό Του, δεν είναι μόνον ένα ανθρώπινο γεγονός αλλά ένα γεγονός κοσμικό, μάλιστα δε Θεογονικό. "Αυτή είναι η περίπτωση κατά τήν οποία το κακό είναι στον Θεό και επομένως ο Θεός πρέπει να υποφέρει” Γι’αυτό η βαθύτερη σημασία  τής Θεολογίας τού σταυρού θεωρείται όχι μόνον στην ιδέα ότι ο Θεός, καθότι τυλιγμένος και κρυμένος στην αγωνία, ανιχνεύεται στην μείωση τής κενώσεως, τής αυταπάρνησης, αλλά και στην ιδέα ότι η διχόνοια είναι στον Θεό, και ο Θεός είναι εναντίον τού εαυτού του, και ο Θεός αυτοαναιρείται πάλι και πάλι. Έτσι λοιπόν η “ιδέα τού Χριστού", καθότι εισάγει την αγωνία στόν Θεό, καθιστώντας την άπειρη, κάνοντας ένα ανθρώπινο δράμα Θείο, εμπλέκει τήν παρουσία τής αρνήσεως στον Θεό, περιέχει δηλαδή τήν ιδέα μίας άθεης στιγμής τής Θεότητος! Ο Θεός αρνείται τόν Θεό, σύμφωνα και με το ρηθέν που μάς θύμισε ο Γκαίτε Nemo Contra Deum nisi Deum ipse! Θα ήταν στ' αλήθεια ενδιαφέρον να αντιπαραβάλλουμε  τήν “άθεη στιγμή τής Θεότητος” τού Pareyson μέ τόν “Θείο α-θεισμό τού Μπαλτάσαρ".

          Σε κάθε περίπτωση, η αρχή για τήν οποία κάνει λόγο ο Pareyson είναι μία αρχή αιώνια, απόλυτη, εκείνος ο “Θεός πρίν από τόν Θεό” είναι ακόμη Θεός, εκείνη η αβυσσαλέα ελευθερία τού Θεού προηγείται και υπερβαίνει και ξεπερνά κατά κάποιο τρόπο, το ίδιο του τό Είναι. Είναι πάντοτε ο Θεός σάν ελευθερία. Και αυτό- ας το αναγνωρίσουμε- είναι μία παράδοξη γλώσσα, γεμάτη οξύμωρα, στα όρια τής σκέψης και τής έκφρασης, χαρακτήρος αποκλειστικώς εννοιολογικού και αποδεικτικού. Ίσως είμαστε συνηθισμένοι να κατανοούμε τον Θεό χωρίς αρχή και χωρίς τέλος, για να συμμαχήσουμε ξαφνικά με την ιδέα μίας “αρχής” εφαρμοσμένης στον Θεό. Αλλά μπορούμε να αναρωτηθούμε, τί είναι αιωνιότης; Η αλήθεια είναι ότι για μας παραμένει μία πραγματικότης απροσδιόριστη, άπιαστη, η εμπειρία τής οποίας δεν μας δόθηκε στον ορίζοντα αυτής τής υπάρξεως και όπου προσπαθούμε να την ορίσουμε το κάνουμε πάντοτε σε σχέση με τόν χρόνο, τον δικό μας χρόνο. Τί είναι λοιπόν η αιωνιότης;

          Έπειτα είναι τόσο αποκρουστική η ιδέα μιάς “χρονικής” ροής στον Θεό, αφού πρώτα έχει διευκρινιστεί ότι είναι ιδιαίτερη και διαφορετική από την ανθρώπινη και ότι εδώ δέν δηλώνεται ένας Θεός ακόμη ατελής, αλλά ένας Θεός ήδη ολοκληρωτικώς Θεός; Στην πραγματικότητα ο όρος αιωνιότης δεν είναι άλλο παρά μία κατηγορία για να πλησιάσουμε τον Θεό. Το Μυστήριο Του! Μ’αυτή την έννοια είμαστε ίσως πιο κοντά στον ζωντανό Θεό τής Βίβλου από μία κάποια Θεολογία η οποία επιμένει να τον αντιλαμβάνεται σαν Καθαρή Ενέργεια ή τέλειο Είναι, μέ την ανυπέρβλητη δυσκολία να πρέπει να εξηγήσει ποια στάση θα μπορούσε να έχει ένα όν στο οποίο δεν λείπει τίποτε και το οποίο είναι μακάριο καθαυτό, μπρός στην αμαρτία και τον πόνο τού κόσμου, από την στιγμή που στον σταυρό δεν υπήρχε μόνον ένας άνθρωπος!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.