Συνέχεια από: Σάββατο 22 Ιανουαρίου 2022
Προλεγόμενα σε μία φιλοσοφική Χριστολογία
Του Xavier Tilliette.
ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ.
SCIENTIA CHRISTI.
Η Θεολογία δέν αισθάνεται άνετα απέναντι στην συνείδηση του Χριστού και παρ'όλες τις θαυμάσιες προτάσεις πρέπει να πούμε μόνο πολύ επικλητικές παραφράσεις, οι οποίες προέκυψαν απο μία φρενίτιδα στοχασμού, όπως του Newman, Guardini, Μπαλτάσαρ, κ.τ.λ. Γενικώς οι Θεολόγοι ανακατεύουν ένα αφηγηματικό, περιγραφικό μέρος, με ένα δογματικό, χωρίς να κατορθώνουν την εναρμόνισή τους. Η σχετική αποτυχία των "Ζωών του Ιησού" μιλάει απο μόνη της. Το γεγονός είναι ότι η Θεολογία αντικειμενοποιεί, καθώς είναι μία στοχαστική επιστήμη, λόγω της στενής της σχέσης με την φιλοσοφία. Έτσι λοιπόν ο Χριστός δέν μπορεί να είναι αντικείμενο της ψυχολογίας. Ο εσωτερικός Χριστός, όπως είναι καθαυτός, διαφεύγει εκ φύσεως, καθότι μοναδικό Άτομο, απο τις αρπαγές της αναλύσεως. Οπότε πρέπει να τον υπολογίσουμε σαν έναν κανονικό άνθρωπο, και μόνο ο Θεός ξέρει αν εμφανίσθουν κάποια πρότυπα. Αλλά γίνεται ασήμαντος, όπως το εμπειρικό πρόσωπο του Σέλλινγκ.
1. Η ψυχολογία του Χριστού.
Παρ'όλα αυτά δέν κηρύχθηκε εκτός νόμου κάθε ψυχολογία του Χριστού, με την προϋπόθεση όμως να κατανοήσουμε τον όρο. Είναι δυνατόν να βρεθούν στα Ευαγγέλια μερικές ιδιαιτερότητες, μερικά στοιχεία συμπεριφοράς, εκφράσεις, τις οποίες η ηθικολογική γραμματεία εκμεταλλεύθηκε. Αλλά οφείλουμε να μείνουμε προσεκτικοί απέναντι στην τάση του Μοντερνισμού να εξισώνει τα πάντα: η αίρεση του Loisy, ξεκίνησε με την προσπάθεια να απογυμνωθεί ο Χριστός απο κάθε μυστήριο, πιστός σ'αυτό μαθητής και συνεχιστής του Renan. Αντιθέτως είναι εφικτή μία Θεολογική ψυχολογία, όπως λέει και ο Romano Guardini, η οποία θα είναι προσεκτική στον αντίκτυπο και στο ίχνος στην ψυχή του Ιησού, των μεγάλων θεολογούμενων, όπως είναι η γενεαλογία, το Βασίλειο, το θαύμα, η Κένωσις, η εγκατάλειψις...και πάνω απ'όλα στην εμπειρία της υποκειμενικότητος, της διϋποκειμενικότητος, του χρόνου, της μοίρας...Δέν πιστεύουμε βεβαίως ότι αυτές οι πλευρές παρέμειναν άγνωστες και ξεχασμένες.
