Περί θείας ενώσεως και διακρίσεως - Αγ. Γρηγόριος Παλαμάς (8)

 ΚΑΤΑ ΠΟΣΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ Η ΘΕΙΑ ΕΝΩΣΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΙΣ

Και ότι ως προς τον Θεόν διδαχθήκαμε ότι υπάρχει διάκρισις, όχι μόνον κατά τις υποστάσεις, αλλά και κατά τις κοινές προόδους και ενέργειες, και ότι παραλάβαμε να φρονούμε αυτόν άκτιστον τόσο κατά την ένωσιν όσον και κατά την διάκρισιν, έστω και αν τούτο δεν αρέσει στον Βαρλαάμ και τον Ακίνδυνο.

Συνέχεια από:  Κυριακή 16 Ιανουαρίου 2022

33.  Εάν δε απορεί κανείς, αφού ο θεοφάντωρ αυτός τόσο ζήλον έδειξε στην αρχή να διδάξει περί της διακρίσεως τούτης, για ποιον λόγον οι μετ' αυτόν θεολόγοι δεν κάμνουν πολύν λόγον περί αυτής, είναι εύκολο να δείξουμε ότι και εκείνοι σε πολλά σημεία των έργων τους θεολογούν σε συμφωνία με τούτον, υποδείξαμε δε ιδιαιτέρως διά των πολλών συγγραμμάτων ημών κατά του Βαρλαάμ και των οπαδών του ότι είναι μανιακοί εναντίον της θείας ταύτης διακρίσεως.Θα μπορούσε δε να δει κανείς ότι κατά τον ίδιο τρόπο θεολογούν όχι μόνον οι μετά απ’ αυτόν αλλά και οι προ αυτού και γενικώς όλων των αιώνων οι ένθεοι θεολόγοι. Πράγματι ο μέγας Παύλος είπε ότι ο «Θεός συμμαρτυρεί εις το ευαγγέλιον» όχι μόνον «με σημεία και τέρατα αλλά και με ποικίλες δυνάμεις και μερισμούς του Αγίου Πνεύματος». Ο Ιωάννης δε ο θεολογικώτατος των ευαγγελιστών στην Αποκάλυψη συναριθμεί τα επτά πνεύματα με τον Πατέρα και τον Υιό, προβάλλων τα επτά ταύτα αντί του ενός Αγίου Πνεύματος, προφανώς ως έμφυτες ενέργειές του, λέγων, «χάρις και ειρήνη σε σάς εκ του Θεού και των επτά πνευμάτων και του Ιησού Χριστού». Αλλά και ως αρνίον εν τω πνεύματι βλέπει τον Χριστόν, «έχοντας κέρατα επτά και οφθαλμούς επτά». Τούτο μάλιστα προεξαγγέλλοντας και προ των Αποστόλων ο Ησαΐας λέγει σαφώς ότι στο άνθος το οποίον θα αναπτυχθεί από την εκ της ρίζας Ιεσσαί ράβδον θα επαναπαυθούν επτά πνεύματα. Εις δε τον Ζαχαρίαν, όταν είδε τους επτά λύχνους και τα επ’ αυτών ισάριθμα ελαιοδοχεία, λέγει ο εξηγητής του περί των τοιούτων οραμάτων άγγελος: «αυτοί είναι οι επτά οφθαλμοί του Κυρίου οι επιβλέποντες σε ολόκληρο την γην», δεικνύοντας ότι τα επτά ταύτα πνεύματα είναι οι φύσει προϋπάρχουσες στον Θεόν προνοητικοί πρόοδοι και ενέργειες, όπως αργότερα εδίδαξε εμάς και ο επώνυμος της θεολογίας Γρηγόριος, λέγοντας, «ότι ο Ησαΐας αγαπά να ονομάζει πνεύματα τις ενέργειες του Πνεύματος», και μετ' αυτόν ο θείος Μάξιμος γράφων ότι ταύτα προσυπάρχουν εις τον Χριστόν φύσει ως Υιόν του Θεού. Που είναι οι προσφέροντες εις ημάς την δυάδα και το πλήθος επί των φυσικών ενεργειών του Θεού; Να εντρέπονται επταπλασίως, διότι παραμένουν αμετανόητοι εις την κακόνοιάν των.

34.  Του ότι όμως οι μετέπειτα θεολογήσαντες δεν διεπραγματεύθησαν ιδιαιτέρως περί της τοιαύτης διακρίσεως αίτιο είναι ότι οι τότε θεομαχούντες λυσσούσαν κατά της υποστατικής διακρίσεως. Επειδή λοιπόν αθετείτο αυτή και αναιρείτο υπό των αιρεσιαρχών και διά της αιρέσεως επηρεάζετο η δόξα του Θεού, κατατεμνομένου υπό των φρενοβλαβών σε κτιστά και άκτιστα, οι δε προτιμώντες την ευσέβεια κατηγορούντο λόγω της ευσεβούς διακρίσεως για πολυθεΐα ως σεβόμενοι πολλά άκτιστα, οι πρόμαχοι της ευσεβείας κατήλθον στον υπέρ αυτής αγώνα, τους μεν αντιτιθεμένους σε αυτήν ελέγχοντες με χείρα και γλώσσα και με κάθε τρόπο, εις δε τους πιστούς προσφέροντες γραπτή την αλήθεια της ευσεβείας, έτσι ώστε αυτοί, καθιστώντες αυτήν μελέτημά τους, να διακρίνουν και να αποκρούουν ευχερώς την απάτη και το ψευδός της δυσσεβείας.

35.  Τώρα δε ο Βαρλαάμ και ο Ακίνδυνος, καταφερόμενοι εναντίον της διακρίσεως των κοινών ενεργειών της τρισυποστάτου θεότητας, διχοτομούν εξ αίτιας αυτών σε κτιστά και άκτιστα την μίαν θεότητα, και, όπως ο Άρειος τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, έτσι και αυτοί εξορίζουν από την άκτιστον φύσιν κάθε θεία δύναμιν και ενέργεια, ακόμη και αυτήν την επιδειχθείσα επί του όρους Θαβώρ λαμπρότητα του Θεού. Αυτοί, επειδή οι ευσεβείς δέχονται άκτιστον την κατά τις ενέργειες αυτές διάκρισιν τού Θεού, τούς κατηγορούν ως λατρεύοντες πολλές άκτιστους θεότητες και παρασύρουν πολλούς από τους αφελέστερους. Διά τούτο πρέπει να εξετάσουμε και περί της θείας τούτης διακρίσεως και των κατ' αυτήν ενεργειών και να διευκρινήσουμε κατά δύναμιν, και να καταστήσουμε όχι ανάξιον λόγου το μελέτημά τούτο, πώς δηλαδή θα δυνηθούμε να διακρίνουμε ευχερώς και να καθαιρέσουμε την βαρλααμική πλάνη εκ των θεολογικών περί διακρίσεως διατυπώσεων των θείων πατέρων.

                            ΤΕΛΟΣ