Αλλά λόγω σωφροσύνης και παραδόσεως και λόγω του γεγονότος ότι απο αιώνες Θεολογία και φιλοσοφία δέν βαδίζουν πλέον πιασμένες χέρι-χέρι, οι Θεολόγοι αποσύρθηκαν σ'ένα έδαφος στο οποίο αισθάνονται πιό άνετοι. Στην επιστήμη τού Χριστου. De Scientia Christi, είναι ο κλασσικός τίτλος του κεφαλαίου το οποίο αντιμετωπίζει την ψυχολογία του Χριστού. Σήμερα είναι το πιό αμφισβητούμενο. Και απο εδώ πηγάζει και ο πειρασμός να αλλάξουμε ριζικά και να ρίξουμε πίσω απο τις πλάτες μας τις γνώσεις οι οποίες συγκεντρώθηκαν στην ατέρμονη Θεία μνήμη. Η επιστήμη του ήταν τερατώδης, η άγνοια του θα γίνει καταστροφική, μία ασταμάτητη κατηφόρα. Εξάλλου, το υπερφόρτωμα στο όνομα της Θεότητος μιάς ανθρώπινης νόησης με ικανότητες τόσο οκνηρίας και φυγοπονίας, όσο και ιδιοφυΐας, σημαίνει να δημιουργήσουμε ψεύτικα προβλήματα! Ο Ράνερ λέει ότι ο Ιησούς δέν θα ήταν αληθινός άνθρωπος εάν δέν ήταν ατελής. Μία φράση πολύ επικίνδυνη εάν θέλει να πεί κάτι διαφορετικό απο το πεπερασμένο-διότι να κάνουμε την ατέλεια το μέτρο τού ανθρώπου σημαίνει να τον αθωώσουμε-αλλά σωστή και προφητική εάν εφαρμοστεί στην μάθηση των γνώσεων. Πρέπει όμως να φοβηθούμε την απειλή μίας υπερβολικής κένωσης η οποία ευνοείται απο την τρέχουσα διάκριση ανάμεσα στον Ιησού τον πρίν το Πάσχα και τον Ιησού τον μετά το Πάσχα. Ας μας συγχωρεθεί η ωμότης τής διατυπώσεως, αλλά ο Ιησούς δέν μπόρεσε να είναι Θεός χωρίς να το γνωρίζει. Με κάποιο τρόπο ήταν συνειδητός της Θείας του φύσεως η οποία ήταν ταυτόχρονη με την ανθρώπινη φύση, κάτι που εκφράστηκε με κακό τρόπο απο την Θεωρία των τριών επιστημών. Εάν ήταν Θεός χωρίς να το γνωρίζει, τότε ξεγελαστήκαμε, είμαστε θύματα μίας ψευδαίσθησης, μάταιη είναι η πίστη μας.
2.Σλάϊερμάχερ.
Δέν είναι έργο μίας φιλοσοφικής Χριστολογίας να υποκαταστήσει την Θεολογία στην επικίνδυνη έρευνα της ανθρωπό-θεης συνειδήσεως. Αλλά μπορεί να προετοιμάσει τις οδούς, να δείξει τις δυσκολίες, απο την στιγμή που σε κανένα άλλο μέρος η Χριστολογία δέν έχει περισσότερη ανάγκη την φιλοσοφία, η οποία σύμφωνα με την διάσημη εικόνα του Κάντ, την φωτίζει με την φλόγα της. Σαν Θεολόγος-φιλόσοφος λοιπόν ο Σλαϊερμάχερ συνέθετε τα αμφισβητούμενα μαθήματά του της δικής του ζωής του Χριστού, τα οποία προκάλεσαν την έντονη αντίδραση του Στράους πρίν τον βάλει στην γωνία του ο Νίτσε. Ο αληθινός τίτλος είναι η ζωή του Χριστού αλλά οφείλεται στον εκδότη Rutenik. Ο Σλάϊερμάχερ μίλησε για μία vita christi. Ο λόγος της καθυστέρησης της εκδόσεως οφείλεται ακριβώς στην φασαρία που έκανε ο Στράους. Οι μαθητές του Σλάϊερμάχερ δέν ήθελαν να τον εγκαταλείψουν χωρίς υπεράσπιση, στους γέλωτες και τις ειρωνίες του ενός και του άλλου. Το κείμενο δέν έχασε τίποτε περιμένοντας και ο Στράους ανταπάντησε, ώσπου να μπεί στον χωρό και ο Σβάϊτσερ. Αυτή η επικίνδυνη πρωτοβουλία μίας ιστορικο-δογματικής βιογραφίας του Χριστού κυβερνάται απο δύο ανησυχίες: να τοποθετηθούν και να ταιριάξουν οι συνοπτικοί με το βήμα του Ιωάννη, επομένως να αναφερθούν όλα στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο σαν το πιό άξιο πίστης-να ξεκινήσουν απο την δογματική προ-γνώση του Αρχετύπου η οποία σχηματίστηκε απο την κοινότητα και απο την Εκκλησία για να ξαναβρεθούν και να ελευθερωθούν στην καθαρότητά τους οι γραμμές του Ευαγγελικού μοντέλλου. Αυτή η πρωτοβουλία μάς υποχρεώνει να ξεχωρίσουμε τα περιεχόμενα των αφηγήσεων και τότε μόνον η ιδέα θα είναι το κριτήριο της ιστορικότητος και αυθεντικότητος. Αυτή η δεύτερη πλευρά του θέματος μας ενδιαφέρει περισσότερο. Διότι είναι προφανώς μία διαλεκτική πρόκληση. Η Χριστολογική πίστη η οποια αναπτύσσεται πέραν και στην συνέχεια της Εκκλησίας, περνώντας μέσω του στοχασμού του Θεολόγου, λειτουργεί σαν ένα a'priori στην επανασύσταση των μαρτυριών και στην βιογραφική ανασύσταση. Η προσεκτική μαρτυρία του Ιωάννη βεβαιώς απαλύνει τον χαρακτήρα τής διάκρισης όλης αυτής της προόδου.
Συνεχίζεται
Αμέθυστος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου